گربه‌ها واقعا قادر به تشخيص تصوير صاحبشان در نمايشگر موبايل هستند؟
در حال حاضر، يكي از جالب‌ترين محتواهاي منتشرشده در اينترنت درباره‌ي گربه‌ها، ويدئوهايي از يك فيلتر اپليكيشن اسنپ‌چت است كه صورت گربه را روي چهره‌ي متخصصان قرار مي‌دهد. اين ويدئوهاي بسيار بامزه و حيرت‌انگيز به‌خوبي نشان مي‌دهند كه آگاهي ما درباره‌ي فرايند شناخت در گربه‌ها تا چه حد پايين است.
در مجموعه ويدئويي كه در شبكه‌هاي اجتماعي بسيار دست به دست شده، گربه‌ها به نمايشگر موبايل قرارگرفته در مقابلشان نگاه مي‌كنند كه در آن، صورت صاحبشان با فيلتر چهره‌ي گربه پوشانده شده است. گربه‌ها سپس با چشمان گرد و متعجب سرشان را بالا مي‌برند تا به‌صورت صاحب خود نگاه كنند و دوباره به صفحه‌نمايش نگاه مي‌اندازند. به‌گفته‌ي كريستين ويتالي، رفتارشناس گربه در دانشگاه ايالتي اورگن: «به‌انديشه متخصصين مي‌رسد گربه‌ها مي‌فهمند كه چهره‌ي صاحبشان بايد روي نمايشگر موبايل باشد، اما مي‌بينند اين‌گونه نيست.»
وقتي گربه‌ها با فيلتر گربه آشنا مي‌شوند
با اين حال، اينكه دريابيم رفتار يادشده چه چيز درباره‌ي گربه‌ها به ما مي‌گويد، به‌شدت چالش‌برانگيز است؛ زيرا به‌گفته‌ي سارا اليزابت بيوساير، پژوهشگر رفتارشناسي حيوانات در كالج هانتر دانشگاه شهري نيويورك، ما آگاهي بسيار پاييني از فرايند شناخت در گربه‌ها داريم. او مي‌گويد: «شناخت در گربه‌ها مي‌تواند به اندازه‌ي خصوصيات كلي اين حيوانات مبهم باشد.» اين ابهام تا حدي بدين خاطر است كه گربه‌ها معمولا در مطالعات پژوهشي به‌خوبي همكاري نمي‌كنند و اين مسئله به‌دست آوردن داده را اشكال مي‌كند. به‌عنوان مثال، وقتي پژوهشگر بخواهد اين مسئله را آزمايش كند كه آيا اگر شخصي به محلي كه غذا مخفي شده اشاره كند، گربه‌ها معني آن را متوجه خواهند شد يا خير، سوژه با بي‌توجهي از محل آزمايش دور مي‌شود.
ويدئوي اخير درباره‌ي گربه‌ها، پرسش‌هاي جالبي را درباره‌ي فراشناخت در اين حيوانات مطرح مي‌كند. به‌گفته‌ي ويتالي، رفتار گربه‌ها در اين ويدئو مي‌تواند نشان دهد كه حيوان صاحبش را مي‌شناسد؛ اما برخلاف آنچه برخي افراد در واكنش به ويدئو اظهار داشته‌اند، بيانگر قبولي گربه‌ها در آزمون آينه نيست.
آزمون آينه، معياري كليدي از خودآگاهي براي پژوهشگران رفتار حيوانات محسوب مي‌شود. اين آزمون در سال ۱۹۷۰ طراحي شد تا پژوهشگران به‌واسطه‌ي آن دريابند كه آيا حيوان مي‌تواند خودش را بشناسد يا خير. به‌گفته‌ي بيوساير، وقتي حيوانات در مقابل آينه قرار مي‌گيرند، اولين واكنش آن‌ها معمولا بروز حالت پرخاشگرانه و تهاجمي است. حيوانات درابتدا ظاهرا تصور مي‌كنند كه تصويرشان در آينه متعلق به حيواني ديگر است؛ اما درادامه مي‌توان به آرامي مشاهده كرد كه بسياري از آن‌ها شروع به تعامل با آينه مي‌كنند. در اين آزمون، پژوهشگران نقطه‌اي از بدن حيوان را با رنگ يا برچسبي نشانه‌گذاري مي‌كنند كه به‌طور معمول براي حيوان قابل مشاهده نيست. اگر حيوان علامت روي بدنش را در آينه ببيند، تلاش مي‌كند تا آن را لمس كند؛ واكنشي كه نشان مي‌دهد آن‌ها مي‌فهمند حيوان در آينه خودشان هستند.
اما در ويدئوي پربازديد اين روزها، گربه به خودش نگاه نمي‌كند، بلكه درحال مشاهده‌ي صاحبش است. همچنين، فيلتر گربه نه روي آينه، بلكه روي نمايشگري است كه مي‌تواند به شكلي ظريف سوسو بزند و ممكن است براي حيوان از انديشه متخصصين بصري با آينه تفاوت داشته باشد. پژوهشگران شروع به مطالعه‌ي اين مسئله كرده‌اند كه چگونه سگ‌ها به محرك روي نمايشگر واكنش نشان مي‌دهند. نتايج نشان مي‌دهد كه سگ‌ها ظاهرا اجسام داخل صفحه‌نمايش را به همان شيوه‌اي تشخيص مي‌دهند كه در دنياي واقعي آن‌ها را مي‌شناسند. به‌گفته‌ي بيوساير، ازآنجاكه پژوهش چنداني درباره‌ي فرايند شناختي گربه انجام نشده است، ما نمي‌دانيم كه آن‌ها چگونه‌ها با نمايشگرها تعامل برقرار مي‌كنند يا چگونه خصوصيات نمايشگرها را درك خواهند كرد.
همچنين، نتيجه‌گيري از ويدئوهاي ضبط‌شده در در محيطي كنترل‌نشده دشوار است. بيوساير مي‌گويد:
ما هرگز نمي‌توانيم بفهميم كه صاحب گربه پيشاپيش چه كاري انجام داده است. هيچ راهي وجود ندارد كه دريابيم آيا گربه براي نخستين بار فيلتر اسنپ‌چت را مي‌بيند يا اتفاقي در پشت دوربين درحال وقوع است كه توجه او را به خود جلب مي‌كند. ما نمي‌دانيم شرايط موجود در ويدئو منحصربه‌فرد است يا هوشياري بالاي گربه‌ها را نشان مي‌دهد.
به‌منظور پاسخ به پرسش‌هاي بالا، اليزابت لوپاتو، معاون سردبير خبرگزاري ورج، فيلتر اسنپ‌چت را دركنار گربه‌اش به‌نام جيوز آزمايش كرد و به نتايجي ضد و نقيض دست يافت. جيوز در نخستين تلاش تنها پس از آنكه صاحبش شروع به صحبت كرد، صورتش را برگرداند تا به چهره‌ي او نگاه كند. در دومين تلاش، جيوز با بي‌علايقگي به اطراف نگاه كرد و درنهايت با پريدن از روي پاي صاحبش از او دور شد.
هرچند ويدئوهاي ورج نيز نمي‌تواند هيچ چيز را درباره‌ي فرايند شناخت در گربه‌ها ثابت كند، تماشاي آن‌ها سرگرم‌كننده است. به‌گفته‌ي بيوساير، اغلب دانشمندان و پژوهشگران واقعا به ويدئوهايي از اين دست علاقه دارند. اگر گربه‌ها از نشستن روي پاي صاحبشان و تماشاي نمايشگر موبايل خوشحال هستند و اين كار آن‌ها را آزرده نمي‌كند، پس چه عالي. اين ويدئوها همچنين نشان‌دهنده‌ي علاقه‌ي افراد به يادگيري درباره‌ي رفتار گربه‌هايشان است. بيوساير مي‌گويد: «انجام اين كار هيجان‌انگيز است و خوشبختانه فرصتي براي افراد وجود دارد تا اين‌گونه آزمايش‌ها را روي گربه‌شان انجام دهند.»
هم انديشي ها