تاريخچه كامل اندرويد؛ ۱۵ سال با محبوب‌ترين سيستم‌عامل موبايل

اگر شما نيز از متخصصان قديمي اكوسيستم اندرويد باشيد، احتمالاً اين حس را داريد كه از زماني كه به خاطر مي‌آوريد اين سيستم‌عامل محبوب، بخش هميشگي و جدايي‌ناپذير تجربه‌ي شما در دنياي موبايل‌هاي هوشمند بوده است؛ از اين رو، شايد باورش سخت باشد كه از زمان عرضه‌ي اولين موبايل مبتني بر اندرويد تنها كمي بيشتر از يك دهه و نيم مي‌گذرد.

بدون شك عاملي كه باعث موفقيت بزرگ اندرويد شد، تصميم سرنوشت‌ساز گوگل به تبديل آن به پروژه‌اي متن‌باز بود. متن‌باز بودن اندرويد كه آن را در تقابل مستقيم با رقيب قدر و انحصارطلبش iOS اپل قرار مي‌دهد، محبوبيت روزافزون اين سيستم‌عامل را بين سازندگان موبايل غير گوگل به همراه داشت؛ به‌طوري‌كه تنها چند سال پس از عرضه‌ي اندرويد 1.0، موبايل‌هاي هوشمند مبتني بر اين سيستم عامل را مي‌شد در هر كجا پيدا كرد.

اندرويد با پشت سر گذاشتن رقيباني چون سيمبيان، بلك‌بري، پالم، وب‌اواس و ويندوز فون به محبوب‌ترين سيستم‌‌عامل موبايل در دنيا تبديل شد و بيش از سه‌ميليارد دستگاه در سراسر جهان مبتني‌بر اندرويد هستند. در واقع، iOS اپل تنها پلتفرمي است كه هنوز رقيب جدي اندرويد محسوب مي‌شود و به انديشه متخصصين نمي‌آيد اين اوضاع به اين زودي‌ها تغيير كند.

حالا كه ۱۶ سال از تولد اندرويد مي‌گذرد و بسياري از متخصصان موبايل‌هاي هوشمند از زبان طراحي Material You و قابليت‌هاي جديد اندرويد ۱۴ لذت مي‌برند،‌ بياييد به تاريخچه‌ي پر فرازونشيب سيستم عامل اندرويد و تغييراتي كه در اين مدت داشته است،‌ نگاهي بيندازيم.

داستان اندرويد از اكتبر ۲۰۰۳ شروع مي‌شود؛ يعني بسيار پيش‌تر از زمان همه‌گيري اصطلاح «موبايل هوشمند» و چندين سال پيش از آنكه اپل اولين آيفون و همراه با آن اولين نسخه iOS را معرفي كرد. شركت اندرويد در پالو آلتوِ كاليفرنيا تأسيس شد و بنيان‌گذاران آن چهار مرد جوان به نام‌هاي ريچ ماينر، نيك سيرز، كريس وايت و اندي روبين بودند. آن زمان، رابين گفته بود شركت اندرويد قرار است «دستگاه‌هاي موبايل هوشمندتري توسعه دهد كه نسبت به موقعيت مكاني و علايق متخصص، آگاه‌تر باشند.»

روبين در سخنراني ۲۰۱۳ خود در توكيو فاش كرد كه سيستم عامل اندرويد ابتدا قرار بود نسخه‌ي بهبوديافته سيستم‌عامل دوربين‌هاي عكاسي ديجيتال باشد؛ اما حتي همان روزها هم بازار دوربين‌هاي عكاسي ديجيتال در حال ريزش بود. تنها چند ماه طول كشيد تا بنيان‌گذاران شركت اندرويد برنامه‌هاي اوليه خود را كنار بگذارند و در مسير استفاده از اين سيستم‌عامل در موبايل‌هاي موبايل گام بردارند.

مهدي زارع سريزدي

بيوگرافي اندي رابين، خالق اندرويد

مطالعه '19

رابين تا سال ۲۰۱۳ به‌عنوان مدير تيم اندرويد در گوگل باقي ماند؛ اما يك سال بعد به‌دنبال انتشار اسنادي از سوءرفتار جنسي رابين و رفتارهاي نامناسبش با متخصصان، مجبور به ترك گوگل شد تا استارتاپ مركز رشد خودش را راه‌اندازي كند. او در نهايت اين استارتاپ را نيز رها كرد تا در سال ۲۰۱۷ با پروژه‌ي ناموفق اسنشال فون به دنياي موبايل‌هاي هوشمند برگردد. رابين اين روزها ديگر در مركز توجه رسانه‌ها نيست، اما ميراث او زير انديشه متخصصين گوگل روزهاي خوشي را سپري مي‌كند.

لوگوي بسيار‌ آشناي اندرويد كه شبيه تركيبي از ربات و حشره‌اي سبز رنگ است، توسط ارينا بلاك زماني كه هنوز در گوگل مشغول به كار بود، طراحي شد. طبق گفته‌ي بلاك، تنها خواسته‌ي تيم طراحي گوگل از او اين بود كه لوگو شبيه ربات به انديشه متخصصين برسد (شايد به خاطر علاقه‌ي رابين به اسباب‌بازي ربات جنگ ستارگانش). بلاك همچنين گفت بخشي از طراحي نهايي لوگوي اندرويد الهام گرفته از علامت «مردانه» و «زنانه»‌ سر در سرويس‌هاي بهداشتي عمومي بوده است.

بلاك و گوگل هر دو تصميم گرفتند خود ربات اندرويد هم مثل سيستم‌عامل، پروژه‌اي متن‌باز باشد. تقريباً هر شركت بزرگ ديگري با تمام وجود از لوگوي خود دربرابر هرگونه تغيير در طراحي و استفاده‌ي ديگران محافظت مي‌كند، اما ربات اندرويد به‌لطف مجوز حق تكثيري كه گوگل براي آن صادر كرده، تاكنون توسط هزاران نفر در سراسر دنيا مورد استفاده قرار گرفته و طراحي آن دستكاري شده است.

لوگوي اندرويد كه به «اندي» نيز مشهور است، در سال ۲۰۱۹ همراه با برند اندرويد بازطراحي شد و اگرچه حالا بخش زيادي از بدنش را از دست داده، حضورش در تمام محصولات مرتبط با برند اندرويد مشهودتر است.

سال ۲۰۰۷ بود كه اپل با عرضه اولين آيفون، عصر جديدي را در پردازش‌هاي موبايلي آغاز كرد. در آن زمان گوگل هنوز داشت به‌طور مخفيانه روي اندرويد كار مي‌كرد، اما نوامبر همان سال، از برنامه‌هايش براي رقابت با اپل و پلتفرم‌هاي موبايل ديگر پرده برداشت. گوگل در اقدامي بزرگ، كنسرسيومي از شركت‌هاي مختلف تحت عنوان «اتحاديه موبايل باز» (Open Handset Alliance) تشكيل داد كه شامل سازندگان موبايلي چون اچ‌تي‌سي و موتورولا، سازندگان تراشه نظير كوالكام و تگزاس اينسترومنتس و شركت‌هاي مخابراتي چون تي‌-موبايل بود.

مديرعامل آن موقع گوگل، اريك اشميت، بعد از اعلام شكل‌گيري اين كنسرسيوم كه آن را «بلندپروازانه‌تر» از هر موبايل گوگلي كه رسانه‌ها هفته‌ها بود درباره‌اش مشغول گمانه‌زني بودند، توصيف كرد و گفت «چشم‌انداز ما اين است كه با اين پلتفرم قدرتمند، شاهد توليد هزاران موبايل موبايل مختلف باشيم.»

نسخه بتاي عمومي اندرويد 1.0 براي توسعه‌دهندگان، ۵ نوامبر ۲۰۰۷ عرضه شد. سپتامبر ۲۰۰۸، اولين موبايل هوشمند اندرويدي، T-Mobile G1، معرفي شد كه در برخي نقاط دنيا به نام HTC Dream نيز شناخته مي‌شد. اين موبايل اندرويدي با آن نمايشگر لمسي پاپ‌آپ ۳٫۲ اينچي و كيبورد فيزيكي QWERTY طراحي آنچنان نوآورانه‌اي نداشت و حتي به باد انتقاد رسانه‌هاي تكنولوژي گرفته شد. بااين‌حال، اندرويد 1.0 داخل اين موبايل همان موقع نيز ردي از برنامه‌هاي آينده گوگل براي توسعه اين سيستم عامل را در خود داشت.

اندرويد 1.0 چند محصول و خدمات ديگر اين شركت نظير گوگل مپس، يوتيوب و مرورگر HTML (كه نسخه پيشين كروم بود) را كه طبيعتا از خدمات جستجوي گوگل استفاده مي‌كردند، كنار هم آورد و اولين نسخه از اندرويد ماركت را براي عرضه «ده‌ها اپليكيشن اندرويدي منحصربه‌فرد» معرفي كرد. از ديگر ويژگي‌هاي اندرويد 1.0 مي‌توان به پنجره‌ي اعلانات كه همچنان در نسخه‌هاي جديدتر اندرويد وجود دارد، ويجت‌ها و يكپارچه‌سازي با سرويس پست الكترونيكي جيميل اشاره كرد.

تمام اين قابليت‌ها حالا پيش‌و‌پاافتاده به انديشه متخصصين مي‌رسند، اما به كمك همين‌ها بود كه جرقه‌ي پيشتازي اندرويد در بازار موبايل زده شد.

نخستين به‌روزرساني اندرويد سه ماه پس از عرضه موبايل G1 در فوريه ۲۰۰۹ ميلادي صورت گرفت. نسخه 1.1 را نمي‌توان به هيچ وجه محصولي نوآورانه دانست، چون تنها شامل پچ‌هاي نرم‌افزاري براي بهينه‌سازي سيستم و رفع باگ‌هاي آن بود. اما اندرويد 1.1 از اين جهت اهميت دارد كه توانايي گوگل را به ارائه بي‌دردسر به‌روزرساني به‌خوبي نشان داد. همين قابليت كه اين‌روزها پيش‌پا افتاده به انديشه متخصصين مي‌رسد، در زمان عرضه‌ي نسخه‌ 1.1 يكي از نقاط قوت اندرويد به حساب مي‌آمد، چراكه ساير سيستم‌عامل‌هاي موبايل آن زمان قابليت به‌روزرساني به اين شكل نداشتند.

گوگل با عرضه اندرويد 1.5 در آوريل ۲۰۰۹ سنت ۱۰ ساله‌ي نام‌گذاري نسخه‌هاي اندرويد براساس نام شيريني‌جات و دسرها را به ترتيب حروف الفباي لاتين شروع كرد و براي شروع، قرعه به نام كاپ‌كيك افتاد. اندرويد اين سيستم نام‌گذاري را مديون مدير پروژه گوگل، رايان گيبسون است؛ هرچند تا به امروز كسي راز علاقه‌ي او به اين مدل نام‌گذاري را كشف نكرده است.

اندرويد 1.5 حقيقتا نقطه‌ي عطفي در تاريخچه‌ي اندرويد به شمار مي‌رود. در اين نسخه علاوه بر معرفي روش خاص نام‌گذاري اين سيستم عامل، قابليت‌هاي مهمي اضافه شد كه البته اين روزها پيش‌و‌پا‌افتاده به انديشه متخصصين مي‌رسند؛ از جمله قابليت آپلود كردن ويدئو در يوتيوب، چرخش خودكار صفحه‌نمايش، اضافه شدن صفحه‌كليد مجازي و همراهي از كيبوردهاي متفرقه كه آن زمان، رقيب سرسختش iOS از آن بي‌بهره بود.

جالب است بدانيد اولين موبايل گلكسي سامسونگ و HTC Hero با اندرويد 1.5 روانه بازار شدند.

گوگل چند ماه بعد از اندرويد 1.5، نسخه 1.6 را با نام دونات در سپتامبر ۲۰۰۹ عرضه كرد. اگرچه دونات در تاريخ اندرويد به‌اندازه كاپ‌كيك تأثيرگذار نبود، با تغيير بزرگي همراه بود كه در پشت‌پرده اتفاق افتاد. اين سيستم عامل جديد براي اولين بار همراهي از شبكه‌هاي مبتني بر CDMA را ارائه داد كه فروش موبايل‌هاي اندرويدي توسط تمام شركت‌هاي مخابراتي در سراسر جهان را ممكن كرد.

از قابليت‌هاي ديگر اندرويد 1.6 مي‌توان به معرفي باكس جستجوي سريع، تاگل سريع بين گزينه‌هاي دوربين، ضبط فيلم و گالري و ويجت «پاور كنترل» براي مديريت واي‌فاي، بلوتوث، GPS و غيره اشاره كرد. علاوه‌براين، دونات براي اولين بار قدرت‌نمايي اندرويد در انواع صفحه‌نمايش‌ها با وضوح و نسبت نمايش گوناگون را ممكن كرد. اندرويد ماركت نيز با طراحي جديد و در رنگ‌بندي سفيد و سبز عرضه شد كه فهرستي از برترين برنامه‌هاي رايگان و پولي را نمايش مي‌داد. بااين‌حال، اين نسخه از اندرويد در بخش رابط دوربين ايرادات زيادي داشت كه تا اندرويد 2.3 همچنان پابرجا بود.

اوايل نوامبر ۲۰۰۹، تقريباً يك سال پس از عرضه موبايل G1 و اولين نسخه‌ي اندرويد، اندرويد 2.0 عرضه شد. اگر بخواهيم اين به‌روزرساني را در يك كلمه توصيف كنيم، «بزرگ» صفت خوبي است، چراكه اين نسخه از سيستم‌عامل اندرويد دستاوردي بزرگ با وعده‌هايي بزرگ بود كه روي موبايل‌هاي بزرگ كمپاني‌هاي بزرگ عرضه مي‌شد!

در ابتدا اكلر به صورت اختصاصي روي موبايل‌هاي Verizon عرضه شد و يكي از بهترين تجربه‌هاي همكاري در اين زمينه را رقم زد. عاملي كه باعث موفقيت اكلر شد اين بود كه در اين نسخه از اندرويد شاهد بيشترين تغييرات هم از انديشه متخصصين ظاهري و هم معماري داخلي بوديم. از قابليت‌هايي كه به نسخه 2.0 اضافه شد مي‌توان به اين موارد اشاره كرد: همراهي از حساب‌هاي چندگانه، قابليت رايگان ناوبري نقشه گوگل كه همچنان محبوب و متخصصدي است (پيش از آن، رانندگان براي چنين اپليكيشني هزينه‌ي سنگيني پرداخت مي‌كردند)، دسترسي سريع به اطلاعات تماس، بهبود كيبورد مجازي با قابليت تشخيص داده‌هاي چند لمسي و بازسازي مرورگر كه آن را مرورگر گوگل كروم امروزي نزديك كرد.

گوگل اگرچه نام اكلر را براي به‌روزرساني بعدي اندرويد حفظ كرد، تغييرات گسترده‌اي به آن اضافه كرد. اندرويد2.1 كه ژانويه ۲۰۱۰ عرضه شد، آنچنان در زمان خود خوب بود كه بسياري از موبايل‌هاي جديد به آن مجهز شدند. از اين گذشته، بسياري از ايرادات نرم‌افزاري نيز در اين نسخه رفع شدند.

گوگل با اندرويد 2.1 براي نخستين‌بار از والپيپرهاي زنده (live wallpapers) رونمايي كرد كه با به نمايش گذاشتن تصاوير متحرك و تعاملي به جاي تصوير ثابت در پس‌زمينه، در عين سادگي، بسيار جذاب بود و توجه بسياري از متخصصان را به خود جلب كرد. در اين نسخه از اندرويد نيز براي اولين‌بار شاهد قابليت تبديل گفتار به متن (TTS) بوديم كه به‌كمك آن متخصصان مي‌توانستند با موبايل خود صحبت كرده تا متون به جاي تايپ با كيبورد، ازطريق صداي متخصص وارد شوند. همچنين از اندرويد 2.1 به بعد، دكمه‌ي كاما در كيبورد مجازي با دكمه مخصوص ميكروفون عوض شد تا دسترسي متخصص به اين قابليت آسان‌تر شود. جالب است بدانيد از iOS 5 به بعد، اين قابليت به كيبورد سيستم‌عامل اپل نيز اضافه شد.

علاوه بر اين، اندرويد 2.0 از قفل صفحه‌نمايش جديدي بهره مي‌برد كه يك سمت آن گزينه حالت بي‌صدا (silent) و سمت ديگر قفل صفحه بود كه با لمس آن، صفحه‌ي اصلي باز مي‌شد. اگرچه تغييرات اين به‌روزرساني‌ چندان چشمگير نبود، براي گوگل تغييري استراتژيك به حساب مي‌آمد و احتمالاً ارتباط مستقيمي با تغيير ظاهر اصلي اندرويد و عرضه‌ي نسخه‌هاي سفارشي براي شركاي تجاري اين شركت در محصولات‌شان داشته است.

در آن زمان، همكاري مستقيم گوگل با شركت HTC به عرضه موبايل Nexus One مجهز به نخستين پردازنده‌هاي يك گيگاهرتزي كوالكام منجر شد كه تجربه‌اي ناب از اندرويد 2.1 ارائه مي‌داد و به يكي از موبايل‌هاي خوش‌ساخت اندرويدي بدل شد. بعد از اين همكاري، گوگل سراغ موتولولا رفت تا موبايل Motorola Droid نيز با نسخه اكلر اندرويد به بازار راه پيدا كند؛ هرچند موفقيت موتورولا درويد در اين زمينه به اندازه نكسوس وان نبود.

اندرويد 2.2 معروف به ماست بستني (Froyo) اواسط سال ۲۰۱۰ ميلادي عرضه شد. از اين پس بود كه مزاياي پروژه نكسوس، خود را نشان داد و Nexus One كه هنگام عرضه به اندرويد 2.1 مجهز بود، نخستين موبايل هوشمندي بود كه به اين سيستم عامل به‌روزرساني شد.

موبايل‌هاي هوشمندي كه از اندرويد 2.2 بهره مي‌بردند، با طراحي جديد صفحه اصلي خودنمايي مي‌كردند؛ سه پنل سنتي اندرويد جاي خود را به پنج پنل داده بود و در پايين صفحه ميانبرهايي به منوي اپليكيشن‌ها و مرورگر وجود داشت.

بخش گالري اندرويد 2.2 نيز به‌طور كامل بازطراحي شده و براي نخستين بار قابليت‌هاي سه‌بعدي اين پلتفرم را به نمايش گذاشته بود. براي مثال، با كج كردن صفحه يا حركت بين آلبوم‌هاي مختلف و عكس‌ها، انيميشن‌هاي با كيفيتي نمايش داده مي‌شد. گوگل همچنين صفحه سنتي قفل PIN را در اين نسخه ارائه كرد تا متخصصاني كه روش قفل الگويي (Pattern lock) را دوست نداشتند يا دنبال شيوه‌ي امن‌تري بودند، بتوانند موبايل خود را با وارد كردن كد، قفل كنند.

حدود شش ماه پس از عرضه Froyo بر بستر موبايل نكسوس وان، گوگل وارد فاز بعدي پروژه Nexus شد تا موبايل‌ جديدي را با اندرويد 2.3 معروف به نان زنجبيلي (Gingerbread) به بازار روانه كند. گوگل اين بار سراغ سامسونگ رفت تا موبايل Nexus S را در خط توليد موبايل موفق Galaxy S به توليد انبوه برساند. هرچند نكسوس اس از انديشه متخصصين متخصص چندان از موبايل پيشين نكسوس وان برتر نبود، از انديشه متخصصين ظاهري تفاوت زيادي با نخستين عضو خانواده نكسوس داشت و با بهره از صفحه‌نمايش لبه گرد و بدنه شفاف و تيره رنگش، طرفداران بسياري پيدا كرد.

اندرويد 2.3 از بسياري از جنبه‌ها به‌روزرساني كوچكي به حساب مي‌آمد؛ اما تعدد اين تغييرات كوچك موجب تفاوت چشمگيري نسبت به نسخه پيشين شد و در اين نسخه شاهد بيشترين تغييرات ظاهري از زمان انتشار اندرويد 2.1 بوديم. براي مثال، عبارت Malmo از ويجت ساعت آنالوگ حذف شد؛ صفحه‌ي اصلي و اجزاي رابط متخصصي به تم رنگي سبز درآمدند و نوار وضعيت نيز با زمينه‌ي تيره و نوشته‌هاي روشن، زيبايي بيشتري پيدا كرد. نان زنجبيلي نسبت به نسخه‌هاي قبلي تميزتر و مدرن‌تر به انديشه متخصصين مي‌آمد، اما در حقيقت اين ترفند هوشمندانه‌ي گوگل براي كاهش مصرف باتري بود؛ چراكه آن همه اجزاي روشن در صفحه‌نمايش امولد انرژي زيادي مصرف مي‌كردند.

از قابليت‌هاي جديدي كه به اندرويد 2.3 اضافه شد مي‌توان به كنترل بيشتر بر قابليت كپي/چسباندن، كيبورد پيشرفته و ارتقاي قابليت چند لمسي، ابزارهاي بهتر براي مديريت دستگاه و كارايي بالاتر باتري و همراهي از دوربين مكالمه تصويري اشاره كرد.

از ديگر قابليت‌هاي نان زنجبيلي مي‌توان به توجه‌ ويژه‌ي گوگل به توسعه‌دهندگان و همراهي از فناوري NFC اشاره كرد كه زيرساخت لازم براي سيستم پرداخت موبايل را فراهم كرد. گوگل همچنين از عرضه نان زنجبيلي به‌عنوان فرصتي براي محكم كردن جاي پاي خود در بازار بازي‌هاي موبايل بهره برد؛ در اين نسخه‌، به توسعه‌دهندگان اجازه‌ي دسترسي سطح پايين به مواردي چون صوت، كنترل وسيله، گرافيك و ذخيره‌سازي داده‌ها داده شد كه به آن‌ها امكان مي‌داد كدهايي با اجراي نسبتاً سريع‌ بنويسند؛ اين كار كليد موفقيت توسعه‌دهندگان براي ورود به بازار بازي‌هاي سه‌بعدي بود.

اندرويد 3.0 را مي‌توان از اين انديشه متخصصين پديده‌اي عجيب و كم نظير دانست كه به جاي موبايل‌هاي هوشمند، براي تبلت‌ها و البته دستگاه‌هاي موبايل با نمايشگر‌هاي بزرگ در انديشه متخصصين گرفته شده بود. اين بار گوگل سراغ موتورولا رفت تا با همكاري يكديگر، تبلت Xoom مجهز به «كندوي عسل» در فوريه ۲۰۱۱ روانه‌ي بازار شود.

در اين نسخه از اندرويد رنگ سبز كه حالا نماد اندرويد شناخته مي‌شود،‌ جاي خود را رنگ آبي داد؛ مثلا، نشانگر درصد باتري و آنتن‌دهي و همچنين ويجت ساعت با رنگ آبي نمايش داده مي‌شد. صفحه اصلي و محل قرارگيري ويجت‌ها نيز بازطراحي شده بود و با معرفي دكمه‌هاي مجازي در نوار سيستم، نياز به دكمه‌هاي فيزيكي روي تبلت‌هاي مجهز به اندرويد 3.0 براي جستجو، منوها، خانه و بازگشت از بين رفت. با مرگ دكمه‌هاي فيزيكي، توسعه‌دهندگان سخت‌افزاري فضاي بيشتري براي گسترش ابعاد صفحه‌نمايش دراختيار داشتند.

اندرويد 3.0 همچنين با معرفي مفهوم تازه‌اي با عنوان «نوار فرمان» (Action Bar) همراه بود كه در بالاي صفحه هر اپليكيشن قرار داشت و مي‌توان آن را نوعي نوار وضعيت براي اپليكيشن‌ها در انديشه متخصصين گرفت. گوگل براي نسخه‌ي سوم اندرويد دو به‌روز‌رساني كوچك در قالب 3.1 و 3.2 عرضه كرد كه قابليت‌هاي مهمي به‌خصوص براي تبلت‌ها ارائه مي‌كردند.

كندوي عسل را مي‌توان واكنش گوگل و شركايش به عرضه‌ آيپد اپل در سال ۲۰۱۰ دانست و اگرچه اين نسخه از سيستم عامل به‌راحتي دردسترس بود، برخي از تبلت‌هاي اندرويدي آن زمان هنوز با نسخه‌هاي موبايلي پيشين عرضه مي‌شدند. در نهايت، استقبال چنداني از كندوي عسل نشد و گوگل تصميم گرفت اكثر قابليت‌هاي آن را در اندرويد 4.0 به كار برد.

اندرويد 4.0 معروف به «ساندويچ بستني» (Ice Cream Sandwich)‌ اكتبر ۲۰۱۱ با موبايل گلكسي نكسوس عرضه شد. اين دومين همكاري گوگل با سامسونگ در عرضه موبايل‌هاي اندرويدي بود و از زمان همكاري آن‌ها در توليد موبايل نكسوس اس مجهز به اندرويد نان زنجبيلي كمتر از يك سال مي‌گذشت.

اندرويد 4.0 را مي‌توان بي شك بزرگ‌ترين تغيير اندرويد در حوزه موبايل‌هاي هوشمند به شمار آورد، هرچند طراحي و بسياري از قابليت‌هاي جديد آن در نسخه پيشين و براي تبلت‌ها عرضه شده بود. اين نسخه داراي دكمه‌هاي مجازي بود و تم رنگي آن از سبز به آبي تغيير كرد؛ همراهي از ويجت‌ها و قابليت چندوظيفگي ارتقا يافت و همچنين قابليت نمايش بندانگشتي فهرست اپليكيشن‌هاي باز به آن اضافه شد. گوگل همچنين براي بهبود تجربه متخصصي، از فونت تازه‌اي به نام Roboto استفاده كرد و همراهي كامل از زبان فارسي نيز از اين نسخه به بعد به اندرويد اضافه شد.

از ويژگي‌هاي جديد ديگر ساندويچ بستني، قابليت پاك كردن موردي نوتيفيكشن‌ها در پنجره‌ي اعلانات بود كه پيش از اين فقط گزينه حذف همگي آن‌ها وجود داشت. هوش مصنوعي كيبورد مجازي نيز بسيار بهبود يافته و به پيشرفت بزرگي در زمينه غلط‌يابي متن و پيشنهاد لغات دست پيدا كرده بود. در واقع مي‌توان گفت از اندرويد 4.0 بود كه وارد كردن متن، همراهي از كليپ‌بورد و كيفيت كيبورد مجازي اين‌چنين پيشرفته و مانند ساير اپليكيشن‌هاي مشابه در بازار شد.

از قابليت‌هاي كليدي اندرويد 4.0 مي‌توان به اپليكيشن Android Beam براي انتقال آسان داده‌ها بين دو موبايل، قفل تشخيص چهره و تحليل ميزان استفاده از پهناي باند اشاره كرد. اپليكيشن تقويم نيز براي نخستين‌بار رويكردي يكپارچه را در پيش گرفت كه براي افرادي كه به‌دنبال استفاده از چندين حساب متخصصي در يك برنامه بودند، گزينه‌ي خوبي به شمار مي‌رفت.

عصر «آبنبات ژله‌اي» (Jelly Bean) نسخه اندرويد ژوئن ۲۰۱۲ با عرضه اندرويد 4.1 شروع شد و با عرضه سريع نسخه‌هاي 4.2 و 4.3 در اكتبر همان سال و جولاي ۲۰۱۳ ادامه يافت.

در نسخه 4.1 شاهد حركت نرم و روان بين منوها و صفحات بوديم كه گوگل از آن به‌عنوان «پروژه كَره» (Project Butter) ياد مي‌كرد. دستيار شخصي Google Now كه بي‌شك يكي از بزرگ‌ترين و مهم‌ترين بلندپروازي‌هاي گوگل بود، به بخش جستجو اضافه شد و اندرويد را به پلتفرم كاملي تبديل كرد كه قادر به پردازش انواع داده‌ها، زمان‌بندي امور، مكان، زمان و... بود. با آبنبات ژله‌اي، براي نخستين بار متخصصان مي‌توانستند به صورت آفلاين نيز از قابليت تبديل گفتار به متن بهره ببرند. بخش اعلانات، ويجت‌ها و پيش‌بيني متون در كيبورد مجازي نيز دستخوش بهبودهايي شد.

اندرويد 4.2 با موبايل نكسوس ۴ و تبلت نكسوس ۱۰ عرضه شد و اتصال بي‌سيم به تلويزيون ازطريق Miracast را به سيستم عامل اضافه كرد تا متخصصان بتوانند با خريد اين جعبه‌ها به ارزش ۹۹ دلار، نرم ‌افزار و بازي‌هاي مورد علاقه خود را روي صفحه‌نمايش بزرگ‌تر تلويزيون اجرا كنند. در اين نسخه ژست‌هاي تايپي جديدي اضافه شد كه پيش‌درآمدي براي كيبورد Swype بود. در بخش عكاسي نيز حالت پاناروما با نام Photo Sphere اضافه شد. همچنين اين نسخه همراهي از استفاده چند متخصص از يك تبلت را ارائه داد تا هر متخصص بتواند در يك تبلت اشتراكي، نرم‌افزار و اطلاعات شخصي خود را داشته باشد.

اندرويد 4.3 با نسل دوم نكسوس 7 كه با همكاري ايسوس توليد شده‌ بود، دردسترس قرار گرفت. در اين نسخه خبري از تغييرات اساسي نبود و فقط عملكرد سيستم عامل بهبود يافته و چند ويژگي جديد به رابط متخصصي اضافه شده بود. بااين‌حال، اندرويد 4.3 توان همراهي از استاندارد گرافيكي OpenGL ES 3.0 براي اجراي بازي‌هايي با گرافيك سه‌بعدي را با خود به همراه داشت. اپل نيز پس از مدت كوتاهي با به‌روزرساني سيستم عامل iOS، همراهي از اين موتور نرم‌افزاري را به دستگاه‌هاي خود اضافه كرد تا متخصصانش از حوزه بازي‌هاي موبايل عقب نمانند.

اندرويد 4.4 اولين نسخه از اين سيستم عامل بود كه به جاي استفاده از نام كلي يك شيريني يا دسر، از برند تجاري استفاده كرد. گوگل براي اين منظور با شركت نستله تماس گرفت و اجازه خواست تا از نام كيت‌كت (KitKat) براي نام‌گذاري اندرويد جديد خود استفاده كند و نستله هم پذيرفت. گوگل اين مدل همكاري بازاريابي را تا عرضه نسخه اوريو ديگر تكرار نكرد.

اندرويد 4.4 كه اكتبر ۲۰۱۳ عرضه شد، قابليت‌هاي جديد زيادي نداشت و بيشتر تغييرات در سطح رابط متخصصي صورت گرفته بود. بااين‌حال، بهره‌مندي از يك قابليت كافي بود تا بازار اندرويد را جديد‌تر كند و آن بهينه‌سازي اين سيستم‌عامل براي اجرا در موبايل‌هاي هوشمندي با كمتر از ۵۱۲ مگابايت رم بود. اين قابليت به سازندگان موبايل امكان داد تا از آخرين نسخه اندرويد در دستگاه‌هاي بسيار ارزان‌تر بهره ببرند. نكسوس ۵ گوگل نيز اولين موبايل هوشمندي بود كه با اندرويد 4.4 عرضه شد.

مهم‌ترين ويژگي‌هاي اختصاصي اندرويد 4.4 كيت‌كت عبارت‌اند از: يكپارچه شدن Google Now با صفحه اصلي، شماره‌گير هوشمند كاملاً جديد كه براساس نيازهاي متخصص تنظيم مي‌شود، اپليكيشن‌هاي تمام‌صفحه به لطف نوار اطلاع‌رساني و نوار كنترل شفاف، اپليكيشن يكپارچه هنگ‌اوت براي تمام پيام‌رساني‌ها، بازطراحي اپليكيشن‌هاي «ساعت» و «دانلودها»، كيبورد جديد با همراهي از ايموجي و همراهي از عكاسي +HDR.

اندرويد 5.0 معروف به آبنبات چوبي (Lollipop) كه پاييز ۲۰۱۴ همراه با موبايل نكسوس ۶ ساخت موتورولا و تبلت نكسوس 9 ساخت اچ‌تي‌سي معرفي شد، نسخه‌اي انقلابي از سيستم عامل موبايل گوگل بود؛ چراكه اولين نسخه اندرويد بود كه از زبان طراحي جديد و اختصاصي گوگل موسوم به Material Design بهره مي‌برد. در Material Design طراحي در سراسر سيستم عامل ساده‌تر و مينيمال‌تر شده بود. براي دسترسي به تنظيمات سريع و نوار اطلاع‌رساني‌ها ديگر نيازي به ژست دو‌انگشتي نبود و متخصصان مي‌توانستند تنها با يك حركت انگشت از بالاي صفحه به سمت پايين به اين موارد دسترسي پيدا كنند.

قابليت Adaptive Brightness هم جايگزين Auto Brightness شد تا علاوه‌بر‌اينكه دستگاه ميزان روشنايي را برساس نور محيط به‌طور خودكار تغيير مي‌داد، متخصص نيز همچنان بتواند به دلخواه و به كمك اسلايدر، سطح روشنايي را كم و زياد كند. در صفحه قفل هم ديگر خبري از ويجت‌ها نبود و گوگل تنها به نمايش ساعت و تاريخ روز در وسط اين صفحه بسنده كرد.

در اين نسخه اندرويد بود كه قابليت Interruptions با عملكرد مشابه Do not disturb در آيفون اضافه شد و به متخصصان اجازه مي‌داد براي بالا بردن تمركز و دوري از پرتي حواس، تمام اطلاع‌رساني‌ها را بلاك كنند. قابليت Power Saver نيز به اين نسخه اضافه شد كه متخصص مي‌توانست تعيين كند با رسيدن شارژ باتري به سطحي مشخص، اين قابليت به‌طور خودكار فعال شود.

نسخه 5.1 آبنبات چوبي اندرويد مارس ۲۰۱۵ براي موبايل‌هاي نكسوس عرضه شد كه با برخي قابليت‌ها و تغييرات جزئي و رفع باگ‌هاي نسخه پيشين همراه بود. براي مثال، حالت اولويت (Priority) به Interruptions اضافه شد. با قابليت اسكرين پينينگ مي‌توانستيد يك اپليكيشن خاص را پين كرده تا فردي كه دارد با آن در موبايل شما كار مي‌كند نتواند از اين صفحه خارج شده و به بخش‌هاي ديگر موبايل سرك بكشد؛ مگر آن كه پين كد شما را داشته باشد. همراهي از دو سيم‌كارت هم در اين نسخه اندرويد ممكن شد.

گوگل يك هفته پس از معرفي نكسوس‌هاي جديد در پاييز ۲۰۱۵، نسخه نهايي از اندرويد ۶ را با نام مارشمالو (Marshmallow) معرفي كرد. اين نسخه از سيستم عامل در ظاهر تغييراتي زيادي نسبت به اندرويد ۵ آبنبات چوبي نكرده بود، اما از تغييرات جزئي در راستاي هوشمندتر شدن بهره برده بود؛ از جمله عمودي شدن اسكرول در اپ دراور، امكان كم و زياد كردن حجم صداي بخش‌هاي مختلف به صورت جداگانه، امكان تغيير آيكون‌هاي بخش نوار اعلانات و اضافه شدن قابليت Doze براي بهبود مصرف باتري.

علاوه بر اين، در اين نسخه از اندرويد براي اولين‌بار شاهد اضافه شدن همراهي از حسگر اثر انگشت و USB Type-C بوديم كه نكسوس‌هاي جديد 6P و 5X به آن مجهز شده بودند.

اندرويد 7.0 معروف به نوقا، هفتمين نسخه از سيستم‌عامل اندرويد است كه پاييز ۲۰۱۶ عرضه شد. اين نسخه از سيستم‌عامل در ظاهر تفاوت چنداني با نسخه‌ي پيشين خود نداشت؛ اما تغييرات نرم‌افزاري قابل‌توجهي در آن ايجاد شده بود. به‌عنوان مثال، گوگل پس از مدت‌ها قابليت مورد انتظار همراهي از Split-Screen را به سيستم‌عاملش اضافه كرد تا متخصصان بتوانند به‌طور هم‌زمان دو اپليكيشن باز و قابل مشاهده در صفحه داشته باشند. در اين نسخه متخصصان مي‌توانستند به‌طور مستقيم و بدون نياز به اجراي اپليكيشن، به پيغام‌ها در بخش اعلانات پاسخ دهند. از ديگر بهبودهاي صورت گرفته در بخش چندوظيفگي، سوئيچ سريع بين دو اپليكيشني است كه اخيراً استفاده‌ شده‌ بودند. انجام اين كار نيز به‌سادگي و ازطريق دابل‌تپ كليد مربعي Overview صورت مي‌گرفت.

در نسخه اندرويد 7.0، قابليت شخصي‌سازي و همراهي از تم‌هاي گوناگون براي كيبورد اضافه شد. اموجي‌ها نيز حالا با چندين رنگ پوست ارائه شده بودند. در پشت پرده نيز گوگل عملكرد سيستم عامل، ظاهر بازي‌هاي اندرويدي و امنيت مديريت فايل‌هاي مديا را افزايش داد و رمزگذاري مبتني بر فايل را اضافه كرد. گوگل همچنين اندرويد نوقا را همانند سيستم‌عامل كروم، به دو پارتيشن براي سيستم‌عامل مجهز كرد تا سيستم‌عامل كاملاً جديدي به موبايل متخصص ارسال شده و روي پارتيشن غيرفعال نصب شود.

گوگل همچنين از عرضه اندرويد نوقا به‌عنوان بهانه‌ي جسورانه‌اي براي بازاريابي موبايل‌هاي لوكس خود استفاده كرد. موبايل‌هاي پيكسل و پيكسل ايكس ال گوگل به همراه ال‌جي V20 جزو اولين موبايل‌هاي پرچمداري بودند كه با سيستم عامل نوقا عرضه شدند.

پايير ۲۰۱۷ شاهد عرضه اندرويد 8 معروف به اوريو بوديم كه پس از معرفي نسخه كيت‌كت، دومين اقدام گوگل در استفاده از نام تجاري شركت ديگري براي نام‌گذاري سيستم عامل خود بود. اندرويد ۸ در نگاه اول چندان تفاوتي با نسخه‌ي نوقا نداشت و تنها به چند تغيير كوچك و بزرگ در نسخه‌ي پيشين اكتفا كرده بود.

گوگل در اندرويد اوريو ويژگي تصوير در تصوير را علاوه بر اپليكيشن يوتيوب به اپليكيشن‌هاي ديگر نيز آورد. مديريت اعلان‌ها در اين نسخه بهبود يافت به‌طوري‌كه متخصص مي‌توانست براي هر اپليكيشن دسترسي‌هاي مختلفي تعيين كند. در اين نسخه بود كه گوگل به اپليكيشن‌ها اجازه داد نشانه نوتيفيكيشن خود را روي آيكون نمايش دهند. تعداد ايموجي‌ها نيز در اين نسخه بيشتر از گذشته شد و متخصصان كنترل بيشتري روي فعاليت پس‌زمينه‌ي اپليكيشن‌ها داشتند. اولين موبايل عرضه شده با اندرويد اوريو پيكسل ۲ خود گوگل بود.

آگوست ۲۰۱۸ زمان عرضه اندرويد 8 معروف به پاي (Pie) بود كه در جريان رويداد Google I/O ابتدا با نام Android P معرفي شده بود. اين نسخه از اندرويد با تغييرات و قابليت‌هاي جديد و بزرگي همراه بود؛ از جمله، اضافه‌شدن ژست‌هاي حركتي با هدف جايگزيني نوار ناوبري محبوب اندرويد كه شبيه آن را پيش‌تر در آيفون ۱۰ ديده بوديم. ژست‌هاي حركتي جديد اندرويد ۹ به‌كاربر اجازه‌ي بازگشت به صفحه‌ي هوم، جابه‌جايي بين اپ‌هاي در حال اجرا و بازگشت به مرحله‌ي قبل را با انجام ژست‌هاي حركت از لبه‌ي پايين دستگاه را مي‌دادند.

اندرويد ۹ همچنين با بهره‌گيري از يادگيري ماشيني، به متخصص كمك مي‌كرد تا از تمام پتانسيل موبايل خود استفاده كند و مصرف باتري بهتر از گذشته مديريت شود. براي مثال، قابليت روشنايي تطبيقي كه با اندرويد 5 معرفي شد، پش از آشنايي با سطح روشنايي مورد علاقه‌ي متخصص، امكان تنظيم دستي روشنايي نمايشگر را در اختيارش قرار مي‌داد. «اكشن‌ها» نيز يكي ديگر از هوشمندي‌هاي اندرويد ۹ پاي محسوب مي‌شدند كه براساس الگوي متخصصي پيش‌بيني شده و درحقيقت ميان‌بري براي دستري به مواردي محسوب مي‌شوند كه به‌صورت مداوم از آن‌ها استفاده مي‌شود.

API جديد اسلايس از ديگر قابليت‌هاي هوشمند اندرويد 9 بود كه به توسعه‌دهندگان اجازه مي‌داد امكان دسترسي مستقيم به قابليت‌هاي كليدي خود را از منوي جست‌وجو فراهم كنند.

۲۰۱۹ براي اكوسيستم اندرويد سالي پر از تغييرات بزرگ بود. گوگل براي نخستين‌بار سنت ۱۰‌ ساله‌ي خود در نام‌گذاري نسخه‌هاي مختلف اندرويد براساس انواع شيريني‌ و دسر را كنار گذاشت و لوگوي سنتي اندرويد را نيز مدرن‌سازي كرد. دليل كنار گذاشتن اين سنت نام‌گذاري اين بود كه اسامي برخي از اين شيريني‌ها براي بسياري از كشور‌ها با فرهنگ‌هاي مختلف نامانوس بود. برند اندرويد نيز كه تا پيش از آن تنها با كلمه سبز رنگ اندرويد معرفي مي‌شد، حالا به رنگ مشكي در‌آمده و در كنارش سر سبز ربات دوست‌داشتني ديده مي‌شد كه به گفته اود گاندون، مدير برند جهاني اندرويد در آن زمان، اين برند را «انساني‌تر، سرگرم‌كننده و دوستانه» مي‌كرد.

اندرويد ۱۰ (كه پيش از معرفي به‌عنوان اندرويد Q شناخته مي‌شد)، به‌طور رسمي ۳ سپتامبر ۲۰۱۹ براي دستگاه‌هاي پيكسل گوگل عرضه شد و شامل چندين قابليت‌ جديد، رابط برنامه‌نويسي اپليكيشن و بهبودهاي مهم مي‌شد.

مشهودترين تغيير سيستم عامل، رابط متخصصي جديد و بازطراحي شده ژست‌هاي اندرويد بود كه در آن سه دكمه‌ پايين صفحه براي رفتن به خانه يا بازگشت به عقب حذف شده و كاملاً مبتني بر سوايپ شد. البته برخلاف نسخه پيشين، در تمام موبايل‌هاي مبتني بر اندرويد ۱۰، استفاده از سوايپ به جاي دكمه انتخابي بود و گوگل اين گزينه را تاكنون در سيستم عامل خود لحاظ كرده است.

تغييري كه كمتر مشهود بود، به روش به‌روزرساني‌ سيستم عامل مربوط مي‌شد كه در نهايت به عرضه سريع‌تر و قاعده‌مندتر پچ‌هاي كوچك‌ و متمركزتر منجر شد. اين نسخه از اندرويد بهبودهاي كوچك اما مهم ديگري نيز داشت؛ از جمله سيستم اجازه‌ي دسترسي به‌روزرساني شده كه به متخصص درخصوص نحوه و زمان استفاده‌ي اپليكيشن‌ها از داده‌هاي مربوط به موقعيت مكاني اختيار عمل بيشتري مي‌داد.

در كنار اين‌ها، اندرويد ۱۰ شامل اين قابليت‌ها نيز بود:‌ حالت تاريك براي كل سيستم، همراهي از موبايل‌هاي تاشدني كه در راه بودند، پاسخ‌دهي هوشمند در تمام پيام‌رسان‌ها، حالت فوكوس جديدي كه به متخصص امكان مي‌داد با فشردن دكمه‌اي روي صفحه تعداد نوتيفيكيشن‌هاي هر اپليكيشن را محدود كند و طراحي جديد منوي اشتراك‌گذاري كه مدت‌ها چشم‌انتظارش بوديم. اندرويد ۱۰ همچنين قابليت جديد لايو كپشن را ابتدا براي موبايل‌هاي پيكسل و بعد براي موبايل‌هاي ديگر معرفي كرد كه به كمك آن مي‌شد در لحظه روي تصاوير، ويدئو، پادكست يا فايل‌هاي صوتي ضبط شده، متن گذاشت.

اندرويد ۱۱ كه سپتامبر ۲۰۲۰ عرضه شد، هم از انديشه متخصصين تغييرات مشهود و هم تغييرات زيرپوستي، به‌روزرساني قابل‌توجهي به حساب مي‌آمد. مهم‌ترين تغييرات اين نسخه به حوزه حريم شخصي مربوط مي‌شد؛ سيستم اجازه‌ي دسترسي كه با اندرويد ۱۰ معرفي شده بود، حالا گسترده‌تر شده و متخصصان مي‌توانستند سطح دسترسي اپليكيشن‌ها را براساس موقعيت مكاني، دسترسي به دوربين يا ميكروفون تعيين كنند. در اندرويد ۱۰، متخصصان مي‌توانستند دسترسي‌ها را تنها به مدت استفاده از آن اپليكيشن محدود كنند، اما در اندرويد ۱۱ مي‌توان به اپليكيشن دسترسي يك‌باره داد.

اندرويد ۱۱ همچنين اجازه دسترسي به موقعيت مكاني در پس‌زمينه را به دوش سيستم مي‌گذاشت تا بدين ترتيب درخواست دسترسي اپليكيشن‌ها دشوارتر و احتمال فعال كردن تصادفي اين دسترسي‌ها توسط متخصص كمتر شود. قابليت جديد ديگري كه در همين حوزه معرفي شد، اجازه دسترسي اپليكيشن‌هايي را كه چندين ماه باز نشده‌اند، به‌طور خودكار از آن‌ها مي‌گرفت و متخصص لازم است به‌طور دستي دوباره اين اجازه را فعال كند.

به جز اين موارد، اندرويد ۱۱ ديگر اجازه نمي‌داد اپليكيشني بتواند اپليكيشن‌هاي نصب‌شده ديگر در موبايل متخصص را مشاهده كند و راه‌هايي را كه اپليكيشن‌ها مي‌توانند با حافظه ذخيره‌سازي محلي در تعامل باشند، محدود كرد تا بدين ترتيب از اطلاعات ذخيره شده روي موبايل بيشتر محافظت شود.

قابليت Bubble اندرويد ۱۱ نيز كه زمزمه‌هاي مربوط به آن از سال ۲۰۱۹ شروع شده بود و ياد‌آور Chat Headهاي پيام‌رسان فيسبوك است، اجازه مي‌داد گفت‌وگوهاي صورت گرفته در پيام‌رسان‌هاي مختلف نظير تلگرام يا Messages خود گوگل يكجا و مانند حبابي روي سطح رابط متخصصي شناور باشند تا بدين‌ترتيب، بتوان در هر محيطي به‌سرعت به آن‌ها دسترسي داشت و پس‌ از اتمام مكالمه، حباب آن‌ها را در گوشه‌اي از رابط متخصصي رها كرد.

قابليت انتخاب، كپي و اشتراك‌گذاري متن يا عكس از اپليكيشن با اپليكيشن ديگر نيز در اين نسخه فراهم شد. از ديگر قابليت‌هاي جديد اندرويد ۱۱ مي‌توان به اعلانيه‌هاي تفكيك‌شده، كنترل يكپارچه‌ي محتواي چندرسانه‌اي، فيلم گرفتن از محيط نرم‌افزاري موبايل با قابليت ضبط صدا و نمايش محل لمس‌شدن صفحه و سازگاري بهتر با طراحي دستگاه‌هاي تاشدني اشاره كرد.

در كل، اندرويد ۱۱ به‌روزرساني همراه با انبوهي از قابليت‌هاي بنيادين نبود، اما تجربه‌ي متخصص از موبايل هوشمند اندرويدي را ارتقا و نشان داد كه گوگل در مسير درستي گام برمي‌دارد.

گوگل نسخه نهايي اندرويد ۱۲ را به‌طور رسمي در اكتبر ۲۰۲۱ همراه با موبايل‌ سري پيكسل ۶ عرضه كرد. جديدترين به‌روزرساني سيستم عامل گوگل بيشتر در حد قدمي روبه‌جلو است تا جهشي بزرگ؛ اما همين بهبودهاي كوچك توانسته‌اند تفاوت معناداري در تجربه متخصصي ايجاد كنند.

برخلاف نسخه‌هاي پيشين كه بيشتر تغييرات دور از چشم متخصص صورت مي‌گرفت،‌ مهم‌ترين تغييرات اندرويد ۱۲ را در ظاهر و رابط متخصصي مشاهده مي‌كنيم. با گذشت تقريباً ۸ سال از آغاز به‌كارگيري زبان طراحي Material Design كه با اندرويد ۵ معرفي شد، با اندرويد ۱۲ و Material You، سرانجام شاهد تغيير و تحول بزرگي در سيستم عامل محبوب گوگل هستيم كه سليقه متخصص را در اولويت قرار داده و گزينه‌هاي شخصي‌سازي بيشتري را دراختيار او مي‌گذارد.

زينب عابدي‌راد

مطالعه اندرويد ۱۲ ؛ آشنايي با قابليت ها و تغييرات جديد

مطالعه '13

بزرگ‌ترين تغييري كه در اندرويد ۱۲ جلب توجه مي‌كند، هماهنگ شدن پالت رنگي موبايل براساس تصوير پس‌زمينه‌ي انتخابي متخصص است و اين تغيير رنگ در سراسر سيستم‌عامل، از لاك‌اسكرين گرفته تا آيكون اپليكيشن‌ها، صفحه اعلان‌ها و كنترل حجم صدا و حتي ويجت‌ها اعمال مي‌شود. پنل تنظيمات سريع نيز دستخوش تغييرات اساسي شده و تعداد انتخاب‌ها در نگاه اول به چهار گزينه خلاصه مي‌شود و براي دسترسي به گزينه‌هاي اضافه‌تر تنظيمات لازم است منوي كشويي بالاي صفحه به‌طور كامل باز شود. گوگل براي خلوت‌تر شدن منوي تنظيمات سريع، دكمه‌هاي اينترنت موبايل و واي‌فاي را نيز در يك دكمه به نام اينترنت ادغام كرده است كه شايد براي برخي از متخصصان تغيير خوشايندي نباشد.

نوتيفيكيشن‌ها نيز در اندرويد ۱۲ مرتب‌تر شده‌اند و با گوشه‌هاي گرد نمايش داده مي‌شوند. علاوه بر اين، در هر اعلان محتواي بيشتري نمايش داده مي‌شود. اپليكيشن‌هاي به‌روز شده نيز با لمس نوتيفيكشن‌هايشان سريع‌تر و نرم‌تر اجرا مي‌شوند و تجربه متخصصي را لذت‌بخش‌تر مي‌كنند.

محمدحسين معيدفر

چگونه اپليكيشن هاي اندرويد را در ويندوز 11 نصب كنيم؟ [همراه با ويدئو]

مطالعه '7

جدا از تغييرات ظاهري، اندرويد ۱۲ تمركز بيشتري بر ويجت‌ها، بهبود عملكرد، امنيت و حريم شخصي معطوف كرده است. اين به‌روزرساني با اضافه كردن داشبورد حريم خصوصي، به متخصص اختيار عمل بيشتري در تعيين سطح دسترسي اپليكيشن‌ها به داده‌ها مي‌دهد و گوگل داده‌هاي جمع‌آوري شده از متخصص را كه براي كارهاي هوش مصنوعي مورد نياز هستند، به صورت كاملاً محلي در پارتيشن جدايي در سيستم عامل ذخيره مي‌كند تا هرگز از دستگاه خارج نشوند.

تجربه گيمينگ نيز در محور توجه گوگل قرار گرفته و متخصصان مي‌توانند با دسترسي به داشبورد بازي (Game Dashboard) از امكاناتي مثل شمارنده‌ي نرخ فريم، ميانبري براي استريم در يوتيوب، ميانبري براي گرفتن اسكرين‌شات و ضبط محتواي نمايشگر بهره‌مند شوند.

از ديگر قابليت‌هاي متخصصي اندرويد ۱۲ مي‌توان به جستجوي فراگير دستگاه، اسكرين‌شات اسكرولي، چرخش خودكار بهبوديافته، ترجمه‌ي زنده و ابزار Magic Eraser اشاره كرد كه تنها براي موبايل‌هاي پيكسل موجود است و براي علاقه‌مندان به عكاسي امكان حذف عناصر موجود در عكس‌ها را فراهم مي‌كند.

براي اطلاع از اينكه آيا موبايل اندرويدي شما نيز در فهرست واجدين شرايط اندرويد ۱۲ قرار دارد يا خير، مي‌توانيد به مطلب چه موبايل‌ هايي آپديت اندرويد 12 را دريافت مي‌كنند، سر بزنيد.

اندرويد ۱۳ در تاريخ آگوست ۲۰۲۲ معرفي شد و برخلاف اندرويد ۱۲، با تغييرات محدودي همراه بود. گوگل در اين نسخه از سيستم‌عامل، بيشتر تمركز خود را روي رفع اشكالات قبلي گذاشته و تنها به ارائه‌‌ي چند قابليت محدود براي بهبود كيفيت زندگي متخصصانش بسنده كرده است.

يكي از بزرگ‌ترين تغييرات اندرويد ۱۳، اضافه شدن قابليت لايو ترنسكرياب است كه امكان تبديل هم‌زمان پيام‌هاي صوتي، صداي ويديو يا حتي صحبت‌هاي مخاطب هنگام تماس را فراهم‌ مي‌كند.

قابليت جالب بعدي، امكان كپي قسمتي از متن يا ذخيره‌ي عكسي در فهرست برنامه‌هاي در حال اجرا در پس‌زمينه است. براي استفاده از اين قابليت كافي است تا انگشت خود را از قسمت وسط و پايين صفحه به بالا بكشيد تا فهرست تمام برنامه‌هاي در حال اجرا در پس‌زمينه را مشاهده كنيد.

شبنم توايي

مطالعه اندرويد ۱۳ در پيكسل ۷ پرو؛ هوش مصنوعي به‌سبك گوگل

مطالعه '17

اندرويد ۱۳ قابليت تغيير زبان هر برنامه به‌صورت جداگانه را به دستگاه‌هاي اندرويدي آورده است. با اين قابليت مي‌توانيد مثلا براي يك برنامه، زبان فارسي را انتخاب كنيد، درحالي‌كه زبان محيط كلي دستگاه انگليسي است.

بهبود زبان طراحي Material You نيز اجازه مي‌دهد رابط‌كاربري موبايل را براساس رنگ‌هاي والپيپر تغيير دهيد. دسترسي كامل به قابليت‌هاي Material You كه در اندرويد ۱۲ پيش‌تر مختص اپليكيشن‌هاي گوگل بود، حالا براي اپليكيشن‌هاي ديگر نيز ممكن شده است؛ بدين‌ترتيب مي‌توانيد آيكون تمام اپليكيشن‌هايي را كه از اين زبان طراحي پيشتيباني مي‌كنند، با رنگ تم انتخابي‌تان هماهنگ كنيد.

مورد مهم ديگر، بهبودهايي براي مجوزدهي به برنامه‌ها براي رعايت حريم خصوصي است. به اين معني كه هر برنامه‌اي در اندرويد ۱۳، درست بعد از نصب يا پس از آن در تنظيمات حريم خصوصي‌اش، قبل از ارسال نوتيفيكيشن از شما اجازه مي‌گيرد.

يكي ديگر از قابليت‌هاي جذاب اندرويد ۱۳، امكان رصد برنامه‌هايي است كه در پس‌زمينه فعال هستند. اين اپليكيشن‌ها را مي‌توانيد در قسمت پاييني صفحه‌نمايش در Quick Settings مشاهده كنيد و هركدام را كه لازم نداشتيد، ببنديد تا مصرف باتري موبايل كمتر شود.

براي آشنايي با برخي ديگر از ويژگي‌هاي اندرويد ۱۳ به مطلب بهترين ترفندهاي اندرويد ۱۳ سري بزنيد.

اندرويد ۱۴ اوايل اكتبر ۲۰۲۳ (مهر ۱۴۰۲) در ميانه‌ي رويداد معرفي پيكسل ۸ و پيكسل ۸ پرو عرضه شد و مانند نسخه‌ي قبلي، در ظاهر از تغييرات چشم‌گيري بهره نمي‌برد. اين موضوع تاحدي به اين دليل است كه گوگل سراغ چرخه‌ي توسعه‌اي رفته كه بيشتر حول به‌روزرساني‌هاي كوچك‌ اما پيوسته مي‌چرخد تا عرضه‌ي المان‌هاي بزرگي در سطح سيستم‌عامل كه فقط سالي يك‌بار به چشم مي‌خورند.

باوجود ظاهر نه‌چندان چشم‌گير، اندرويد ۱۴ مجموعه‌اي از قابليت‌هاي نسبتا قابل‌توجه ارائه مي‌دهد؛ از سيستم جديدي براي درگ‌انددراپ كردن متون در اپليكيشن‌هاي مختلف و استفاده از موبايل اندرويد به‌عنوان وب‌كم گرفته تا گزينه‌هاي شخصي‌سازي جديد براي لاك‌اسكرين و شبيه‌سازي برنامه‌ها.

اندرويد ۱۴ با بهبودهاي متعددي در بخش امنيت و حريم شخصي همراه بوده است؛ ازجمله داشبورد تنظيمات يكپارچه و جديدي براي مديريت تمام داده‌هاي سلامتي و كنترل سطح دسترسي تك‌تك اپليكيشن‌ها و دستگاه‌ها به آن.

اما برجسته‌ترين ويژگي اندرويد ۱۴ به‌ويژه در موبايل‌هاي پيكسل به قابليت‌هاي هوش‌مصنوعي برمي‌گردد. مثلا قابليت AI Wallpaper اجازه مي‌دهد به كمك جمله‌هاي توصيفي و تغيير كلمات، والپيپر جديدي را براي موبايل خود توليد كنيد. قابليت Live Caption هم براي زيرنويس كردن ويديوها، ويديوهاي لايو و مكالمات تلفني به كار مي‌رود. قابليت Summarise مقالات بلند را خلاصه مي‌كند تا با صرف وقت كمتر مقالات بيشتري بخوانيد. ابزار Best Take هم براي وقت‌هايي كه عكس دسته‌جمعي مي‌گيريد و كسي در عكس پلك زده يا تكان خورده است، بسيار متخصصدي خواهد بود.

ارتباط مستقيم لاك‌اسكرين با Modes در One UI 6

ويژگي‌هاي جديد اندرويد ۱۴ در رابط متخصصي One UI 6 براي موبايل‌هاي سامسونگ شامل بهبودهاي جزيي اما خوشايندي مثل تغييرات پنل Notifications و Quick Settings و ارتباط مستقيم لاك‌اسكرين با Modes مي‌شود كه مي‌توانيد مطالعه كامل آن را در اخبار تخصصي، علمي، تكنولوژيكي، فناوري مرجع متخصصين ايران بخوانيد.

اندرويد از شروع بسيار فروتنانه‌اش و زماني كه كه تنها محصول يك استارتاپ كوچك بود، راه درازي را پيموده تا امروز با در دست داشتن ۸۰ درصد از سهم بازار، به سيستم عامل موبايل پيشرو در جهان تبديل شود.

اهالي مانتين‌ويو همچنان سرسختانه به توسعه‌ي اندرويد متعهدند، اگرچه برخي نشانه‌ها خبر از تمركز اين شركت بر پيشبرد برنامه‌هاي بلندمدت ديگري نيز دارد كه شايد در آينده‌اي دور جايگزين اندرويد شود. براي مثال، گوگل در چند سال گذشته مشغول كار روي سيستم‌عاملي موسوم‌به فيوشا (Fuchsia) بوده است كه برخلاف بسياري از سيستم‌عامل‌هاي كنوني ازجمله اندرويد، برپايه‌ي هسته‌هاي لينوكسي اجرا نمي‌شود. فيوشا در نمايشگر هوشمند Nest Hub استفاده شده و ممكن است درادامه، از موبايل‌هاي هوشمند، تبلت‌ و حتي كامپيوترهاي نوت‌بوك و دسكتاپ نيز همراهي كند. هرچند هنوز معلوم نيست كه فيوشا واقعا به‌ سرانجام برسد يا مثل بسياري از پروژه‌هاي اين شركت، از دور خارج شده و به گورستان گوگل بپيوندد.

عرضه‌ي به‌روزرساني‌هاي اندرويد به لطف پروژه‌هايي چون تربل‌ (Project Treble) و مين‌لاين (Project Mainline) بهبود يافته و سريع‌تر شده، اما به خاطر متن‌باز بودن هنوز اشكال چندپارگي سيستم عامل وجود دارد. علاوه‌براين، اگرچه شركت‌هايي چون سامسونگ و وان‌پلاس براي بسياري از موبايل‌هاي خود تا چهار سال به‌روز‌رساني ارائه مي‌دهند، ساير سازندگان موبايل اين همراهي را بعد از دو سال يا حتي بعد از يك سال قطع مي‌كنند؛ مثلا خود شركت گوگل تا پيش از پيكسل ۸، تنها ۳ سال به‌روزرساني نرم‌افزاري براي پيكسل ارائه مي‌داد؛ اين همراهي حالا به‌ادعاي گوگل به ۷ سال رسيده است.

اگرچه اين‌روزها بهترين تجربه‌ي اندرويد را مي‌توانيد با موبايل‌هاي پيكسل داشته باشيد، نگراني اصلي، طراحي‌هاي نوآورانه‌ي موبايل‌سازان ديگر است كه هر روز مرزهاي قابليت‌هاي كنوني اندرويد را به چالش مي‌كشند. موبايل‌هاي تاشدني يا مجهز به دو نمايشگر شايد با برچسب ارزشي لوكس و بهره‌مندي از ويژگي «خاص» بودن، توانسته باشند جاي خود را در بازار موبايل‌هاي هوشمند باز كنند، اما از طرفي، ضعف عملكرد اندرويد در نمايشگرهاي بزرگ‌تر را نيز به نمايش گذاشته‌اند.

به هر حال، اندرويد تا چند سال ديگر نيز به سلطه‌ي خود بر بازار سيستم‌عامل موبايل ادامه خواهد داد. اين سيستم عامل هم در موبايل‌هاي پايين‌رده قابل اجرا است و هم از پرچم‌داران لوكس و گران‌ارزش همراهي مي‌كند و اين انعطاف‌پذيري همراه با به‌روز‌رساني‌هاي سالانه، جايگاه اندرويد را به‌عنوان سردمدار اين صنعت تا سال‌هاي آينده محكم كرده است.