فناوري جديد نمايشگر QD-OLED منتسب به سامسونگ دقيقاً چيست؟

اگر از علاقه‌مندان به فناوري روز دنيا هستيد، احتمالاً اخبار CES 2022 را در اخبار تخصصي، علمي، تكنولوژيكي، فناوري مرجع متخصصين ايران دنبال كرده‌ايد و در‌اين‌بين، چيزهاي جديد زيادي به گوشتان خورده است. يكي از فناوري‌هاي تازه‌اي كه موجب تحسين و حيرت متخصصان زيادي شد، تلويزيون‌هايي با نمايشگرهاي QD-OLED بود كه شركت‌هايي مانند سوني و سامسونگ جديدترين محصولاتشان را برپايه‌ي اين فناوري معرفي كردند.

اين فناوري كه محصول جديد سامسونگ ديسپلي است و سرو‌صداي زيادي به‌پا كرده، گونه‌اي جديد از نمايشگرهاي OLED محسوب مي‌شود كه قرار است در تلويزيون‌ بزرگ و مانيتور از آن استفاده شود. حال، QD-OLED دقيقاً چيست و چقدر با OLED معمولي فرق دارد؟

QD-OLED درواقع فرم خلاصه‌شده‌ي «ديودهاي نورافشان ارگانيك مبتني‌بر نقاط كوانتومي» (quantum dot organic light-emitting diode) است كه سال ۲۰۱۹، سامسونگ آن را مطرح كرد. طبق شايعات، قرار است اين فناوري از ماه نوامبر وارد مرحله‌ي توليد انبوه شود. ناگفته نماند سامسونگ گاهي از فناوري QD-OLED با نام QD-Display به‌جاي QD-OLED نام برده است.

هر نامي كه اين فناوري مي‌خواهد داشته باشد، نمي‌تواند متخصصان را گول بزند؛ چراكه تماماً جديد نيست و فقط نسخه‌ي بهبود‌يافته‌ي فناوري OLED است كه به‌ادعاي سامسونگ ديسپلي، مي‌تواند گسترده‌ترين طيف رنگي را بين فناوري‌هاي موجود نمايشگر ارائه دهد.

به‌گزارش سي‌نت، تلويزيون‌هاي QD-OLED سامسونگ مي‌توانند ۹۹/۸ درصد از گستره‌ي رنگي DCI-P3 را پوشش دهند. اين توانايي در پوشش گسترده از رنگ‌ها بسيار چشمگير است؛ اما درمقايسه‌با تلويزيون‌هاي OLED و مانيتورهاي پرچم‌دار جديد فراتر از انتظار متخصصان نيست.

همچنين، نقاط تاريك‌تر تصوير رنگ بهتري نمايش خواهند داد كه با اين حساب، جزئيات سياهي‌ها هم بهتر خواهد شد. گفتني است به‌دليل بهره‌مندي از نقاط كوانتومي، زاويه‌ي ديد بسيار خوبي در اين نوع از پنل‌ها وجود خواهد داشت.

اهيمت وجود پنل‌هاي QD-OLED براي علاقه‌مندان به تلويزيون‌هاي OLED تا حد زيادي روشن است. ال‌جي ديسپلي امروزه بيشتر پنل‌هاي بزرگ OLED را براي تلويزيون‌ها و مانيتورها توليد مي‌كند؛ درحالي‌كه سامسونگ فقط يك تلويزيون OLED توليد كرده و سپس روي ساخت تلويزيون‌هاي QLED متمركز شده است كه گستردگي رنگي بيشتري از LED دارد. به‌‌دليل تلويزيون‌هاي گران‌ارزشي كه با اين فناوري ساخته مي‌شود، نمي‌توان آن‌ را كاملاً جايگزين OLED كرد. حالا فناوري QD-OLED گزينه‌ي ديگري براي ساخت پنل تلويزيون دراختيار شركت‌هايي مانند سامسونگ، ال‌جي، ويزيو، پاناسونيك، فيليپس و فروشندگان اصلي مانيتورها قرار داده است.

تفاوت اصلي QD-OLED با OLEDهاي كنوني در استفاده از قطعات نيمه‌رساناي بسيار كوچك با نام «نقاط كوانتومي (QD)» است. اين نقطه‌هاي كوانتومي هنگامي كه با فركانس مشخصي از نور برخورد مي‌كنند، مي‌توانند از خود نور ساطع كنند. رنگ نور نيز به طول موج آن بستگي دارد كه آن نيز به اندازه‌ي هركدام از اين نقاط كوانتومي وابسته است. اين اندازه مي‌تواند بين ۲ تا ۱۰ نانومتر باشد.

بازهم اين نكته را يادآور مي‌شويم كه اكثر پنل‌هاي بزرگ OLED ساخت ال‌جي است. پنل‌هاي ال‌جي ديسپلي از متريال OLED زرد و آبي براي توليد نور سفيد استفاده مي‌كنند. اين نور به فيلترهاي قرمز و سبز و آبي پيكسل‌هاي كوچك تابانده مي‌شود تا هزاران رنگي توليد شود كه روي نمايشگر مي‌بينيد. برخي از پنل‌هاي جديد OLED، خصوصاً آن‌هايي كه از HDR همراهي مي‌كنند، يك پيكسل كوچك سفيدرنگ نيز براي افزايش حداكثر نور نمايشگر به‌همراه دارند؛ چراكه پنل‌هاي OLED عموماً تاريك‌تر از LEDها هستند.

اين نور آبي از يك لايه‌‌ي نقاط كوانتومي عبور مي‌كند تا رنگ‌هاي گسترده‌اي ساخته شود كه قرار است نمايش داده شوند. همچنين، نمايشگرهاي QD-OLED براي كنترل دولايه‌ي ديگر از يك لايه‌ي TFT نيز استفاده مي‌كنند.

سامسونگ درباره‌ي اضافه‌كردن فناوري كوانتوم دات به پنل‌هاي OLED مي‌گويد:

اين براي توليد رنگ‌هاي دقيق در هر سطح از كنتراست است كه از حالت بدون جزئيات و روشن و تاريك برخي نقاط جلوگيري شود.

به‌گفته‌ي سامسونگ، نقاط كوانتومي ساختار ساده‌اي دارند و از نور بسيار بهينه استفاده مي‌كنند؛ چراكه اينجا نور با فيلترها از بين نمي‌رود. QD-OLED زاويه‌ديد بد و نقطه‌ي كوري ندارد؛ زيرا نقاط كوانتومي نور يكنواختي از خود ساطع مي‌كنند. به‌گزارش CNET، سامسونگ ديسپلي نقاط كوانتومي را از تأمين‌كننده‌اي تخصصي تهيه مي‌كند.

از نمايشگر QD-OLED نبايد انتظار داشت كه بسيار پرنورتر از نمايشگر LED يا OLED استاندارد باشد. CNET به‌نقل‌ از سامسونگ ديسپلي گزارش داده است كه تلويزيوني با پنل كامل QD-OLED مي‌تواند حداكثر ۲۰۰ نيت در حالت تمام‌صفحه يا حداكثر ۱۰۰۰ نيت با تكه ۱۰ درصدي از صفحه روشنايي داشته باشد.

CNET به اين نكته نيز اشاره كرده است كه ۱۰ درصد از نمايشگر OLED تلويزيون C1 ال‌جي حداكثر ۸۰۰ نيت روشنايي دارد؛ درحالي‌كه تلويزيون LED استاندارد حداكثر ۲۰۰۰ نيت روشنايي مي‌تواند داشته باشد. مانيتوري كه در CES معرفي شد، حداكثر ۲۵۰ نيت در حالت تمام‌صفحه و با ۱۰ درصد صفحه حداكثر ۱۰۰۰ نيت نيز مي‌تواند روشنايي داشته باشد. با وجود ماينتورهاي پرچم‌دار با نمايشگرهايي تا ۱۴۰۰ نيت روشنايي، اينجا يكي از ضعف‌هاي كوانتوم دات OLED آشكار مي‌شود.

به‌ادعاي LG، از سه‌ماهه‌ي دوم سال ۲۰۲۲، تمام نمايشگرهاي OLED ال‌جي از پنل‌هايي با فناوري OLED EX استفاده خواهند كرد كه از تركيبات دوتوريوم و يادگيري ماشين به‌همراه ۳۰ درصد روشنايي بيشتر از OLEDهاي كنوني بهره مي‌برند.

با اينكه از ماه‌ها پيش سامسونگ درباره‌ي فناوري نقاط كوانتومي صحبت مي‌كرد، اگر تاكنون چيزي از فناوري QD-OLED ‌نشنيده‌ايد، برگزاري CES 2022 فرصت بسيار مغتنمي شد تا با ظهور تلويزيون‌هايي با بهره‌مندي از اين فناوري جديد، بارديگر از كوانتوم دات سخن به‌ميان بيايد و سرانجام بتوان يكي از تلويزيون‌هاي مجهز به اين فناوري را در سال جاري ميلادي تهيه كرد.

دراين‌ميان، اخبار تبليغاتي تلويزيون‌هاي QD-OLED جديد‌تر است؛ اما ظاهراً صحبت‌هاي زيادي نيز درباره‌ي مانيتور QD-OLED از Alienware با نام AW3423DW وجود دارد كه در CES معرفي شد.

ادعا مي‌شود كه مانيتور AW3423DW الين‌ور مي‌تواند در حالت معمولي به ۲۵۰ نيت و در حالت حداكثر به ۱،۰۰۰ نيت روشنايي برسد. نمايشگر اين مانيتور ۹۹/۳ درصد فضاي رنگي DCI-P3 را پوشش مي‌دهد كه براي مانيتور بسيار مطلوب است؛ ولي براي نوع OLED آن بيش از ميانگين آن‌ها هم نيست. به‌لطف گواهي DisplayHDR 400 True Black، اين مانيتور مي‌تواند با كنتراست چشمگير به ميزان نور ۰/۰۰۰۵ نيت در نقاط سياه برسد.

بيشتر سروصداي QD-OLED به تلويزيون‌ها مربوط مي‌شود؛ جايي كه سامسونگ با تأييد خبر توليد تلويزيون ۶۵ اينچي 4K، اولين استفاده‌هايش را از نمايشگرهاي QD-OLED در تلويزيون‌ها خواهد كرد. البته اين شركت هنوز حتي اسم دقيقي از اين تلويزيون فاش نكرده است و تمام آنچه از تلويزيون QD-OLED سامسونگ مي‌دانيم، بهره‌مندي از چهار درگاه HDMI 2.1 و نرخ نوسازي ۱۴۴ هرتز است و بايد براي اطلاعات بيشتر درباره‌ي آن چند هفته‌اي صبر كنيم.

سوني اعداد دقيقي از روشنايي اين تلويزيون اعلام نكرده؛ اما مدعي است كه نمايشگر A95K حداكثر ۲۰۰ درصد روشن‌تر از تلويزيون‌هاي كنوني است.

از ميزان روشنايي تلويزيون‌هاي OLED ال‌جي كه در CES 2022 معرفي شدند، مشخصات دقيقي در دست نيست؛ اما انتظار مي‌رود به‌دليل استفاده از پردازنده‌ي جديد و الگوريتم بهتر و دفع گرماي بيشتر براي رسيدن به تصوير روشن‌تر، حداكثر روشنايي‌شان تا اندازه‌اي افزايش يافته باشد.

تلويزيون‌ سامسونگ و سوني و ال‌جي با مشخصات زيادي، خصوصاً درباره‌ي پوشش رنگ نمايشگر همراه نيستند؛ البته به‌ادعاي سوني، تلويزيون A95K گسترده‌ترين پالت رنگي را ارائه مي‌دهد و مي‌تواند سايه‌ها و رنگ‌هاي طبيعي زيبايي را بازتوليد كند.

پس از معرفي برخي محصولات برپايه‌ي QD-OLED در CES 2022، هنوز اطلاعات دقيقي از اين محصولات در دست نيست و تا زمان عرضه‌شان بايد صبر كنيم تا مشخصات بيشتري از آنان به‌دستمان برسد. براي مثال، هنوز مشخص نيست كه ارزش گران و اشكال پيكسل سوحتگي رايج در پنل‌هاي OLED در نسخه‌ي جديد QD-OLED نيز وجود خواهد داشت يا نه.

گزارش CNET به‌نقل از سامسونگ به اين موضوع اشاره مي‌كند كه پنل‌هاي كوانتوم دات جديد در پيكسل‌سوختگي و تنظيم عملكرد پيكسل‌ها بهتر عمل مي‌كنند كه اين به‌لطف استفاده از فناوري جديدي با نام «جبران چسبندگي تصوير در لحظه» ممكن شده است. اين فناوري در كنترل پيكسل‌ها پيشرفت بسيار خوبي محسوب مي‌شود؛ چراكه انجام اين عمليات به‌صورت دستي حدود ۲۰ دقيقه زمان نياز دارد.

با اينكه مي‌توان ارزان‌ترين مدل تلويزيون‌هاي 4K با پنل OLED را در بازه‌ي ارزشي كمتر از هزار دلار پيدا كرد، مانيتورهاي OLED با رزولوشن 4K به‌دليل محدود‌بودن عرضه و اندازه‌‌شان گران‌تر هستند. حالا با معرفي تلويزيون‌هاي جديد QD-OLED، احتمال مي‌رود ارزششان بيشتر از مدل‌هاي حاضر در بازار باشد؛ چراكه درمقايسه‌با ال‌جي ديسپلي كه در توليد پنل‌هاي OLED شش برابر قدرتمند است، توليدكنندگان محدودتري دارد.

استفاده از QD در پنل‌هاي OLED بايد تأثير بسزايي بر دستگاه‌هاي مجهز به نمايشگر QD-OLED بگذارد؛ اما فعلاً بايد صبر كنيم تا اولين تلويزيون‌ها با اين فناوري عرضه شوند و ببينيم اضافه‌شدن دو حرف اختصاري جديد QD بر سر OLED ارزشش را دارد يا نه.