۷ انديشه متخصصينيه در باره‌ي منشاء حيات بر روي زمين

از انديشه متخصصين علمي، حدود سه ميليارد سال پيش بر اثر حادثه‌اي كه هنوز دقيقاً علت آن را نمي‌دانيم، اولين نشانه‌هاي حيات روي زمين آغاز شد و در طي سه ميليارد سال، تكامل از آغازين‌ترين ميكروب‌ها موجوداتي با آرايه‌هاي خيره‌كننده از پيچيدگي و زيبايي را خلق كرده است؛ اما ابتدايي‌ترين نوع حيات چگونه روي سياره‌ي ما به وجود آمده است؟ در جواب اين سؤال دانشمندان هفت انديشه متخصصينيه‌ي علمي را مطرح كرده‌اند كه در ادامه به مطالعه آن‌ها خواهيم پرداخت.

آيا زندگي روي زمين آغاز شده است! انديشه متخصصينيه‌اي وجود دارد كه مي‌گويد شايد زندگي از نقطه‌ي ديگري در فضا به زمين آمده باشد، مفهومي كه به‌عنوان پان اسپرميا شناخته مي‌شود. سياره‌ي همسايه‌ي ما يعني مريخ هر روز شاهد بمباراني از شهاب سنگ‌ها است و شايد در روزهاي نخستين نيز زمين وضعيتي نزديك به امروز مريخ داشته است. برخي از دانشمندان اين فرضيه را مطرح كرده‌اند كه شايد ارگانيزم‌هاي زنده و ميكروب‌ها به وسيله‌ي شهاب سنگ‌ها از منظومه‌اي ديگر به زمين آمده باشند كه در اين صورت همه‌ي ما مهاجراني از جهان‌هاي ديگريم. اما در صورتي كه اين فرضيه درست باشد سؤال بزرگتري را مطرح مي‌كند كه در منظومه‌ي ديگر زندگي چگونه آغاز شده است.

به جاي اينكه فكر كنيم حيات از مواد پيچيده‌اي مثل RNA ها شروع شده است، شايد زندگي از ملكول‌هاي كوچكي پديد آمده باشد كه در تعامل با يكديگر، چرخه‌ي واكنشي را براي ساخت ملكول‌هاي پيچيده‌تر آغاز كرده‌اند. ممكن است كپسول‌هاي ساده‌اي شبيه به بدنه‌ي سلول پديد آمده باشند و در طول زمان بر پيچيدگي آن‌ها افزوده شده باشد. دانشمندان مي‌گويند در اين سناريو حيات بر اثر متابوليسم تكامل يافته است كه برخلاف انديشه متخصصينيه‌ي اولين ژن و RNA جهاني است.

DNA ها براي شكل‌گيري، احتياج به پروتئين و پروتئين‌ها نيز احتياج به DNA دارند. پس چگونه ممكن است اين دو بدون يكديگر ايجاد شوند. پاسخ اين سؤال ممكن است RNA باشد، RNA مانند DNA مي‌تواند اطلاعات را ذخيره كند و همچنين به‌عنوان يك آنزيم مانند پروتئين‌ها عمل كرده و هم به شكل گرفتن DNA و هم پروتئين‌ها كمك كند. بعدها اين DNA و پروتئين‌ها به علت كارآمدي بالاتر جايگزين RNA در دنياي ما شده‌اند. هنوز هم RNA وجود داشته و بعضي از فعاليت‌هاي حياتي را بر عهده دارد از جمله به‌عنوان سوئيچ خاموش كننده‌ي فعاليت بعضي ژن‌ها عمل مي‌كند. اگر اين فرضيه درست باشد در وهله‌ي اول اين سؤال مطرح مي‌شود كه RNA ها چگونه به وجود آمده‌اند، برخي دانشمندان بر اين باورند كه RNA مي‌تواند به تنهايي در طبيعت به وجود آيد اما برخي ديگر احتمال آن را بعيد دانسته‌اند. اسيد‌هاي نوكلئيك ديگري مانند PNA يا TNA نيز به‌عنوان منشأ به وجود آمدن DNA پيشنهاد شده‌اند.

در سه ميليارد سال پيش احتمالاً زمين پوشيده از اقيانوس‌هايي يخ زده بوده است. خورشيد در آن زمان، يك سوم درخشاني كمتري از زمان حاضر داشته و به همين دليل سطح اقيانوس‌ها را لايه‌اي ضخيم از يخ فرا گرفته بوده است. اين لايه‌ي چندين متري از يخ مي‌توانسته تركيبات آلي را در زير آب از اثرات مخرب نور ماورا بنفش و امواج كيهاني محافظت كند، همچنين اين سرما به اين ملكول‌ها براي ماندگاري طولاني‌تر كمك كرده است كه شانس به وجود آمدن واكنش‌هاي كليدي براي شروع حيات را بالا مي‌برد.

انديشه متخصصينيه‌ي دريچه در اعماق اقيانوس‌ها مي‌گويد ممكن است زندگي در منافذ هيدروترمال زير دريا آغاز شده باشد. اين دريچه‌ها از اعماق زمين مولكول‌هاي غني هيدروژن و مواد معدني را همراه با گرما به آب دريا انتقال مي‌دهند كه در اطراف آن‌ها مكان مناسبي براي شكل‌گيري اكوسيستم‌هاي عالي به وجود مي‌آيد. در اين مناطق ملكول‌ها و مواد معدني مي‌توانستند متمركز شده و اولين سلول‌هاي زنده را تشكيل دهند، حتي امروزه نيز دريچه‌هاي هيدروترمال مناطقي سرشار از انرژي شيميايي و حرارتي هستند كه اكوسيستمي پر جنب و جوش را در كنار خود تشكيل مي‌دهند.

جرقه‌هاي الكترونيكي مي‌توانند از اتمسفر مملو از آب روزهاي نخستين زمين اسيدهاي آمينه و قند توليد كنند. در آزمايشي معروف به نام آزمايش ميلر-يوري در سال ۱۹۵۳ دانشمندان نشان دادند كه رعد و برق مي‌تواند زيربناي لازم براي ساخت ملكلول‌هاي عالي را در روزهاي اوليه‌ي زمين توليد كرده باشد سپس در طي ميليون‌ها سال ملكول‌هاي بزرگ‌تر و پيچيده‌تري از اين ملكول‌هاي اوليه پديد آمده باشند. اگرچه تحقيقات بعدي نشان داد كه اتمسفر اوليه‌ي زمين هيدروژن زيادي به‌عنوان پايه‌اي براي توليد اين مواد نداشته است، اما دانشمندان حدس مي‌زنند ابرهاي اتشفشاني در جو اوليه ممكن است مملو از متان، آمونياك و هيروژن بوده باشند و در تركيب با رعد و برق نوعي از اسيدهاي آمينه را به وجود آورده باشند.

خداوند در قرآن مي‌‌فرمايند: «به آن‌ها بگو: برويد در زمين و ببينيد خدا چگـونه حيات را آغاز كرد. به همان سادگي نيز در مرتبه عالي‌تري حيات آخرت را ايجاد خواهد كرد.» در وب‌سايت جارچي، اطلاعات جالبي از جزوه رايگان خدا در باره‌ي نحوه‌ي پيداش جهان گردآوري شده است كه در صورت تمايل مي‌توانيد براي تكميل اين مقاله آن‌ها را مطالعه كنيد.