نگراني اروپا از سلطه اسپيس ايكس بر بازار پرتاب‌هاي فضايي
بيش از يك هفته‌ي پيش، سازمان فضايي اروپا (ESA) از برنامه‌اي براي مطالعه‌ي «راهكارهاي آتي حمل‌ونقل فضايي» صحبت به‌ميان آورد. درواقع اين سازمان به‌منظور مطالعه درزمينه‌ي سامانه‌هاي رقابتي فضايي از سال ۲۰۳۰ به بعد، به سه شركت آريان‌گروپ، آويو و راكت فكتوري آگسبورگ، هركدام مبلغ ۶۰۰ هزار دلار بودجه اعطا كرد.
به‌گفته‌ي دانيل نوينشواندر، مدير واحد حمل‌ونقل فضايي در ايسا، برنامه‌ي جديد اين سازمان به اروپا كمك خواهد كرد تا آينده‌ي پرتاب‌هاي فضايي را درك كند و براي آن آماده شود. نوينشواندر به‌نقل از ارز تكنيكا گفت «اين برنامه پايه‌هايي را بنيان مي‌گذارد كه به ما امكان مي‌دهند تا آينده را فراتر از موشك‌هاي Ariane 6 و Vega-C آماده كنيم. مطالعات اين طرح‌هاي مفهومي دربردارنده‌ي خدماتي خواهد بود كه نيازهاي آينده‌ي برنامه‌هاي فضايي اروپا را اولويت‌بندي مي‌كنند و درعين‌حال امكان رفع نيازهاي بازار جهاني را نيز به ما مي‌دهند.»
مفهوم صحبت‌هاي مدير ايسا اين است كه نسل بعدي موشك‌هاي اروپايي ازجمله بوستر بزرگ‌تر آريان ۶ و بوستر كوچك‌تر وگاسي، نيازهاي فضايي اين قاره را در دهه‌ي پيش‌رو برآورده خواهند كرد. هردو اين موشك‌هاي جديد كه از بوسترهاي نسل پيشين تكامل يافته‌اند، قرار است نخستين پروازشان را ظرف مدت ۱۲ تا ۱۸ ماه آينده انجام دهند. بااين‌حال، صحبت‌هاي نوينشواندر نشان مي‌دهد اروپا به‌طور فزاينده نگران آن است كه موشك‌هاي آريان ۶ و وگاسي در بازار پرتاب‌هاي فضايي در آينده‌ي نزديك رقابتي نباشند. اين نگراني، مسئله‌اي مهم به‌شمار مي‌آيد؛ زيرا درحالي‌كه كشورهاي عضو سازمان فضايي اروپا هزينه‌ي ساخت موشك‌ها را پس از رسيدن به وضعيت عملياتي پرداخت مي‌كنند، انتظار مي‌رود برنامه‌هاي آتي ايسا با تأمين هزينه‌هاي خود ازطريق جذب پرتاب‌هاي تجاري خودكفا شوند.
وزراي اقتصاد فرانسه و ايتاليا هم‌اكنون بدين نتيجه رسيده‌اند كه از زمان طراحي موشك‌هاي آريان ۶ و وگاسي در سال ۲۰۱۴، بازار پرتاب به‌نحو چشمگير تغيير كرده است. به‌نقل از گزارشي در روزنامه‌ي فيگارو، ، وزراي اقتصاد عقيده دارند كه از آن زمان تاكنون، توانايي اين موشك‌هاي جديد اروپايي براي رقابت در بازار پرتاب به‌نحو درخورتوجه كاهش يافته است.
اما دليل اصلي اين كاهش رقابت‌پذيري چيست؟ در يك جمله ظهور اسپيس ايكس. اين شركت به‌لطف موشك چندبارمصرف و ارزان‌ارزش فالكون ۹، موفق شده هزينه‌ي پرتاب ماهواره‌هاي تجاري بزرگي را كه مي‌توانند با آريان ۶ به فضا ارسال شوند، به‌شدت پايين آورد. موشك‌هاي خانواده‌ي آريان زماني نقشي برجسته در پرتاب ماهواره‌هاي مخصوص مدارهاي زمين‌ثابت ايفا مي‌كردند؛ اما از سال ۲۰۱۴ تاكنون سهم چشمگيري از بازار را ازدست داده‌اند. علاوه‌براين، اسپيس ايكس ازطريق برنامه‌ي سفر اشتراكي خود با فالكون ۹، به تهديدي جدي براي وگاسي تبديل شده است. اين موشك سبك اروپايي ظرفيت حمل تقريباً ۱/۵ تن محموله را به مدار قطبي زمين دارد.
مقاله‌ي مرتبط:
آن‌طور كه فيگارو گزارش مي‌دهد، اروپا در ساير زمينه‌هاي مهم از اسپيس ايكس عقب مانده است. اسپيس ايكس به‌دليل همكاري‌اش با ناسا، اكنون مي‌تواند فضانوردان را به فضا بفرستد. درواقع، توماس پسكه، فضانورد فرانسوي قرار است ماه آينده به‌همراه سه فضانورد ديگر با كپسول كرو دراگون به فضا سفر كند. او احتمالاً اولين فضانورد اروپايي از بين چندين اروپايي ديگر در آينده خواهد بود كه با فضاپيماي اسپيس ايكس به فضا مي‌رسد. اروپا همچنين درحال‌حاضر نه در زمينه‌ي ساخت سالانه‌ي صدها ماهواره و نه مقرون‌به‌صرفگي، هيچ پاسخي براي ابرمنظومه‌ي استارلينك ندارد.
به‌دلايلي كه گفته شد، وزراي فرانسه و ايتاليا اكنون خواستار آن هستند كه اروپا پاسخ فناورانه و صنعتي چشمگيري به ظهور اسپيس ايكس بدهد. مشخص نيست اين پاسخ در چه قالبي خواهد بود يا كشورهايي اروپايي تا چه حد سريع توان پاسخگويي به تهديد رقيب آمريكايي را دارند. علاوه‌براين، هر نوع برنامه‌اي ازانديشه متخصصين سياسي پيچيده خواهد بود. برنامه‌ي آريان در فرانسه ريشه دارد؛ درحالي‌كه وگا از ايتاليا منشأ مي‌گيرد. آلمان با وجود آنكه در دوران عضويت در اتحاديه‌ي اروپا هيچ سابقه‌اي از داشتن موشك‌هاي اختصاصي ندارد، چند شركت پرتاب كوچك و نويدبخش ازجمله راكت فكتوري آگسبورگ دارد. اين كشور ممكن است به‌جاي حمايت مالي از رويكرد نهادگرايانه، درصدد تقويت رقابت خصوصي باشد.
هم انديشي ها