فدورا درمقابل اوبونتو؛ مقايسه‌ي سيستم‌عامل‌هاي لينوكسي
فدورا و اوبونتو دو نمونه از محبوب‌ترين سيستم‌عامل‌هاي دسكتاپ مبتني‌بر لينوكس هستند كه از همراهي قوي برخوردار هستند. هر دو تقريبا يك دهه است در دو نقطه‌ي متفاوت از جهان روي كار آمده‌اند؛ اما تفاوت‌هاي ظريفي بين آن‌ها وجود دارد. فدورا يا اوبونتو؟ كدام يك مناسب‌تر هستند؟
فدورا و اوبونتو چگونه ظهور كردند؟
فدورا سيستم‌عامل رايگان و متن‌باز مبتني‌بر لينوكس است كه از سال ۲۰۰۳ به‌بازار آمد. Red Hat، بزرگ‌ترين شركت متن‌باز دنيا كه IBM آن را خريد، حامي اين پروژه بود. فدورا شالوده‌‌اي براي Red Hat Enterprise Linux است؛ نسخه‌اي از لينوكس كه براي شركت‌ها و سرورها در انديشه متخصصين گرفته شده بود.
مدت كوتاهي پس از انتشار فدورا، اوبونتو در سال ۲۰۰۴ منتشر شد و به محبوب‌ترين سيستم‌عامل مبتني‌بر لينوكس تبديل شد. مارك شاتلورث، ميلياردر نام‌آشنا، با تأسيس شركتي به‌نام كانونيكال (Canonical) به‌دنبال توسعه‌ي اين سيستم‌عامل لينوكس براي متخصصان عمومي كامپيوتر بود.
دسكتاپ فدورا
شعار چند‌ساله‌ي فدورا «آزادي، دوستان، امكانات، در اولويت» بود. فدورا دسكتاپي مستقل از كد اختصاصي است، با اين استثنا كه درايورهاي باينري موجود در كرنل لينوكس، قابليت همراهي فدورا از سخت‌افزار موجود در اغلب لپ‌تاپ‌ها را مي‌دهند.
هدف توسعه‌دهندگان فدورا ارائه‌ي امكاناتي براي گسترش اكوسيستم لينوكس است؛ به همين دليل، فدورا مملو از امكاناتي است كه در نمونه‌هاي رقيب چند ماه بايد منتظر آن‌ها بمانيد (در بعضي نمونه‌ها، مانند استفاده از سرور نمايش Wayland بايد سال‌ها منتظر بمانيد).
دسكتاپ اوبونتو
شعار اوبونتو «لينوكس براي بشر» بود. هدف اين سيستم‌عامل ارائه‌ي دسكتاپي براي متخصصان روزمره‌ي كامپيوتر است كه بتواند با سيستم‌عامل‌هاي ويندوز و Mac OS X رقابت كند. كانونيكال سعي كرد ابعاد تخصصي‌تر لينوكس را مخفي كند و تجربه‌اي بصري و آماده را دراختيار متخصص قرار دهد.
نسخه‌هاي اوليه‌ي اوبونتو همراه‌با نصب‌كننده‌ي مستقيم و قابليت پيش‌نمايش الگوي دسكتاپ منتشر شد. علاوه‌بر‌اين، اوبونتو روش‌هاي ساده‌اي براي نصب Adobe Flash و كدك‌هاي مالتي‌مديا ارائه كرده بود. تلاش ديگر كانونيكال ارائه‌ي واسطه‌ي دسكتاپ منحصربه‌فرد موسوم به Unity بود كه توجه بسياري از متخصصان و فروشندگان كامپيوتر را به خود جلب كرد. همچنين، اين شركت تلاش كرد لينوكس را به تلفن‌هاي همراه بياورد و در سال‌هاي گذشته، بيشتر پروژه‌هاي خود را متوقف كرده و بر كلاود متمركز شده است.
نحوه‌ي استفاده از فدورا يا اوبونتو چگونه است؟
فدورا و اوبونتو در حالت پيش‌فرض تفاوت چنداني ندارند. نحوه‌ي اجراي برنامه‌ها و مديريت پنجره‌ها تقريبا در هر دو يكسان است. فدورا تغييري در واسطه‌ي محيط دسكتاپ GNOME نداده است؛ بنابراين، ميتوانيد محيط فدورا را در اين آدرس ببينيد: GNOME.org. اوبونتو Theme و سكوي اپليكيشني (App Dock) خود را دارد. انتخاب ظاهر هركدام به سليقه‌ي متخصص بستگي دارد؛ اما متخصص در اوبونتو با ناسازگاري‌هاي بيشتري روبه‌رو مي‌شود.
سهولت استفاده
با اينكه اوبونتو كار خود را به‌عنوان دسكتاپي متخصصپسند آغاز كرد، تفاوت بين فدورا و اوبونتو در حال ازبين‌رفتن است. امروزه، بسياري از امكانات فدورا به‌استثناي درايورهاي سخت‌افزاري اختصاصي، به‌خوبي اوبونتو كار ميكنند. اوبونتو از جامعه‌ي همراهي بزرگ‌تري برخوردار است؛ به همين دليل، اشكال‌زدايي در آن ساده‌تر است. جامعه‌ي فدورا هم به‌اندازه‌ي كافي بزرگ است؛ ولي تأثيري بر روند آن نمي‌گذارد.
انتشار و همراهي
نسخه‌هاي جديد فدورا دقيقا هر ۶ ماه يك‌بار منتشر مي‌شوند. هر نسخه با تقريبا بيش از يك سال همراهي همراه است. اوبونتو هم در دو نسخه منتشر مي‌شود: نسخه‌ي استاندارد هر ۶ ماه يك‌بار منتشر مي‌شود و ۹ ماه همراهي دريافت مي‌كند و نسخه‌ي ديگر هر دو سال منتشر مي‌شود و پنج سال همراهي دريافت مي‌كند.
Flavor و Spin
نه فدورا نه اوبونتو متخصص را به استفاده از GNOME وادار نمي‌كنند. با دانلود نسخه‌هاي متفاوت فدورا يا اوبونتو ميتوانيد از محيط‌هاي جايگزين GNOME استفاده كنيد. محيط‌هاي ديگر فدورا Spin ناميده مي‌شوند و با نام‌هايي مثل Fedora KDE Plasma Desktop Edition و Fedora Xfce Edition منتشر مي‌شوند. نسخه‌هاي اوبونتو يا Flavorها هم شامل Kubuntu و Xubuntu است. نحوه‌ي نام‌گذاري نسخه‌هاي ديگر اوبونتو متفاوت است: Ubuntu Mate و Ubunto Budgie.
دسترسي به برنامه‌ها
صرف‌انديشه متخصصين از اينكه از فدورا يا اوبونتو استفاده كنيد، براي دانلود برنامه‌ها به نرم‌افزار GNOME نياز خواهيد داشت. GNOME يكي از چند اپ‌استور موجود براي لينوكس است. اغلب برنامه‌ها رايگان و متن‌باز هستند. اوبونتو فهرستي طولاني از نرم‌افزارهاي اختصاصي دارد؛ بدين‌ترتيب، يافتن برنامه‌هايي مثل استيم و اسپاتيفاي با جست‌وجوي سريع امكان‌پذير است. گرچه به‌لطف يكپارچه‌سازي Flathub، نصب اين برنامه‌ها روي فدورا هم آسان خواهد بود. منابع نرم‌افزاري اوبونتو بيشتر از فدورا است؛ اما دسترسي به برنامه‌هاي متداول معمولا در هر دو امكان‌پذير است.
مديريت پكيج
در دنياي لينوكس، نرم‌افزارها به‌شكل پكيج‌ها يا بسته‌هاي ديجيتالي توزيع مي‌شوند. اين بسته‌ها شامل برنامه‌ها هستند؛ ولي از بخش‌هاي ديگري مثل جزوه رايگانخانه‌هاي پس‌زمينه هم برخوردار هستند. فدورا از فرمت بسته‌ي RPM استفاده مي‌كند؛ درحالي‌كه فرمت پكيج اوبونتو DEB است. ميتوانيد پكيج‌ها را ازطريق خط‌فرمان دانلود كنيد. براي اين كار از DNF در فدورا و از APT در اوبونتو استفاده كنيد. هر دو ابزار مشابه هستند؛ اما معمولا مردم به‌مرور زمان يكي را به ديگري ترجيح مي‌دهند.
فرمت‌هاي پكيج «سراسري»
هيچ فرمت پكيج سازگاري براي تمام نسخه‌هاي لينوكس وجود ندارد؛ ولي توسعه‌دهندگان سخت در تلاش‌اند اين روند را تغيير دهند. متأسفانه بسته‌هاي سراسري پيش‌فرض فدورا و اوبونتو متفاوت هستند: فدورا از Flatpak و اوبونتو از بسته‌هاي Snap استفاده مي‌كند.
به‌انديشه متخصصين مي‌رسد Flatpak در سطح گسترده‌تري بين دسكتاپ‌هاي متعدد مبتني‌بر لينوكس پذيرفته شده باشد؛ بنابراين، ممكن است نرم‌افزاري به‌صورت Flatpak دردسترس باشد؛ اما در بسته‌ي Snap نباشد. افزون‌براين، به‌دليل محبوبيت فراوان اوبونتو و پيگيري فعال توسعه‌دهندگان، برخي نرم‌افزارها هم فقط به فرمت Snap دردسترس هستند. از آنجا كه اين فرمت‌ها سراسري هستند، با كمي تلاش بيشتر مي‌توان Flatpak را روي اوبونتو و بسته‌هاي Snap را روي فدورا نصب كرد.
شماره‌ي نسخه‌ها
به‌روزرساني نرم‌افزاري فدورا سريع‌تر از اوبونتو است؛ بنابراين، به‌جاي اينكه مانند اوبونتو ۶ ماه تا انتشار نسخه‌هاي به‌روزرساني‌شده صبر كنيد، در فدورا ميتوانيد دركنار به‌روزرساني‌هاي سيستمي، به‌روزرساني‌هاي نرم‌افزاري را هم دريافت كنيد. همچنين، وقتي نسخه‌ي جديدي از فدورا منتشر مي‌شود، نرم‌افزارهاي جديدتري از اوبونتو را ارائه مي‌كند. گاهي اوقات اوبونتو به دليل تغييرها و تنظيمات، نرم‌افزار را ديرتر منتشر مي‌كند.
بازي
كار با اوبونتو براي گيمرها راحت‌تر است. پلتفرم‌هايي مثل Steam و GOG.com از اوبونتو همراهي مي‌كند؛ اگرچه امكان اجراي بازي‌هاي هر دو پلتفرم در فدورا هم وجود دارد. اجراي بازي‌هاي كامپيوتري وابسته به خدمات اختصاصي، روي اوبونتو راحت‌تر است. البته، اين روند به‌لطف Flathub در حال تغيير است. Flathub بدون نياز به توزيع كد به‌وسيله‌ي فدورا، اپليكيشن‌هاي اختصاصي را ارائه مي‌كند. همچنين، متخصصان اوبونتو از درايورهاي گرافيكي اختصاصي برخوردار هستند كه نصب آن‌ها كار ساده‌تري است.
توسعه‌ي نرم‌افزار
فدورا محيط برجسته‌اي براي توسعه‌دهندگان است: فضاي كاري با تغييرات نسبتا اندك براي توليد كد و دسترسي سريع‌تر به نرم‌افزارهاي جديدتر. توسعه‌ي نرم‌افزار در فدورا مرتبط با CentOS و Red Hat Enterprise Linux است كه غالب ادمين‌هاي سيستمي (Sysadmin) با آن‌ها سروكار دارند. تعدادي از نسخه‌هاي آينده‌ي فدورا مانند Fedora CoreOS و Fedora Silverblue متمركز بر نگه‌دارنده‌ها (Container) هستند. افزون‌براين، توسعه‌دهندگان مي‌توانند نسخه‌هاي مجزا از برنامه‌اي يكسان را نصب و آزمايش يا تنظيم كنند.
اوبونتو با وجود ضعف‌هايش همچنان محبوب‌ترين سيستم‌عامل لينوكس است
اوبونتو به‌دلايل مختلف جذاب است. بسياري از كد‌نويس‌ها و توسعه‌دهنده‌ها از اوبونتو استفاده ميكنند و از درمقابل، اوبونتو روي سرورهاي غيرسازماني هم متخصصدي است. همچنين، كانونيكال به‌دنبال انتقال اوبونتو روي دستگاه‌هاي اينترنت اشياء (IoT) است. با فدورا و اوبونتو، لينوكس به گزينه‌اي ايده‌آل براي توسعه‌دهندگان تبديل مي‌شود.
اجراي فدورا يا اوبونتو روي سرور
نسخه‌هاي دسكتاپ و سرور هم براي فدورا و اوبونتو موجود است. با اينكه ميتوانيد فدورا را روي سرور نصب كنيد، گزينه‌ي ايده‌آلي نيست. نسخه‌هاي جديد فدورا معمولا سريع به‌بازار مي‌آيند و مدت زيادي همراهي نمي‌شوند؛ به همين دليل، در بازه‌هاي طولاني گزينه‌ي مناسبي نيستند. اگر با فدورا راحت‌تر هستيد، CentOS را نصب كنيد كه نسخه‌ي غيرتجاري RedHat Enterprise Linux است.
فدورا درمقابل اوبونتو؛ كدام‌يك مناسب‌تر است؟
فدورا سيستم‌عاملي سازگار است و دقيقا هر ۶ ماه يك‌بار دسكتاپ جديدي از GNOME را همراه‌با آخرين نرم‌افزارهاي رايگان دريافت خواهيد كرد. اوبونتو در طول سال‌هاي انتشار، با فراز‌و‌نشيب‌هاي زيادي روبه‌رو بوده است؛ ازجمله واسطه‌ها و خدمات جديدي كه آمده و رفته‌اند. گاهي اوقات تصميم‌هاي تجاري كانونيكال با واكنش منفي جامعه‌ي اوبونتو روبه‌رو مي‌شوند. صادقانه بايد گفت اوبونتو ديگر ساده‌ترين نسخه‌ي موجود لينوكس نيست؛ اما هنوز به‌عنوان بزرگ‌ترين برند از بيشترين حمايت جامعه‌ي لينوكس برخوردار است. اگر در لينوكس تازه‌كار هستيد، Fedora يا Ubuntu گزينه‌هاي مناسبي هستند؛ اما اگر مهارت داريد، ميتوانيد از ميان سيستم‌عامل‌هاي موجود مبتني‌بر لينوكس انتخاب كنيد.
شما متخصصان محترم اخبار تخصصي، علمي، تكنولوژيكي، فناوري مرجع متخصصين ايران نيز از اين دو سيستم‌عامل مبتني بر لينوكس استفاده كرده‌ايد؟ تجربيات خود را با ما و ديگر متخصصان به‌اشتراك بگذاريد.
هم انديشي ها