ويندوز چيست؛ تاريخچه ويندوز از ۱ تا ۱۲

مايكروسافت در سال ۱۹۸۵ اولين نسخه از ويندوز را با نام ويندوز ۱ منتشر كرد؛ اما تولد اين سيستم‌عامل به دو سال قبل‌تر از آن برمي‌گردد، زماني كه ويندوز ۱ به‌صورت رسمي رونمايي شد.

معرفي ويندوز دستاوردي بزرگ بود و راه را براي معرفي نسخه‌هاي امروزي هموار كرد. ويندوز ۱۱ هيچ شباهت ظاهري به ويندوز ۱ ندارد اما بخشي از پايه‌ و اساس سيستم‌عامل جديد مايكروسافت از اولين نسخه‌ي ويندوز به جديدترين نسخه منتقل شده است كه از آن جمله مي‌توان به نرم‌افزارهاي Notepad و MS Paint اشاره كرد.

ويندوز ۱ عرصه‌‌اي براي خودنمايي ماوس ها بود. اگر از داس استفاده كرده باشيد مي‌دانيد كه در آن سيستم‌عامل تنها قادر به تايپ كردن دستورها بوديد اما در ويندوز ۱ امكان حركت دادن نشانگر و انتخاب و حركت دادن پنجره‌ها نيز فراهم شد.

در سال ۱۹۸۵، ويندوز ۱ به دو فلاپي‌ديسك ۲۵۶ كيلوبايتي و يك كارت گرافيك ساده نياز داشت. اگر قصد اجراي چندين برنامه را داشتيد، مجبور بوديد كامپيوتري با هارد ديسك و ۵۱۲ كيلوبايت حافظه خريداري كنيد. در دستگاه‌هاي امروزي با داشتن ۲۵۶ يا ۵۱۲ كيلوبايت حافظه هيچ برنامه‌اي را نمي‌توان اجرا كرد.

در آن دوران اپل در زمينه‌ي ساخت رابط متخصصي گرافيكي ماوس‌محور اندكي پيش بود و روي تركيب بهينه‌ي سخت‌افزار و نرم‌افزار تمركز داشت. از طرف ديگر، مايكروسافت سال‌ها سيستم‌عاملي ارزان‌ارزش در قالب داس را براي كامپيوترهاي IBM طراحي كرده و نام خودش را به عنوان شركتي نرم‌افزاري تثبيت كرده بود.

مايكروسافت با ويندوز ۱ قدمي مهم براي تمركز روي اپليكيشن‌ها و هسته‌ي نرم‌افزاري برداشت. IBM در آن سال‌ها به مدت طولاني به معماري پايه‌اي كامپيوترها پاي‌بند بود اما مايكروسافت راه را براي توسعه‌دهندگان باز كرد تا بتوانند ويندوز را به دلخواه تغيير دهند و سازمان‌دهي كنند. مايكروسافت با همين رويكرد، تحولات قابل‌توجهي در حوزه‌ي نرم‌افزار ايجاد كرد.

ويندوز سال‌ها است كه بر دنياي كامپيوترهاي شخصي حكم‌راني مي‌كند و فاصله‌ي قابل‌توجهي با macOS دارد. باوجوداين، رقابت بين اپل و مايكروسافت توانسته زمينه‌ي پيشرفت هر دوي اين شركت‌ها را در دنياي كامپيوتر فراهم كند.

مايكروسافت در طي اين سال‌ها با ايجاد تغييرات بسيار توانسته تعداد متخصصان ويندوز را روزبه‌روز بيشتر كند اما با حركت به سمت پردازش ابري و افزايش محبوبيت تبلت‌ و موبايل‌، ردموندي‌ها با يك‌سري چالش‌ها مواجه شدند.

مايكروسافت اولين نسخه‌ي ويندوز را در سال ۱۹۸۳ با نام Interface Manager معرفي كرد اما دو سال بعد نام اين سيستم‌عامل را به ويندوز ۱ تغيير داد.

ويندوز ۱ بيشتر از اين‌كه سيستم‌عاملي مستقل باشد، مثل افزونه‌ي DOS بود. مايكروسافت، ويندوز ۱ را با هدف رقابت مستقيم با Lisa OS اپل منتشر كرد.

مايكروسافت در سال ۱۹۸۷ دومين نسخه از ويندوز را در دسترس قرار داد. اين نسخه تفاوت زيادي با ويندوز ۱ نداشت، اما اولين پلتفرم ويندوز بود كه در آن مي‌توانستيد پنجره‌ها را روي يكديگر قرار دهيد. در ويندوز ۲ مديريت حافظه براي نرم‌افزار گسترش پيدا كرد تا مولتي‌تسكينگ بهبود يابد.

اپل نگاه مثبتي به ويندوز ۲ نداشت و معتقد بود سيستم‌عامل موردمباحثه نسخه‌ي كپي‌شده‌ي مكينتاش است. توليدكننده‌ي آيفون در نتيجه‌ي اين وضعيت از مايكروسافت شكايت كرد اما بسياري از ادعاهايش در دادگاه رد شد.

ويندوز ۳ ميزبان رابط متخصصي جديد و نرم‌افزارهاي مديريت فايل و برنامه‌ شد. Minesweeper نيز با بروزرساني ۳٫۱ راه خود را به ويندوز باز كرد.

ويندوز ۳ اولين نسخه‌ي سيستم‌عامل دسكتاپ مايكروسافت با نرم‌افزار و آيكون فايل بود. به‌لطف معرفي حافظه‌ي مجازي، ويندوز ۳ مي‌توانست تعداد بيشتري نرم‌افزار را به‌صورت هم‌زمان پردازش كند. ويندوز ۳ اولين نسخه‌ي ويندوز بود كه به فروش بيش از يك ميليون نسخه دست پيدا كرد.

اين نسخه از ويندوز در واقع دومين نسخه از NT به شمار مي‌رفت و باعث شد مايكروسافت با قرار دادن ويژگي‌هاي مهم امنيتي و به اشتراك‌گذاري فايل‌ها، جاي خود را بيش‌ از پيش در بين كسب‌و‌كارها باز كند.

ويندوز ۹۵ جزو بزرگ‌ترين به‌روزرساني‌هاي ويندوز به شمار مي‌رود. مايكروسافت به سمت معماري ۳۲ بيتي رفت و منوي استارت را معرفي كرد.

به‌لطف ويندوز ۹۵، دوران جديدي براي اپليكيشن‌ها آغاز و مرورگر اينترنت اكسپلورر نيز وارد دنياي ويندوز شد. اين سيستم‌عامل ۲۸ سال پيش در دسترس قرار گرفت.

ويندوز ۹۸ راه موفقيت آميز ويندوز ۹۵ را ادامه داد و بهبودهايي نيز در زمينه‌ي همراهي از سخت‌افزار و عملكرد به خود ديد.

مايكروسافت در اين نسخه تمركز زيادي روي وب داشت و اپليكيشن‌ها و ويژگي‌هايي مانند Active Desktop و Outlook Express و Frontpage Express و Microsoft Chat و NetMeeting را به ويندوز اضافه كرد.

اين نسخه از ويندوز روي مالتي‌مديا و متخصصان خانگي تمركز داشت اما بسيار پر ايراد و غيرپايدار بود. Windows Movie Maker اولين بار در اين نسخه از ويندوز پديدار شد؛ به علاوه شاهد بهبودهايي در مديا پلير ويندوز و اينترنت اكسپلورر نيز بوديم.

اين نسخه از ويندوز براي كامپيوترهاي سرور درون سازمان‌ها در انديشه متخصصين گرفته شده بود. ويندوز ۲۰۰۰ براساس ويندوز NT طراحي شد و ويژگي‌هاي امنيتي مانند رمزنگاري فايل‌ها و كش DLL را در خود جا داده بود.

ويندوز XP تركيبي از تلاش‌هاي مايكروسافت براي استفاده از ويندوز در خانه‌ها و سازمان‌ها بود و هر دوي متخصصان خانگي و سازماني را هم‌زمان نشانه گرفت.

ويندوز XP رابط متخصصي بازطراحي‌شده‌اي داشت و تغييرات چشمگيري تجربه كرد. تسكبار و منوي استارت نمادين ويندوز XP هرگز از خاطر متخصصان نمي‌رود. ويندوز XP براي ما ايراني‌ها بسيار خاطره‌انگيز است.

ويندوز ويستا زياد مورد توجه قرار نگرفت. در حالي كه ويستا رابط متخصصي جديد با ويژگي‌هاي بهبود يافته‌ي امنيتي را به همراه داشت، طراحي آن براي مايكروسافت ۶ سال زمان برده بود و ويندوز ويستا تنها روي سخت‌افزارهاي جديد به خوبي عمل مي‌كرد.

يكي از بزرگ‌ترين ايرادات وارد به اين نسخه از ويندوز، كنترل بر حساب متخصصي بود. ويندوز ويستا يكي از ضعيف‌ترين نسخه‌هاي ويندوز تا به امروز به شمار مي‌رود.

ويندوز ۷ در سال ۲۰۰۹ از راه رسيد تا ايرادات ويندوز ويستا را برطرف كند. مايكروسافت بهبودهاي مطلوبي در سيستم عامل خود ايجاد كرد و مديريت حساب متخصصي را نيز به خوبي تغيير داد. ويندوز ۷ همين حالا نيز يكي از محبوب‌ترين نسخه‌هاي ويندوز است.

ويندوز ۸ تحولي عظيم در طراحي هميشگي رابط متخصصي ويندوز بود. مايكروسافت منوي استارت سنتي را حذف و آن را با نسخه‌ي تمام‌صفحه‌‌ي استارت جايگزين كرد.

يكي از بزرگ‌ترين تغييرات ويندوز ۸ خداحافظي با منوي استارت سنتي بود كه انتقادات بسيار زيادي در پي داشت. اين سيستم‌عامل ميزبان ويندوز استور شد تا متخصصان بتوانند اپليكيشن‌ها را مستقيماً دانلود كنند.

مايكروسافت با ويندوز ۸٫۱ منوي استارت را برگرداند، اما اين تغيير باعث نشد كه متخصصان به نصب ويندوز جديد علاقه پيدا كنند.

ويندوز ۱۰ با بازگرداندن منوي استارت، دل متخصصان را به دست آورد. به‌علاوه، ويژگي‌هايي مانند كورتانا و مرورگر جديد اج نيز به ويندوز اضافه شدند. در اين نسخه از ويندوز شاهد بهبود رابط متخصصي براي استفاده دو منظوره (هم در كامپيوترهاي معمولي و هم كامپيوترهاي داراي صفحه‌نمايش لمسي) نيز بوديم.

يكي از توسعه‌دهندگان مايكروسافت در سال ۲۰۱۵ گفت ويندوز ۱۰ آخرين نسخه‌ي ويندوز خواهد بود، اما در نهايت اين وعده رنگ حقيقت به خود نگرفت.

ردموندي‌ها در ويندوز ۱۰ توجه ويژه‌اي به به‌روزرساني‌هاي نرم‌افزاري نشان دادند. ويندوز ۱۰ بيشتر از نسخه‌ي قبلي روي سيستم‌هاي دسكتاپ متمركز بود. براي اولين بار در ويندوز ۱۰ امكان استفاده از چندين دسكتاپ مجازي فراهم شد. مطابق‌با انديشه متخصصينسنجي‌ها، اكثر متخصصان ويندوز ۱۰ را به ويندوز ۸ ترجيح مي‌دهند.

رونمايي ويندوز ۱۱ در سال ۲۰۲۱ اتفاقي تعجب‌برانگيز بود، چون همه‌ي متخصصان متقاعد شده بودند كه ويندوز ۱۰ آخرين نسخه از سيستم‌عامل دسكتاپ مايكروسافت است.

ويندوز ۱۱ در وهله‌‌ي اول روي بازطراحي جلوه‌هاي بصري تمركز كرد. آيكون‌هاي تسكبار به بخش مركزي منتقل شدند و منوي استارت نيز در مركز تصوير قرار گرفت.

به‌علاوه، در ويندوز ۱۱ گوشه‌ي پنجره‌ها گرد شد و منوهاي شناور حالت جديدي به خود گرفتند. ويندوز ۱۱ شامل نسخه‌ي بازطراحي‌شده‌ي فايل اكسپلورر است و از طراحي جديدي براي مايكروسافت استور و منوي تنظيمات استفاده مي‌كند.

شايد باورش سخت باشد، اما ويندوز ۱۱ اكنون سيستم‌عاملي دوساله است و پيشرفت‌هايش را تجربه كرده، بنابراين جديدترين سيستم‌عامل مايكروسافت احتمالا در آينده ميزبان تغييرات چشمگير ديگري نمي‌شود.

مايكروسافت نسخه‌ي 22H2 ويندوز ۱۱ را در سال ۲۰۲۲ منتشر كرد و بزرگ‌ترين تغيير جديد اين سيستم‌عامل چند هفته پيش در دسترس قرار گرفت تا هوش مصنوعي كوپايلت وارد كامپيوتر متخصصان شود.

فعلا جزئيات دقيقي درباره‌ي ويندوز ۱۲ نمي‌دانيم، اما گفته مي‌شود اين سيستم‌عامل تمركز ويژه‌اي روي هوش مصنوعي و تجربه‌ي وب‌محور دارد. گزارش‌هاي ضدونقيض مي‌گويند ويندوز ۱۲ بر پايه‌ي مدل اشتراكي توسعه داده مي‌شود، اما بر اساس شناختي كه از مايكروسافت داريم، چنين چيزي بعيد به انديشه متخصصين مي‌رسد.

مايكروسافت براي ويندوز ۱۱ پيش‌نيازهاي سخت‌افزاري سخت‌گيرانه‌اي تعيين كرد و احتمالا اين روند با ويندوز ۱۲ هم ادامه پيدا مي‌كند. بدين ترتيب اگر از سيستم قديمي استفاده مي‌كنيد، احتمالا بايد دور ويندوز ۱۲ را خط بكشيد. قطعا راهكارهاي غيررسمي براي نصب ويندوز ۱۲ ارائه خواهند شد، اما سيستم‌عامل جديد مايكروسافت روي كامپيوترهاي قديمي عملكرد بهينه ارائه نخواهد داد.

ويندوز ۱۱ به حداقل چهار گيگابايت رم و ۶۴ گيگابايت فضاي ذخيره‌سازي نياز دارد و شايد پيش‌نياز ويندوز ۱۲ به هشت گيگابايت رم افزايش پيدا كند. پيش‌نيازهايي مثل TPM قطعا براي ويندوز ۱۲ نيز اعمال مي‌شوند؛ بدين ترتيب پردازنده هاي قديمي توانايي همراهي از ويندوز ۱۲ را نخواهند داشت.

مايكروسافت احتمالا تغييرات محسوسي در رابط متخصصي ويندوز ۱۲ اعمال خواهد كرد. يكي از تغييرات مهم، شناورشدن تسك‌بار است. احتمالا ويندوز ۱۲ همچون macOS اپل، برخي از آيكون‌ها را به بخش بالاي صفحه منتقل خواهد كرد تا چيزي شبيه‌به منوبار مك بوك ارائه شود.

مايكروسافت براي ساخت ويندوز ۱۲ رويكرد ماژولار در پيش مي‌گيرد تا بتوان برخي از قابليت‌ها را صرفا روي دستگاه‌هايي خاص فعال كرد. اين ايده كه اصطلاحا CorePC نام دارد، تجربه‌ي ويندوز ۱۲ را روي دستگاه‌هاي مختلف، متفاوت مي‌‌كند.

يك تغيير مهم ديگر، افزايش سرعت به‌روزرساني بخش‌هاي مختلف است. اين تغيير هم در نتيجه‌ي ماژولارشدن معماري ويندوز از راه خواهد رسيد. به بياني بهتر مايكروسافت مي‌تواند با انتشار به‌روزرساني‌هاي كوچك، صرفا بخش خاصي از سيستم‌عامل را تغيير دهد، آن هم بدون نياز به دخالت متخصص.

تا رونمايي رسمي ويندوز ۱۲ زمان نسبتا زيادي باقي مانده و در همين فاصله مايكروسافت ممكن است بسياري از برنامه‌هايش را اصلاح كند. در حال حاضر افشاگران روي رونمايي ويندوز ۱۲ در سال ۲۰۲۴ اتفاق‌ انديشه متخصصين دارند.

مايكروسافت با ويندوز ۱۲ كامپيوترها را مدرن‌تر مي‌كند تا جايگاهش در بازار، مستحكم‌تر شود. با در انديشه متخصصين گرفتن تمامي اصلاحات موردانتظار براي ويندوز ۱۲، آينده‌ي پنجره‌ي محبوب مايكروسافت درخشان به انديشه متخصصين مي‌رسد.