خلاصه جلسه شب گذشته كنگره ايالات متحده با اپل، آمازون، گوگل و فيسبوك

كميته‌ي قضايي مجلس نمايندگان ايالات متحده‌ي آمريكا از مدت‌ها پيش اعلام كرده بود كه جلسه‌اي مهم با حضور مديران عامل بزرگ‌ترين شركت‌هاي فناوري تدارك ديده و قصد دارد آن را به‌صورت زنده پخش كند. گرچه شاهد تأخير چند روزه‌ي جلسه بوديم، اما درنهايت شب گذشته مديران عامل شركت‌هاي اپل، آمازون، فيسبوك و گوگل در جلسه حضور پيدا كردند تا به سؤالات نمايندگان پاسخ دهند. طي ماه‌ها و سال‌هاي گذشته همواره انتقاداتي نسبت‌به شركت‌هاي فناوري‌محور مطرح شده كه همه‌ي آن‌ها يك محوريت دارند: نقض قوانين ضدانحصار (آنتي‌تراست). قوانين ايالات متحده به‌وضوح اعلام مي‌كنند كه شركت‌ها حق ندارند رفتار ضدرقابتي از خود نشان دهند.

منتقدان مي‌گويند اپل در قبال اپ استور سياست‌هايي ضدرقابتي در پيش گرفته و مي‌خواهد رقبا را حذف كند. بااين‌حال تيم كوك، مديرعامل اپل، بارها اين ادعاها را رد كرده و مجددا در بيانيه‌ي آغازين خود هم به اين موضوع اشاره كرد. تيم كوك مي‌گويد اپل رفتار ضدرقابتي ندارد و حقيقت اين است كه امروزه با رقابتي شديد در بازار دست‌و‌پنجه نرم مي‌كند. 

سوندار پيچاي، مديرعامل گوگل، ادعاهاي واردشده به رفتار انحصارگرايانه‌ي موتور جست‌و‌جوي اين شركت را رد مي‌كند و مي‌گويد تحقيقاتي كه گوگل انجام مي‌دهد درنهايت باعث مي‌شود فناوري‌هاي آمريكايي بتوانند در ميدان رقابت با فناوري‌هاي كشورهاي ديگر باقي بمانند.

مارك زاكربرگ مي‌گويد ادعاها درمورد رفتار ضدرقابتي فيسبوك براي تصاحب اينستاگرام و واتساپ صحت ندارد و اگر فيسبوك آن‌ها را تصاحب نمي‌كرد، امروزه بسياري از قابليت‌هاي سطح‌بالا را نداشتند.

مديران عامل بزرگ‌ترين شركت‌هاي حوزه‌ي فناوري شب گذشته (به‌وقت تهران) در جلسه‌ي مجلس نمايندگان شركت كردند تا پاسخ‌گوي سؤالاتي بسيار سخت باشند. نمايندگان مي‌گويند شواهدي در دست دارند كه ادعاهايشان براي نقض قوانين ضدانحصار آمريكا توسط چهار شركت بزرگ حوزه‌ي فناوري را تأييد مي‌كند (در مراسم شب گذشته شاهد نمايش برخي از اين اسناد بوديم). جلسه‌ي شب گذشته‌ي كنگره با مديران عامل اپل، گوگل، فيسبوك و آمازون از اهميت بسيار زيادي برخودار است و توجهات زيادي را طي ساعات گذشته به خود جلب كرده. در جلسه‌ي شب گذشته، برخي از مديران توانستند بهتر از ديگران پاسخ‌گوي سؤالات باشند و تا حدي فشار را از روي خود و شركت تحت مديريت‌شان بردارند. 

جف بزوس كه در اكثر لحظات جلسه‌ي ديشب لحني جدي داشت گفت كه تلاش مي‌كند حرف‌هايش بيشترين شفافيت را داشته باشند. او صادقانه اعلام كرد كه امكان دارد آمازون برخي قوانين را نقض كرده باشد. يكي از رسانه‌هاي معتبر آمريكايي چند ماه پيش گزارشي به نقل از منابع آگاه منتشر كرد و مدعي شد آمازون از داده‌هاي به‌دست‌آمده از فروشنده‌هاي متفرقه (ترد پارتي) براي توليد سرويس‌هاي جديد استفاده مي‌كند، بدون اينكه به آن‌ها خبر دهد. جف بزوس گفت تضمين نمي‌دهد كه آمازون از اين داده‌ها براي پياده‌سازي سرويس‌هاي جديد و گرفتن تصميم، استفاده نكرده باشد. اين موضوع، يكي از اصلي‌ترين انتقادات واردشده به آمازون است و حرف‌هاي ديشب بزوس نگراني‌ها را بالاتر برده. 

تيم كوك كه در مصاحبه‌هاي خود رفتار ضد رقابتي اپ استور را تكذيب مي‌كند، در جلسه‌ي شب گذشته به‌خوبي به سؤالات پاسخ داد و متحمل فشار زيادي نشد. برخي گزارش‌ها مي‌گويند رفتار اپل با برخي توسعه‌دهندگان فرق مي‌كند. كوك مي‌گويد خط مشي اپل براي يكايك توسعه‌دهندگان ثابت است و اين شركت هيچ تفاوتي براي هيچ توسعه‌دهنده‌اي قائل نمي‌شود. درحالي‌كه انتظار داشتيم نمايندگان كنگره، تيم كوك را به‌خاطر سياست‌هاي اپ استور به‌شدت زير سؤال ببرند، اما سؤالات پرسيده‌شده در اين زمينه نسبتا كم بودند. منتقدان اپل بيشتر از همه به همين موضوع اشاره مي‌كنند و بايد ديد كه در ادامه سياست‌هاي شركت دست‌خوش چه تغييراتي مي‌شود. 

طي سال‌هاي گذشته شماري از شركت‌هاي فناوري به دادگاه آمريكا رفته‌اند تا در برابر برخي رفتارهايشان پاسخ‌گو باشند. بااين‌حال ابعاد پرونده‌ي اپل، آمازون، گوگل و فيسبوك بسيار بزرگ است و از همين‌رو اهميتي ويژه دارد. كنگره‌ي آمريكا مطالعه‌هايي دقيق انجام داده تا بفهمد كه آيا چهار شركت يادشده از منابع و قدرت و تسلط خود بر بازار براي حذف رقيب و نقض قوانين استفاده مي‌كنند يا خير. جلسه‌ي شب گذشته بزرگ‌ترين جلسه‌ با محوريت نقض قوانين ضدانحصار از سال ۱۹۹۸ تاكنون است. در ۱۹۹۸ بيل گيتس، مديرعامل وقت مايكروسافت، به واشينگتن سفر كرد تا پاسخ‌گوي سؤالات باشد.

جلسه‌ي شب گذشته چندين ساعت طول كشيد و افراد شركت‌كننده در آن به سؤال‌هاي مهمي پاسخ دادند. در ادامه سعي مي‌كنيم مهم‌ترين نكات جلسه‌ را برشمريم تا بفهميم كه مديران عامل شركت‌هاي فناوري چگونه از شركت تحت مديريت خود دفاع كرده‌ و اتهامات را نادرست دانسته‌اند.

از بين چهار مديرعاملي كه در جلسه‌ي شب گذشته حضور پيدا كردند، حرف‌هاي بزوس از اهميت زيادي برخوردار بود. درواقع بسياري از كساني كه اخبار را پيگيري مي‌كردند منتظر بودند ثروت‌مند‌ترين فرد دنيا به سؤالات سخت كنگره پاسخ دهد و در زمينه‌ي اتهاماتي كه به شركت بزرگ آمازون وارد شده شفاف‌سازي كند. جف بزوس مدت‌ها است كه در رسانه‌ها حضور پيدا نمي‌كند و حضور او در جلسه‌ي كنگره اهميت خاصي داشت. در دو ساعت نخست جلسه، جف بزوس چندان مورد بازجويي قرار نگرفت. بااين‌حال سؤالات مهم كم‌كم شروع شدند و مديرعامل آمازون برخي سياست‌هاي اين شركت را در زمينه‌ي ارزش‌گذاري، تصاحب شركت‌هاي ديگر و نحوه‌ي استفاده از داده‌هاي فروشنده‌هاي متفرقه توضيح داد. 

بزوس در بين سخنان خود گفت آمازون سياستي داخلي دارد كه براساس آن نمي‌تواند از داده‌هاي فروشنده‌هاي متفرقه به‌منظور حمايت از كسب‌و‌كار خصوصي خود استفاده كند. بااين‌حال بزوس در بخشي از جلسه اعتراف كرد كه ممكن است اين قانون گاهي اوقات نقض شده باشد. مديرعامل آمازون گفت: «نمي‌توانم به شما تضمين دهم كه آن سياست، هيچ‌گاه نقض نشده باشد». در جلسه‌ي ديشب بزوس به‌دفعات از پاسخ‌دادن به برخي سؤالات خودداري كرد و مستقيما مي‌گفت نمي‌تواند آن سؤالِ به‌خصوص را پاسخ دهد. جف بزوس همچنين چند بار گفت جزئيات موضوعي را كه كنگره از او سؤال مي‌كند، به‌طور دقيق به‌خاطر ندارد. 

همان‌طور كه در ابتدا هم اشاره كرديم، منتقدان آمازون به‌شكل واضح به رفتار اين شركت با نيروي سادهان اشاره مي‌كنند. بزوس مي‌گويد آمازون به‌خوبي به نيروي سادهانش حقوق مي‌دهد و در راستاي تعليم دادن آن‌ها به‌شكلي عظيم سرمايه‌گذاري مي‌كند. مديرعامل آمازون مي‌گويد فعاليت‌هاي اين شركت باعث شده تقريبا ۷۰۰،۰۰۰ شغل غيرمستقيم در حوزه‌هايي نظير ساخت‌و‌ساز ايجاد شود. 

مارك زاكربرگ پيش‌تر سابقه‌ي حضور در كنگره‌ي آمريكا را دارد و به‌خوبي با سؤالات سختي كه نمايندگان مي‌پرسند آشنا است. او شب گذشته تلاش كرد ضمن حفظ آرامش خود، به سؤالات نمايندگان كه عموما در رابطه با تصاحب اينستاگرام بودند پاسخ دهد. طي چند وقت اخير رايانامه‌هايي كه زاكربرگ در سال ۲۰۱۲ براي برخي متخصصانش فرستاده بود سروصداي زيادي به‌پا كرده‌اند. ظاهرا كميته‌ي قضايي مجلس نمايندگان ايالات متحده توانسته ازطريق منابعش به اين رايانامه‌ها به‌عنوان بخشي از تحقيقات خود دست پيدا كند.

زاكربرگ در بيانيه‌ي آغازين خود كه به‌صورت كامل روي وب‌سايت رسمي مجلس نمايندگان قرار گرفته مي‌گويد فيسبوك به‌دنبال تصاحب رقبا نيست،‌ بلكه خودش آن‌ها را به رقيب تبديل مي‌كند. زاكربرگ مدعي است اگر فيسبوك شركت‌هاي اينستاگرام و واتساپ را تصاحب نمي‌كرد بسياري از قابليت‌هايي كه اين اپليكيشن‌ها امروزه ارائه مي‌دهند وجود نداشتند. زاكربرگ به‌طور دقيق‌تر به رمزنگاري سرتاسري (End-to-End Encryption)، تماس صوتي و تماس ويدئويي واتساپ اشاره مي‌كند و مي‌گويد تمامي اين قابليت‌ها با اتكا بر فناوري‌ها و زيرساخت‌هاي فيسبوك توسعه داده شده‌اند. او ادعاهاي مشابهي را نيز براي اينستاگرام مطرح كرده و مدعي شده اين پلتفرم با دسترسي به تيم فروش و زيرساخت‌‌هاي غني فيسبوك توانسته خود را بيش‌ازپيش به مردم بشناساند و درآمدش را بالا ببرد.

زاكربرگ در پاسخ به ادعاي جري ندلر، ديدن اينستاگرام به‌عنوان «تهديد» براي فيسبوك را انكار نكرد. بااين‌حال در بخشي از سخنان خود گفت كه قرارداد امضاشده بين فيسبوك و اينستاگرام در آن زمان به تأييد رسمي كميسيون فدرال تجارت (FTC) رسيده و همين موضوع نشان مي‌دهد كه قانوني نقض نشده است.

در جلسه‌ي شب گذشته، كمترين سؤالات از تيم كوك پرسيده شد. يكي از مباحثي كه همواره مطرح مي‌شود، حذف ناگهاني اپليكيشن‌ها از اپ استور است. مطالعه‌ها نشان مي‌دهد به‌دنبال آغازبه‌كار ابزار Screen Time در سيستم‌عامل iOS، اپل چند اپليكيشن مشابه را كه متعلق‌به رقبا بوده‌اند از اپ استور حذف كرده است. كوك مي‌گويد حذف اپليكيشن‌هاي يادشده به‌ نگراني‌هاي حوزه‌ي «حريم خصوصي» ارتباط داشته و اپ استور همچنان فضاي رقابتي سالمي براي ابزارهاي اين چنيني ارائه مي‌دهد.

اپل امروزه ۳۰ درصد از درآمدي را كه توسعه‌دهندگان ازطريق اپليكيشن به‌دست مي‌آورند براي خود برمي‌دارد و همين موضوع يكي ديگر از انتقاداتي است كه به اين شركت وارد مي‌شود. تيم كوك پاسخ واضح و رضايت‌بخشي به سؤالات مرتبط با اين ماجرا نداد، اما در بيانيه‌ي آغازين خود گفته بود هزينه‌اي كه اپل از مشتريان دريافت مي‌كند كمتر از رقبا و سرويس‌هايي است كه پيش از آغازبه‌كار اپ استور وجود داشته‌اند.

مديران عامل شركت‌هاي بزرگ فناوري مباحث مختلفي مطرح كردند، بااين‌حال در بين حرف‌هايي كه زدند موارد مشابهي هم وجود داشت. تمامي آن‌ها در بخشي از مصاحبه‌ي خود به جايي رسيدند كه گفتند كارهايي كه شركت تحت مديريت‌شان انجام مي‌دهد به‌نفع آمريكا است؛ آن هم در روزهايي كه كشورهايي نظير چين به‌شدت در حال پيشرفت هستند و در حوزه‌هاي مختلف سرمايه‌گذاري‌هاي عظيم انجام مي‌دهند تا بر بازارهاي بين‌المللي تسلط بيشتري پيدا كنند. جف بزوس حتي در بيانيه‌ي آغازين خود نيز به ممباحثه ميهن‌پرستي اشاره كرد و گفت: «ساير دنيا دوست داشتند ذره‌اي از اكسيري [از ميهن‌پرستي] را داشته باشند كه ما اينجا در ايالات متحده داريم». 

تيم كوك در بخشي از سخنان خود در جلسه‌ي شب گذشته ضمن اشاره به نقش پررنگ اپل در ايجاد شغل براي آمريكايي‌ها، گفت: «اپل يك شركت منحصربه‌فرد آمريكايي به‌حساب مي‌آيد و موفقيتي كه به دست آورده تنها در اين كشور امكان‌پذير است». 

به‌علاوه در ادامه‌ي مراسم، رقابت شديد بين ايالات متحده و چين بر سر برتري در حوزه‌ي فناوري بخشي از سخنان مارك زاكربرگ را تشكيل داد؛ زاكربرگ در اين رابطه گفت: «اگر نگاهي به بازار بياندازيد تا بفهميد كه شركت‌هاي برتر حوزه‌ي فناوري متعلق‌به كجا هستند متوجه مي‌شويد كه تا يك دهه پيش بخش اكثر آن‌ها آمريكايي بودند؛ اما امروزه تقريبا نيمي از آن‌ها چيني هستند».

اعضاي حزب دموكرات ايالات متحده‌ي آمريكا در جلسه‌ي شب گذشته بيشتر تلاش كردند سؤالاتي در رابطه با استفاده‌ي شركت‌هاي فناوري از داده‌هاي مردم و همچنين رفتار آن‌ها در قبال رقبا بپرسند. بااين‌حال جمهوري‌خواهان در جريان برگزاري جلسه‌ي ديشب به‌شكلي مداوم مدعي شدند شركت‌هاي حوزه‌ي فناوري رفتار جانبدارانه بر ضد اعضاي حزب محافظه‌كار از خود نشان مي‌دهند. البته اعضاي حزب جمهوري‌خواه مدارك زيادي در اين رابطه در دست نداشتند. استراتژي قانون‌گذاران حزب جمهوري‌خواه واضح به‌انديشه متخصصين مي‌رسيد: تشويق رسانه‌ها براي پوشش دادن جزئيات سوگيري‌ ايدئولوژيك شركت‌ها كه از انديشه متخصصين جمهوري‌خواهان، اهميتي بسيار ويژه در پرونده‌ي ضدانحصار دارد. تحقيقات زيادي در اين زمينه انجام شده اما هنوز هم شواهد زيادي دردسترس قرار ندارند.

در بخشي از جلسه‌ي شب گذشته، گرگوري استيوب، نماينده‌ي فلوريدا و از اعضاي حزب جمهوري‌خواه سؤالات مهمي از سوندار پيچاي پرسيد. او در جريان سخنان خود، آنچه را كه در ظاهر يك اشكال متخصص ساده به‌انديشه متخصصين مي‌رسد به‌عنوان رفتاري جهت‌دار و مغرضانه جلوه داد. او در بين سخنان خود گفت رايانامه‌هاي ارسال‌شده براي حاميانش كه شامل والدينش هم مي‌شوند، در اغلب اوقات بلاك يا به پوشه‌ي اسپم جيميل منتقل مي‌شوند. پيچاي در اين زمينه گفت:‌ «در الگوريتم پياده‌سازي‌شده توسط گوگل هيچ چيزي وجود ندارد كه به ايدئولوژي سياسي ارتباط داشته باشد. ما [همواره] از طرف جناح‌هاي مختلف سياسي، شكايت‌هايي دريافت مي‌كنيم».

بااين‌حال آنچه گفتيم لاخبار تخصصيا بدين معني نيست كه جلسه‌ي شب گذشته‌ي كنگره با مديران عامل شركت‌هاي بزرگ حوزه‌ي فناوري به‌شكست منتهي شده. در نهايت خواهيم فهميد كه اين جلسه‌ي بسيار مهم، چه آثاري در پي خواهد داشت. آثاري كه اين جلسه به‌همراه مي‌آورد بستگي به اين دارد كه كنگره بخواهد چه اقداماتي براي ازبين‌بردن نگراني‌ها در رابطه با نقض قوانين ضدانحصار انجام دهد؛ همان نگراني‌هايي كه به‌عنوان دليل اصلي برگزاري مراسم ديشب مطرح مي‌شوند.