كرونا در كودكان؛ خردسالان هم به كوويد ۱۹ مبتلا مي‌شوند؟
شيوع يك ويروس جديد هميشه موجب سردرگمي مي‌شود و سؤال‌هاي زيادي درمورد آن مطرح مي‌شود: اين ويروس از كجا آمده است؟ چگونه منتشر مي‌شود؟ چقدر خطرناك است؟ آيا كودكان هم كرونا مي‌گيرند؟ ده هفته پس از همه‌گيري كوويد ۱۹، اطلاعات كافي به دست آمده تا بتوانيم برخي از اين شكاف‌ها را پر كنيم. دانشمندان معتقدند ويروس‌هاي عامل بيماري تنفسي، احتمالا ازطريق قطرات تنفسي منتقل مي‌شوند.
داده‌هاي موجود نشان مي‌دهد كه يك فرد آلوده به ويروس كرونا جديد به‌طور متوسط مي‌تواند ۲/۲ نفر ديگر را آلوده كند. به‌طوركلي، ۳/۴ درصد از افرادي كه بيماري كوويد ۱۹ در آن‌ها گزارش شده، از دنيا رفته‌اند اگرچه احتمالا اين نرخ مرگومير بيش از نرخ مرگومير واقعي است؛ زيرا افراد داراي علائم خفيف معمولا تشخيص داده نشده و در شمار بيماران عفوني درانديشه متخصصين گرفته نمي‌شوند. اما با گذشت چندين هفته از شيوع بيماري، يك معما همچنان باقي مانده است: كودكان كجا هستند؟
در تجزيه‌و‌تحليلي كه اخيرا روي بيش از ۷۲ هزار مورد تأييدشده بيماري در چين انجام شد، كودكان داراي سن كمتر ۱۰ سال، حدود يك درصد از موارد عفوني را تشكيل مي‌دادند. حتي يك كودك نيز درميان ۱۰۲۳ مرگ ثبت‌شده در چين در آن زمان، ديده نمي‌شد. تدروس ادهانوم، مدير كل سازمان جهاني بهداشت در اواسط ماه فوريه به خبرنگاران گفت:
ما موارد نسبتا كمي را از كرونا در كودكان مي‌بينيم. براي درك علت اين موضوع بايد پژوهش‌هاي بيشتري انجام شود.
بادي كريچ، متخصص بيماري‌هاي عفوني اطفال در مركز پزشكي دانشگاه وندربيلت، با عجيب‌دانستن احتمال پايين ابتلاي كودكان به كرونا مي‌گويد الگوهاي مرگومير همبسته‌با بيشتر عوامل بيماري‌زاي تنفسي معمولا يك منحني U شكل دارد كه نشان‌دهنده‌ي بروز موارد شديدتر بيماري در كودكان و سالخوردگان است. ويروس‌هاي تنفسي در بدن‌هايي كه در آن سيستم ايمني درحال توسعه بوده يا شروع به ضعيف شدن كرده است، شكوفا مي‌شوند. اين ويروس‌ها شامل چهار ويروس كرونا هستند كه موجب سرماخوردگي معمولي مي‌شوند و ميزان شيوع آن‌ها در كودكان بيشتر از افراد بزرگسال است. كريچ مي‌گويد:
به‌انديشه متخصصين مي‌رسد ويروس جديد كه عامل كوويد ۱۹ است، برعكس باشد.
مطالعه‌ي دقيقي كه به‌تازگي منتشر شده است ممكن است به توضيح اين اتفاق كمك كند. به‌انديشه متخصصين مي‌رسد كودكان هم مي‌توانند كرونا بگيرند و صرفا چندان بيمار نمي‌شوند. جاستين لسلر، همه‌گيرشناس بيماري‌هاي عفوني در دانشكده بهداشت عمومي بلومبرگ جانز هاپكينز مي‌گويد:
احتمال ابتلاي كودكان به كرونا درست به اندازه‌ي احتمال بيمار شدن افراد بزرگسال است. اگر شما فقط داده‌هاي مرتبط‌با موارد مبتلا را داشته باشيد كه در اغلب اوقات نيز چنين است، نمي‌توانيد تشخيص دهيد كه احتمال بيمار شدن كودكي كه در معرض بيماري قرار گرفته، نسبت‌به يك فرد بزرگسال بيشتر است يا نه. كسي جز ما نتوانسته است داده‌هاي مربوط به گروه‌هاي درمعرض بيماري را مطالعه كند تا ببيند كه چه كسي بيمار شده و چه كسي بيمار نشده است.
چند هفته پيش، يكي از دانش‌آموختگان جانز هاپكينز كه در چين كار مي‌كند، درمورد همكاري روي مدل‌سازي بيماري با استفاده از داده‌هاي جمع‌آوري شده به‌وسيله‌ي مركز كنترل و پيشگيري از بيماري‌هاي شنژن با لسلر تماس گرفت. لسلر وقتي به داده‌ها نگاه كرد، متوجه شد كه اطلاعات جديد مي‌تواند در يافتن پاسخ اين سؤال كه نحوه‌ي عمل ويروس در گروه‌هاي سني مختلف به چه صورت است، مفيد باشد.
در ۸ ژانويه، مركز كنترل‌و پيشگيري از بيماري‌هاي شنژن نخستين مورد محلي از كوويد ۱۹ را شناسايي و نظارت بر مسافران استان هوبئي را كه مركز شيوع بيماري جديد بود، آغاز كرد. طي چند هفته‌ي آينده، آژانس مذكور نظارت خود را گسترش داد و افراد مبتلا به تب را در بيمارستان‌ها و كلينيك‌هاي محلي مورد آزمايش قرار داد. مقامات بهداشتي درمجموع، ۳۹۱ بيمار مبتلا به كوويد ۱۹ و ۱۲۸۶ نفر را كه در تماس نزديك با اين بيماران قرار گرفته بودند، شناسايي كردند. آن‌ها افراد را پيگيري كردند و به‌طور منظم مورد آزمايش قرار دادند تا ببينند آيا حتي اگر علائمي نشان نمي‌دهند، دچار اين بيماري شده‌اند. اين گروه دريافتند كه احتمال عفوني‌شدن كودكان داراي سن ۹ سال و كمتر كه درمعرض ويروس قرار گرفته بودند، به‌اندازه‌ي ديگر گروه‌هاي سني است. اما احتمال بروز علائم شديدي كه در گروه‌هاي داراي سن بيشتر ديده مي‌شود، در كودكان بسيار كمتر است. درحقيقت، بسياري از كودكان اصلا علائمي نشان نمي‌دادند. پژوهشگران نتايج تجزيه‌و‌تحليل خود را به‌تازگي در وب‌سايت medRxiv منتشر كرده‌اند.
داده‌هاي حاصل‌از مطالعه‌ي جديد نمي‌تواند توضيح دهد كه چرا كودكان دچار علائم خفيف‌تري مي‌شوند. اما پژوهش‌هاي گذشته كه روي ويروس مشابه يعني ويروس عامل سارس انجام شده است، تا حدي به روشن شدن اين موضوع كمك مي‌كند. اين ويروس نيز افراد بزرگسال را بيش از كودكان مورد هجوم قرار مي‌داد. در جريان شيوع سارس كه در سال‌هاي ۲۰۰۲ و ۲۰۰۳ رخ داد، ۷۷۴ نفر يا حدود يك نفر از هر ۱۰ نفري كه آلوده مي‌شدند، جان خود را از دست دادند اما درميان قربانيان هيچ فرد كمتر از ۲۴ سالي ديده نشد.
در موارد شديد سارس، در حالي‌كه ويروس به‌سرعت درحال تكثير در ريه‌هاي فرد مبتلا بود، بيمار را دچار علائم تب و سرفه مي‌كرد. حدود يك هفته بعد و با مداخله‌ي سيستم ايمني، بيمار به‌طور خود‌به‌خود بهبود مي‌يافت. اما سپس مرحله‌ي دوم بيماري آغاز مي‌شد كه بسيار بدتر از مرحله‌ي اول بود. مطالعه‌اي كه با تمركز بر ۷۵ بيمار مبتلا به سارس انجام شد، نشان مي‌داد مرحله‌ي دوم بيماري كه اغلب موجب مرگ مي‌شد، اصلا به‌خاطر خود ويروس نبود بلكه به‌علت افسارگسيختگي سيستم ايمني فرد بيمار رخ مي‌داد. به‌دلايلي كه هنوز مشخص نشده است، برخي افراد به‌خصوص افراد سالخورده و بيمار نمي‌توانستند پاسخ التهابي ايجاد شده در بدن را متوقف كنند و درنتيجه‌ي آن، سلول‌هاي ايمني و مولكول‌هاي القاكننده‌ي التهاب يعني سيتوكين‌ها به ريه‌ها سرازير مي‌شدند. اين به اصطلاح «طوفان سيتوكين» موجب بروز علائم شديد بيماري مي‌شد: ذات‌الريه، دشواري تنفس و آسيب‌ديدن اندام‌ها. استنلي پرلمن، ويروس‌شناس و متخصص بيماري‌هاي عفوني اطفال در دانشگاه آيووا مي‌گويد:
سيتوكين‌ها در حالت طبيعي به سيستم ايمني كمك مي‌كنند تا ويروس را از بدن پاك كند اما در افرادي كه عملكرد ضعيفي نشان مي‌دادند، اين پاسخ شديد بود و موجب بروز صدماتي مي‌شد كه بيش از آسيب‌هاي ناشي‌از خود ويروس بود.
به‌انديشه متخصصين مي‌رسد كوويد ۱۹ نيز شباهت‌هايي با ويروس عامل سارس داشته باشد، بنابراين پزشكان به اين فكر افتادند كه شايد محدود كردن التهاب در درمان بيماري مفيد باشد. در يكي از اولين مطالعات انجام‌شده روي بيماران مبتلا به كوويد ۱۹، پزشكان بيمارستان ژونگنان در هوبئي، گزارش كردند كه براي درمان بيماران از داروهايي استروئيدي استفاده كردند كه پاسخ ايمني را كاهش مي‌دهد. گرچه توانايي مطالعه در ارزيابي نتايج محدود بود، نويسندگان گزارش كردند كه اثربخشي اين روش درماني تأييد نشد.
پرلمن مي‌گويد دانشندان هنوز دقيقا نمي‌دانند كه چرا برخي افراد دربرابر ويروس اين گونه پاسخ مي‌دهند. اما در مطالعاتي كه روي موش انجام شده است، آزمايشگاه او نشان داده است كه همگام با افزايش سن حيوانات، ريه‌هاي آن‌ها دچار آسيب‌هايي مي‌شود كه حاصل آن تغييراتي ساختاري است كه حيوان رادر برابر عفونت ناشي‌از ويروس‌هاي كرونا آسيب‌پذيرتر مي‌كند. مخصوصا درمورد سارس، هرچه سن موش‌ها بيشتر بود، بيماري آن‌ها شدت بيشتري داشت. پرلمن مي‌گويد:
ما مي‌دانيم كه محيط ريه ازانديشه متخصصين اين گروه از ويروس‌هاي تنفسي اهميت دارد. با افزايش سن، محيط ريوي تغيير مي‌كند. گرده گياهان و آلودگي‌ها به ريه هجوم مي‌آورند و بدن با ايجاد التهاب دربرابر آن‌ها پاسخ مي‌دهد. سابقه‌ي التهاب ممكن است روي نحوه‌ي عملكرد دربرابر ويروس‌هاي كرونا تأثيرگذار باشد.
كريچ مي‌گويد پژوهش‌هاي بيشتري مورد نياز است اما اين، توضيح قابل‌قبولي براي علائم خفيف كوويد ۱۹ در كودكان است. ريه‌ي غيرملتهب ازانديشه متخصصين پناه دادن به ويروس جاي مناسبي نيست. قدم بعدي آن است كه پاسخ كودكاني را مورد مطالعه قرار دهيم كه ازانديشه متخصصين ريوي اشكال دارند. مثلا كودكان داراي سابقه‌ي آسم يا نوزاداني كه زودرس به دنيا آمده و فاقد ماده‌اي هستند كه كيسه‌هاي كوچك موجود در ريه‌ها را كه به تبادل اكسيژن كمك مي‌كنند، باز نگه مي‌دارد. اگر اين كودكان نيز علائم شديد كوويد ۱۹ را تجربه كنند، فرضيه‌ي ريه دست‌نخورده همچنان مطرح باقي مي‌ماند.
به‌گفته‌ي كريچ، يكي ديگر از حدسيات آن است كه كودكان ممكن است پاسخ‌هاي ايمني خود را قبلا دربرابر ويروس‌هاي كرونا عامل سرماخوردگي كه به‌طور مداوم به آن‌ها حمله مي‌كند، مورد استفاده قرار داده باشند. كريچ مي‌گويد:
ما ازانديشه متخصصين نحوه‌ي تغيير آنتي‌بادي‌ها براي اتصال به مهاجمان خارجي، تاحدودي با هم تفاوت داريم. اين احتمال وجود دارد كه مواجهه‌با ويروس‌هاي كروناي ديگر در كودكان منجر به ظهور آنتي‌بادي‌هايي شده باشد كه تا حدي با ويروس عامل كوويد ۱۹ مشترك باشند.
البته كريچ بر اين مسئله نيز تأكيد مي‌كند كه درحال‌حاضر هيچ مدركي مبني‌بر اين اتفاقات وجود ندارد. ممكن است درك مكانيسم‌هاي پشت‌صحنه‌ي تأثير كمتر كرونا در كودكان نياز به سال‌ها آزمايش دقيق داشته باشد. اما در حال حاضر و براي شرايط فعلي، پژوهش لسلر نتايجي ازانديشه متخصصين مداخلات بهداشت عمومي به‌همراه دارد. اگر كودكان به كرونا مبتلا شوند، احتمالا نقش زيادي در شيوع بيشتر بيماري خواهند داشت زيرا علائم خفيف‌تر آن‌ها ممكن است تشخيص داده نشود. براين‌اساس و به‌گفته‌ي لسلر، تعطيلي مدارس ممكن است اقدام مهمي درجهت پيشگيري از شيوع بيشتر بيماري باشد.
هم انديشي ها