چگونه اشكال سوختگي تصوير را در نمايشگرهاي مختلف برطرف كنيم؟
در برخي از نمايشگرها چنانچه تصوير به مدت چند روز روي صفحهنمايش باقي بماند، جاي تصوير روي نمايشگر باقي ميماند و اين اشكال هرگز خود‌به‌خود برطرف نمي‌شود. به اين پديده سوختگي تصوير يا سوختگي نمايشگر گفته مي‌شود. درواقع اين اشكال زماني رخ مي‌دهد كه تعدادي از پيكسل ها بيش از ساير پيكسل‌ها استفاده شوند و رنگ آن‌ها كمي با رنگ ساير پيكسل‌هاي اطراف تفاوت پيدا كند. در چنين شرايطي پيكسل‌هاي آسيب‌ديده نمي‌توانند تغيير رنگ دهند.
چرا برخي از صفحه‌نمايش‌ها دچار اشكال سوختگي تصوير مي‌شوند؟ چرا سازندگان نمايشگرها نمي‌توانند مانع ايجاد اين اشكال در محصولات خود شوند؟ چگونه مي‌توان اين اشكال را برطرف كرد؟ در اين مقاله قصد داريم به اين سه سؤال پاسخي كامل بدهيم.
درابتدا درمورد رفع اين اشكال بايد بگوييم كه در برخي از موارد امكان رفع كامل اين اشكال وجود ندارد و تنها ميتوانيد آن را به حداقل برسانيد؛ اما از سويي ديگر درصورتيكه تصوير به مدت زيادي به‌صورت ثابت روي نمايشگر باقي نمانده باشد، امكان رفع كامل اشكال وجود دارد.
قبل از ظهور نمايشگرهاي تخت كريستال مايع، تنها تلويزيون‌ها و مانيتورهاي CRT مجهز به لامپ پرتوي كاتدي در بازار موجود بود. در اين تلويزيون‌ها هر يك از پيكسل‌ها دربردارنده‌ي فسفرهاي قرمز، سبز و آبي هستند و هر يك از آن‌ها بسته به‌شدت فسفرهاي‌شان، با رنگ متمايزي نمايش داده مي‌شوند. درصورتيكه تصويري براي مدت زيادي روي اين تلويزيون باقي بماند، شدت فسفرها به ميزان محسوسي كاهش مي يابد و شبحي از تصوير روي نمايشگر باقي ميماند كه به آن سوختگي تصوير گفته مي‌شود.
سوختگي تصوير در نمايشگر فرودگاه
در توضيح ساده‌ي نحوه‌ي كار نمايشگرهاي پلاسما بايد بگوييم كه اين نمايشگرها داراي ماده‌اي شبه گاز با ذرات يون آزاد هستند، زماني‌كه از اين نمايشگرها استفاده نمي‌كنيد، ذرات موجود در گاز پلاسما بدون بار مي‌شوند و هيچ تصويري نمايش نمي‌دهند؛ اما پس از ايجاد جريان برق، ذرات يون باردار مي‌شوند و با سرعت زياد به هم برخورد و فوتون‌هاي نور را ايجاد مي‌كنند. در تلويزيونهاي پلاسما براي تبديل اين فوتون‌ها به تصوير، از فسفر استفاده مي‌شود (درست مانند نمايشگرهاي CRT).
البته امروز نمايشگرهاي LCD و LED جايگزين نمايشگرهاي پلاسما و CRT شده‌اند كه طرز كار آن‌ها كاملا متفاوت است. در اين نمايشگرها از كريستال مايع نور پس‌زمينه براي ايجاد تصوير استفاده مي‌شود. در اين نمايشگرها نور پس‌زمينه‌ي سفيدي از فيلتر كريستال‌هاي مايع عبور مي‌كند كه باعث مي‌شود هر يك از پيكسل‌ها رنگ متفاوت و خاصي نمايش دهند.
اگرچه نمايشگرهاي LCD و LED دچار همان نوع سوختگي تصوير تلويزيونهاي CRT و پلاسما نمي‌شوند؛ اما از اين اشكال مصون هم نيستند. درواقع اين تلويزيون‌ها دچار اشكالي به‌نام جاماندگي تصوير يا image persistence مي‌شوند.
علت ايجاد پديده‌ي سوختگي تصوير
اجازه دهيد قبل از يادگيري نحوه‌ي برطرفكردن اشكال سوختگي تصوير، ابتدا دليل آن را بيان ميكنيم. اگرچه شدت اين اشكال در تلويزيونهاي LCD و LED به‌اندازه‌ي تلويزيونهاي پلاسما و CRT شديد نيست؛ اما در هر نوع نمايشگري اگر تصوير به مدت زيادي ثابت باقي بماند، اثري دائمي از خود به‌جاي مي‌گذارد.
ابتدا علت ايجاد اين اشكال در تلويزيونهاي پلاسما را توضيح دهيم؛ اما قبل از آن بايد بدانيد كه اين پديده در تلويزيونهاي CRT چگونه رخ مي‌دهد؛ همان‌طور كه قبلا گفتيم زماني‌كه تصوير مدت زيادي روي اين تلويزيون‌ها باقي بماند، عناصر فسفر هر پيكسل روشنايي‌شان را از دست مي‌دهند. در مواردي كه شدت سوختگي تصوير زياد باشد، شبحي از تصوير روي مانيتور باقي ميماند و از بين نمي‌رود.
تلويزيونهاي پلاسما نيز داراي عناصر فسفر هستند و ممكن است اين ماده در اين تلويزيون‌ها نيز آسيب ببينند. پديده‌ي سوختگي تصوير زماني در نمايشگرهاي پلاسما رخ مي‌دهد كه پيكسل‌ها بر اثر ثابت‌بودن تصوير به مدت طولاني، آسيب ببينند. در چنين شرايطي فسفرها شدت روشنايي‌شان را از دست مي‌دهند و تنها رنگي را نمايش مي‌دهد كه قبلا به‌صورت مكرر مجبور به نمايش آن بوده است
آيا تلويزيونهاي LCD و LED هم دچار سوختگي تصوير مي‌شوند؟
احتمال ايجاد اشكال سوختگي تصوير در تمام نمايشگرها وجود دارد
تلويزيونهاي LCD و LED هم از اين اشكال در امان نيستند؛ اما به شكل ديگري آسيب مي‌بينند و نسبت به تلويزيونهاي نسل قبل ديرتر دچار چنين اشكالي مي‌شوند؛ يعني پس از گذشت مدت طولاني‌تري از ثابت‌ماندن اين تصوير، اثر تصوير براي هميشه روي نمايشگر باقي ميماند. درضمن در تلويزيونهاي LCD و LED از اين اشكال تحت عناوين احتباس تصوير (متداول‌ترين نوع سوختگي تصوير)، ماندگاري تصوير يا سايه‌ي LCD ياد مي‌شود.
احتباس تصوير با سوختگي تصوير تفاوت دارد (البته اين اشكال قبل از ايجاد پديده‌ي سوختگي تصوير رخ مي‌دهد). اجازه دهيد براي فهم بهتر اين موضوع مثالي را بيان كنيم؛ تصور كنيد بتدا مي‌خواهيد نقاشي قطاري را بكشيد و اين تصوير بايد چند ساعت ثابت باقي بماند و پس از تكميل نقاشي، فيلم ببينيد يا بازي كنيد اگر پس از نقاشي‌تان و درحين انجام بازي به دقت به نمايشگر نگاه كنيد، خط و خطوط و تصوير تار و كمرنگي از قطار را مي‌بينيد؛ البته در بيشتر موارد اين تصاوير در مدت كوتاهي محو مي‌شود و معمولا با حركت تصاوير و تغيير رنگ‌ها، تصوير قبلي به تدريج از بين مي‌رود. اگر بخواهيم تفاوت بين سوختگي تصوير و احتباس تصوير را به ساده‌ترين شكل ممكن بيان كنيم، بايد بگوييم كه احتباس تصوير اشكالي موقتي است و مي‌توان آن را برطرف كرد؛ اما سوختگي تصوير اشكالي دائمي محسوب مي‌شود و برطرفكردن آن تقريبا امكان‌پذير نيست.
البته چنانچه تلويزيونهاي LED يا OLED دچار سوختگي تصوير شوند؛ به هيچ وجه نمي‌توان اين اشكال را برطرف كرد و دليل اين موضوع هم به نحوه‌ي كار اين تلويزيون‌ها مربوط مي‌شود. متصاعد‌شدن نور از لامپ‌هاي LED تلويزيون‌ها باعث مي‌شود پيكسل‌ها به مرور زمان كارايي خود را از دست بدهند. زماني‌كه تصويري تعدادي از پيكسل‌ها را دربر مي‌گيرد و براي مدت زيادي ثابت باقي ميماند، آن پيكسل‌ها سريع‌تر از پيكسل‌هاي اطراف‌شان خراب مي‌شوند و درصورتيكه پيكسلي سوخت، هيچ راهي براي احياي آن وجود ندارد.
برطرفكردن اشكال سوختگي تصوير در تلويزيونهاي LED و OLED امكان‌پذير نيست
البته درصورت استفاده‌ي معمولي از تلويزيونهاي LED ،OLED ،QLED و ساير انواع صفحهنمايش اصلا نبايد نگران اين موضوع است و خطر سوختگي تصوير تنها زماني تلويزيون‌تان را تهديد كه هر روزي براي چند ساعت متوالي شبكه‌ي ثابتي را تماشا كنيد؛ شبكه‌هاي مختص پخش خبر. اين شبكه‌ها يكي از عوامل اصلي پديده‌ي سوختگي تصوير محسوب مي‌شود؛ زيرا هم جاي لوگوي شبكه روي تصوير باقي ميماند و هم ممكن امكان جاماندگي كادرهاي مختص زيرنويس‌كردن روي نمايشگرها وجود دارد.
نكته‌ي حائز اهميت اين است كه هيچ نمايشگري در مقابل اين اشكال مصون نيست و تنها شدت و نوع اشكال در نمايشگرهاي مختلف تفاوت دارد. مدت زماني‌كه ثابت‌بودن تصوير موجب آسيبديدن پيكسل‌ها مي‌شود، به نوع نمايشگر، نوع پنل، اندازه‌ي تلويزيون و سازنده بستگي دارد.
حل اشكال بجاماندگي تصوير تنها در تلويزيونهاي پلاسما و LCD امكان‌پذير است و روش‌هاي مختلفي براي انجام اين كار وجود دارد. ميزان تأثير اين روش‌‌ها در حل اين اشكال به ميزان آسيب وارد‌شده بستگي دارد. در ادامه روش‌هاي ممكن براي برطرفكردن اين اشكال را بيان ميكنيم؛ البته قبل از اين ايجاد چنين اشكالي با‌استفاده‌نكردن از تصاوير ثابت به مدت طولاني به‌راحتي ميتوانيد از اين اشكال جلوگيري كنيد.
درضمن چنانچه قصد داريد به مدت ۱۵ دقيقه يا بيشتر تلويزيون نگاه نكنيد، بهتر است آن را خاموش كنيد. اين كار به افزايش عمر تلويزيون نيز كمك مي‌كند.
كاهش شدت اشكال
اكثر نمايشگرها درست كاليبره نشده‌اند و اين اشكال باعث مي‌شود كنتراست و روشنايي تصوير به ميزان زيادي افزايش يابد. با كاهش ميزان نور و كنتراست تلويزيون يا هر صفحهنمايش ديگري ميتوانيد شدت سوختگي تصوير را كاهش دهيد با حتي اين اشكال را برطرف كنيد. كنتراست كمتر موجب نوردهي بيشتر در قسمت‌هاي مختلف نمايشگر مي‌شود. اين موضوع باعث مي‌شود قسمت‌هاي خاصي از نمايشگر فشار كمتري را تحمل كنند و به‌نوبه‌ي خود به جلوگيري از سوختگي تصوير كمك مي‌كند.
روش‌هاي حل اشكال
استفاده از تصوير سفيد
درصورت آسيبديدن نمايشگرتان، ميتوانيد تصويري كاملا سفيد را ثابت و به مدت ۱۲ تا ۱۴ ساعت روي تلويزيون‌تان نگه داريد. تغيير دائمي بين رنگ‌هاي سياه و سفيد با الگوهاي تصادفي ميتواند به حذف شبح تصوير كمك كند. متاسفانه درصورتيكه اشكال شديد باشد، اين راه‌حل نمي‌تواند اشكال را برطرف كند. برخي از تلويزيون‌ها داراي قابليتي متخصصدي براي انجام بهتر اين كار هستند. در تلويزيونهاي مجهز به اين فناوري ضربه‌هايي به نمايشگر وارد و سطح نمايشگر با اين الگوهاي تصادفي پر مي‌شود.
استفاده از قابليت پيكسل شيفت (pixel shift) يا اسكرين شيفت (screen shift)
برخي از نمايشگرها مجهز به فناوري پيكسل شيفت (تغيير پيكسل) يا اسكرين شيفت (تغيير صفحهنمايش) هستند كه تصوير و پيكسل‌هاي مورد‌استفاده را كمي تغيير مي‌دهد. درصورتيكه تلويزيون شما مجهز به اين ويژگي باشد، براي فعال‌كردن اين ويژگي بايد به تنظيماتش مراجعه كنيد. پيكسل شيفت براي جلوگيري از اشكال برگشت‌ناپذير سوختگي تصوير در تلويزيونهاي LED و OLED، ويژگي ساده و موثري محسوب مي‌شود. اين ويژگي ميتواند براي برطرفكردن اشكال سايه‌ي LCD نيز مناسب باشد. در تلويزيونهاي جديد قابليت‌هايي براي رفرش‌شدن صفحهنمايش ايجاد شده است كه ميتواند از اشكال احتباس تصوير يا سوختگي تصوير جلوگيري كند.
استفاده از ابزار JScreenFix براي برطرفكردن اشكال نمايشگرهاي كامپيوتر
استفاده از نرم‌افزار JScreenFix بهترين روش نرم‌افزاري براي حل اشكال سوختگي تصوير استِ البته اين نرم‌افزار درواقع براي برطرفكردن اشكال پيكسل سوخته طراحي شده است؛ اما نسخه‌ي جديد اين نرم‌افزار يعني JScreenFix Delux ميتواند براي برطرفكردن اشكال سوختگي تصوير نيز بكار گرفته شود و عمر تلويزيونهاي LCD و پلاسما را نيز افزايش دهد.
تصويري از محيط نرم‌افزار
JScreenFix Delux رايگان است؛ اما در صورتي‌كه مي‌خواهيد هر بار بيشتر از ۲۰ دقيقه از آن استفاده كنيد، بايد براي خريد لايسنس نرم‌افزار ۲۵ دلار بپردازيد.
چنانچه مطمئن نيستيد كه پيكسل‌هاي نمايشگر تان سوخته است يا خير، ميتوانيد از نرم‌افزارهاي تشخيص پيكسل سوخته نظير UDPixel استفاده كنيد (براي استفاده از اين نرم‌افزار بايد Microsoft .NET Framework را نصب كنيد).
البته چنانچه از ويندوز استفاده نمي‌كنيد يا تمايلي به استفاده از نرم‌افزار نداريد، ميتوانيد از ابزارهاي الكترونيك نظير وب‌سايت LCD استفاده كنيد (براي استفاده از اين وب‌سايت بايد از فلش استفاده كنيد و در‌صورتي كه از مرورگر گوگل‌كروم استفاده مي‌كنيد، پس از كليك روي آيكون دايره يا آيكون قفل در كنار نوار آدرس و كليك روي گزينه‌ي Settings، كلمه‌ي Flash را در بخش Permissions بيابيد و گزينه‌ي Allow را از منوي كشويي مقابل آن انتخاب كنيد). در اين وب‌سايت ميتوانيد نمايشگرتان را با رنگ‌هاي سياه، سفيد، قرمز، سبز و آبي آزمايش كنيد.
استفاده از اسكرين سيور سفيد
استفاده از اسكرين سيور كاملا سفيد نيز ميتواند راه‌حل خوبي براي برطرفكردن سوختگي تصوير باشد؛ زيرا رنگ سفيد يك‌دست ميتواند اشكال سوختگي تصوير را حل كند؛ البته اين راه‌حل بيشتر براي برطرفكردن جاماندگي تصوير مناسب است (البته اين روش نمي‌تواند اين اشكال را نيز كاملا برطرف كند، بلكه تاحدودي شدت آن را كاهش مي‌دهد و آن را نامحسوس مي‌كند)، اما ميتوانيد آن را براي رفع اشكال سوختگي تصوير نيز امتحان كنيد.
چنانچه تلويزيون‌تان دچار سوختگي تصوير شده است و لپ‌تاپ داريد، ميتوانيد لپ‌تاپ‌تان را با كابل HDMI به تلويزيون متصل كنيد و دسكتاپ را روي تلويزيون‌تان نمايش دهيد و چند دقيقه منتظر بمانيد تا ببينيد اين راه‌حل ميتواند اشكالتان را برطرف كند يا خير.
پخش ويديويي سريع با رنگ‌هاي مختلف
پخش ويديوهاي سريع با تنوع بالايي از رنگ‌ها به مدت چند دقيقه تا نيم ساعت ميتواند تاحدودي به رفع اين اشكال كمك كند. اين روش براي برطرفكردن اشكال نمايشگرهاي موبايل و تبلت نيز مناسب است.
خاموش‌كردن نمايشگر
گاهي اوقات خاموش‌كردن نمايشگر به مدت چند ساعت ميتواند اشكال را برطرف كند؛ البته توصيه ميكنيم در صورت تمايل به انجام اين كار، نمايشگر را به مدت ۴۸ ساعت خاموش نگه داريد. اين روش ميتواند براي برطرفكردن اشكال نمايشگرهاي موبايل و تبلت نيز مناسب باشد (توصيه ميكنيم براي رفع اين اشكال، نمايشگر موبايل‌تان را حداقل يك ساعت خاموش كنيد).
استفاده از خدمات پس از فروش
درصورتيكه نمايشگرتان گارانتي يا خدمات پس از فروش داشته باشد، ميتوانيد با مراجعه به مراكز تعمير مجاز از افراد متخصص بخواهيد اين اشكال را برطرف كنند. درضمن برخي از نمايشگرها با ضمانت تعويض با دستگاه سالم نيز عرضه مي‌شوند.
براي برطرفكردن اشكال نمايشگرهاي موبايل علاوه بر روش‌هاي مطرح‌شده ميتوانيد اپليكيشن‌هاي موجود در گوگل‌پلي و اپ‌استور را نيز براي رفع اشكال امتحان كنيد. از ميان اين اپليكيشن‌ها مي‌توان به OLED Tools (براي رفع اشكال احتباس تصوير) اشاره كرد. اگر هيچ يك از راه‌حل‌هاي مطرح‌شده اشكالتان را برطرف نكرد، چاره‌اي جز تعويض نمايشگر نداريد.
اشكال سوختگي تصوير در نمايشگر موبايل
بهترين راه‌حل براي جلوگيري از سوختگي تصوير
تمام راه‌حل‌هاي معرفي‌شده در اين مقاله ميتواند بسته به نوع نمايشگر و شدت اشكال، اشكال سوختگي تصوير را حل كنند؛ البته زماني‌كه اين اشكال شديد باشد، به‌طور كامل برطرف نمي‌شود و تنها شدت آن كمتر مي‌شود. با‌استفاده از راه‌حل‌هاي مطرح‌شده در اين مقاله ميتوانيد از خراب‌شدن و كاهش كارايي تدريجي صفحهنمايش نيز جلوگيري كنيد.
هم انديشي ها