فيسبوك و كمبريج آناليتيكا؛ كابوس حريم شخصي

در آغاز اين هفته بود كه نيويورك تايمز، آبزرور و گاردين، گزارش‌هاي خبري هراس‌انگيزي منتشر كردند. كمبريج آناليتيكا، اطلاعات پروفايل فيسبوك ۵۰ ميليون نفر را بدون كسب اجازه از آن‌ها استخراج كرد.

ايده‌ي شركتي با محوريت دانش مبتني بر داده كه اطلاعات شخصي افراد جامعه را جمع‌آوري مي‌كند، مي‌توانست تنها يكي از موضوعات سريال بلك ميرور باشد؛ اما چنين چيزي در دنياي حقيقي به وقوع پيوسته است. ترسناك‌تر آن‌كه كمبريج آناليتيكا، اين جمع‌آوري عظيم اطلاعات را با اهداف سياسي انجام داده است. هنوز جاي سؤال است كه آيا اين داده‌كاوي در دستكاري نتايج انتخابات ۲۰۱۶ ايالات متحده و پيروزي دونالد ترامپ به كار رفته است يا خير. الكساندر نيكس، مدير عامل كمبريج آناليتيكا، استفاده از اين داده‌ها در كارزار رياست جمهوري دونالد ترامپ را تكذيب كرد؛ اما واضح است كه نيكس بويي از اخلاقيات نبرده. بياييد نگاهي به كمبريج آناليتيكا و آتشي كه افروخته است، داشته باشيم.

كمبريج آناليتيكا شركت تحليل داده‌ي سياسي و زيرمجموعه‌ي شركت پژوهش‌هاي رفتاري، لابراتوارهاي ارتباطات استراتژيك، SCL، است. اهداف SCL ساده و در عين حال، بدبينانه به انديشه متخصصين مي‌رسد. هدف SCL، «ايجاد تغييرات رفتاري ازطريق پژوهش، داده، تحليل و استراتژي براي مشتري‌هاي دولتي داخلي و بين‌المللي است». هدف كمبريج آناليتيكا براي ايجاد تغييرات رفتاري، مشابه شركت مادر است؛ با اين تفاوت كه اين شركت در سال ۲۰۱۳، با كمك رابرت مركر، (ميليارد محافظه‌كار) و به‌منظور استفاده از مهارت‌هايي ويژه در انتخابات ايالات متحده راه‌اندازي شد.

كمبريج آناليتيكا تلاش كرد با تركيب اطلاعات شخصي افراد متفاوت از اينترنت، پروفايل‌هاي داده‌ي «رواني» را براي قشري از افراد كه بعدها مي‌توانستند قشر هدف تبليغات و محتواي خاص باشند، ايجاد كند. اين شركت به سبب ارتباط با تد كروز (سناتور جمهوري‌خواه) در انتخابات رياست جمهوري پيشين شناخته‌ شده بود. جرد كوشنر در سال ۲۰۱۶ اين شركت را براي انجام عمليات‌هاي داده در كارزار رياست جمهوري دونالد ترامپ به كار گرفت. بعدها كارول كادولار از گاردين، خبر داد كه كمبريج آناليتيكا در شناسايي رأي‌دهندگاني كه مي‌توان آن‌ها را براي بازگشت جنبش برگزيت متقاعد كرد، نقش داشته است.

به‌عبارت‌ديگر، اين شركت چيزي بيش از يك شركت دانش مبتني بر داده‌ي عادي است. كريستوفر وايلي، از جمله اشخاصي كه ماهيت اين شركت را فاش كرده است، در مصاحبه‌اي با گاردين گفت:

اين كه كمبريج آناليتيكا را صرفاً نوعي شركت دانش مبتني بر داده يا شركتي الگوريتمي بناميم، كاري اشتباه است. كمبريج آناليتيكا چيزي جز يك ماشين تبليغاتي كامل نيست.

كمبريج آناليتيكا در جمع‌آوري اطلاعات ۵۰ ميليون نفر، از بيرون شركت كمك گرفته است. براي آنكه اين داستان را بهتر درك كنيم، بايد چند قدم به عقب برويم و نگاهي به سال ۲۰۱۴ داشته باشيم. در سال ۲۰۱۴، الكساندر كوگان (پژوهشگر روانشناسي در دانشگاه كمبريج) با استفاده از تست شخصيت‌شناسي، اپليكيشن فيس‌بوكي با نام «thisisyourdigitallife» ساخت كه در پايان چند پيشگويي شخصي نيز انجام مي‌داد. اين اپليكيشن به‌منظور كسب اعتبار، با ليبل «اپليكيشن پژوهشي استفاده‌شده توسط روانشناسان» منتشر شد؛ اما اين تنها بخشي از حقيقت است. كمبريج آناليتيكا بيش از ۸۰۰ هزار دلار از هزينه‌ي توسعه‌ي اپليكيشن كوگان را پرداخت كرده بود. در ازاي اين مبلغ، كوگان مي‌توانست يك كپي از اطلاعات به‌دست‌آمده را نزد خود نگاه دارد. برخي از متخصصان فيسبوك در ايالات متحده با تبليغ در سرويس‌هايي مانند Mechanical Turk آمازون و به ازاي دريافت وجه در اين تست خودشناسي شركت مي‌كردند. مشخص نيست چه تعداد از متخصصان، اين تست را به ميل خود انجام داده‌اند.

گفته مي‌شود در حدود ۲۷۰ هزار متخصص در ايالات متحده اين تست را انجام داده‌اند؛ اما مشخصا كمبريج آناليتيكا اطلاعات اشخاص بيشتري را دراختيار داشته؛ امري كه به سبب برخي ويژگي‌هاي خاص فيسبوك محقق شده است.

اگر حساب فيسبوك داشته باشيد، قطعاً از فيسبوك لاگين استفاده كرده‌ايد. فيسبوك لاگين قابليتي است كه به شما اجازه مي‌دهد در سرويس‌ها يا اپليكيشن‌هاي شخص ثالث، حساب ايجاد كنيد يا با استفاده از اطلاعات فيسبوك خود، لاگين كنيد. اين قابليت به انديشه متخصصين بسيار راحت مي‌رسد؛ اما شما با استفاده از فيسبوك لاگين، به توسعه‌دهندگان فيسبوك امكان مي‌دهيد تا به اطلاعات خاصي در مورد شما دسترسي داشته باشند. به‌طور پيش‌فرض، رايانامه و اطلاعات عمومي پروفايل شما دردسترس توسعه‌دهندگان قرار دارد.

در سال ۲۰۱۴ با استفاده از فيسبوك لاگين، نه‌تنها اطلاعات خود، بلكه اطلاعات افراد شبكه اجتماعي خود را نيز به توسعه‌دهندگان تقديم مي‌كرديد. فيسبوك بعدها اين قابليت را از رده خارج كرد. هزاران نفري كه با با قابليت فيسبوك لاگين وارد اپليكيشن كوگان شدند و تست را انجام دادند، شايد پيش‌بيني‌ شخصيتي كه مي‌خواستند به دست آوردند؛ اما آن‌ها با اطلاعاتي مربوط به دوستان و عزيزانشان، بهاي اين كار را پرداخت كردند. اين اطلاعات در داستان ديگري، بسيار ارزشمند واقع شدند. كوگان در رايانامهي به همكاران خود در كمبريج گفت كه او امتيازات پيش‌بيني شخصيت ۳۰ ميليون متخصص آمريكايي را براي شركت مادر كمبريج آناليتيكا فراهم كرده است؛ اما نتيجه‌ها به احتمال ۶ برابر بيشتر، پنج ويژگي شخصيتي يك فرد را اشتباه ذكر مي‌كردند. سي‌ان‌ان اخيراً اين رايانامه را به دست آورد.

خير. مقامات رسمي فيسبوك اذعان داشتند كه اتفاق رخ‌داده، يك رخنه‌ي اطلاعاتي محسوب نمي‌شود؛ زيرا افرادي كه اطلاعات شخصي آن‌ها درز كرده است، با تمايل خود اين كار را انجام داده‌اند. درنتيجه، تمامي اطلاعاتي كه ازطريق قابليت لاگين جمع‌آوري شدند، در چارچوب مقررات فيسبوك بوده‌اند. به عبارت ديگر، فارغ از آنكه اين رويدادها چقدر تاريك به انديشه متخصصين برسند؛ سيستم دقيقاً همانگونه كه بايد، عمل كرده بود. كمي بعدتر، آشوب رخ داد؛ آنجا كه كوگان قانون فيسبوك را زيرپا گذاشت و آن اطلاعات را به كمبريج آناليتيكا داد.

وقتي اين رخدادها عمومي شدند و اوضاع كمي تيره و تار شد، فيسبوك زبان گشود. فيسبوك در بيانيه‌اي تأييد كرد كه از سال ۲۰۱۵ از كوگان و «تخطي» كمبريج آناليتيكا خبر داشته است و «از كوگان و تمامي اشخاص و شركت‌هايي كه اين اطلاعات دراختيار آن‌ها قرار گرفته است، تأييديه دريافت كرده كه آن‌ها اطلاعات را نابود كرده‌اند.» اما بعدها مشخص شد كه برخي از اين اطلاعات پاك نشده‌اند. فيسبوك مي‌گويد كه شديدا به‌دنبال تأييد يا عدم تأييد اين موضوع است.

در ۱۶ مارس، يك روز پيش از افشاي داستان كمبريج آناليتيكا، فيسبوك حساب‌هاي كمبريج آناليتيكا و شركت مادر آن را مسدود كرد. اين حركت، اقدامي از سوي فيسبوك براي پاكسازي اين رسوايي پيش از انتشار گزارش‌هاي خبرساز گاردين و نيويورك تايمز محسوب مي‌شود. پس از آن و در اقدامي غير منتظره، حساب كريستوفر وايلي را نيز مسدود كرد و از استفاده‌ي او از واتساپ، اپليكيشن پيام‌رسان محبوب كه در سال ۲۰۱۴ به مالكيت فيسبوك درآمد، جلوگيري كرد.

علاوه بر اين، برخي از مديران اجرايي فيسبوك، اين گونه بيان كردند كه هيچ درز اطلاعاتي در كار نبوده است. در همين حال، مارك زاكربرگ در مورد اين رويدادها چيزي نگفته است؛ اما اين سكوت چندان به طول نخواهد انجاميد.

بايد ديد. حال كه اين داستان به‌صورت عمومي منتشر شده است، افراد قدرتمندي به آن علاقه‌مند شده‌اند. در ۱۸ مارس، سناتور امي كلوبوچار از مينه‌سوتا، در توييتي اظهار داشت كه مارك زاكربرگ بايد در كميته قضايي سنا شهادت دهد و اضافه كرد كه «واضح است اين پلت فرم‌ها نمي‌توانند بر كار خود نظارت داشته باشند». سناتور ران وايدن، از ايالت اورگان، نامه‌اي به مارك زاكربرگ نوشته است و از او اطلاعاتي نظير تعداد دفعاتي كه چنين اتفاقي در ده سال گذشته رخ داده، خواسته است. او همچنين پرسيده است كه آيا فيسبوك «تاكنون به متخصصان در مورد جمع‌آوري، نگه‌داري يا استفاده‌هاي بعدي نامناسب از اطلاعات آن‌ها توسط اشخاص ثالث، اطلاع داده است يا خير».

بهتر است به پاك كردن حساب فيسبوك خود به‌طور جدي فكر كنيد. اگر متخصص فيسبوك هستيد، شما و همه دوستان فيس‌بوكي‌تان، ارزشمندترين دارايي شركت محسوب مي‌شويد. با كاهش يا افزايش تعداد متخصصان، سود و زيان شركت نيز تغيير مي‌كند. يك ضرب‌المثل اينترنتي مي‌گويد: «اگر پولي پرداخت نمي كنيد، يعني شما محصول هستيد.» فيسبوك مثال كاملي از اين ضرب‌المثل است.

اطلاعاتي كه ما رايگان به فيسبوك مي‌دهيم، كالايي است كه دردسترس قرار مي‌گيرد، تركيب مي‌شود، مخدوش مي‌شود و هدف قرار مي‌گيرد. براي برخي، ارزش اين پلت فرم به‌حدي است كه مي‌توان خطرهاي آن را ناديده گرفت. اين عقيده هيچ اشكالي ندارد و ارزش آن را دارد كه دقايقي را در قسمت حريم شخصي حساب فيسبوك خود، صرف تغيير تنظيمات كنيد و اطلاعاتي را كه ناآگاهانه به ماشين تقديم مي‌كنيد، محدود كنيد.

هيچ يك از ما براي دريافت اخبار جعلي، درخواست‌هاي بازي و كوييزها پولي پرداخت نمي‌كنيم؛ اما اين امر بدين معنا نيست كه كلا چيزي پرداخت نمي‌كنيم.