بشر مسير تكامل جانوران را به‌كلي تغيير داده است

اين روزها از هركس بپرسيد، مي‌‌تواند يك فهرست بلندبالا از انواع و اقسام ابزارهايي نام ببرد كه بشر با استفاده از آن‌‌ها، در حال نابود كردن اين سياره است.

سارا اُتو، جانورشناس كانادايي به تفصيل توضيح مي‌‌دهد كه چگونه انسان‌ها در روند تكامل، چنين حجمي از ويراني را به بار آورده‌‌اند. شايد پاسخ ارائه‌شده براي اين پرسش، چندان علمي نباشد؛ ولي به‌‌خوبي مي‌‌تواند نشان دهد كه اوضاع تا چه حد بد است.

اُتو در مقاله اخير خود مي‌گويد:

سرعت تغييرات رخ‌‌داده در گونه‌‌هاي جاندار و غيرجاندار به‌‌حدي بوده است كه مسير تكامل موجودات به‌‌كلي تغيير يافته؛ اين روند به‌انديشه متخصصين مي‌‌رسد در حال تشديد است.

تغيير خط سير اكوسيستم، موضوع تازه‌‌اي نيست. حدود ۹۰ درصد از همه‌‌ي گونه‌هايي كه روي زمين زندگي كرده‌اند، به سرنوشت جانوراني نظير «دودو» دچار شده‌‌اند؛ چرا كه انقراض، يك بخش جدايي‌‌ناپذير از حيات روي اين سياره است.

گونه‌ي «دودو»، پرنده‌اي بي‌پرواز با ارتفاع يك متر و وزني حدود ۲۰ كيلوگرم بوده كه امروزه منقرض شده است

اما نيروهاي مؤثر در پيدايش و انقراض گونه‌‌ها در زمان‌هاي گذشته، در مقايسه با آنچه كه در طول يك قرن گذشته رخ داده است، بسيار كندتر عمل مي‌كردند.

وجود جمعيت بيشتر، به‌‌معناي افزايش اثرات ما روي محيط‌‌زيست خواهد بود و نتيجه‌‌ي آن، رشد نمايي در ويراني‌‌ها، افزايش نرخ انقراض در جهان و نابودي كامل برخي از گونه‌‌ها (حتي در مدتي به كوتاهي عمر يك انسان) بوده است.

به‌‌طور خلاصه، ما هشت درصد از كربن موجود در عمق دو متري از خاك‌‌هاي سطحي را برداشت كرده‌‌ايم، دماي اتمسفر را تا نزديك به يك درجه سانتي‌گراد بالا برده و PH اقيانوس‌‌ها را حدود ۰/۱ واحد، كاهش داده‌ايم.

تنها ابعاد اين اثرات نيست كه بسيار بزرگ به انديشه متخصصين مي‌‌رسد؛ بلكه سرعت رخداد آن‌‌ها نيز بي‌‌سابقه بوده است. اين سرعت به‌‌حدي بوده است كه نمي‌‌توان نحوه‌‌ي واكنش طبيعت را به اين تغييرات برآورد كرد.

اُتو مي‌گويد:

صرف‌انديشه متخصصين از اين آمار و ارقام، تنوع زيستي در جهان در حال تغيير است؛ در هر دو سطح فرگشت گو‌‌نه‌‌اي و فرگشت بين‌گونه‌اي، شاهد تغييرات چشمگيري هستيم.

ما همچنين محيط زندگي را تغيير داديم و از سر راه گونه‌‌هايي كه تكثير آن‌‌ها تاكنون با محدوديت مواجه بود، به‌سرعت موانع را برچيديم. همچنين ما به‌‌واسطه‌ي غارتگري، شكار حيوانات به‌‌شيوه‌‌ي گزينشي، پرورش گونه‌‌هاي گياهي خاص و كنترل آفات با اهداف زراعي، تغييرات زيادي را در محيط به‌‌وجود آورده‌‌ايم.

اُتو مي‌گويد:

به‌‌علت تلفات بالاي پرستوهاي داراي بال‌‌هاي بلند، اندازه‌‌ي بال پرستوهايي كه در نزديكي جاده‌‌ها پرواز مي‌‌كنند،طي تكامل كوچك‌‌تر شده است؛ بدين ترتيب انتخاب طبيعي منجر به بقاي گونه‌‌هايي شده كه قابليت مانور بيشتري را در عبورومرور داشته باشند.

مثال‌‌هاي بسيار زيادي از انقراض گونه‌‌ها يا ايجاد سازگاري در موجودات به‌‌واسطه‌‌ي حضور بشر در طبيعت وجود دارد. اما هنوز سرعت پيدايش گونه‌‌هاي جديد، همچنان در پرده‌‌اي از ابهام است.

اُتو مي‌افزايد:

درمورد تأثير انسان بر نرخ توليد گونه‌‌هاي جديد، هنوز اطلاعاتي كمي داريم.

گمانه‌‌زني‌‌هاي فراواني درباره‌‌ي وضعيت آينده‌‌ي گونه‌‌هاي زيستي وجود دارد و برخي از بدبينانه‌‌ترين آن‌ها، چنين استدلال مي‌‌كنند كه ميليون‌‌ها سال زمان خواهد برد تا برخي از جنبه‌‌هاي تنوع زيستي به وضعيت شكوفايي پيش از دوران مدرن بازگردند.

همه‌‌ي اين‌‌ها در نهايت به اين پرسش در مورد تعادل نوع زيستي در بلندمدت ختم مي‌‌شود؛ آيا مي‌‌توان نوعي تعادل در مقياس بزرگ را در اين چشم‌انداز تكاملي جديد متصور شد يا اينكه فشارهاي روزافزون وارده از سوي بشر، همچنان شرايط زندگي را براي گونه‌‌هاي زيستي دشوارتر خواهد كرد؟

اُتو بر اين عقيده است كه ما پاسخ را نمي‌‌دانيم و اين يك مسئله‌‌ي بزرگ است. او ادامه مي‌‌دهد:

همانطور كه ما قبلاً نيز شاهد تكامل باكتري‌‌ها حين مقاومت در برابر آنتي‌‌بيوتيك‌‌ها بوده‌‌ايم، باز هم بشر احتمالاً به تحميل خواسته‌‌هاي خود ادامه خواهد داد؛ ولي شايد هميشه شرايط آن‌طور پيش نرود كه انتظار داريم.

اين روزها، اخبار پيرامون محيط‌‌زيست چندان خوشايند نيستند؛ اما حقيقت نگران‌‌كننده‌‌تر همچنان اين است كه ما هنوز درمورد تاثير گونه‌‌ي خود بر چهره‌ي طبيعت، اطلاعات كمي داريم.