احتمال وجود سياره‌اي سكونت‌پذير در منظومه‌‌ي ستاره‌اي نزديك به زمين

يافتن سياره‌هاي فراخورشيدي با احتمال سكونت‌پذيري بالا آن‌قدرها هم ساده نيست. اولين معيار، قرار گرفتن سياره در فاصله‌ي مناسب از ستاره‌ي ميزبان است. تركيب و اندازه‌ي سياره و همچنين ميزان فعاليت‌هاي ستاره، نقش مهمي در سكونت‌پذيري سياره دارند. با تمام اين‌ها تا وقتي كه نتوان به شكلي دقيق سياره‌ي موردانديشه متخصصين را رصد كرد، اطلاعات به‌دست‌آمده معنايي نخواهند داشت.

به‌تازگي منظومه‌اي ستاره‌اي كشف شده است كه به انديشه متخصصين مي‌رسد از معيارهاي مناسبي براي حيات برخوردار است. از طرفي اين منظومه به طرز شگفت‌انگيزي به منظومه‌ي شمسي نزديك است و تنها ۱۰/۷ سال نوري با آن فاصله دارد. درنتيجه به‌زودي به يكي از پرطرفدارترين موضوعات پژوهشي اطراف زمين تبديل خواهد شد. به گفته‌ي ساندرا جفرز، اخترفيزيك‌دان دانشگاه كوتينگن آلمان:

اين سياره‌ها احتمالات زيادي را براي مطالعه‌هاي دقيق مثل جست‌وجوي حيات خارج از منظومه‌ي شمسي فراهم مي‌كنند.

نام ستاره، Lacaille 9352 يا GJ 887 است. دانشمندان در مدار اين ستاره دو سياره‌ي فراخورشيدي كشف كرده‌اند كه احتمالاً مانند زمين و مريخ، از نوع سياره‌هاي سنگي هستند. همچنين نشانه‌هايي از سياره‌ي فراخورشيدي سومي كشف شده است كه در مدار دورتري به دور اين ستاره مي‌چرخد. اين فاصله مي‌تواند فاصله‌ي مناسبي براي جريان آب مايع روي سطح سياره باشد.

وجود سياره‌ي سوم تا اين مرحله با ابهاماتي همراه بوده است اما كشف دو سياره‌ي نزديك به مدار، ضمانتي براي مطالعه دقيق‌تر منظومه‌ي GJ 887 هستند. اين ستاره كه جرم آن يك دوم جرم خورشيد است، در دسته‌ي كوتوله‌هاي سرخ قرار مي‌گيرد. كوتوله‌هاي سرخ معمولاً سياره‌هاي كوچك و نسبتاً سرد با طول عمري بالا و از رايج‌ترين ستاره‌ها در كهكشان راه شيري هستند.

تاكنون سياره‌هاي فراخورشيدي متعددي در اطراف كوتوله‌هاي سرخ كشف شده‌اند. ازآنجاكه اين ستاره‌ها به اندازه‌ي خورشيد جديد نيستند، محدوده‌ي مناسب قابل‌ سكونت در مدار آن‌ها نزديك‌تر است. اشكال كوتوله‌هاي سرخ پرتوها و زبانه‌هاي ستاره‌اي شديدي است كه مي‌تواند جو سياره‌هاي نزديك آن‌ها را از بين ببرند و اين سياره‌ها را غيرقابل سكونت سازند.

اينجا است كه اهميت GJ 887 مشخص مي‌شود. اين ستاره يكي از معدود كوتوله‌‌هاي سرخ آرام با فعاليت بسيار پائين است و درخشش آن به شكلي يكپارچه است. اين ويژگي براي مطالعه Red Dots حائز اهميت است. هدف اين پروژه جستجوي دنياهاي فرازميني در اطراف كوتوله‌هاي سرخ است.

ستاره‌ي GJ877 هم به‌عنوان بخشي از پروژه‌ي Red Dots به مدت سه ماه با استفاده از ابزار HARPS روي تلسكوپ ۳/۶ متري لا سيلا در شيلي رصد شد. اين ابزار حساس به‌دنبال تغييرات اندكي در نور ستاره‌ بود كه براساس تأثير جاذبه‌اي سياره‌هاي اطراف آن به وجود مي‌آمدند. اين حركت‌ها در GJ 887 نشان‌دهنده‌ي دو سيگنال تناوبي مجزا بودند.

از ميزان حركت ستاره مي‌توان براي محاسبه‌ي جرم سياره‌هاي اطراف آن استفاده كرد. به اين صورت پژوهشگرها دو سياره‌ي فراخورشيدي GJ 887b و GJ 887c را براساس انطباق با داده‌‌هاي آرشيو ۲۰۰ روزه‌ي رصد از سال ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۴ كشف كردند.

جرم GJ 887b حداقل ۴/۲برابر جرم زمين است و هر ۹۳ روز يك بار به دور ستاره‌ي ميزبان خود مي‌چرخد. جرم GJ 887c هم حداقل ۷/۶ برابر جرم زمين است و هر ۲۱/۸ روز يكبار دور ستاره‌ي ميزبان مي‌چرخد. بدين‌ترتيب اين دو سياره در دسته‌ي ابرزمين قرار مي‌گيرند اما بدون پژوهش‌هاي بيشتر نمي‌توان گفت گازي هستند يا سنگي. براساس مجاورت اين سياره‌ها با ستاره‌ي ميزبان، احتمال سكونت‌پذيري آن‌ها صفر است اما هر دو به لبه‌ي داخلي محدوده‌ي سكونت‌پذير نزديك هستند.

بااين‌حال سيگنال سوم، در صورت تأييد مي‌تواند نشانه‌‌ي سياره‌اي با جرم ۸/۳ برابر جرم زمين باشد كه درست در محدوده‌ي سكونت‌پذير ستاره‌اش قرار گرفته و دوره‌ي گردش آن به دور ستاره‌، ۵۰/۷ روز است؛ اما اين سيگنال تنها يك بار در داده‌هاي HARPS كشف شده است؛ بنابراين ممكن است اصلا سياره‌ي سومي در كار نباشد. به گفته‌ي پژوهشگران اين پروژه:

سيگنال سوم مشكوك است و ممكن است به دليل فعاليت‌هاي ستاره به وجود آمده باشد.

با چنين‌ رصدهايي مي‌توانيم از تركيب جوي سياره‌هاي باخبر شويم. اگر رصدهاي آينده، وجود سياره‌ي سوم را در محدوده‌ي سكونت‌پذير تأييد كنند، GJ 887 به يكي از نقاط تمركز پژوهش‌هاي سياره‌اي در اطراف منظومه‌ي شمسي تبديل خواهد شد.