مجلس اجراي آزمايشي طرح صيانت از حقوق متخصصان را تصويب كرد
نمايندگان مجلس، درنهايت امروز، ۶مردادماه، نحوه رسيدگي به طرح صيانت از حقوق متخصصان فضاي مجازي را مشخص كردند. در جلسه علني امروز كه با حضور ۲۰۸ نماينده مجلس برگزار شد، ۱۲۱ نفر به مطالعه طرح در كميسيون تخصصي طبق اصل ۸۵ قانون اساسي راي دادند. براساس اين اصل، طرح مذكور در كميسيون ويژه مطالعه مي‌شود و بدون ارجاع به صحن علني مجلس به‌صورت آزمايشي براي چند سال اجرا خواهد شد.
پيش از راي‌گيري از نمايندگان، ۵ نماينده موافق و مخالف با طرح، هم انديشي ها خود را درخصوص متن و نحوه رسيدگي به آن بيان كردند. طي اين صحبت‌ها كه ازطريق راديو فرهنگ هم به‌صورت زنده پخش شد، نمايندگان موافق و مخالف تأكيد كردند كه طرح حاضر اصلاحات سنگيني را تجربه كرده و تاكنون ۷۰ درصد آن تغيير كرده است؛ درنتيجه همچنان نياز به اصلاحات اساسي با دخالت متخصص كارشناسان حوزه‌ي مربوطه و اصناف و كسب و كارها دارد.
انديشه متخصصين نمايندگان موافق
ابوالفضل ابوترابي، يكي از نمايندگان موافق درمورد مزاياي مطالعه طرح در كميسيون ويژه، به اجراي آزمايشي قوانين اشاره كرد كه امكان تغيير آن‌ها را فراهم مي‌كند. به‌گفته او، اگر طرح به كميسيون ويژه برود، نگاه متخصص كارشناسانه‌تري آن را مطالعه مي‌كند تا خروجي آن دقيق‌تر باشد و طرح مي‌تواند پس از چند سال تصحيح شود.
به‌گفته ابوترابي، برخي قوانين مهم و مادر مانند همين طرح يا قانون مجازات اسلامي بايد باحوصله مطالعه شوند تا پخته‌تر تنظيم شوند. وي اشاره كرد كه امكان حضور خبرنگاران در تمام جلسات كميسيون‌ها وجود دارد تا نگراني اذهان عمومي برطرف شود. به‌علاوه، درصورت مطالعه طرح در كميسيون تخصصي، امكان دعوت از متخصص كارشناسان صنوف و خارج از مجلس و شنيدن هم انديشي ها و دغدغه‌هاي آن‌ها وجود دارد.
سيد علي يزدي‌خواه، نماينده موافق ديگر با طرح، اعلام كرد كه پيش‌نويس حاضر هنوز تبديل به طرح نشده چرا كه به‌درستي تبيين نشده است و بايد به‌صورت متخصص كارشناسي و به‌مدت دو سه ماه روي آن كار كرد. يزدي‌خواه با ابراز عذرخواهي از عموم مردم به‌دليل تببين نادرست متن پيش‌نويس اذعان كرد كه پس از كار روي متن و تبديل آن به طرح، مي‌توان براي انتشار عمومي اقدام كرد.
به‌گفته يزدي‌خواه، روي طرح حاضر از تيرماه ۹۹ كه اعلام وصول شد، بيش از ۱۵۰۰ ساعت كار متخصص كارشناسي با كمك دستگاه‌هاي حاكميتي صورت گرفت و به مركز پژوهش‌هاي مجلس تقديم شد؛ اين مركز هم سه ماه روي آن كار كرد و باز از هم انديشي ها دستگاه‌ها استفاده كرد. بااين‌حال طرح همچنان ايرادات زيادي داشته و نياز به مطالعه متخصص كارشناسانه دارد.
با رأي نمايندگان، طرح صيانت پس از مطالعه كميسيون تخصصي، به‌صورت آزمايشي اجرا مي‌شود
يكي از موضوعات مطرح‌شده ازسوي نمايندگان در جلسه امروز، اين بود كه اكنون موضوعات زياد مهمي درارتباط‌با زندگي مردم در دستور كار مجلس قرار دارد كه فرصت رسيدگي به طرح فضاي مجازي را مي‌گيرد. نمايندگان موافق اظهار كردند كه مطالعه برخي طرح‌هاي مهم‌تر، زمان زيادي به طول مي‌انجامد؛ حال آنكه مطالعه طرح فضاي مجازي نيز به خودي خود زمان مي‌برد. به‌علاوه، از روي تجربه مي‌توان نتيجه گرفت كه نبايد منتظر ارائه لايحه دولت در اين خصوص ماند.
يزدي‌خواه گفت ۱۳ سال است كه دولت مي‌خواهد لايحه‌اي دراين‌باره بدهد اما نمي‌توان بيش از اين صبر كرد؛ به‌علاوه اكنون موضوعات مختلفي نياز به قانونگذاري دارند و بايد لوايح مختلف آن‌ها ارائه شود. يزدي‌خواه اضافه كرد:
درانديشه متخصصين داشتيم اين طرح را آذرماه مطرح كنيم اما درگير قانون بودجه شديم و تا عيد منتظر مانديم؛ بعد از عيد مي‌خواستيم آن را به صحن بياوريم كه موضوع مهندسي انتخابات را مطرح كردند تا اينكه تصميم‌گيري درمورد آن به اكنون كشيد.
اين نماينده مجلس با اشاره به اينكه اكنون تصميم براي فعاليت پلتفرم‌هاي خارجي در كشور با يك كميسيون چند نفره در وزارت ارتباطات است، گفت در زمان مطرح شدن كلاب‌هاوس نيز شوراي عالي فضاي مجازي اعلام كرده بود كه اين شركت بايد نماينده‌اي به ايران بياورد اما كميسيون تنظيم مقررات برخلاف انديشه متخصصين شورا، كلاب‌هاوس را «آورد» و مورد استفاده قرار داد. يزدي‌خواه افزود حالا كه كلاب‌هاوس هك شده و اطلاعات مردم برملا، نمي‌توان با پلتفرم برخورد كرد چون قانوني در اين زمينه در كشور نداريم.
رضا تقي‌پور، به‌عنوان يكي از تدوين‌گران طرح نيز اعلام كرد كه بيشتر انتقادات وارده به طرح، به نسخه‌هاي ابتدايي آن مربوط مي‌شود و جوسازي درخصوص آن صورت گرفته. او به نمايندگان توصيه كرد كه متن قانون جديد را بخوانند و به فضاسازي‌ها عليه طرح در فضاي مجازي توجه نكنند. تقي‌پور تأكيد كرد:
تمام مطالب مطرح‌شده در فضاي مجازي درمورد طرح صيانت، جوسازي است و اين‌ها آفت فضاي مجازي ماست. يكي از اهداف طرح، دور كردن اين آفت‌ها از فضاي مجازي، با نشر دانش، اطلاع‌رساني درست و گسترش فرهنگ راستگويي است.
تقي‌پور با اشاره به شبهات مطرح‌شده درخصوص مسدود شدن پلتفرم‌هاي نام‌آشنا، اين احتمال را رد مي‌كند و مي‌گويد تا زماني‌كه جايگزين‌هاي داخلي به‌ميزاني رشد نكنند كه بتوانند در حد پلتفرم‌هاي خارجي مطرح خدمات ارائه كنند، هرگز جايگزين نخواهند شد. تقي‌پور گفت:
مسدودسازي موضوع اصلي طرح نيست بلكه اقدام هفتم در آن است. اين طرح دست مسئولان را باز مي‌گذارد كه براي مذاكره با پلتفرم‌هاي خارجي و فعاليت آن‌ها در چارچوب قانون كشور اقدام كنند. اين به‌معناي قانون‌مند كردن فضا است. طرح صيانت شروعي براي قانون‌مند كردن فضاي مجازي در حمايت از متخصصان است.
تقي‌پور تأكيد كرد كه يكي از موارد مهم در طرح، حمايت از كسب و كارهاي داخلي است و در همين زمينه، صندوقي تشكيل خواهد شد تا توليدكنندگان محتوا ديگر متحمل پرداخت وجوه بالا براي اينترنت نشوند. اين صندوق همچنين به شكل‌گيري پلتفرم‌ها كمك مي‌كند كه تاكنون مبلغ اندكي دراختيار آن‌ها قرار گرفته است. تقي‌پور گفت:
شوراي عالي فضاي مجازي در سال ۹۶ مصوبه‌اي براي حمايت از ايجاد پيام‌رسان‌هاي داخلي داشت اما كل اين حمايت ۵ميليارد وام بود. اين مبلغ را درمقابل ۳۵۰ ميليون دلار براي توسعه تلگرام قرار دهيد. آيا اين ميزان حمايت مي‌تواند با توسعه پيام‌رسان‌هاي خارجي مقابله كند تا درمقابل آن‌ها قد علم كنيم؟ اين صندوق ايجاد شده تا از ايجاد چنين پلتفرم‌هايي حمايت كند.ما در اين طرح مي‌خواهيم بين پلتفرم داخلي و خارجي رفع تبعيض كنيم. ما هنوز براي پهناي باند خارجي هزينه پرداخت مي‌كنيم اما سهمي به پلتفرم داخلي نمي‌دهيم درحالي‌كه بايد همان‌طور كه براي خارجي هزينه مي‌دهيم، به توليدكننده محتواي داخلي هم هزينه پرداخت كنيم. اين مي‌شود حمايت از توليد محتواي داخلي. اين‌ها فرصت‌هايي است كه طرح ايجاد مي‌كند. آيا پلتفرم‌هاي خارجي كه اين‌همه درآمد از تبليغات در ايران دارند، ماليات مي‌دهند؟متاسفانه امروز با كسب و كارها به هر دليلي و در هر مرحله‌اي از فعاليت، برخورد مي‌شود و هر روز شاهد پلمپ آن‌ها هستيم اما اگر قانوني در اين زمينه وجود داشته باشد، پليس نمي‌تواند كسب و كارها را بي‌جهت پلمپ كند. درمقابل، پلتفرم‌هاي خارجي قرار دارند كه چون به آن‌ها دسترسي نيست، هيچ قانوني را رعايت نمي‌كنند. لذا قانونمندشدن فعاليت آن‌ها ضرورت دارد.
انديشه متخصصين نمايندگان مخالف
حسن محمدياري، نماينده مخالف طرح صيانت، با اشاره به اينكه صيانت به‌معناي نگه‌داري و حفظ است، گفت بايد دغدغه و خواست مردم هم در طرح فضاي مجازي لحاظ شود. محمدياري اضافه كرد با رصد دغدغه فعالان و مردم در فضاي مجازي طي روزهاي اخير مي‌توان به‌راحتي مشاهده كرد كه نگراني زيادي وجود دارد.
به‌گفته محمدياري، فضاي مجازي به بستري حياتي براي كسب و كارها تبديل شده و طرح صيانت مي‌تواند به خوداشتغالي مردم در اقتصاد كنوني آسيب بزند. به‌گفته وي: «طرحي كه گفته مي‌شود ۷۰ درصد نسبت به نسخه اوليه تغيير كرده و برخي مي‌گويند بايد ۱۰۰ درصد تغيير كند، مسلما طرح جامع و خوبي نيست.»
محمدياري با اشاره به اينكه تجربه نشان داده اقدامات سلبي مؤثر واقع نخواهند شد، گفت ايجاد كميسيوني براي تصميم‌گيري در امور متنوع، انداختن توپ در زمين ديگران است؛ حال آنكه مي‌توان با كار متخصص كارشناسي، دغدغه فضاي مجازي را ازسوي دولت دغدغه‌مند رييسي ارائه كرد. به‌گفته او:
اين طرح، بذر نااميدي را در دل مردم مي‌كارد كه دود آن به چشم دولت رييسي مي‌رود. هم‌اكنون حدود ۹۰۰ هزار كسب‌و‌كار شخصي يا كوچك در فضاي مجازي فعاليت مي‌كند كه بستر بيشتر آن‌ها در تلگرام و واتساپ و اينستاگرام است؛ درواقع خريد و فروش آن‌ها در اين بستر صورت مي‌گيرد. ما نماينده‌هاي مردم شهرستان‌هاي كمتر برخوردار، بيشتر با موضوع بيكاري مواجهيم. بيشتر مراجعات در سطح شهرستان‌ها به‌خاطر بيكاري وقتي نمي‌توانيم كار ايجاد كنيم، چرا كسب و كارهاي شكل‌گرفته را هم از بين ببريم؟ بايد چارچوب براي فضاي مجازي تعيين شود تا دست افراد سواستفاده‌گر كوتاه شود و خانواده‌هاي‌مان در معرض آسيب قرار نگيرند. فضاي مجازي هم آسيب دارد و هم منفعت. ما نبايد حق تمام نمايندگان در ابراز انديشه متخصصين در اين خصوص را بگيريم و طرح را به كميسيون خاصي ارجاع بدهيم. دوستان مراجعه كردند و گفتند قرار است تلفيقي از كميسيون‌هاي تخصصي مختلف طرح را مطالعه كنند؛ اين خوب است اما ما درقبال همه مردم مسئوليت داريم و بايد حق نمايندگان را محفوظ بداريم.
جلال محمودزاده، ديگر نماينده مخالف نيز با اشاره به اشكالات طرح ازجمله اختيارات گسترده كميسيون معرفي‌شده و فعاليت مشروط شبكه‌هاي مجازي خارجي در كشور، گفت:
ما با طرحي مواجهيم كه كميسسيون فرهنگي هنوز به جمع‌بندي براي آن نرسيده و طرح به‌دفعات تغيير بنيادين كرده است. مشخص است كه كميسيون فرهنگي به چارچوب فكري خاصي براي نرسيده و حالا درخواست دارد كه آن را به خودش واگذار كنيم؛ بدين صورت نمايندگان از رويه قانونگذاري خارج مي‌شوند؛ اين از ايرادات اساسي طرح است. تمام نماينده‌ها بايد در مسائل مهم مربوط به مردم و كشور دخيل باشند، نه‌تنها يك عده‌ي قليل.
محمودزاده همچنين به بندي در طرح مبني بر جرم‌انگاري براي توزيع و انتشار VPN اشاره كرد. به‌گفته‌ي او، اين موضوع شامل مردم هم مي‌شود چرا كه آن‌ها براي استفاده از شبكه‌هاي اجتماعي از اين اپليكيشن‌ها استفاده و آن‌ها را به يكديگر معرفي مي‌كنند. محمودزاده همچنين به نگرفتن انديشه متخصصين ذي‌نفعان و دولت درخصوص طرح و مخالفت بيشتر استارتاپ‌ها و فعالان حوزه فضاي مجازي با آن اشاره كرد و بر همين اساس خواستار رسيدگي به طرح در دولت بعدي شد.
هم انديشي ها