مروري بر تاريخچه غول فناوري؛ اپل چگونه ارزشمند‌ترين برند دنيا شد

اپل در حال حاضر ارزشمندترين برند دنيا است و حالا به غولي در دنياي فناوري تبديل شده است و علاقمندان بسياري دارد اما گذشته‌ي اين شركت فراز و نشيب‌هاي بسياري به خود ديده است. در ادامه با ما همراه باشيد تا به مرور اين تاريخ بپردازيم.

همه چيز از سال ۱۹۷۶ ميلادي شروع شد، زماني كه دو اخراجي دانشگاه به نام‌هاي استيو جابز و استيون وزنياك به همراه دوستي با نام رونالد وين شركتي با نام Apple Computer را تاسيس كردند. همكاري بين جابز و وزنياك به سال ۱۹۷۱ برمي‌گشت زماني كه اين دو از طريق دوستي مشترك با يكديگر آشنا شدند.

هر دوي اين افراد در سال ۱۹۷۲ كسب و كاري را به راه انداختند و دستگاهي با نام بلوباكس به فروش مي‌رساندند. با استفاده از اين دستگاه متخصص مي‌توانست تماس تلفني از راه دور از طريق شبكه‌ي اپراتور AT&T برقرار كند كه البته اين كار به صورت غيرقانوني صورت مي‌گرفت. جابز در مصاحبه‌ي خود در سال ۱۹۹۵ در مورد اين دستگاه گفت:

اين اتفاق واقعا يك معجزه بود چرا كه دو نوجوان با هزينه‌اي ۱۰۰ دلاري دستگاهي ساخته بودند كه مي‌توانست زيرساخت ۱۰۰ ميليارد دلاري مخابرات در كل دنيا را كنترل كند. اين تجربه، قدرت ايده‌ها را به ما آموخت، به جرات مي‌گويم كه اگر بلوباكس نبود امروز اپلي نيز وجود نداشت.

همان طور كه انتظار مي‌رفت، بلوباكس توانست انديشه متخصصين بسياري از افراد به خصوص مجرمان را به سمت خود جلب كند و جابز و وزنياك موفق به فروش تعداد زيادي از اين دستگاه‌ها شدند و ۶۰۰۰ دلار پول بدست آوردند. البته اين دو پس از تحقيقات گسترده‌ي پليس دست از فروش اين دستگاه‌ها برداشتند.

در سال ۱۹۷۴ ميلادي، وزنياك جابز را كه به تازگي از سفر خود به هند بازگشته بود، دعوت به همكاري در Homebrew Computer Club كرد. وزنياك ابتدا به جابز كه در آن زمان در حال كار در آتاري بود، در انجام كارها كمك مي‌كرد اما اين دو پس از مدتي شروع به كار بر روي كامپيوتر شخصي كردند. اين كامپيوتر اپل يك نام داشت و در سال ۱۹۷۶ آماده شد و مي‌توانيد آن را در عكس زير مشاهده كنيد.

اين كامپيوتر توسط وزنياك طراحي و ساخته شده بود و تنها نياز به يك صفحه كليد و نمايشگر داشت تا به عنوان يك كامپيوتر كامل ايفاي نقش كند.

پس از آن كه آتاري و HP علاقه‌اي به كامپيوتر اپل يك كه ۶۶۶.۶۶ دلار ارزش داشت، نشان ندادند، جابز، وزنياك و رونالد وين اقدام به تاسيس شركتي با نام اپل در پاركينگ خانه‌ي پدري جابز كردند. اپل كامپيوتر پس از مدتي كوتاه اولين سفارش ۵۰ عددي خود را از Byte Shop دريافت كرد كه البته هر كدام از كامپيوترها به ارزش ۵۰۰ دلار به اين فروشگاه فروخته شدند. جابز و همكارانش با اينكه اشكال مالي زيادي داشتند موفق شدند كه به موقع سفارشات را تحويل دهند.

تنها پس از گذشت دو هفته، وين كه ۱۰ درصد از سهام شركت را در اختيار داشت، به دليل اين كه به ايده‌هاي جابز براي گرفتن وام‌هاي كلان علاقه‌اي نداشت، تصميم گرفت كه همكاري خود را با اپل قطع كند. سهام او با ارزش ۱۰۰۰ دلار خريداري شد كه البته امروزه در حدود ۷۲ ميليارد دلار ارزش دارد.

با موفقيتي كه اپل يك بدست آورد، وزنياك در همان سال شروع به طراحي اپل ۲ كرد. هدف اين بود كه كامپيوتري آماده براي عموم مردم بسازند اما همچنان نداشتن منابع مالي كافي براي انجام اين كار، اشكالي بزرگ بود.

در اواخر سال ۱۹۷۶ ميلادي، مدير اسبق اينتل، مايك ماركولا، ۹۲ هزار دلار در اين كمپاني سرمايه‌گذاري كرد. به علاوه اپل كامپيوتر توانست وامي ۲۵۰ هزار دلاري از بانك دريافت كرده و سرمايه‌اي ۶۰۰ هزار دلاري براي خود دست و پا كند. با اين سرمايه‌ي بزرگ كارها به روال خود بازگشت و اپل در مسير رشد قرار گرفت. اين شركت در سال ۱۹۷۷ نيز اقدام به طراحي لوگوي خود كرد.

كامپبوتر اپل ۲، در ژوئن سال ۱۹۷۷ ميلادي با ارزش ۱۲۹۵ دلار روانه‌ي بازار شد. اين كامپيوتر داراي صفحه كليدي استاندارد، حافظه داخلي، منبع انرژي و گرافيك رنگي بود.

با اين كه اپل ۲ محصولي قدرتمند در زمان خود بود اما ارزش بالاي آن در اوايل مانع فروش بالاي اين كامپيوتر شد. اين شرايط با معرفي اپليكيشن VisiCalc در سال ۱۹۷۹ ميلادي تغيير كرد. اين نرم‌افزار با عنوان برگه‌اي جادويي براي انجام محاسبات، معرفي شد.

اين اپليكيشن ابتدا به صورت انحصاري براي اپل ۲ عرضه شد و باعث رشد سريع فروش آن شد. مردم براي اجراي اپليكيشن VisiCalc رو به سمت خريد اپل ۲ آورده بودند. سري كامپيوترهاي اپل ۲ يك موفقيت براي اين شركت بود و در طي ۱۵ سال ۶ ميليون از آن به فروش رسيد.

در سال ۱۹۸۰ اين كمپاني نسخه‌ي جديد اپل ۲ را با نام اپل ۳ عرضه كرد كه البته محصول موفقي نبود و توليد آن در سال ۱۹۸۴ متوقف شد.

در سال ۱۹۸۰ اپل به صورت عمومي عرضه شده و وارد بازار بورس شد و هر سهم آن با ارزش ۱۴ دلار به فروش رسيد. در طي يك سال ارزش كمپاني ۱۷۰۰ درصد رشد كرد و شگفتي بزرگي آفريد. جابز در مورد اين موفقيت مي‌گويد:

كمپاني اپل در سن ۲۳ سالگي من يك ميليون دلار، در سن ۲۴ سالگي ۱۰ ميليون دلار و در سن ۲۵ سالگي بيش از ۱۰۰ ميليون دلار ارزش داشت. البته اين مقدار براي من مهم نبود چرا كه هدف من پول نبود.

اپل تا به امروز تنها ماشين‌هاي متن محور ساخته بود و با اين كه اپل يك و دو بسيار موفق ظاهر شده بودند اما جابز اين بار به دنبال ايده‌اي جديد بود. در سال ۱۹۷۹ زماني كه اپل در حال كار بر روي پروژه‌هاي مكينتاش و ليساي خود بود، جابز بازديدي سه روزه از مركز تحقيقاتي زيراكس داشت و در عوض اين بازديد ۱۰ هزار سهم خود با ارزش ۱۰ دلار را به زيراكس واگذار كرد.

در طي اين بازديد جابز و گروهش از كارهاي انجام شده در زيراكس بسيار شگفت زده شده بودند. كامپيوتري كه رابط متخصصي گرافيكي داشته و گجتي داراي ۳ دكمه كه زيراكس آن را ماوس نام گذاري كرده بود براي آسان‌تر شدن كار با آن در انديشه متخصصين گرفته شده بود. جايز در مورد اين بازديد مي‌گويد:

مانند اينكه پرده از جلوي چشمان من كنار برود، آينده‌ي كامپيوتر را در جلوي ديدگان خودم مي‌ديدم.

همان طور كه انتظار مي‌رفت جابز اين ايده‌ها را به شركت خود آورد و البته نوآوري‌هايي براي آن در انديشه متخصصين گرفت. گروه ليسا و مكينتاش كار بر روي ايده‌هاي جابز را پس از اين بازديد آغاز كردند.

در ابتدا جابز بشدت درگير انجام كارهاي پروژه‌ي ليسا شده بود و دخالت او در اين پروژه به قدري زياد بود كه حتي ساختارهاي مديريتي اپل را نيز زير پا مي‌گذاشت. اين دخالت‌هاي او باعث شد كه مدير عامل وقت، مايكل اسكات، وي را از پروژه‌ي ليسا خارج كرده و حتي او را از گروه تحقيق و توسعه نيز اخراج كند.

حالا كه او از ليسا اخراج شده بود بر روي مكينتاش تمركز كرد كه البته در آنجا نيز كارها به خوبي پيش نرفت و مدير پروژه پس از تغييرات زيادي كه جابز در مكينتاش ايجاد كرد از سمت خود استعفا داد.

ليسا در سال ۱۹۸۳ ميلادي با ارزش ۱۰ هزار دلاري وارد بازار شد و مجهز به صفحه نمايش بهتر، حافظه داخلي و اپليكيشن مخصوص كسب و كار بود. اما اين كامپيوتر موفق به جلب انديشه متخصصين متخصصان نشد و پس از شكست ليسا ۲، اپل از ادامه دادن اين سري صرفانديشه متخصصين كرد.

در طرف مقابل مكينتاش كه در سال ۱۹۸۴ وارد بازار شد بسيار موفق عمل كرد. اين دستگاه كه داراي پردازنده‌ي ۶۸۰۰۰ موتورولا بود، مجهز به صفحه نمايش ۹ اينچي سياه و سفيد با رزولوشن ۵۱۲ در ۳۴۲ پيكسل، ۱۲۸ كيلوبايت رم و فلاپي درايو نيز شده بود. اين كامپيوتر ۲۴۹۵ دلار ارزش داشت و سيستم عامل آن System software 1.0 نام داشت.

مكينتاش به قدري پرطرفدار بود و باعث شد اپل در كمتر از ۴ ماه ۷۰ هزار دستگاه از اين كامپيوتر را به فروش برساند كه رقمي شگفت‌انگيز در زمان خود به شمار مي‌رفت. در كنار مشخصات متخصص و ظاهر مناسب، نحوه‌ي تبليغ اين دستگاه به فروش آن كمك بسياري ‌كرد.

تبليغي كه اپل در طي كوارتر سوم بازي سوپرباول سال ۱۹۸۴ ميلادي به نمايش گذاشت كه البته هدف آن نيز به چالش كشيدن IBM بود، تبليغي بسيار جذاب بود و بسياري آن را شاهكاري در صنعت تبليغات مي‌دانستند.

با موفقيت‌هاي اوليه مكينتاش، اپل پله‌هاي ترقي را يكي پس از ديگري پشت سر مي‌گذاشت اما در طي اين دوران تغييراتي اساسي در رده‌هاي مديريتي به خود ديد. در سال ۱۹۸۳ ميلادي، مدير ارشد شركت پپسي، جان اسكالي، به عنوان مدير عامل به شركت اپل پيوست. استيو جابز در اين انتساب نقشي مهم را ايفا كرد و در طي اين اتفاقات بود كه ديالوگ معروف بين اسكالي و جابز به وقوع پيوست. جابز به اسكالي گفته بود:

آيا دوست داري تا آخر عمر خود آب گازدار بفروشي؟ يا مي‌خواهي با من بيايي و دنيا را تغيير دهي؟

با اين حال دوران اسكالي دوران غم انگيز را در دفتر خاطرات جابز رقم زد. در حالي كه ابتدا همه چيز به خوبي پيش مي‌رفت، شرايط با گذشت زمان تغيير كرد. روش مديريت اين دو بسيار متفاوت بود و باعث مي‌شد اختلافاتي بين جابز و اسكالي بوجود بيايد. براي مثال مكينتاش ابتدا ۱۹۹۵ دلار ارزش داشت و چند روز قبل از عرضه‌ي رسمي اين ارزش توسط اسكالي به ۲۴۹۵ دلار افزايش يافت.

جابز در واقع شركتي در شركت اپل براي خود ساخته بود و با گروهي كه تشكيل داده بود در حال كار بر روي مكينتاش بود و روش مديريت او با مديريت كلي اپل تفاوت‌هاي زيادي داشت.

پس از محبوبيت اوليه‌ي مكينتاش، روند نزولي اين كامپيوترها آغاز شد و كار به جايي رسيد كه جابز از پست خود به عنوان سرپرست گروه مكينتاش بركنار شد. اما جابز ميدان را خالي نكرد و حتي سعي خود را مي‌كرد تا جبهه‌اي عليه اسكالي ايجاد كند. اشكالات به قدري بزرگ شدند كه جابز به عنوان عضو هيئت مديره منتسب شد تا دستي در كارهاي اجرايي شركت نداشته باشد.

جابز كه حالا هيچ كنترلي بر روي كارها نداشت و نمي‌توانست كار مورد علاقه‌ي خود را انجام دهد، در سال ۱۹۸۵ ميلادي استعفا داد و كمپاني NeXT كه كامپيوترهاي قدرتمند مي‌ساخت را پايه‌ريزي كرد.

در اين حين با معرفي LaserWriter و PageMaker فروش مكينتاش افزايش يافت و اپل رهبر بازار DTP شد. اين رشد ديري نپاييد و با آغاز سال ۱۹۸۹ ميلادي به دليل ارزش بالا و رشد رقبا روند نزولي مكينتاش آغاز شد.

در سال ۱۹۹۰ ميلادي، اپل سه نسخه‌ با ارزش كم از كامپيوترهاي مكينتاش خود را با نام‌هاي Macintosh Classic، Macintosh LC و Macintosh IIsi روانه‌ي بازار كرد كه محصولات موفقي نيز به شمار مي‌رفتند.

سپس خانواده‌ي پاوربوك از لپ‌تاپ‌هاي اين شركت معرفي شدند. اولين لپ‌تاپ از اين سري سال ۱۹۹۱ ميلادي روانه‌ي بازار شد.

اين لپ‌تاپ‌ها كه متخصصان حرفه‌اي بازار را هدف گرفته بودند، توانستند جوايز بسياري بدست آورند. ساخت اين خانواده از لپ‌تاپ‌ها در سال ۲۰۰۶ ميلادي متوقف شد.

در دهه‌ي ۹۰ ميلادي اپل لوازم الكتريكي بسياري از جمله دوربين‌هاي ديجيتال، پخش‌كننده‌هاي قابل حمل سي‌دي‌هاي صوتي، اسپيكرها، كنسول‌هاي ويدئويي، سرويس الكترونيك eWorld و لوازم تلويزيون را روانه‌ي بازار كرد كه هيچ كدام از اين محصولات موفقيتي كسب نكردند. البته در اين دوران اپل شاهد رشد شركت مايكروسافت نيز بود.

در سال ۱۹۹۶ ميلادي، مدير عامل وقت اپل، گيل آميليو، تصميم به خريد NeXT و سيستم عامل NeXTSTEP آن گرفت كه در واقع جابز را به كمپاني بازگرداند كه آن را بنيان نهاده بود و آميليو او را به عنوان مشاور خود برگزيد. پس از گذشت يك سال جابز به عنوان مدير عامل موقت انتخاب شد چرا كه اپل سه سال گذشته را با شكست پشت سر گذاشته بود كه اين عملكرد بد باعث استعفاي آميليو شد. در سال ۱۹۹۷ ميلادي اپل فروشگاه الكترونيك خود را معرفي كرد و در سال ۱۹۹۸ ميلادي iMacها روانه‌ي بازار شدند.

iMac محصولي زيبا و با حجم بسيار كم بود و موفقيت بسياري را كسب كرد. اپل با فروش ۸۰ هزار iMac توانست دوباره به سوددهي برسد.

پس از آغاز دهه‌ي جديد ميلادي، اپل Mac OS X را در مارس سال ۲۰۰۱ ميلادي عرضه كرد. اين سيستم عامل براساس BSD Unix و OPENSTEP NeXT طراحي شده و بسيار قابل اعتماد، پايدار و ايمن بود و اپل آن را غيرقابل نفوذ مي‌دانست.

در ماه اكتبر سال ۲۰۰۱ ميلادي آيپاد رونمايي شد و برگي جديد در تاريخ اپل رقم زد. اين پخش‌كننده‌ي قابل حمل صوتي ديجيتال، ۳۹۹ دلار ارزش داشت و در طي شش سال بيش از ۱۰۰ ميليون دستگاه از آن به فروش رسيد.

در سال ۲۰۰۱ اولين فروشگاه‌هاي فيزيكي اپل در شهرهاي كاليفرنيا و ويرجينياي آمريكا افتتاح شدند.

بعد از گذشت دو سال، اپل فروشگاه آيتونز خود را معرفي كرد كه در آن هر موسيقي ۰.۹۹د دلار به فروش مي‌رفت. اين فروشگاه توجه بسياري را به خود جلب كرد و آٰرشيو بزرگي از موسيقي‌ها را در خود جا داده بود. در وصف محبوبيت اين سرويس ذكر اين نكته كافي است كه تا سال ۲۰۰۸ ميلادي بيش از ۵ ميليارد دانلود از اين فروشگاه انجام شد.

در سال ۲۰۰۶ ميلادي اپل مك‌بوك پرو را معرفي كرد. اين لپ‌تاپ دومين كامپيوتر بعد از iMac بود كه مجهز به پردازنده‌ي دو هسته‌اي اينتل مي‌شد. در روز معرفي شاهد نسخه‌ي ۱۵ اينچي اين لپ‌تاپ بوديم اما در سال‌هاي آينده نسخه‌ي ۱۷ اينچي اين لپ‌تاپ نيز عرضه شد.

بازه‌ي بين سال‌هاي ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۷ ميلادي دوراني طلائي براي اپل رقم زد و ارزش سهام اين شركت در اين بازه ده برابر شد.

موفقيت آيپاد باعث شد كه شايعات معرفي موبايل هوشمند توسط اپل قدرت گرفته و هر روز بيشتر از قبل مطرح شوند. شايعات در سال ۲۰۰۷ ميلادي به حقيقت پيوستند و اپل تحولي عظيم در بازار موبايل‌هاي هوشمند با معرفي آيفون ۳.۵ اينچي خود بوجود آورد كه داراي بدنه‌ي پشتي فلزي نيز بود.

اين دستگاه اولين موبايل هوشمندي با صفحه نمايش لمسي بود كه انديشه متخصصين عموم را به سمت خود جلب كرد. معرفي اين موبايل روزي است كه دنياي موبايل‌هاي هوشمند زير و رو شد.

نسل بعدي آيفون‌ها با ورود آيفون ۳ جي اس در سال ۲۰۰۸ ميلادي روانه‌ي بازار شد كه البته بدنه‌ي پلاستيكي داشت و ارزش آن نسبت به اولين آيفون پايين‌تر آمده بود. علاوه بر همراهي از ارتباطات اينترنت نسل سوم، اين موبايل از جي‌پي‌اس و اپليكيشن‌هاي ساخت توسعه‌دهندگان غيراپلي نيز همراهي مي‌كرد. در همان سال اپل مقام سومين توليد‌كننده‌ي بزرگ موبايل‌هاي هوشمند را به خود اختصاص داد.

آيفون ۳ جي اس كه اس آن كوتاه شده‌ي speed به معناي سرعت بود و ظاهري مشابه نسل قبل داشت. اما داراي پردازنده‌ي قدرتمندتر و دوربيني ۳ مگاپيكسلي بود.

در سال ۲۰۰۹ ميلادي جابز كه با اشكال بيماري خود دست و پنجه نرم مي‌كرد ۶ ماه مرخصي گرفت و اپل را ترك كرد. جابز در رايانامهي در مورد اين مساله اين گونه انديشه متخصصين خود را بيان كرده بود:

اشكال سلامتي من نه تنها من و خانواده‌ام را تحت تاثير قرار داده بلكه باعث نگراني همكارانم در اپل شده است. اما اپل تمركز خود را براي معرفي محصولات فوق‌العاده هرگز از دست نخواهد داد.

سال ۲۰۱۰ ميلادي آيفون ۴ معرفي شد كه داراي طراحي جديد بود و فريمي از جنس استيل ضدزنگ داشت و قاب جلو و پشت موبايل از جنس شيشه بود. آيفون ۴ داراي دوربين جلو و صفحه نمايش رتينا داشت.

به علاوه در سال ۲۰۱۰ ميلادي اپل اولين تبلت خود با نام آيپد را با ارزش ۴۹۹ دلار معرفي كرد. اولين نسل آيپد صفحه نمايش ۹.۷ اينچي داشت.

آخرين نسخه از آيپد حالا صفحه نمايش ۱۲.۹ اينچي داشته و با نام آيپد پرو به تازگي معرفي شده است.

اپل در سال هاي آينده نيز روند هميشگي خود را حفظ كرد و آيفون ۴ اس را در سال ۲۰۱۱ ميلادي روانه‌ي بازار كرد. مانند گذشته در ظاهر دستگاه تغييري ايجاد نشده بود اما از لحاظ سخت‌افزاري شاهد تغييراتي بوديم كه مهم‌ترين آن اضافه شدن سيري به عنوان دستيار مجازي بود.

در سال ۲۰۱۱ ميلادي جابز بار ديگر به دليل اشكال بيماري خود مجبور به ترك اپل شد اما اين بار زماني براي مرخصي او مشخص نشده بود. او در زمان معرفي iCloud براي مدتي به روي سن آمد كه آخرين حضور او در كنفرانس‌هاي اپل بود. همزمان با اين اتفاق اپل لقب با ارزش‌ترين برند دنيا را نيز از آن خود كرده بود.

با توجه به اوضاع نامناسب جسمي جابز از پست خود به عنوان مدير عامل اپل در اوت سال ۲۰۱۱ استعفا كرد و در ۵ اكتبر همان سال در اثر بيماري جان خود را از دست داد و ضربه‌اي جبران ناپذير به اپل وارد كرد.

با اين حال اوضاع با گذر زمان به روال عادي خود بازگشت و اپل در سال ۲۰۱۲ ميلادي آيفون ۵ را معرفي كرد. اين موبايل داراي طراحي جديد و صفحه نمايش بزرگ‌تر ۴ اينچ بود. آيفون جديد مجهز به پردازنده‌ي A6 بود و دوربين ۸ مگاپيكسلي آن جز بهترين دوربين‌هاي موجود بر روي موبايل‌هاي هم دوره خود بود.

اپل همانند گذشته طي دوره‌ي ۶ ماهه آيفون ۵ سي و ۵ اس را نيز معرفي كرد كه ۵ سي از جنس پلاستيك بود و ارزش پايين‌تري نسبت به ۵ اس داشت. در آيفون ۵ اس شاهد معرفي اولين حسگر اثر انگشت بر روي آيفون‌ها نيز بوديم.

پس از ۵ اس نوبت آيفون ۶ و ۶ پلاس بود تا بار ديگر ركوردها را جابه‌جا كنند. اين آيفون‌ها انقلابي براي اپل محسوب مي‌شدند چرا كه آيفون ۶ داراي صفحه نمايش ۴.۷ اينچي و ۶ پلاس صفحه نمايش ۵.۵ اينچي داشت و در رده‌ي تبلت‌ها قرار مي‌گرفت.

تنها چند روز قبل اپل پرچمداران جديد خود با نام ۶ اس و ۶ اس پلاس را معرفي كرد كه مانند روال گذشته تغييري در ظاهر نداشت اما فناوري لمس سه بعدي، دوربين ۱۲ مگاپيكسل و پردازنده‌ي پرقدرت A9 مهم‌ترين تغييرات آن نسبت به نسل قبل به شمار مي‌روند.

داستان اوج گرفتن اپل از پاركينگ خانه‌ي استيو جابز كه با فراز و نشيب‌هاي زيادي همراه بود با مرگ ناگهاني جابز پايان نگرفته اما به طور قطع دنياي فناوري كمتر مديري با قدرت و خلاقيت جابز به خود ديده است.

اپل نيز دوران سخت پس از مرگ جابز را پشت سر گذاشته و اميدوار است تا در سال‌هاي آينده نيز روند رو به رشد خود را حفط كند.