مرورگر اج مايكروسافت و تاريخچه اشتباهاتي كه به تغييرات امروز منتهي شد
مرورگر اج (Edge) يكي از اجزاء اصلي و مهمي بود كه مايكروسافت به‌همراه ويندوز ۱۰ به متخصصان عرضه كرد. ردموندي‌ها هفته‌ي پيش اعلام كردند كه اين مرورگر، تغييراتي اساسي را در توسعه‌هاي پيش‌رو تجربه خواهد كرد. در متن خبر آمده بود كه بازسازي مرورگر اج از ابتدا و بر پايه‌ي موتور متن‌باز كروميوم انجام خواهد شد. پيش از اين، موتور رندر مالكيتي EdgeHTML براي مرورگر اج استفاده مي‌شد. كروميوم، موتور رندر مورد استفاده در رقيب قدرتمند اج يعني گوگل كروم است.
بازسازي مرورگر اج توسط مايكروسافت، يك تسليم بزرگ از سوي اين شركت محسوب مي‌شود. آن‌ها در ۴ سال گذشته باقدرت تلاش كردند تا متخصصان را به جايگزيني مرورگرها با Edge تشويق كنند. تلاش‌هاي مايكروسافت در جايگزيني مرورگر متخصصان، به‌خاطر اشتباهات استراتژيك اين شركت محكوم به شكست شد. در حركت جديد، اين سؤال مطرح مي‌شود كه مايكروسافت چگونه مي‌خواهد جهانيان را به استفاده از مرورگر بعدي خود تشويق كند. به بيان ديگر ردموندي‌ها چگونه مي‌توانند ثابت كنند كه جايگزيني برتر براي كروم عرضه خواهند كرد؟
براي مطالعه اشتباهات مايكروسافت در مسير توسعه‌ي اج، ابتدا بايد به تصميم استفاده از موتور جديد يعني اج html اشاره كرد. از لحاظ انديشه متخصصيني، ساخت يك موتور رندر براي رقابت با موتور كروم، عاقلانه به‌انديشه متخصصين مي‌رسد. به‌علاوه، پيروي از مسير رقيب در اين زمينه، باب ميل هيچ شركت بزرگ فناوري خصوصا مايكروسافت نيست. به‌هرحال ايده‌ي مايكروسافت در توسعه‌ي رندر اختصاصي ايده‌ي خوبي بود اما پياده‌سازي آن در دنياي واقعي، پيامدهاي خوشايندي در پي نداشت.
رقابت در پلتفرم ويندوز ۱۰
مايكروسافت، اج را به‌جاي مرورگر هميشگي خود يعني اينترنت اكسپلورر معرفي كرد. درواقع قرار بر اين بود كه اج، تاريخچه‌ي شكست‌هاي اينترنت اكسپلورر را از ذهن متخصصان حذف كند. نكته‌ي قابل‌توجه اين است كه اج نه‌تنها نتوانست متخصصان را از مرورگرهاي ديگر همچون كروم به خود جذب كند، بلكه تعداد متخصصان اينترنت اكسپلورر هم هنوز از آن بيشتر است.
افزايش استفاده از ويندوز ۱۰ نيز نجات‌دهنده‌ي مرورگر اج نشد. حتي با افزايش متخصصان اين سيستم‌عامل نيز، تعداد متخصصان مرورگر كاهش پيدا كرد. آمارهاي مؤسسه‌ي معتبر DAP نشان مي‌دهد استفاده از مرورگر مايكروسافت در محصول پرچم‌دار خودش يعني ويندوز ۱۰ نيز كاهش داشته است. در بخشي از آمارهاي منتشرشده، سهم اج در بين متخصصان از ۲۰.۳ درصد در سه‌ماهه‌ي دوم سال ۲۰۱۷ به ۱۹.۴ درصد در سه‌ماهه‌ي اول سال ۲۰۱۸ كاهش يافت.
آمار متخصصان مرورگرهاي اختصاصي مايكروسافت، از زمان عرضهي كروم هميشه كاهش داشته است. در ادامه‌ي كاهش استفاده از اج نيز تا پايان ماه گذشته‌ي ميلادي، اين آمار به ۱۷.۱ درصد رسيد. در حالي كه سهم كروم از استفاده‌ي متخصصان ويندوز ۱۰ در دوره‌ي مشابه تا ۵۸.۳ درصد افزايش يافت.
اكثر متخصصان ويندوز ۱۰، كروم را جايگزين مرورگر اج مي‌كنند
نكته‌ي مهم در آمار استفاده از مرورگر اج در ويندوز ۱۰ آن است كه اين مرورگر، به‌عنوان ابزار پيش‌فرض با ويندوز عرضه مي‌شود. در نتيجه مي‌توان از آمارها نتيجه گرفت كه اكثر متخصصان پس از نصب يك ويندوز جديد، در اولين اقدام مرورگر كروم را جايگزين اج مي‌كنند.
مكانيزم به‌روزرساني ضعيف
مايكروسافت ارائه‌ي به‌روزرساني براي اج را بسيار زود شروع كرد. اولين مرحله، در برنامه‌ي نيم‌سالانه‌ي به‌روزرساني قابليت‌هاي ويندوز ۱۰ انجام شد. در به‌روزرساني‌هاي بعدي، قابليت‌هاي جديد به اج اضافه شد و پايداري و امنيت آن به‌مرور افزايش پيدا كرد.
كاربران سرويس‌هاي تجاري، شاهد به‌روزرساني‌هاي متعدد مرورگر اج نبوده‌اند. درواقع مديران بخش‌هاي IT شركت‌ها در استفاده و به‌روزرساني ويندوز ۱۰ احتياط بالايي را در انديشه متخصصين مي‌گيرند. مايكروسافت نيز به آن‌ها امكان مي‌دهد تا به‌روزرساني قابليت‌هاي ويندوز ۱۰ را تا ۳۰ ماه به عقب بياندازند. درنتيجه، حتي متخصصان اوليه‌ي ويندوز ۱۰ نيز به‌احتمال زياد از نسخه‌هاي قديمي اج استفاده مي‌كنند.
نصب پايين در پلتفرم‌هاي غير ويندوز
مايكروسافت همزمان با ادعا و تبليغات متعدد درباره‌ي ويندوز ۱۰، استفاده از EdgeHTML را نيز شروع كرد. در آن زمان، برنامه‌ريزي بلندپروازانه‌اي از سوي ردموندي‌ها براي آينده‌ي اين سيستم‌عامل مطرح شد. آن‌ها اعلام كردند كه در مدت ۲ تا ۳ سال، ويندوز ۱۰ روي يك ميليارد دستگاه نصب خواهد شد كه چند صد ميليون از آن‌ها، ويندوز فون هستند. البته همه مي‌دانيم كه اين برنامه‌ي مايكروسافت آن‌طور كه بايد و شايد، پيش نرفت.
حدود ۱۵ درصد از متخصصان سيستم‌هاي دسكتاپ، از سيستم‌عامل‌هايي به‌جز ويندوز استفاده مي‌كنند. اكثر متخصصان اين دستگاه‌ها از سيستم‌عامل مك بهره مي‌برند و هيچ‌گاه اج را به‌عنوان يك گزينه، پيش‌روي خود نديده‌اند. در اين گروه، تعداد زيادي از توسعه‌دهندگان وب وجود دارند كه به‌خاطر اين كمبودها، نمي‌توانند وب‌سايت‌هاي خود را روي مرورگر مايكروسافت مطالعه كنند.
استفاده از اج در سيستم‌هاي عامل ديگر تقريبا صفر است
۴۰ درصد از متخصصان سيستم‌هاي دسكتاپ از نسخه‌هاي قديمي ويندوز استفاده مي‌كنند. براي اين دسته از متخصصان، مايكروسافت اج قابل استفاده نيست و كروم و اينترنت اكسپلورر به‌عنوان مرورگرهاي اصلي استفاده مي‌شوند. به‌همين دليل، اين دو مرورگر توانسته‌اند برتري خود را به اين خوبي در بازار حفظ كنند.
حفظ برند اج با وجود تغييرات زيرساختي
مايكروسافت قصد دارد برند اج و لوگوي آن يعني حرف e با رنگ آبي روشن را حفظ كند؛ اما خود مرورگر با موتور جديد يعني كروميوم بازطراحي مي‌شود. نسخه‌ي آزمايشي مرورگر جديد تا چند ماه آينده منتشر خواهد شد اما اولين دانلود رسمي آن، تا حدود يك سال ديگر تأخير خواهد داشت.
زمان‌بندي عرضهي مرورگر جديد مايكروسافت كمي عجيب به‌انديشه متخصصين مي‌رسد. طبق زمان‌بندي يك‌ساله‌ي اعلام‌شده، نسخه‌ي مخصوص ويندوز ۷ مرورگر اج جديد، تنها چند ماه پيش از پايان همراهي رسمي از اين سيستم‌عامل منتشر خواهد شد.
مايكروسافت قطعا تيم مهندسي حرفه‌اي براي عرضهي مرورگر اج با موتور خالص كروميوم را دارد. به‌علاوه، نيازي نيست كه اين تيم، اكثر زمان خود را به تغيير موتور رندر و بهبود آن براي سازگاري با سايت‌هايي اختصاص دهند كه به‌صورت اختصاصي براي مرورگر كروم طراحي شدهاند.
عرضهي مرورگر جديد مايكروسافت با موتور رندر متن‌باز و آماده‌ي كروميوم، اشكالات خاص خود را دارد. يكي از اشكالات احتمالي، قابليت استفاده از افزونه‌ها خواهد بود. شايعات حاكي از آن است كه تلاش‌هاي تيم مايكروسافت، در مسير همراهي از افزونه‌هاي كروم خواهد بود. درواقع افزونه‌هاي مخصوص كروم بدون هيچ تغييري در مرورگر جديد اج نصب مي‌شوند. البته، پكيج افزونه‌ها بايد براي عرضه در مايكروسافت استور آماده شود كه احتمالا اكثر توسعه‌دهندگان سختي آن را نمي‌پذيرند.
حريم خصوصي، مي‌تواند نقطه‌ي قوتي اساسي براي اج جديد باشد
عرضهي نسخه‌ي جديد مرورگر اج براي سيستم‌عامل مك، تصميمي هوشمندانه و متخصصدي به‌انديشه متخصصين مي‌رسد. توسعه‌دهندگان مي‌توانند وب‌سايت‌هاي خود را به‌راحتي روي اين مرورگر مطالعه كنند. سؤال اصلي آن است كه آيا آن‌ها نيازي به اين كار مي‌بينند و مرورگر جديد را نصب خواهند كرد؟
بزرگ‌ترين مزيت مرورگر جديد اج، احتمالا حريم خصوصي خواهد بود. از لحاظ انديشه متخصصيني، مهندسان مايكروسافت توانايي ساخت مرورگري را دارند كه ۱۰۰ درصد با كروم سازگار است، اما نيازي به ورود به حساب متخصصي گوگل ندارد. در زمانه‌اي كه گوگل و فيسبوك هردو متهم به روش‌هاي جمع‌آوري داده از متخصصان هستند، چنين رويكردي، يك نقطه‌ي برتري براي مايكروسافت خواهد بود.
مايكروسافت در سال‌هاي گذشته با كمپيني به نام Scroogled درصدد رويارويي با سياست‌هاي نقض حريم خصوصي گوگل بود. نتايج آن كمپين نااميدكننده بودند و ضربه‌ي خاصي به گوگل زده نشد. ۵ سال بعد و اكنون كه مارك پن و عملكردهاي اشتباهش با ساتيا نادلا جايگزين شدهاند، شايد بتوان به مايكروسافت اميدوار شد.
درنهايت با اينكه احتمالا اج جديد كمكي به افزايش سهم مايكروسافت در بازار مرورگرها نخواهد كرد، به‌طوركلي خبر خوبي براي دنياي وب محسوب مي‌شود. ردموندي‌ها تاكنون همكاري‌هاي قابل‌توجهي در توسعه‌ي موتور رندر كروميوم داشته‌اند. هر اقدامي كه آن‌ها با مرورگر جديد خود بر مبناي اين موتور انجام دهند، قطعا به‌سود كل جامعه‌ي متن‌باز خواهد بود. درنهايت اگر برخي از نوآوري‌هاي احتمالي آن‌ها به مرورگرهاي ديگر از جمله كروم منتقل شود، همه از آن سود خواهند برد.
هم انديشي ها