معاون وزير ارتباطات: موبايل هاي صاايران در قالب موبايل كامل از چين خريداري شده‌اند
حدود سه هفته‌ي پيش، وزير ارتباطات و فناوري اطلاعات از آماده‌شدن موبايل‌هاي بومي با برند صاايران خبر داد. محمدجواد آذري جهرمي اين خبر را در مراسم معرفي دستاوردهاي بومي‌سازي تجهيزات پيشرفته‌ي شبكه ملي اطلاعات داد و در همين راستا اعلام كرد كه بومي‌سازي به‌معناي توليد تماما داخلي نيست. چندروز بعد، با افشاشدن مشخصات موبايل‌هاي صاايران در توييتر، كاربران در فضاي مجازي از شباهت زياد اين موبايل‌ها با موبايل‌هاي شركتي چيني با نام Ulefone خبر دادند. درنهايت، اواخر هفته‌ي پيش بود كه وزير ارتباطات، خود اعلام كرد كه امكان ساخت صفر تا صد يك موبايل موبايل، درحال‌حاضر در داخل كشور وجود ندارد. حال معاون وزير ارتباطات در گفت‌وگويي با ايرنا اعلام كرده كه موبايل‌هاي صاايران در قالب موبايل كامل و «پك‌شده» (يا CBU) از كشور چين خريداري شده‌اند.
ستار هاشمي، معاون نوآوري و فناوري وزير ارتباطات و فناوري اطلاعات دراين‌باره توضيح مي‌دهد كه در مباحثه توليد، نبايد تصور كرد كه محصول الزاما از مراحل اوليه به‌صورت قطعات كاملا جداگانه توليد مي‌شود. به‌گفته‌ي هاشمي، بسياري از محصولات ابتدا به‌صورت كامل از مبدأ خريداري و پس از سنجيدن بازار و ميزان تقاضا براي خريد آن، برنامه‌ريزي براي حركت به‌سوي توليد در قالب SKD (نيمه قطعه قطعه شده) و CKD
هاشمي: موبايل صاايران تا ۶ ماه آينده، به‌صورت CKD (كاملا قطعه‌قطعه شده) در ايران توليد مي‌شود
روش CKD، خلاصه‌شده‌ي عبارت Completely Knocked-Down است و زماني به‌كار مي‌رود كه محصول از كشور مبدأ به‌صورت كاملا قطعه‌قطعه‌شده وارد كشور مقصد شده و درآنجا سرهم مي‌شود. واژه SKD خلاصه‌شده‌ي عبارت Semi Knocked-Down به‌معني نيمه قطعه‌قطعه‌شده است. در روش SKD، يك محصول در كشور مقصد تاحدي ولي نه به‌طور كامل، قطعه‌قطعه و در كشور ديگر سرهم مي‌شود. CBU نيز خلاصه‌شده‌ي عبارت Completely Built Unit به‌معناي «واحد كاملا ساخته‌شده» است. در اين فرايند، محصولي به‌صورت واحد كاملا ساخته‌شده از كشوري ديگر وارد مي‌شود.
حال معاون وزير ارتباطات خبر مي‌دهد كه وزارت ارتباطات درانديشه متخصصين دارد تا انتهاي سال جاري، به توليد ۴۰۰ هزار تلفن همراه در كشور كمك كند. هاشمي مي‌گويد موبايل افشاشده‌ي صاايران در فضاي مجازي هم، براي سنجيدن بازار از چين خريداري شده بود و طبق تعهد صاايران قرار است تا ۶ ماه آينده، به‌صورت CKD (كاملا قطعه‌قطعه شده) در ايران توليد شود.
ستار هاشمي درمورد توافق انجام‌شده براي توليد موبايل داخلي صاايران با حمايت نيروهاي مسلح مي‌گويد، قرار بود ايرانسل و صاايران يك محموله‌ي چند هزارتايي تلفن همراه به وزارت ارتباطات تحويل دهند تا بر اساس آن، تقاضاي بازار سنجيده شده و برنامه‌ريزي براي ساخت موبايل در داخل كشور انجام شود. هاشمي در دفاع از توليد در قالب CBU مي‌گويد، انجام اين روال در ابتدا ضرورت دارد؛ چرا كه ممكن است محصول توليدي بازار نداشته باشد و خريداري براي آن پيدا نشود؛ بنابراين دريافت واكنش بازار براي توليد و طراحي متناسب با آن اهميت بالايي دارد.
هاشمي مي‌گويد اطلاعي ندارد كه آيا موبايل‌هاي صاايران ري‌برندشده است يا خير، اما توليد در قالب CBU ممكن است باعث شباهت‌هاي محصول با ديگر محصولات شود. او اضافه مي‌كند كه برندهاي زيادي هستند كه طراحي مدانديشه متخصصين خود را به كارخانه‌اي مي‌دهند تا آن را توليد كند و مثال آن هم آنر است. هاشمي مي‌گويد: «به درست يا غلط بودن اين مسئله ورود نمي‌كنم اما در ادبيات توليد، حتي CBU نيز به‌عنوان توليد تلقي مي‌شود. توليدكنندگان كارشان را با CBU آغاز مي‌كنند، بعد به‌سمت SKD مي‌روند و در مرحله‌ي آخر به CKD مي‌رسند.»
هاشمي درمورد بدبيني مردم نسبت‌به توليد داخلي اشاره مي‌كند كه حساسيت‌ها را به‌دليل خاطره‌هاي نه‌چندان خوب از توليد داخلي درك مي‌كنيم، اما توليدكنندگان داخلي هم درصورت ارائه‌ندادن كار خود بر اساس زمان‌بندي انجام‌شده، شامل حمايت‌هاي دولت نمي‌شوند.
دلايل عدم موفقيت ايران در توليد موبايل داخلي
هاشمي مي‌گويد سه دليل باعث شده تا ايران نتواند به هدف‌گذاري براي توليد سالانه ۲/۵ ميليون موبايل تلفن همراه برسد؛ اولين دليل اين است كه تغييرات تكنولوژي در حوزه‌ي فناوري اطلاعات و ارتباطات به‌شدت زياد و دوره‌ي حيات فناوري بسيار كوتاه است كه همين مسئله، رقابت را سخت مي‌كند.
دومين دليل، مسئله‌ي رجيستري است كه در زمان تعيين هدف مذكور هنوز اجرايي نشده بود؛ اين طرح پيش‌نياز موفقيت در توليد موبايل داخلي است و از قاچاق كالا جلوگيري مي‌كند. هاشمي با تأكيد بر اينكه نگاه سلبي در مباحثه توليد پاسخ نمي‌دهد، مي‌گويد اين مسئله كيفيت محصول را از بين مي‌برد.
هاشمي: توليد موبايل همراه داخلي به‌عنوان طرح ملي درانديشه متخصصين گرفته شده تا توليدكنندگان از تسهيلات صندوق نوآوري استفاده كنند
نگاه سلبي، فضاي انحصاري و بدون رقيب را براي توليدكننده ايجاد مي‌كند و او با داشتن يك بازار ثابت و هميشگي، انگيزه و رغبت خود را براي تحقيق و توسعه از دست مي‌دهد.
دليل سومي كه هاشمي درارتباط با نرسيدن به هدف توليد تلفن همراه در ايران به آن اشاره مي‌كند، تعيين سهم بازار براي توليد موبايل داخلي به‌ميزان ۲۰ درصد در افق ۱۴۰۴ است كه نشان مي‌دهد قانون‌گذار در پي حذف موبايل خارجي نيست؛ چرا كه برحسب تجربه مي‌داند اگر به‌سمت حذف ديگر توليدكنندگان برود، امكان ارتقاي كيفيت را از دست مي‌دهد.
با درانديشه متخصصينگرفتن اين سه نكته، معاون وزير ارتباطات اعتقاد دارد كه مي‌توان در مباحثه موبايل ميان‌رده و پايين‌رده وارد بازار شد و موفقيت به‌دست آورد. در همين راستا، وزارت ارتباطات، تعرفه‌گذاري براي توليد موبايل داخلي را با همكاري وزارت صنعت، معدن و تجارت آغاز كرد و فضاي قانوني براي توليد مشخص شد. سپس تعرفه‌ي قطعاتي كه امكان واردات آن وجود داشت و همچنين تعرفه واردات موبايل به‌صورت CBU، از ۱۵ به ۵ درصد كاهش داده شد تا مزيت اقتصادي براي توليد كننده ايجاد شود.
هاشمي مي‌گويد، علاوه‌بر فراهم‌كردن امكان استقرار توليدكنندگان در پارك فناوري سجاد و منطقه ويژه پيام، با كمك صندوق نوآوري و شكوفايي، توليد موبايل همراه داخلي به‌عنوان طرح ملي درانديشه متخصصين گرفته شده تا توليدكنندگان بتوانند از تسهيلات كم‌بهره‌ي صندوق نوآوري و شكوفايي استفاده كنند.
توليد موبايل داخلي در شركت‌هاي خصوصي
ستار هاشمي در بخش ديگري از صحبت‌هاي خود با اشاره به تفاهم‌نامه‌ي معاونت نوآوري وزارت ارتباطات، پست‌بانك و دو اپراتور همراه اول و ايرانسل در سال گذشته براي توليد موبايل تلفن همراه كه مدتي ۹ ماهه براي آن درانديشه متخصصين گرفته شده بود گفت، شيوع ويروس كرونا باعث شد تا توليد موبايل‌ها با سرعت مورد انتظار پيش نرود و بسته‌شدت مرزها تأمين قطعات اوليه را به‌تعويق انداخت.
تحريم‌هاي غيرانساني و نوسانات ارز، رويكرد سرمايه‌گذاران را به‌شدت تحت تأثير خود قرار داد. همين مسائل، مسير حركت به‌سمت توليد موبايل داخلي را كند كرد. قرار بود سالانه ۴۰۰ هزار موبايل توليد شود كه اين اتفاق به دلايلي كه مطرح كردم، رخ نداد. البته من هنوز اميدوارم كه تا آخر سال بتوانيم ۴۰۰ هزار موبايل توليد كنيم.۷۰۰ ميليارد تومان تسهيلات ازسوي وزارت ارتباطات براي توليد موبايل داخلي تخصيص داده شده است
هاشمي در توضيح روال پيشرفت اين تفاهم‌نامه‌ي ۲۰۰ ميليارد توماني گفت: «قرار شد ۲۰۰ ميليارد به اپراتورها تعلق بگيرد تا تلفن‌همراه توليد داخل را از توليدكننده به‌صورت نقد خريداري كنند و آن را با تسهيلات به مردم به فروش برسانند. برآورد ارزشي كه از موبايل‌ها داشتيم، حدود يك ميليون و ۲۰۰ هزار تومان بود. اگر به هركدام از اپراتورها ۱۰۰ ميليارد تعلق مي‌گرفت، تقريبا هر كدام مي‌توانستند ۱۰۰ هزار موبايل تلفن همراه خريداري كنند. اين سرمايه‌گذاري درواقع براي تحريك آخرين حلقه‌ي زنجيره‌ي ارزش يعني مصرف‌كننده بود كه بدون واسطه، موبايل را باارزش مناسب تحويل بگيرد. تمام كارهاي مربوط به تحويل تلفن همراه را انجام داديم و اكنون حتي سكوي فروش تسهيلاتي تلفن همراه هوشمند توليد داخل نيز براي تحويل موبايل تلفن همراه توسعه داده شده و آماده‌ي ثبت درخواست‌ها است.»
معاون وزير ارتباطات با اشاره به خروج شركت‌هاي سامسونگ و LG از ايران كه باعث شد ارز كمتري نسبت به گذشته از كشور خارج شود، از تصميم براي اختصاص بخشي از اين مابه‌التفاوت براي توليد موبايل داخلي خبر داد. به‌گفته‌ي هاشمي، دركل تاكنون ۷۰۰ ميليارد تومان تسهيلات ازسوي وزارت ارتباطات براي توليد موبايل داخلي تخصيص داده شده كه خروجي آن، حدود ۷۰ هزار موبايل بوده است.
هاشمي از ادامه‌ي فعاليت شركت‌هاي GLX و راه‌اندازي و نصب خط توليد موبايل جي پلاس (پس از خروج ال‌جي از كشور) خبر داد؛ جي پلاس نيز براي رسيدن به توليد موبايل به روش CKD برنامه‌ي زمان‌بندي دارد. مجموعه «ارگ جديد» كه در حوزه‌ي توليد مودم داخلي فعاليت مي‌كند نيز، اكنون در حال راه‌اندازي خط توليد موبايل تلفن همراه داخل كشور است. شركت «اورود» كه در توليد موبايل فيچرفون (موبايل دكمه‌اي) سابقه دارد هم، اكنون قصد دارد توليد موبايل هوشمند داخلي را آغاز كند. هاشمي مي‌گويد آن‌ها در چين خط توليد دارند و درحال آوردن اين خط توليد به داخل كشور و استقرار در پاكدشت هستند. درنهايت، مجموعه نارتب كه توليدكننده لپ‌تاپ است، خط توليد موبايل داخلي در مراغه راه‌اندازي كرده است.
هم انديشي ها