اخترشناسان نزديك‌ترين سياه چاله به زمين را شناسايي كردند
اخترشناسان سياه‌چاله‌اي جديد را با فاصله‌ي هزار سال نوري از زمين شناسايي كرده‌اند كه در جنوب صورت فلكي تلسكوپ واقع شده است و به منظومه‌اي با دو ستاره تعلق دارد كه به‌اندازه‌ي كافي درخشان هستند تا بتوان آن‌ها را با چشم غيرمسلح رصد كرد. سياه‌چاله‌ي جديد با اين فاصله‌ي اندك، همسايه‌ي كيهاني ما و نزديك‌ترين نمونه‌ي كشف‌شده تاكنون به زمين محسوب مي‌شود. با اين حال، رصد خود سياهچاله امكان‌پذير نيست؛ زيرا اين جرم غول‌پيكر، كشش گرانشي چنان قدرتمندي دارد كه هيچ‌چيز حتي نور توان گريختن از آن را ندارد.
اخترشناسان درحالي‌كه تصور مي‌كردند صرفا مشغول مطالعه‌ي منظومه‌اي دوستاره‌اي هستند، به وجود سياهچاله پي بردند. آن‌ها درحال استفاده از تلسكوپ ۲/۲ متري MPG/ESO در رصدخانه‌ي لاسيا در شيلي بودند تا منظومه‌ي دوتايي معروف به HR 6819 را رصد كنند. وقتي دانشمندان رصدهايشان را تجزيه و تحليل كردند، به‌نحو شوكه‌كننده‌اي دريافتند كه يك سياهچاله به‌عنوان جرمي سوم در منظومه پنهان شده است.
هرچند اخترشناسان قادر به رصد مستقيم سياهچاله نبودند، توانستند براساس برهمكنش‌هاي گرانشي آن با ديگر اجرام واقع در منظومه به وجود سياهچاله پي ببرند. آن‌ها با رصد منظومه به‌مدت چندين ماه توانستند از مدارهاي ستارگان نقشه‌برداري كنند و دريابند كه يك جرم ناديده و بزرگ ديگر بايد درمنظومه وجود داشته باشد. مشاهدات اخترشناسان همچنين نشان داد كه يكي از دو ستاره هر ۴۰ سال يك‌بار به دور جرم نامرئي مي‌چرخد؛ درحالي‌كه ستاره‌ي ديگر در فاصله‌اي بسيار دورتر از سياهچاله به‌تنهايي درحال چرخيدن است.
پژوهشگران محاسبه كردند كه جرم كشف‌شده يك سياه‌چاله‌ي ستاره‌وار است. اين نوع سياه‌چاله‌ها ازطريق فروپاشي ستاره‌ي درحال مرگي تشكيل مي‌شوند كه جرمش تقريبا چهار برابر خورشيد است. توماس ريوينوس، دانشمند رصدخانه‌ي جنوبي اروپا و سرپرست مطالعه‌ي جديد كه به كشف سياهچاله منجر شد، در بيانيه‌اي گفت:
يك شي نامرئي با جرم دست‌كم چهار برابر خورشيد فقط مي‌تواند سياهچاله باشد. اين منظومه دربردارنده‌ي نزديك‌ترين سياه‌چاله‌ي شناخته‌شده به زمين است.
پس از سياه‌چاله‌ي HR 6819، نزديك‌ترين سياهچاله به زمين با فاصله‌ي تقريبا ۳ هزار سال نوري در صورت فلكي تك‌شاخ واقع شده است؛ اما احتمال دارد همچنان سياه‌چاله‌هاي پنهان به‌مراتب نزديك‌تري وجود داشته باشند كه هنوز شناسايي نشده‌اند. اخترشناسان برآورد مي‌كنند كه در كهكشان ما به‌تنهايي ميليون‌ها سياهچاله وجود دارد.
سياه‌چاله‌ي واقع در منظومه‌ي HR 6819 يكي از نخستين سياه‌چاله‌هاي ستاره‌وار يافت‌شده در كهكشان ما محسوب مي‌شود كه ضمن برهمكنش با ستارگان نزديكش، پرتوهاي درخشان ايكس منتشر نمي‌كند. به‌نقل از بيانيه، اين كشف ممكن است به پژوهشگران كمك كند تا ديگر سياه‌چاله‌هاي خاموش مشابه در راه شيري را پيدا كنند. ريوينوس گفت «بايد صدها ميليون سياهچاله درآنجا وجود داشته باشد؛ اما ما فقط تعداد بسيار كمي از آن‌ها را مي‌شناسيم.»
منظومه‌ي سه‌تايي HR 6819 كه دربردارنده‌ي دو ستاره و يك سياهچاله است، با چشم غيرمسلح در آسمان شب مشاهده‌پذير است
هرچند هنگام رصد آسمان از حياط پشتي خانه احتمالا نمي‌توان سياه‌چاله‌ي جديد را پيدا كرد، علاقه‌مندان به نجوم در نيمكره‌ي جنوبي مي‌توانند بدون كمك دوربين دوچشمي يا تلسكوپ، ستارگان منظومه‌ي 6819 را در آسمان شب رصد كنند. پتر هادراوا، دانشمند بازنشسته در آكادمي علوم جمهوري چك در پراگ و نويسنده‌ي همكار مطالعه در بيانيه گفت: «وقتي دريافتيم اين نخستين منظومه‌ي ستاره‌اي با سياهچاله است كه مي‌توانيم با چشم غيرمسلح ببينيم، به‌كلي شگفت‌زده شديم.»
منظومه‌ي دوتايي HR 6819 در آسمان شب به‌عنوان ستاره‌اي واحد با قدر ۵ در صورت فلكي تلسكوپ مدرن درنزديكي مرز صورت فلكي طاووس ظاهر مي‌شود. در مقياس قدر كه هرچه عدد كم‌تر باشد به‌معناي درخشش بيشتر اجرام است، كم‌نورترين اجرام مشاهده‌پذير براي چشم انسان در قدر ۶/۵ هستند. منظومه‌ي دوتايي يادشده كه هم‌اكنون در قدر ۵/۴ مي‌درخشد و اندكي كم‌فروغ‌تر از اورانوس، تاريك‌ترين سياره‌ي مشاهده‌پذير است، به‌اندازه‌ي كافي براي چشمان ما روشنايي دارد.
هم انديشي ها