با مهم‌ترين قابليت‌هاي نرمافزاري فيلمبرداري حرفه‌اي آشنا شويد
ضبط كليپ‌هاي بدون نقص در شرايط مختلف، يكي از وظايف اشكال فيلم‌برداران است. در همين زمينه و طي سال‌هاي توسعه‌ي دوربين‌هاي فيلمبرداري حرفه‌اي، ابزارهاي نرمافزاري گوناگوني براي كمك به فيلم‌برداران توسعه يافته تا سهولت متخصصي و حذف خطاهاي انساني را به‌ارمغان بياورند. درحال‌حاضر، اين ابزار در محصولات حرفه‌اي به‌حدي همه‌گير شده‌اند كه براي بسياري از متخصصان بود يا نبود آن‌ها مؤلفه‌اي تأثيرگذار در انتخاب دوربين است. حتي برخي دستگاه‌هاي كمكي، مانند نمايشگر‌هاي اكسترنال نيز توليد شده‌اند تا ابزارهاي كمكي فيلمبرداري را درصورت نبود آن‌ها در دوربين دراختيار متخصصان قرار دهند.
درادامه، برخي از قابليت‌هاي كمكي فيلمبرداري حرفه‌اي براي تعيين ميزان نوردهي، غلظت رنگ‌ها، دماي رنگي تصوير، صحت فوكوسو كامپوزيشن را شرح داده‌ايم. با اخبار تخصصي، علمي، تكنولوژيكي، فناوري مرجع متخصصين ايران همراه باشيد.
هيستوگرام (Histogram)
اولين قانون فيلمبرداري حرفه‌اي براي ضبط كليپ‌هاي بي‌نقص اين است كه هيچ‌گاه به مانيتور خود اعتماد نكنيد.
هيستوگرام يكي از ابزارهاي كمكي معروف عكاسان و فيلم‌برداران است كه اطلاعات مربوط‌به شرايط نوري قاب را اعلام مي‌كند. اين نمودار در محور افقي خود از ۰ تا ۲۵۵ (۲۵۶ سطح روشنايي براي دوربين‌هاي ۸ بيت) درجه‌بندي شده است. در بخش عمودي نيز، تعداد پيكسل‌هاي هر سطح روشنايي مشخص شده است. بدين‌ترتيب عكاس يا فيلم‌بردار با يك نگاه مي‌تواند توزيع روشنايي در قاب خود را مشاهده كند.
اگر توزيع هيستوگرام در بخش‌هاي ابتدايي و انتهايي محور افقي باشد، به‌معناي وجود تصويري با كنتراست بالا است؛ مانند عكاسي از غروب آفتاب. بااين‌حال، اگر توزيع پيكسل‌ها در اين نمودار متمايل به صفر يا ۲۵۵ باشد، به‌معناي وجود تصويري با بخش‌هاي تاريك (Low Key) يا روشن زياد (High Key) است.
مقايسه تصاوير High Key و Low Key
ويوفرم (Waveform)
درحالي‌كه هيستوگرام اطلاعات مناسبي از ميزان نوردهي قاب مي‌دهد، اطلاعات ارائه‌شده‌ي اين ابزار كامل نيست و به‌خوبي به متخصصان حرفه‌اي نمي‌تواند كمك كند. در همين زمينه و براي رفع نياز‌هاي موجود، ابزار ويوفرم معرفي شده است. ويوفرم نيز همانند هيستوگرام از ميزان نوردهي تصوير خبر مي‌دهد، با اين تفاوت كه نمودار افقي همان عرض قاب را نشان مي‌دهد و نمودار عمودي ميزان روشنايي را برحسب درصد و از صفر تا ۱۰۰ (استاندارد IRE) مشخص مي‌كند. به‌همين‌دليل، با مطالعه ويوفرم به‌راحتي ميتوان از ميزان نوردهي بخش‌هاي مختلف قاب مطلع شد. با استفاده‌ي مشترك از ويوفرم و ساير نمودار‌هاي كمكي مانند وكتوراسكوپ با يك نگاه ميتوان اطلاعات بسيار مناسبي از شرايط تصوير كسب كرد.
False Color
ديگر ابزار كمكي براي مطالعه ميزان نوردهي قاب، False Color نام دارد. بدين‌ترتيب، دوربين ميزان نوردهي بخش‌هاي مختلف قاب را با نمايش رنگ‌ها مشخص مي‌كند. تصوير بالا ميزان روشنايي هريك از رنگ‌هاي به‌نمايش‌درآمده در تصوير را برحسب IRE نشان مي‌دهد.
وكتوراسكوپ (Vectorscope)
بي‌شك چشم انسان‌ها عملكرد متفاوتي درمقايسهبا يكديگر دارند. دراين‌باره براي صحت از ضبط مناسب كليپها، ابزارهاي مختلفي توسعه يافته كه يكي از ابزارهاي مهم، نمودار‌هاي Vectorscope است كه باتوجه‌به سيگنال‌هاي دريافتي از حسگر جزئيات رنگي را بهنمايش مي‌گذارد. همچنين، اين موضوع در امور ضبطي با چند دوربين اهميت بسزايي دارد تا رنگ‌هاي ضبط‌شده‌ي تمامي دوربين‌ها مشابه يكديگر باشد.
نمودار Vectorscope برخلاف ساير نمودار‌هاي كمكي، رابطه‌اي با ميزان نوردهي قاب ندارد و تنها ميزان هريك از كانال‌هاي رنگي (قرمز، ارغواني، آبي، فيروزه‌اي سبز و زرد) را نمايش مي‌دهد. متخصصان حرفه‌اي با مطالعه وكتوراسكوپ شرايط رنگي تصوير خود را مطالعه مي‌كنند و درصورت نياز، تنظيمات را براي بهبود غلظت و دما و ساير مؤلفه‌هاي رنگي تغيير دهند.
الگوي Zebra Pattern
الگوي خطوط گورخر (هاشوري) نواحي اوراكسپوز تصوير را مشخص مي‌كند تا متخصص از ميزان نوردهي تصوير خود مطلع شود. اين ابزار برخلاف ابزارهاي قبلي، در عموم دوربين‌هاي عكاسي و فيلمبرداري حرفه‌اي و نيمه‌حرفه‌اي وجود دارد.
Focus Peaking
اعمال فوكوس صحيح يكي از تنظيمات حساس و مهم براي ضبط كليپي بي‌نقص است. امكان تصحيح برخي خطاها مانند دماي رنگي اشتباه يا روشنايي نامناسب در نرمافزارهاي ويرايش ويدئو دردسترس است؛ اما تصحيح فوكوس امري تقريبا ناممكن است؛ بنابراين، متخصصان بايد از صحت آن پيش از آغاز فيلمبرداري مطمئن شوند. در همين زمينه، ابزارهاي كمكي متنوعي براي بهبود عمليات فوكوس توسعه يافته است كه متداول‌ترين آن‌ها Focus Peak است. اين قابليت كه در عموم دوربين‌ها وجود دارد، پس از تنظيم فوكوس، پنجره‌اي يا تمام صفحه بسته به تنظيمات با بزرگ‌نمايي چندبرابري ديجيتال از نقطه‌ي دلخواه ايجاد مي‌شود تا صحبت فوكوس مطالعه شود. امكان افزايش ميزان بزرگ‌نمايي نيز در عموم دوربين‌ها دردسترس است.
Focus Assist
ديگر قابليت كمكي عمليات فوكوس، Focus Assist نام دارد كه در اين حالت، دوربين نقاط كنتراستي درون تصوير را با رنگ خاصي (بسته به تنظيمات دوربين) مشخص مي‌كند كه در فوكوس قرار دارند. بدين‌ترتيب، متخصص بدون نياز به Focus Peak از در‌فوكوس‌بودن سوژه‌ي مطمئن مي‌شود. با تغيير فوكوس نيز، رنگ‌هاي نام‌برده درون قاب به جلو يا عقب حركت مي‌كنند.
Focus Transition
تغيير روان و دقيق فوكوس از سوژه‌اي به سوژه‌ي ديگر موجود درون قاب، يكي از وظايف پيچيده و البته حساس فيلم‌برداران حرفه‌اي است. در همين زمينه، برخي دوربين‌هاي فيلمبرداري حرفه‌اي از قابليت تغيير فوكوس از چندين سوژه‌ي پيش ثبت شده بهره مي‌برند. بدين‌ترتيب و پيش از آغاز فيلمبرداري، متخصص سوژه‌هاي دلخواهش را مشخص مي‌كند و دوربين با حفظ مشخصات فاصله و فوكوس آن‌ها و نيز زمان موردنياز براي تغيير فوكوس، جلوه‌ي مدانديشه متخصصين فيلمبرداري را مي‌سازد.
قفل فوكوس با تنظيم حساسيت رينگ فوكوس
با وجود قابليت‌هاي كمكي تغيير فوكوس، مانند Focus Transition، فيلم‌برداران حرفه‌اي عموما تنظيم دستي رينگ فوكوس را ترجيح مي‌دهند. در همين زمينه، دوربين‌هاي حرفه‌اي قابليت قفل‌كردن رينگ فوكوس روي لنز را در نقطه‌هاي خاصي دارند تا فيلم‌بردار حين ضبط نهايي و پس از آزمايش و قفل فوكوس، دراين‌زمينه دچار خطايي نشود. همچنين، برخي دوربين‌هاي سينمايي و حرفه‌اي امكان تغيير حساسيت رينگ فوكوس را نيز دارند تا روند تغيير فوكوس در صحنه‌ي مدانديشه متخصصين فيلم‌بردار نيز تغييردادني باشد.
(LUT (Look-Up Table
LUT عبارت است از الگوريتمي براي تغيير اطلاعات دريافتي از حسگر به مقاديري جديد. اين موضوع را اعمال تغييراتي در ميزان روشنايي و غلظت و ته‌رنگ به‌ارمغان مي‌آورد. LUTها ميتوانند عملكرد بسيار گسترده‌تري داشته باشند و حتي فضاي رنگي را از sRGB به DCI P3 نيز ميتوانند جابه‌جا كنند.
LUTها در دوربين‌هاي عكاسي چه متخصصدي دارند؟ پيش‌تر در مقاله‌ي فيلمبرداري در حالت لاگ براي متخصصي‌هاي حرفه‌اي، به‌تفصيل توضيح داديم تصاوير خام اين حالت از كنتراست پايين و روشنايي متفاوتي درمقايسهبا انواع نهايي برخوردارند. يكي از راهكارهاي مؤثر براي نمايش تصاوير مشابه با حالت نهايي (حين فيلمبرداري در حالت لاگ) استفاده از قابليت LUT است تا با الگوريتمي خاص مانند Rec 709 و تصاوير و رنگ‌ها در نمايشگر دوربين در حالت Rec 709 بهنمايش گذاشته شوند تا فيلم‌بردار راحت‌تر بتواند ميزان نوردهي و كنتراست تصوير خود را كنترل كند. البته، فراموش نكنيد در اين حالت، ويدئو‌ها همچنان در حالت لاگ در دوربين ضبط مي‌شوند.
حذف Flicker
يكي از اشكالات موجود در فيلمبرداري با منابع نور مصنوعي يا وجود سوژه‌اي مانند نمايشگر، پديده‌ي فليكر است. در اين حالت، نوارهاي مشكي رنگ يا لرزش نوري در قاب به‌چشم مي‌خورد. دوربين‌هاي حرفه‌اي در اين حالت با دراختيار قراردادن امكان تعويض زاويه‌ي شاتر، در حذف اين جلوه كمك زيادي مي‌كنند. البته، اين قابليت در دوربين‌هاي برند‌هاي مختلف با نام‌هاي متفاوتي وجود دارد. به‌عنوان مثال، ميتوان به Synchro Scan در محصولات پاناسونيك اشاره كرد.
Time Code
اگر هم‌زمان با چند دوربين فيلمبرداري مي‌كنيد، متخصصدي‌ترين قابليت برايتان Time Code يا Sync خواهد بود. اين قابليت را كه دستگاه‌هايي جداگانه براي همين منظور نيز دراختيار فيلم‌برداران قرار مي‌دهد، با اضافه‌كردن نقاط همگام‌سازي درون ويدئو‌ها، عمليات پس‌پردازش را بسيار تسهيل مي‌بخشد. اين قابليت پيش‌تر نيز، با نام Genlock دراختيار شبكه‌هاي تلويزيون و استوديو‌هاي فيلمبرداري زنده قرار داشته تا پديده‌ي پرش در تصاوير هنگام سوئيچ‌كردن از دوربيني به دوربين ديگر رخ ندهد.
تنظيمات صدا
فيلم‌برداران حرفه‌اي عموما براي ضبط صدايي باكيفيت از تجهيزات صوتي ويژه‌ي اين كار بهره مي‌برند. بااين‌حال، اين موضوع به‌معناي ضعف دوربين‌هاي فيلمبرداري سينمايي و حرفه‌اي در ضبط صدا نيست. اين دوربين‌ها عموما از ورودي‌هاي XLR براي اتصال ميكروفن بهره مي‌برند. حتي درصورت نبود ورودي XLR صدا، قابليت‌هاي مختلفي مانند تنظيم سطح صدا و حذف نويز محيطي نيز دردسترس خواهد بود.
تنظيم سطح Highlight/Shadow
درصورتيكه منابع و زمان كافي براي پس‌پردازش ويدئو‌هاي لاگ به‌منظور ضبط كليپ‌هايي با گستره‌ي ديناميكي زياد دردسترس نباشد، امكان تغيير دستي سطح نوردهي بخش‌هاي پرنور و سايه‌هاي قاب مي‌تواند كمك زيادي به بهبود كيفيت نهايي تصوير كند. برخي دوربين‌هاي فيلمبرداري حرفه‌اي امكان تغيير در نمودار‌هاي ميزان نوردهي را فراهم مي‌كنند تا امكان تنظيم جداگانه‌ي ميزان نوردهي بخش Highlight و Shadow دردسترس باشد.
Anamorphic Desqueeze
آنامورفيك نام تكنيكي در فيلمبرداري سينمايي است تا با استفاده از همان ابعاد حسگر، تصاويري با نسبت عريض‌تر توليد شود. در اين حالت، تصاوير با استفاده از لنز‌هاي خاصي ثبت مي‌شوند كه از مبدل آنافورميك به‌صورت جداگانه يا الماني درون لنز بهره مي‌برند. در وهله‌ي اول و حين تصوير‌برداري، تصاوير آنامورفيك كشيده هستند و درادامه پس از پردازش در نرمافزارهاي مخصوص، آماده‌ي انتشار مي‌شوند. به‌همين‌دليل، برخي دوربين‌هاي فيلمبرداري قابليت تغيير فرم و نمايش حالت نهايي كليپ‌هاي آنامورفيك را حتي حين فيلمبرداري دارند كه عمليات ثبت اين دسته از كليپها را تسهيل مي‌بخشند.
Luminance Level
اگر مقالات پيشين اخبار تخصصي، علمي، تكنولوژيكي، فناوري مرجع متخصصين ايران درباره‌ي فيلمبرداري حرفه‌اي را مطالعه كرده باشيد، با سطوح روشنايي يا نوردهي و نحوه‌ي عملكرد آن ازطريق حسگر آشنا هستيد. به‌طور خلاصه، دوربين‌ها بسته به مشخصه‌ي عمق بيت خود توانايي ثبت سطوح مختلفي از روشنايي را دارند كه اين مؤلفه در ۸ بيت برابر با ۲۵۶ سطح و در ۱۰ بيت برابر با ۱۰۲۴ سطح خواهد بود. باوجوداين، يكي از قابليت‌هاي دوربين‌هاي حرفه‌اي توانايي متخصص در تنظيم بازه‌ي سطوح نوردهي است. به‌عنوان مثال، عموم متخصصان نيمه‌حرفه‌اي فيلمبرداري براي كاهش نياز به عمليات پس‌پردازش از بازه‌ي ۱۶ تا ۲۳۵ بهره مي‌برند؛ درصورتيكه از حالت لاگ استفاده شود يا نيروهاي متخصص متخصصي براي پس‌پردازش وجود داشته باشد، بازه‌ي ۰ تا ۲۵۵ عموما انتخاب مي‌شود.
اخبار تخصصي ديجيتالي (Pan)
استفاده از حسگر‌هايي با توانايي ضبط كليپ‌هايي با رزولوشن بالا، فقط براي ساخت كليپ‌هاي 4k، 6K يا حتي 8K به‌كار نمي‌رود. يكي از قابليت‌هايي كه اخيرا به دوربين‌هاي فيلمبرداري حرفه‌اي افزوده شده، امكان اخبار تخصصي يا پَن ديجيتالي است. در اين حالت، دوربين بدون نياز به حركت و به‌واسطه‌ي رزولوشن چشمگيرش، حركت بين دو قاب پيش‌تر انتخاب‌شده به‌وسيله‌ي متخصص يا اخبار تخصصي به بخشي معين را به‌ارمغان مي‌آورد.
ابزارهاي مذكور تنها بخشي از بازه‌ي گسترده‌ي قابليت‌هاي نرمافزاري و كمكي دوربين‌هاي حرفه‌اي و سينمايي براي فيلم‌برداران است تا نياز‌هاي خود را دركنار سهولت زياد، به بهترين نحو تأمين كنند. اين قابليت‌ها عموما در دوربين‌هاي فيلمبرداري سينمايي يا انواع حرفه‌اي با برچسب ارزشي ۱۰ هزار دلاري وجود دارند. البته، به‌تازگي تجهيز برخي محصولات ارزان‌تر به اين دسته از قابليت‌ها را شاهد هستيم تا متخصصان بدون نياز به پرداخت هزينه‌هاي سنگين، كليپ‌هاي حرفه‌اي بتوانند بسازند. دوربين‌هاي پاناسونيك GH5 و GH5S برخي از اين محصولات هستند كه با ارزش ارزان‌تر از ۲۰۰۰ دلار بسياري از قابليت‌هاي كمكي مذكور در اين مقاله را به مخاطبان ارايه مي‌دهند. استفاده از مانيتور‌هاي اكسترنال حرفه‌اي با برچسب ارزشي حدودي ۶۰۰ تا ۱۰۰۰ دلاري، يكي ديگر از راه‌حل‌هاي موجود براي ساخت كليپ‌هاي حرفه‌اي يا فيلم‌هاي كوتاه با كمك قابليت‌هاي بالا است.
شما سابقه‌ي استفاده از ابزار‌ها مذكور در اين مقاله را داريد؟ قابليت خاصي را مي‌شناسيد كه در اين مقاله ذكر نشده است؟ آن را با ما در ميان بگذاريد.
هم انديشي ها