ناسا در مورد تلسكوپ جيمز وب جايي براي اشتباه ندارد

لي فينبرگ (Lee Feinberg) در سال ۱۹۹۱ به عنوان يك مهندس اپتيك جوان به ناسا آمد و در اولين ماموريت تعمير هابل شروع به كار كرد. نخستين وظيفه‌ي او، به كار گماشتن شركتي براي تعمير بدفرمي‌هاي تلسكوپ شيشه‌اي بود. اين اشكال به بازديد فضانوردان و تعمير تلسكوپ و نهايتا دردسري عظيم براي مديران منجر شد.

به گفته‌ي فينبرگ:

ما احساس مي‌كرديم كه اعتبار ناسا با ماموريت تعمير‌هابل در خطر است. ما مي‌دانستيم كه شكست يك گزينه نيست، بنابراين سخت كار كرديم تا پروژه را به درستي انجام دهيم.

اكنون، فينبرگ مدير تلسكوپ نوري تلسكوپ فضايي جيمز وب (James Webb) است؛ دستگاهي ۸.۷ ميليارد دلاري كه نخستين بار اين هفته در مركز پرواز فضايي گودارد (Goddard) در گرين بلت مريلند (Greenbelt, Maryland) مونتاژ شد.

پرتاب اين تلسكوپ تا اكتبر ۲۰۱۸ صورت نمي‌گيرد، اما تفاوت بزرگي ميان هابل و وب وجود دارد؛ براي وب، هيچ عمليات نجات دراماتيكي وجود نخواهد داشت. تلسكوپ در موقعيت L2 قرار خواهد گرفت كه كيلومترها از زمين فاصله دارد. بنابراين فشار خيلي زيادي روي گودارد و پيمان كاران وجود دارد تا اين بار اتفاقي مشابه اتفاق هابل رخ ندهد. مهندسان ناسا كل دستگاه را به يك راكت آريان فرانسوي منتقل و آن را پرتاب مي‌كنند. وقتي دستگاه به نقطه‌ي استقرار خود رسيد، چتر خورشيدي بزرگ خود را كه به اندازه‌ي زمين تنيس است، باز مي‌كند تا از ابزار ظريف محافظت كند. اين بار همه چيز بايد درست و دقيق و بدون هيچ اشتباهي كار كند.

به انديشه متخصصين فينبرگ: «اين اشتياق، اين ساعات كار طولاني و كار گروهي همان چيزي است كه منجر به ساخت چيزي به اين پيچيدگي و فرستادن آن به L2 مي‌شود».

فينبرگ مقاله اي در مورد نقاط ضعف‌ هابل، كه آن هم در گودارد ساخته شده بود، نوشته است كه در آن ذكر مي‌كند مديران وقت به تحليلگران ديگر توجه نداشتند و كار خود را دوباره مطالعه نكردند.

او ادامه مي‌دهد:

مديران ناسا در زمان هابل، با اينكه داده‌ها روبروي چشمانشان بود، مطالعه دوباره را ناديده گرفتند. امروز ما معيارهايي براي آزمودن، يك تيم مستقل و مطالعه‌هاي چندباره از اطلاعات داريم. بدين طريق اطمينان حاصل مي‌كنيم اگر اشكالي وجود داشته باشد، آن را مطالعه خواهيم كرد.

به گفته‌ي ناسا، تلسكوپ وب، بيش از ده برابر بزرگ تر و بهتر از هابل خواهد بود و سطح جمع‌آوري نور آن هفت برابر بزرگ تر است.

اين تلسكوپ مي‌تواند تصاوير فروسرخ دورتر (و در نتيجه قديمي تر از انديشه متخصصين زماني) نسبت به نور مرئي تهيه كند و به همين سبب قادر خواهد بود اجسامي را كه دقيقا پس از مهبانگ ايجاد شده اند، رصد كند. اين تلسكوپ قادر خواهد بود روي ديگر سياراتي كه به دور ستارگان مي‌چرخند، مانند سياره اي شبه زميني كه به تازگي در منظومه‌ي ستاره‌ي همسايه‌ي ما، پروكسيما قنطورس (Proxima Centauri)، كشف شده است، اخبار تخصصي كند.

جان متر (John Mather)، مدير علمي وب، مي‌گويد:

ما مي‌خواهيم بدانيم پس از مهبانگ چگونه به اينجا رسيديم. اولين ستاره‌ها و كهكشان‌ها به وجود آمدند و ما شبيه‌سازي‌هاي ابركامپيوترها را نيز در اختيار داشتيم، اما نمي‌دانيم چگونه به وجود آمدند. بنابراين بايد رفت و جستجو كرد. ستاره‌شناسي هميشه علم مشاهده بوده است.

وب، شاهكاري مهندسي، متشكل از ۱۸ آينه‌ي شش ضلعي است كه مي‌توانند خودشان را به‌گونه‌اي تنظيم كنند كه سطحي صاف براي جمع‌آوري نور ايجاد شود. آينه‌ها از لايه‌هاي نازكي از طلا و برليوم پوشيده شده‌اند تا طول‌موج‌هاي خاصي از فروسرخ را جمع‌آوري كنند و بازتاب دهند.

داخل اتاق بزرگ و تميز در «گودارد»، تلسكوپ وب شبيه كلاهي لبه‌دار با روكش طلا قرار گرفته است. اكنون كه تلسكوپ مونتاژ شده است، چندين ماه آزمايش‌هاي لرزش و آكوستيك را پشت سر خواهد گذاشت تا اطمينان حاصل شود مي‌تواند لرزش‌هاي حاصل از پرتاب در گويان فرانسه را تحمل كند.

در فوريه ۲۰۱۷، تلسكوپ به محفظه‌ي يخچالي عظيمي در مركز فضايي جانسون منتقل خواهد شد تا براي آزمايش‌هاي بيشتر، دماي آن تا ۵۰ درجه‌ي كلوين پايين آورده شود. پژوهشگراني مانند فينبرگ مي‌خواهند بدانند آيا وب مي‌تواند در دماي فضاي خارج همچنان به جمع‌آوري اطلاعاتي كه صدها ستاره‌شناس و اخترفيزيكدان مشتاق آن هستند، بپردازد يا خير.

متر و ديگر مقامات رسمي ناسا، چهارشنبه در گودارد گرد هم آمدند تا تلسكوپ را به نمايش بگذارند. او مي‌گويد وب به‌احتمال زياد، آخرين تلسكوپ فضايي است كه مونتاژ آن در ابعاد بزرگ در فضا صورت نمي‌گيرد. اگر كوچك‌ترين چيزي در وب اشتباه باشد، هيچ امكاني براي فضانوردان وجود ندارد تا بتوانند آن را تعمير كنند.

متر مي‌گويد:

ما نمي‌خواهيم در اين تلسكوپ با اشكال روبرو شويم. اين تلسكوپ واقعا سرد است و پنل‌هاي خورشيدي كه از آن محافظت مي‌كنند، لبه‌هاي بسيار تيزي دارند. هيچ فضانوردي دوست ندارد تا در اطراف لبه‌هاي تيز باشد.

متر، درسي كه فينبرگ از پروژه‌ي هابل گرفت را بار ديگر تكرار مي‌كند:

اگر واقعا چيزي برايتان مهم است، بايد اندازه‌گيري‌هاي آن را دو بار انجام دهيد. ما همه‌ي برنامه‌ي خود را بر اساس اين معيار سازمان‌دهي كرديم.

تلسكوپ وب در طول چند سال نخست ساخت، چند بار هزينه‌ي زيادي مصرف كرده است. ولي مدير ناسا، چارلز بولدن (Charles Bolden)، مي‌گويد در طول شش سال گذشته، پروژه با بودجه و زمان‌هاي تعيين‌شده، منطبق بوده است. او مي‌گويد اگر رئيس جديد، اين پروژه را لغو كند، باوركردني نخواهد بود.

بولدن معتقد است آن‌ها داستان خوبي براي تعريف كردن خواهند داشت:

تلسكوپ فضايي جيمز وب، آزمايش زمان را به‌خوبي پشت سر گذاشته است. ما پول بسيار زيادي صرف آن كرديم. بيشتر اين پول صرف ايجاد تكنولوژي‌هايي شد كه زمان كليد خوردن اين پروژه وجود نداشتند.

بولدن يكي از فضانورداني است كه در اوايل دهه‌ي ۹۰، هابل را در مدار قرار دادند. او از سال ۲۰۰۹ اداره‌ي آژانس را بر عهده دارد ولي تا زمان پرتاب وب يعني ۲۰۱۸ احتمالا در ناسا باقي نخواهد ماند. دو سال آينده براي مهندسان تيم سرشار از فشارهاي عصبي و البته هيجان‌انگيز خواهد بود.

فينبرگ مي‌گويد:

از اينجا به بعد، به سبب آماده‌سازي‌هاي فراوان ما، روند كار ملايم و آهسته خواهد بود، ما بايد با جديت هرچه بيشتري كار كنيم. در پايان روز، وقتي برنامه‌ي آزمايشي خيلي خوبي داشتيد، اعتمادبه‌نفس مي‌گيريد. شما قطعا نمي‌خواهيد وقتي نشسته و آماده‌ي پرتاب تلسكوپ هستيد، چيزي براي تأسف خوردن وجود داشته باشد.