پردازنده هاي AMD Ryzen 5000 Mobile كلاس لپ تاپ رونمايي شدند

اي ام دي (AMD) پيش‌تر اعلام كرده بود كه قصد دارد در مراسم CES 2021 كنفرانس مطبوعاتي برگزار كند. براساس گزارش خبرگزاري AnandTech، كنفرانس مطبوعاتي اي ام دي سرانجام برگزار شد و حاوي خبر بسيار مهمي بود. يك سال از عرضه‌ي آخرين نسل پردازنده‌هاي رايزن كلاس لپ تاپ (Ryzen Mobile) مي‌گذرد.

در آن زمان مهاجرت از معماري ذن به معماري ذن ۲ (Zen 2) و همچنين استفاده از ليتوگرافي پيشرفته‌ي هفت نانومتري TSMC باعث شد پردازنده‌هاي مبتني‌بر معماري ذن ۲ ازلحاظ قدرت پردازشي و مصرف انرژي بهبود عظيمي تجربه كنند. آمار نشان مي‌دهند جهش از ذن به ذن ۲، بزرگ‌ترين جهش نسلي اي ام دي در پردازنده‌هاي مخصوص لپ تاپ محسوب مي‌شود.

دستيابي به چنين هدفي در نسل جديد، ساده به‌انديشه متخصصين نمي‌رسد؛ اما اي ام دي اميدوار است پردازنده‌هاي جديد سري رايزن 5000 موبايل (AMD Ryzen 5000 Mobile) كه ساعاتي پيش در نمايشگاه CES 2021 معرفي شدند، همچنان مسير پيشرفت درخورتوجهي را كه از سال گذشته آغاز شد، ادامه دهند.

خانواده‌ي جديد پردازنده‌هاي لپ تاپ اي ام دي شامل ۱۳ عضو است و محصولاتي را در سري U (براي لپ‌تاپ‌هاي مين‌استريم) و H (براي لپ‌تاپ‌هاي گيمينگ) شامل مي‌شود. اي ام دي همچنين در تلاش است به‌لطف پردازنده‌هاي لپ تاپ سري رايزن 5000 در حوزه‌هاي جديدتري نيز ورود كند. پردازنده‌هاي لپ تاپ سري رايزن 5000 داراي هشت هسته‌ي ذن ۳ (Zen 3) به‌همراه هشت واحد رايانشي وگا (Vega) هستند. 

كساني كه با نسل پيشين پردازنده‌هاي لپ تاپ اي ام دي يعني خانواده‌ي رايزن ۴۰۰۰ موبايل آشنايي دارند، مي‌توانند به‌سادگي ساختار خانواده‌ي رايزن 5000 را درك كنند. براي دستيابي به پردازنده‌هاي رايزن 5000 از روي رايزن ۴۰۰۰، هسته‌هاي ذن ۲ را با ذن ۳ جايگزين كنيد، حافظه‌ي كش سطح سوم (L3 Cache) را تركيب كنيد، ظرفيت حافظه‌ي كش سطح سوم را تا دو برابر كنيد و تمام. 

اگر جزو دسته‌ي ديگر متخصصان هستيد و پردازنده‌هاي رايزن ۴۰۰۰ موبايل را نمي‌شناسيد،‌ بهتر است بدانيد پردازنده‌هاي خانواده‌ي رايزن 5000 شامل يك تراشه هستند كه روي آن گروهي هشت‌عضوي از هسته‌هاي ذن ۳ ديده مي‌شود. اين هسته‌هاي ذن ۳ يك حافظه‌ي كش سطح سوم ۱۶ مگابايتي را با هم به‌اشتراك مي‌گذارند. اي ام دي پيش‌تر به‌هنگام بازاريابي براي پردازنده‌هاي كلاس دسكتاپ رايزن 5000 گفته بود اين ظرفيت كش سطح سوم به‌طور مؤثر ميزان تأخير حافظه‌ي اصلي را كاهش مي‌دهد و روي بهبود عملكرد گيمينگ اثر مثبت مي‌گذارد.

به‌همين دليل تيم قرمز تصميم گرفته است در نسل جديد پردازنده‌هايش،‌ دو مجموعه‌ي چهار هسته‌اي را با يكديگر تركيب كند تا مجموعه‌اي هشت هسته‌اي پديدار شود. اي ام دي در مرحله‌ي بعد تعداد كش را دو برابر كرد و به تمامي پردازنده‌ها امكان داد به‌صورت هم‌زمان به تمامي كشي كه روي CPU وجود دارد دسترسي داشته باشند. 

اگر مي‌خواهيد نگاهي عميق به معماري ذن ۳ بياندازيد، پيشنهاد مي‌كنيم اين مقاله‌ي سايت AnandTech را مطالعه كنيد؛ در اين مقاله اعداد مربوط به حافظه‌ي كش سطح سوم را با ۱۶ مگابايت جايگزين كنيد تا بفهميد سيستم كش پردازنده‌هاي كلاس لپ تاپ جديد اي ام دي به چه صورت است.

پردازنده‌هاي رايزن 5000 ازلحاظ واحد پردازش گرافيكي هيچ تغييري نسبت‌به پردازنده‌هاي رايزن ۴۰۰۰ تجربه نكرده‌اند و همچنان شاهد استفاده از GPU وگا با هشت واحد رايانشي هستيم. آن دسته از متخصصاني كه اميدوار بودند اي ام دي پردازنده‌اي گرافيكي در سطح معماري RDNA 2 را درون تراشه‌هاي جديد لپ تاپ قرار دهد، از ديدن وگا نااميد خواهند شد؛ به‌خصوص با درانديشه متخصصينگرفتن مزيت‌هاي پرشماري كه معماري RDNA 2 ارائه مي‌دهد. 

انتظار داريم پردازنده‌هاي سري رايزن 5000 ازلحاظ توانايي‌هاي ارتباطي، در حد و اندازه‌ي رايزن ۴۰۰۰ ظاهر شوند. هشت لاين PCIe 3.0، همراهي از حافظه‌هاي NVMe و SATA و البته حافظه‌هاي رم DDR4-3200 يا LPDDR4X-4266 جزو موارد موردانتظار هستند.

از آن‌جايي كه داي (Die) ذن ۳ اندكي بزرگ‌تر از داي ذن ۲ است انتظار داريم ابعاد كلي پردازنده‌هاي سري رايزن 5000 موبايل نسبت‌به رايزن ۴۰۰۰ موبايل اندكي افزايش پيدا كرده باشد. البته اين موضوع تأثير خيلي زيادي روي طراحي نمي‌گذارد. با درانديشه متخصصينگرفتن شباهت‌هاي طراحي، احتمال دارد نحوه‌ي چينش پين‌ها در رايزن 5000 موبايل نسبت‌به نسل قبل تغييري نكرده باشد. 

تمامي پردازنده‌هاي سطح بالاي اي ام دي متعلق‌به سري H هستند. به‌طور سنتي پردازنده‌هاي داراي پسوند H با توان طراحي حرارتي ۴۵ وات همراه مي‌شوند، بااين‌حال سال گذشته‌ي ميلادي تيم قرمز سراغ توليد سري جديدي از محصولات اين خانواده با توان ۳۵ وات رفت و از عبارت HS در پسوند آن‌ها استفاده كرد. امسال اي ام دي رويكرد مشابهي در پيش گرفته است و قصد دارد پردازنده‌هاي جديدي را عرضه كند كه پسوند HX را در نام‌شان يدك مي‌كشند. پردازنده‌‌هاي سري HX، اوركلاك‌شده هستند و به توان طراحي حرارتي بالاتر از حد معمول دست پيدا مي‌كنند.

اين دو سري از پردازنده‌ها (يعني HS و HX)، نشان مي‌دهند اي ام دي استراتژي‌هاي متنوعي را در پيش گرفته است. سال گذشته به‌هنگام معرفي پردازنده‌هاي سري HS، اي ام دي گفت اين مدل‌هاي ۳۵ وات پردازنده‌هايي خاص هستند و تنها شركت‌هايي مي‌توانند از آن‌ها استفاده كنند كه سيستم‌شان به‌تأييد رسمي اي ام دي رسيده باشد. پردازنده‌هاي ۳۵ وات موردمباحثه داراي همان سرعت كلاك پايه و بوست پردازنده‌هاي استاندارد بودند، اما با مصرف انرژي كمتر.

به‌انديشه متخصصين مي‌رسد امسال تفاوتِ يادشده تا حدي كمرنگ شده است؛ زيرا پردازنده‌هاي نسل جديد HS در عين داشتن همان سرعت كلاك بوست، به سرعت كلاك پايه‌ي كمتري نسبت‌به پردازنده‌هاي استاندارد سري H دست پيدا مي‌كنند. توجه داشته باشيد كه تغيير حاصل‌شده در توان طراحي حرارتي (از ۴۵ وات به ۳۵ وات) در حالت‌هاي مختلف توان، به‌طور معمول به تغييراتي مرتبط است كه در سرعت كلاك پايه رخ مي‌دهند. 

بااين‌حال وقتي مباحثه به پردازنده‌هاي سري HX مي‌رسد اوضاع كمي فرق مي‌كند. پردازنده‌هاي قابل‌اوركلاك در سطح لپ تاپ، لاخبار تخصصيا محصولاتي كاملا جديد نيستند و اينتل سال‌ها است در اين مسير قدم برداشته. بااين‌حال اي ام دي برخلاف اينتل تصميم گرفته است جزئيات كاملي را ارائه دهد و بگويد در پردازنده‌هايي كه پسوند HX را در نام‌شان يدك مي‌كشند، توان طراحي حرارتي از مرز ۴۵ وات عبور كرده است. اين موضوع به توليدكنندگان لپ تاپ امكان مي‌دهد كه سطح توان پردازنده‌ها را تعريف كنند. متخصص كارشناس AnandTech مي‌گويد پردازنده‌هاي كلاس لپ تاپ موردمباحثه اي ام دي ممكن است به توان ۶۵ وات يا حتي بيشتر دست پيدا كنند.

اي ام دي ادعا مي‌كند Ryzen 9 5980HS بهترين پردازنده‌ي دنيا براي گيمينگ قابل‌حمل محسوب مي‌شود؛ ازطرفي ديگر بنابه‌ادعاي اي ام دي، Ryzen 9 5980HX بهترين پردازنده‌ي كلاس لپ تاپ دنيا براي انجام بازي است. اي ام دي مي‌گويد پردازنده‌ي ۳۵ وات جديدش توانسته است در بنچمارك Cinebench R20 به امتياز بالاي ۶۰۰ دست پيدا كند؛ يعني چيزي در حد و اندازه‌ي پردازنده‌هاي ذن ۳ كلاس دسكتاپ كه سال گذشته‌ي ميلادي رونمايي شدند.

پردازنده‌هاي سري U رايزن 5000 موبايل بهبودهايي نسبت‌به سري U نسل قبل تجربه كرده‌‌اند، اما در اين خانواده از محصولات اي ام دي از صرفا يك معماري استفاده نشده است و همين موضوع ممكن است براي‌تان سردرگم‌كننده باشد. در حالت عادي، انتظار داريم به‌هنگام معرفي شدن خانواده‌ي جديدي از پردازنده‌ها، همه‌چيز ارتقا پيدا كند؛ بااين‌حال اي ام دي در نسل جديد پردازنده‌هاي ۱۵ وات سري U از دو معماري ذن ۲ و ذن ۳ استفاده كرده است (پيش‌تر چند بار افشاگران به اين موضوع اشاره كرده بودند). اين يعني اي ام دي در سال جاري پردازنده‌هاي ۱۵ وات را با ذن ۳ به بازار مي‌فرستد، اما پردازنده‌هاي ديگري نيز دارد كه تا حد زيادي همان پردازنده‌هاي رايزن ۴۰۰۰ موبايل محسوب مي‌شوند.

قوي‌ترين پردازنده‌ي اين سري Ryzen 7 5800U نام دارد كه طبيعتا مبتني‌بر معماري ذن ۳ است. پردازنده‌ي Ryzen 5 5600U نيز قدرت بالايي دارد و همچون مدل ديگر از معماري ذن ۳ استفاده مي‌كند. اين درحالي است كه ديگر پردازنده‌هاي جديد سري U برپايه‌ي معماري ذن ۲ ساخته شده‌اند؛ يعني همان داي به‌كاررفته در پردازنده‌هاي خانواده‌ي رنيور (Renoir).

دلايل مربوط به استفاده از دو معماري متفاوت در يك خانواده از پردازنده‌هايي كه به‌صورت هم‌زمان معرفي مي‌شوند، ممكن است سردرگم‌كننده باشند. اي ام دي هنوز به‌صورت عمومي نگفته كه چرا دست‌به انجام اين كار زده است. با وجود اين موضوع، اي ام دي ادعا مي‌كند Ryzen 7 5800U، كم‌مصرف‌ترين پردازنده‌‌ي كلاس لپ تاپ اين شركت در تاريخ محسوب مي‌شود. اي ام دي مي‌گويد لپ تاپ مجهز به پردازنده‌ي موردمباحثه با باتري ۵۳ وات‌ساعتي به‌‌هنگام روشن بودن واي فاي مي‌تواند به‌مدت ۲۱٫۴ ساعت ويدئو با وضوح 1080p پخش كند. همين لپ تاپ در آزمايش MobileMark 2018 توانست تا ۱۷٫۵ ساعت دوام بياورد. اي ام دي جزئيات مربوط به ميزان روشنايي صفحه‌نمايش لپ تاپ آزمايش‌شده را رسانه‌اي نكرده است. 

اي ام دي مي‌گويد در سال جاري ميلادي پردازنده‌هاي سري رايزن 5000 موبايل در بيش از ۱۵۰ مدل لپ تاپ قرار مي‌گيرند؛ اين درحالي است كه پردازنده‌هاي رايزن ۴۰۰۰ موبايل درون بيش از ۱۰۰ مدل قرار گرفتند. عرضه‌ي لپ‌تاپ‌هاي مجهز به پردازنده‌هاي نسل جديد اي ام دي (هر دو سري U و H) از ماه آينده‌ي ميلادي آغاز خواهد شد.