چرا هند اپليكيشن‌ها و فناوري‌هاي چيني را تحريم مي‌كند؟

ممنوعيت اخير استفاده از بيش از ۶۰ اپليكيشن چيني در هند همه را شگفت‌زده كرده است و اين اتفاق در بحبوحه‌ي موجي از تحريم‌هاي ضدچيني در اين كشور رخ مي‌دهد. اين خصومت فزاينده به اقداماتي افراطي درقبال چندين شركت تابعه شامل پلمپ‌كردن كارخانه اوپو (Oppo) در هند و نيز تخريب ويترين‌هاي فروشگاه‌هاي توزيع‌كننده‌ي موبايل‌هاي چيني در اين كشور منجر شده است.

ممكن است همه‌گيري كوويد ۱۹ موجي منفي از تحريم‌ها عليه چين به‌راه انداخته باشد؛ ولي درگيري اخير مرزي بين هند و چين، صحنه را براي جنگ سرد به‌شيوه‌اي مدرن مهيا ساخته است. تاكنون، اين مجادله به‌صورت جنگي بين اقتصادها و تجارت نمود پيدا كرده و فناوري قرباني آن بوده است. طول مرز بين منطقه‌ي دراختيار هند و منطقه دراختياز چين در ايالت كشمير ۴،۰۵۶ كيلومتر است و حداقل ۲۰ منطقه‌ي مورد اختلاف دارد كه دره‌ي گالوان (Galwan)، تنها يكي از آن‌ها است. با اينكه واقعيت ماجرا هنوز مشخص نيست، هند ادعا مي‌كند ارتش چين به منطقه‌ي دراختيار هند تجاوز كرده و مدعي ۶۰ كيلومترمربع از زمين‌هاي آن ناحيه شده است.

احزاب سياسي در هند از جريان رو‌به‌رشد تحريم ضدچيني حمايت مي‌كنند. نخست‌وزير اين كشور اعلام كرده است هند بايد خودكفا باشد و به توليد داخلي به‌طورويژه توجه كند. در شبكه‌هاي اجتماعي نيز، از مردم خواسته مي‌شود كالاهاي چيني را تحريم كنند. ممنوعيت استفاده از ۶۰ اپليكيشن چيني محبوب به‌بهانه‌ي امنيت ملي سبب اوج‌گرفتن اين تحريم ضدچيني شده است. ادعا شده است اين اپليكيشن‌ها فعاليت‌هايي را ترويج مي‌كنند كه حق حاكميت و تماميت ارضي هند را به‌خطر مي‌اندازند. غول فضاي مجازي، تيك‌تاك و اپليكيشن‌هاي محبوبي مثل مي كاميونيتي (Mi community)، ويبو (Weibo)، وي‌چت (WeChat) و بيوتي‌پلاس (BeautyPlus) در اين فهرست قرار دارند.

هند در رشد بازار جهاني موبايل‌هاي هوشمند سهم عمده‌اي ازآنِ خود كرده است. درواقع، اين كشور بعد از چين، بزرگ‌ترين بازار موبايل‌ هوشمند را در جهان دارد. بااين‌حال، ممكن است اين اقدامات هند در اقتصادي كه روزبه‌روز بيشتر به‌سمت جهاني‌شدن حركت مي‌كند، پيامدهاي گسترده‌اي داشته باشد. همراه اصلي انقلاب ديجيتال هند فروشندگان موبايل‌هاي هوشمند چيني هستند كه اعتبار اين بخش اقتصادي را به‌شدت افزايش مي‌دهند. ۶/۳۰ درصد از بازار موبايل‌هاي هوشمند در هند دراختيار شيائومي است و چهار برند پرفروش موبايل هوشمند در اين كشور نيز چيني هستند. به‌علاوه، اپليكيشن‌هايي مثل تيك‌تاك با نمايش استعدادهاي داخلي و اعطاي مخاطبان جهاني به آن‌ها، عرصه‌ي رقابت را منصفانه‌تر كرده‌اند.

توجيه رايج براي تحريم چيني اين عقيده است كه چنين كاري سبب ارتقاي برندهاي هندي و اكوسيستم‌هاي اين كشور مي‌شود. همان‌طور‌كه مشخص است، شيائومي و ديگر فروشندگان چيني دقيقا به‌دليل كيفيت ضعيف فروشندگان هندي موبايل‌هاي هوشمند شكوفا شده‌اند. به‌علاوه، بخش عمده‌اي از زنجيره‌ي توليد موبايل‌هاي هوشمند هندي به قطعات وارداتي از چين و ديگر كشورها وابسته است. كانترپوينت پژوهش (Counterpoint Research) و IIM-B مطالعه‌اي انجام داده‌اند كه نشان مي‌دهد استفاده از قطعات توليد داخل در موبايل‌هاي هوشمند هندي كمتر از ۳۰ درصد است. اين ميزان در موبايل‌هاي چيني حدود ۷۰ درصد است كه بيش از دو‌برابر استفاده از قطعات داخلي در موبايل‌هاي ساخت هند است.

همچنين، نسبت درخورتوجهي از شبكه‌هاي تلكام هندي براساس تجهيزاتي ساخته شده‌اند كه هواوي و ZTE آن‌ها را تأمين مي‌كنند. هزينه‌ي جايگزيني قطعات ساخت چين يا حتي ساخت قطعات جايگزين داخلي كه مجددا به خريد حق امتيازهاي چيني نياز دارد، بسيار زياد است و قطعا به‌ناچار بر دوش مصرف‌كنندگان تحميل خواهد شد. مسئله فقط موبايل‌هاي هوشمند و تلكام نيست؛ زيرا تأمين‌كنندگان مالي بعضي از استارتاپ‌هاي بزرگ هندي نيز چيني هستند. علي‌باباي چيني و تنسنت (Tencent) ميلياردها دلار در فليپ‌كارت (Flipkart)، يعني رقيب آمازون يا سويگي (Swiggy)، يكي از اپليكيشن‌هاي تحويل غذا يا سرويس تاكسي الكترونيك Ola سرمايه‌گذاري كرده‌اند تا موفقيت آن‌ها را تضمين كنند.

ذكر اين نكته لازم است كه بيرون‌كردن فناوري چيني از هند ناممكن است؛ چراكه ريشه‌هاي زنجيره‌هاي تأمين و سرمايه‌گذاري‌هاي جهاني به‌حدي مستحكم است كه نمي‌توان يك كشور، مخصوصا چين را به‌كلي ناديده گرفت و البته به چنين كاري هم نيازي نيست. هند پيشرفت درخورملاحظه‌اي در عمل به برنامه‌ي «ساخت هند» كرده كه كمك چشمگيري به توليد داخلي بوده است. امروزه، تنها شيائومي ۵۰،۰۰۰ نيروي ساده در توليدي‌هاي خودش در هند دارد كه اغلب آنان را زنان تشكيل مي‌دهند. اوپو و ويوو (Vivo) ديگر برندهاي چيني هستند كه كارخانه‌هاي توليدي مجهزي در هند دارند كه فرصت‌هاي شغلي و سرمايه و ماليات براي هندوستان فراهم آورده‌اند.

هند با تلاش‌هاي روزافزونش براي بومي‌سازي مي‌تواند از اين فرصت‌ها به‌نفع خودش استفاده و فرصت‌هايي بومي در فناوري براي خودش ايجاد كند. اين كار به تلاش مستمر و هدفمند و سال‌ها تفكر و خلاقيت و سرمايه‌گذاري در فناوري نياز دارد تا وضعيت را به‌نفع هند تغيير دهد. ممنوعيت خودسرانه‌ي اپليكيشن‌هاي چيني، به‌ويژه در بستري احساسي و با محوريت ملي‌گرايي، زمينه‌ساز وضعيتي خطرناك است. با گذشت زمان كوتاهي از اعلام اين ممنوعيت، بازار بعضي از برندهاي بزرگ هندي توليدكننده‌ي موبايل‌هاي هوشمند جديد شده است. مسئولان كشور هند حتي واردات از چين را با شيب تندي متوقف كرده‌اند كه مصرف‌كنندگان هندي دير يا زود تبعاتش را احساس خواهند كرد.

وقتي توليدكنندگان موبايل‌هاي هوشمند نتوانند به قطعات موردنياز براي توليد موبايل‌هاي محبوب شما دسترسي پيداكنند، چه اتفاقي رخ خواهد داد؟ خير، جواب اين نيست كه برند هندي جايگزين متناسب با شرايط همانند ققنوسي برخاسته از خاكستر قوي‌تر خواهد شد؛ بلكه اين خريدار است كه بايد خودش را با افزايش ارزش‌ها و كاهش منابع تأمين‌كننده و فقدان گزينه‌هاي انتخابي وفق دهد. هند مي‌كوشد با خفه‌كردن رقابت اكوسيستمي براي فناوري و اپليكيشن ايجاد كند؛ البته اين خطر وجود دارد كه اقدام مذكور نتيجه‌ي برعكس بدهد. تنها با گذشت چند روز از ممنوعيت استفاده از اپليكيشن‌هاي چيني، اقداماتي عجولانه براي بازسازي تجربياتي مشابه آغاز شده است؛ ولي اپليكيشن‌هاي كپي‌شده از اپليكيشن‌هاي چيني ممنوع‌شده به‌اندازه‌ي اپليكيشن‌هاي اصلي متخصصدي نيستند.

ايجاد اكوسيستمي مطلوب، چه ازانديشه متخصصين نرم‌افزاري و چه ازانديشه متخصصين سخت‌افزاري، زمان‌بر است. هند بايد هدف گسترده‌تر و بلندمدت‌تري در انديشه متخصصين بگيرد و به‌جاي مداخله‌هاي زورگويانه در صنعت، اشكالات سياسي را از راه‌‌هاي ديپلماتيك برطرف كند. رجزخواني‌هاي پوچ و حركات احساسي و بي‌خردانه هند را در انزوا قرار مي‌دهد و از اكوسيستم جهاني فناوري جدا مي‌كند. ايده‌ي ايجاد خودكفايي با تكيه‌بر فناوري داخلي ايده‌‌ي هوشمندانه‌اي است؛ ولي نمي‌توان در انزوا به چنين هدفي نائل شد. زيبايي فناوري همه‌شمول‌بودن آن است؛ حباب‌هايي در حال انفجار براي دسترسي باز به جهان.