هر آنچه بايد درباره‌ مرورگر كروميوم گوگل بدانيد

كروم و كروميوم، شباهت اسمي زيادي با هم دارند. با وجود شباهت اسمي، آن‌ها دو مرورگر مجزا از گوگل هستند كه در برخي حوزه‌ها، با هم اشتراك دارند. يكي از آن‌ها موجب ساخت و توسعه‌ي ديگري شد. به‌علاوه يكي متن‌باز و ديگري نه‌چندان متن‌باز است. تفاوت ديگر در پايگاه متخصصان اين دو مرورگر ديده مي‌شود. يكي فرمانرواي دنياي مرورگرهاي وب نام دارد و ديگري، آماري كمتر از يك‌ششم درصد متخصصان وب را به خود اختصاص مي‌دهد.

در اين مطلب اخبار تخصصي، علمي، تكنولوژيكي، فناوري مرجع متخصصين ايران قصد داريم تفاوت‌هاي كروم و كروميوم را شرح داده و همچنين، متخصصدهاي كروميوم و نحوه‌ي تأثير توسعه‌ي آن روي مرورگر كروم را توضيح دهيم.

كروميوم نه‌تنها يك مرورگر، بلكه نام پروژه‌ي متن‌بازي است كه كد منبع كروم را توليد مي‌كند. گوگل به‌عنوان همراه اصلي پروژه‌ي كروميوم شناخته مي‌شود. پروژه‌ي مذكور، در زمان رونمايي از كروم در سپتامبر سال ۲۰۰۸، به جهانيان معرفي شد. از آنجايي كه كد پروژه به‌صورت متن‌باز در اختيار همه قرار دارد، ديگر توسعه‌دهنده‌ها در خارج از گوگل هم به توسعه‌ي كروميوم مي‌پردازند. به‌عنوان مثال، چندي پيش مايكروسافت تصميم گرفت تا از كروميوم به‌عنوان موتور مرورگر اج استفاده كند.

مرورگري كه درحال حاضر از كامپايل كردن كد منبع پروژه‌ي كروميوم حاصل مي‌شود، همان كروميوم نام دارد. درمقابل توسعه‌ي كروم با كروميوم شروع مي‌شود، اما به آن محدود نخواهد بود. گوگل، كدهاي اختصاصي خود را به مرورگر كروم اضافه مي‌كند كه از ميان آن‌ها مي‌توان به كدهاي به‌روزرساني خودكار اشاره كرد. به‌علاوه، كد شركت‌هاي ديگر نيز مانند فلش از شركت ادوبي به كروم اضافه مي‌شود.

كروميوم را مي‌توان پدربزرگ كروم ناميد. به‌بيان ساده‌تر، DNA كروميوم و كروم با هم اشتراكات زيادي دارد.

كروميوم را مي‌توان زيرمجموعه‌ي كروم ناميد. گوگل قسمت‌هاي متنوعي را به كروميوم اضافه مي‌كند تا كروم را بسازد. به‌بيان ديگر، هرچه در كروميوم است، در كروم هم وجود دارد؛ اما هرچه در كروم هست، لاخبار تخصصيا در كروميوم نيست.

تفاوت‌هايي از كروم و كروميوم به‌راحتي قابل تشخيص هستند. سرويس‌هايي كه گوگل براي مقاصد مختلف همچون به‌روزرساني خودكار كروم، ادوبي فلش و قسمت‌هاي مديريت كپي‌رايت (DRM)‌ براي نمايش محتواي تحت كپي‌رايت به مرورگر اختصاصي‌اش مي‌افزايد، موجب تفاوت اين دو مي‌شود. 

با وجود تفاوت‌هاي مشهود، فرق اصلي كروم و كروميوم در فهرست قابليت‌ها يا همراهي از سرويس‌هاي مختلف نيست. تفاوت بنيادي را مي‌توان در پايداري يا ناپايداري ذاتي آن‌ها جست‌وجو كرد. كروميوم مرورگري زمخت و نه‌چندان جذاب محسوب مي‌شود. منظور از زمخت بودن نه‌تنها طراحي، بلكه ويژگي‌هاي متخصصدي نيز هست. آخرين نسخه‌ي كروميوم هميشه باگ‌هاي زيادي دارد و كار كردن با آن حتي از قديمي‌ترين نسخه‌هاي كروم هم دشوارتر خواهد بود. گوگل هم در صفحه‌ي دانلود كروميوم به متخصصان هشدار مي‌دهد كه احتمالا با مرورگري پر از باگ روبه‌رو خواهند بود.

گوكل، ۴ نسخه از مرورگر اختصاصي كروم عرضه كرده كه يكي از آن‌ها به‌نام Canary، كمترين بهينه‌سازي‌ها را از لحاظ پايداري دريافت مي‌كند. حتي همين نسخه از كروم هم، پايداري بيشتري نسبت به كروميوم دارد.

تفاوت دوم كروم و كروميوم دليل اصلي انتخاب كروميوم توسط بسياري از متخصصان است. آن‌ها اعتقاد دارند مرورگر ناپايدارتر، اطلاعات كمتري را به گوگل ارسال مي‌كند. كروم، آمار اشكالات اساسي و استفاده‌ي متخصص را به گوگل مي‌فرستد، اما كروميوم چنين قابليتي ندارد. البته در كروم هم قابليت ارسال اطلاعات به‌صورت پيش‌فرض غيرفعال است، اما كروميوم به‌طور كامل چنان قابليتي ندارد. اطلاعاتي كه توسط كروم جمع‌آوري مي‌شود، از سيستم‌عامل مورد استفاده‌ي متخصص تا محل كليك كردن او را پوشش مي‌دهد.

سريع‌ترين راه براي دانلود مرورگر كروميوم، اين لينك است. با ورود به صفحه‌ي مورد انديشه متخصصين، سيستم‌عامل شما به‌صورت خودكار شناسايي مي‌شود و نسخه‌ي مناسب براي دانلود، ارائه خواهد شد. اگر سيستم‌عامل به‌صورت خودكار شناسايي نشد، از فهرست پايين صفحه آن را انتخاب كنيد.

آخرين نسخه از كروميوم در صفحه‌ي مورد انديشه متخصصين براي دانلود ارائه مي‌شود كه احتمالا عمري كمتر از چند دقيقه هم خواهد داشت. مرورگر كروميوم با سرعت بالايي توسط توسعه‌دهنده‌ها به‌روزرساني مي‌شود. به‌علاوه، متخصصان ويندوز و لينوكس مي‌توانند با كليك روي لينك Last Known Good Revision، پايدارترين نسخه را دانلود كنند كه احتمالا عمري نزديك به يك سال داشته باشد.

براي اطلاعات كامل‌تر درباره‌ي روند دانلود و پيدا كردن بهترين نسخه از كروميوم، وبسايت خود پروژه به‌عنوان بهترين منبع پيشنهاد مي‌شود. صفحه‌ي اختصاصي دانلود و يادگيري‌هاي مربوطه‌ي كروميوم، منبع مناسبي براي دريافت تكميلي است.

كروميوم را مي‌توان به‌صورت هم‌زمان در سيستم مجهز به كروم نصب و اجرا كرد. درواقع، نيازي به پاك كردن كروم براي نصب نسخه‌اي از كروميوم نخواهيد داشت. چنين رويكردي، شبيه به قابليت نصب نسخه‌هاي مختلف كروم روي يك سيستم‌عامل است. درواقع يك متخصص مي‌تواند نسخه‌‌ي Canary كروم را دركنار نسخه‌ي پايدارتر به‌راحتي نصب و اجرا كند.

مرورگرهاي ديگري در دنياي وب وجود دارند كه از پروژه‌ي متن‌باز كروميوم در بخش‌هايي از فرايند توسعه استفاده كرده‌اند. استفاده از پروژه‌ي متن‌باز به آن‌ها امكان داد تا مراحل اوليه را با سرعت بيشتري اجرا كرده و به‌نوعي قدم‌هاي اوليه براي توسعه‌ي پايه‌هاي مرورگر را سريع‌تر بردارند. برخي از مرورگرهاي مذكور آن‌چنان شناخته‌شده نيستند يا براي متخصصدهاي خاص استفاده مي‌شوند. برخي ديگر نيز نام‌هاي آشنا و از ستون‌‌هاي دنياي مرورگرها محسوب مي‌شوند. در ادامه به برخي از آن‌ها اشاره مي‌كنيم:

• Opera: مرورگري كه زماني به نروژي‌ها تعلق داشت و امروز گروهي چيني مالكيت آن را در دست گرفته‌اند. آن‌ها موتور اختصاصي Presto در رندر را در سال ۲۰۱۳ كنار گذاشتند و از موتوري به‌نام Blink استفاده كردند كه بر پايه‌ي كروميوم توسعه يافت. همين موتور در مرورگر كروم هم استفاده مي‌شود. طبق گزارش‌هاي منتشرشده از آمار متخصصان، اپرا بيشترين سهم متخصصان را در ميان مرورگرهاي مبتني بر كروميوم پس از كروم دارد كه تنها برابر با ۱.۶ درصد است. مرورگر اپرا را مي‌توانيد براي سيستم‌عامل‌هاي مختلف از اين لينك دريافت كنيد.
• Yandex: ياندكس در سال ۲۰۱۲ رونمايي شد و مانند كروم، به يك شركت موتور جست‌وجو تعلق دارد. موتور جست‌وجوي روسي ياندكس، اين مرورگر را مانند كروم بر پايه‌ي موتور Blink توسعه داد و در نتيجه، از پروژه‌ي متن‌باز كروميوم استفاده مي‌كند. ياندكس طبق آخرين آمار ۰.۶ درصد از متخصصان مرورگرهاي كروميومي را به خود اختصاص مي‌دهد. مرورگر روسي را مي‌توانيد از اين لينك براي سيستم‌عامل‌هاي متفاوت دريافت كنيد.
• Vivaldi: گروهي از مهندسان سابق اپرا، مرورگر ويوالدي را توسعه دادند كه در سال ۲۰۱۶ به‌صورت رسمي معرفي شد. مديرعامل گروه ادعا مي‌كند كه ويوالدي، بازگشتي به دوراني محسوب مي‌شود كه مرورگرها به استفاده از طراحي‌هاي ميني‌ماليستي اصرار نداشتند. اين مرورگر تا ماه ژانويه ۰.۰۸ درصد از متخصصان را به خود اختصاص داده بود. ويوالدي را مي‌توانيد از اين لينك براي سيستم‌عامل مورد انديشه متخصصين خود دانلود كنيد.
• از ديگر مرورگرهايي كه از كروميوم استفاده مي‌كنند مي‌توان به Brave، Comodo، Dragon و Epic اشاره كرد كه آمار متخصصان بسيار پاييني دارند. در ميان آن‌ها، Brave به استفاده از توكن‌هاي مبتني بر بلاك‌چين شهرت دارد كه به‌جاي نمايش تبليغات براي كسب درآمد متخصصد دارند.

مايكروسافت با اشاره به همكاري‌هايي كه در توسعه‌ي كروميوم داشت، مزاياي تغيير رويه‌ي اساسي به سمت موتور متن‌باز را براي متخصصان شرح داد. اخيرا مديران اجرايي ردموندي‌ها تأكيد زيادي روي نقش توسعه‌دهنده‌هايشان در بخش‌هايي همچون اسكرول صفحات و مديريت انرژي مصرفي در كروميوم داشته‌اند. به‌هرحال، نمايش ضعيف اج در ۴ سال ابتدايي هم يكي از دلايل مباحثه روي جايگزيني موتور آن بود كه درنهايت ردموندي‌ها را به كوچ به سمت كروميوم ترغيب كرد.

مايكروسافت نمونه‌هاي اوليه از مرورگر اج مبتني بر كروم را براي دانلود در ويندوز ۱۰ عرضه كرد و به‌زودي، نسخه‌هاي ويندوز ۷ و ۸.۱ هم عرضه خواهند شد. تمامي نسخه‌ها ازطريق وبسايت جديد Edge Insider قابل دريافت هستند.

قابليت‌هاي متنوعي در كروم هست كه كروميوم آن‌ها را ندارد. از ميان برترين‌ها و مهم‌ترين قابليت‌هاي متخصصدي مي‌توان به موارد زير اشاره كرد:

• به‌روزرساني كروم توسط گوگل و سرويس به‌روزرساني به‌صورت مكانيزمي در داخل مرورگر پياده‌سازي مي‌شود كه اپليكيشن را در هربار ارائه‌ي بسته‌هاي امنيتي يا قابليت‌هاي جديد، به‌صورت خودكار به‌روز مي‌كند. كروميوم، به‌روزساني اتومانيك ندارد. به‌همين دليل اگر مهندسان گوگل بسته‌هاي امنيتي جديدي عرضه كنند، خود متخصص بايد به‌صورت دستي اقدام به نصب نسخه‌ي جديد كند.
• ادوبي فلش پلير به‌صورت داخلي در كروم قرار دارد و همراه‌با به‌روزرساني‌هاي كلي، به‌روز مي‌شود. متخصصان كروميوم مي‌توانند افزونه‌ي فلش را به‌صورت دستي از وبسايت ادوبي دريافت كنند. همان روندي كه توسط متخصصان فايرفاكس يا سافاري اپل هم البته، به‌رورزرساني افزونه بايد به‌صورت دستي توسط خود متخصصان انجام شود.
• همراهي از ماژول مديريت محتواي كپي‌رايت (DRM) قابليت ديگري است كه به‌صورت پيش‌فرض در كروم وجود دارد و كروميوم مجهز به آن نيست. به‌همين دليل متخصصان كروميوم نمي‌توانند محتوايي همچون شبكه‌ي نتفليكس را مشاهده كنند. البته، افزونه‌هايي براي حل اين اشكال در كروميوم وجود دارد كه باز هم اشكالات خاص خود را به همراه دارند.

آسيب‌پذيري‌هايي كه توسط مهندسان خود گوگل يا محققان امنيتي مستقل گزارش داده مي‌شوند، به‌صورت دوره‌اي با پچ‌هاي امنيتي كروميوم رفع مي‌شوند، در نتيجه اين مرورگر نيز همان سطح از امنيت كروم را دارد.

در سطوح جزئياتي، مشخص نيست كه در جريان توسعه‌ي سريع و هميشگي كروميوم، مهندسان چه زماني بسته‌هاي امنيتي را اضافه مي‌كنند. نسخه‌ي پايدار كروم، بسته‌هاي امنيتي را در دوره‌هاي دو يا سه‌هفته‌اي دريافت مي‌كند، در نتيجه متخصص نيز بايد مرورگر كروميوم را حداقل طي همين دوره‌ي زماني، به‌روزرساني كند. البته، رفع اشكال باگ‌هاي كروم، ابتدا روي نسخه‌هاي كمتر پايدار درنتيجه، كد منبع كروميوم بايد پيش از ارائه‌ي مرورگر كروميوم و در ادامه، نسخه‌ي ناپايدار كروم بهينه‌سازي شود.

متاسفانه، كروميوم سازوكار به‌روزرساني خودكار ندارد. به‌همين دليل، بهينه‌سازي‌هاي امنيتي آن به‌صورت خودكار به متخصصان عرضه نمي‌شوند. درواقع متخصص كروميوم بايد به‌صورت دستي به‌روزرساني را انجام داده و خودش،‌ نگران بسته‌هاي امنيتي باشد. درنهايت همين نبود سيستم به‌روزرساني خودكار را مي‌توان مهم‌ترين تهديد امنيتي كروميوم دانست.

درباره‌ي تهديد امنيتي كروميوم بايد بدانيد كه مجرمان سايبري، برخي اوقات كدهاي بدافزار را به آن تزريق مي‌كنند يا نسخه‌هايي ديگري از مرورگر را به متخصصان عرضه مي‌كنند كه كد مخرب در آن جانمايي شده است.

اگر كروميوم به‌صورت صحيح و از منبع معتبر روي سيستم‌عامل نصب شود، پاك كردن آن تفاوت زيادي با برنامه‌هاي ديگر نخواهد داشت. به‌عنوان مثال در ويندوز ۱۰ تنها با توشتن عبارت Uninstall در منوي جست‌وجو وارد پنجره‌ي Add or remove programs مي‌شويد. از فهرست نمايش‌داده‌شده، روي سطر Chromium كليك كرده و Uninstall را انتهاب كنيد. پنجره‌هاي هشدار براي تأييد فرايند لغو نصب نمايش داده مي‌شوند كه با تأييد آن‌ها، كروميوم به‌صورت كامل از ويندوز حذف مي‌شود.

در سيستم‌عامل مك، پوشه‌ي اپليكيشن را در Finder پيدا كنيد و با كليك راست روي Chromium، گزينه‌ي Move to Trash را انتخاب كنيد.

اگر كروميوم نصب‌شده حاوي كدهاي مخرب باشد، فرايند پاك كردن كمي دشوارتر مي‌شود. همان‌طور كه گفته شد، مجرمان سايبري با دزديدن نام مرورگر از آن براي تزريق كدهاي مخرب استفاده مي‌كنند. نسخه‌هاي آن‌ها يا براي نمايش تبليغات بي‌شمار يا اجراي بدافزارهاي ديگر در سيستم‌عامل متخصص استفاده مي‌شوند. چنين نسخه‌هايي از كروميوم عموما در ويندوز ديده مي‌شوند.

به‌هرحال مقابله با بدافزارهايي كه با استفاده كروميوم ساخته مي‌شوند يا حتي به‌نام آن مرورگر در سيستم‌عامل وجود دارند، كار آساني نيست. به‌خاطر گستره‌ي وسيع بدافزارهايي كه به‌خاطر بي‌احتياطي متخصص نصب مي‌شوند، نمي‌توان راهكاري واحد براي حذف آن‌ها ارائه داد. تنها راهكار، جست‌وجو در اينترنت خواهد بود و پس از آن نيز مي‌توان به نرم‌افزارهاي ضد ويروس يا ضد بدافزار متكي شد. البته، تلاش براي حذف بدافزار از مسير اوليه‌ي پاك كردن نرم‌افزارها در سيستم‌عامل هم پيش از هر اقدامي پيشنهاد مي‌شود.

براي افرادي كه علاقه‌مند به تجربه‌ي اولين بهينه‌سازي‌هاي پروژه‌ي كروميوم هستند، بهترين جايگزين، نسخه‌ي Canary مرورگر كروم است. البته، آن‌ها بايد خود را براي تجربه‌اي تقريبا ناپايدار آماده كنند. اين نسخه از كروم برخلاف كروميوم به‌روزرساني‌هاي خودكار را دريافت مي‌كند و البته، به همه‌ي قابليت‌هاي كروم مانند هماهنگ‌سازي بين دستگاه‌ها مجهز است. canary هم مانند كروميوم تقريبا هرروز به‌روزرساني مي‌شود و به‌نوعي، نمايي از آينده‌ي كروم پايدار را به متخصص مي‌دهد.

گوگل در صفحه‌ي اختصاصي Canary در وبسايتش مي‌نويسد:

اين نسخه، جديدترين نسخه‌ي كروم است كه بدون تست و آزمايش، به‌محض آماده شدن منتشر مي‌شود.

گوگل براي متخصصان لينوكس نسخه‌ي Canary عرضه نمي‌كند. آن‌ها مي‌توانند نسخه‌ي Dev كروم را دريافت كنند كه در وبسايت گوگل، قابل دسترسي است.