چرا ويروس كرونا بهراحتي در ميان مردم منتشر ميشود؟
در چند تجزيهوتحليل ژنتيكي و ساختاري يكي از ويژگيهاي اصلي ويروس كرونا جديد شناسايي شده است (پروتئيني كه روي سطح ويروس قرار دارد) كه شايد بتواند توضيح دهد چرا اين ويروس بهآساني ميتواند سلولهاي انساني را آلوده كند. برخي از پژوهشگران نيز درحال مطالعه دروازهاي هستند (گيرندهاي كه روي غشاي سلول انساني قرار دارد) كه ويروس كرونا جديد ازطريق آن وارد بافتهاي انساني ميشود. هم گيرندهي سلولي و هم پروتئين ويروس، اهداف بالقوهاي براي ساخت داروهاي مهار اين پاتوژن هستند؛ اما پژوهشگران ميگويند هنوز براي اطمينان از اين مسئله زود است. ديويد ويسلر، متخصص ويروسشناسي ساختاري از دانشگاه واشنگتن در سياتل ميگويد:
درك انتقال ويروس ازانديشه متخصصين مهار و پيشگيري از آن در آينده مهم است.
ويروس جديد بسيار راحتتر از ويروس عامل سندرم تنفسي حاد بسيار سخت يا سارس كه يك ويروس كروناي ديگر است، منتشر ميشود و تعداد افرادي كه عفوني كرده، بيش از ده برابر سارس است. ويروس كرونا براي آلودهكردن سلول از پروتئين اسپايك استفاده ميكند (زوائدي كه به حالت برجسته در سطح پوشش ويروس قرار دارد) و با استفاده از آن به غشاي سلول متصل ميشود. اين فرايند بهوسيلهي آنزيمهاي خاص سلولي فعال ميشود.
تصويري از ويروس كرونا جديد كه با استفاده از ميكروسكوپ الكتروني گرفته شده است
تجزيهوتحليل ژنومي ويروس كرونا جديد نشان داده است كه پروتئين اسپايك ويروس جديد با پروتئين اسپايك ويروسهاي خويشاوند آن متفاوت است و ويروس داراي مكاني روي اين پروتئين است كه بهوسيلهي آنزيمي از سلول ميزبان كه فورين نام دارد، فعال ميشود. لي هوآ، متخصص زيستشناسي ساختاري از دانشگاه علم و فناوري هوآژونگ در ووهان، شهري كه شيوع ويروس كرونا از آنجا آغاز شد، ميگويد اين نتيجه قابلتوجه است زيرا فورين در بسياري از بافتهاي انساني ازجمله ريهها، كبد و رودهي كوچك وجود دارد كه به اين معنا است كه ويروس داراي پتانسيل حمله به ارگانهاي مختلف بدن است. لي ميگويد اين يافته ميتواند برخي علائم مشاهدهشده در افراد مبتلا به ويروس كرونا مانند نارسايي كبدي را توضيح دهد. او ميگويد كه سارس و ويروسهاي كرونا ديگر همين جنس، داراي سايت فعالسازي فورين نيستند. گري ويتاكر، ويروسشناس دانشگاه كرنل ميگويد:
سايت فعالسازي فورين موجب ميشود ويروس ازانديشه متخصصين ورود به سلولها از سارس بسيار متفاوت باشد و اين امر احتمالا روي پايداري و بنابراين انتقال ويروس تأثير ميگذارد.
چندين گروه پژوهشي ديگر نيز سايتهاي فعالسازي را شناسايي كردهاند كه احتمالا به ويروس كرونا جديد كمك ميكند تا در جوامع انساني سريعتر منتشر شود. آنها خاطرنشان ميكنند كه اين سايتها در ويروسهاي ديگري كه سرعت انتشار بالايي دارند مانند سويههاي شديد ويروس آنفلوانزا نيز ديده شدهاند. البته درمورد اين ويروسها، سايت فعالسازي روي پروتئيني قرار دارد كه هماگلوتينين نام دارد، نه روي پروتئين اسپايك ويروس.
لاخبار تخصصي احتياط درمورد اين نتايج
برخي از پژوهشگران درمورد تأكيد بيشازحد روي نقش سايت فعالسازي در كمك به انتشار سريع ويروس كرونا هشدار ميدهند. جيسون مكللان، متخصص زيستشناسي ساختاري از دانشگاه تگزاس ميگويد:
ما نميدانيم اين ويژگي تا چه اندازه اهميت دارد.
دانشمندان ديگر درمورد مقايسهي سايتهاي فعالسازي فوريني كه روي ويروس آنفلوانزا قرار دارد با سايتهاي موجود روي ويروس كرونا احتياط ميكنند. پيتر وايت، ويروسشناس دانشگاه نيو ساوتولز در استراليا ميگويد پروتئين ﻫﻤـﺎﮔﻠﻮﺗيﻨيﻦ روي سطح ويروسهاي آنفلوانزا مشابه يا مرتبط با پروتئين اسپايك ويروسهاي كرونا نيست.
ليجون رونگ، ويروسشناس دانشگاه ايلينوي ميگويد كه ويروس آنفلوانزا كه موجب مرگبارترين همه گيري ثبتشده در تاريخ يعني همهگيري جهاني آنفلوانزاي اسپانيايي سال ۱۹۱۸ شده است، اصلا سايت فعالسازي فورين ندارد. ويتاكر ميگويد براي آزمايش عملكرد سايت فعالسازي بايد مطالعات سلولي و حيواني انجام شود. او ميگويد:
ويروسهاي كرونا غير قابل پيشبيني هستند و اغلب فرضيههاي خوب در آخر اشتباه از آب درميآيند.
گروه ويتاكر درحال آزمايش روي اين موضوع هستند كه چگونه حذف يا تغيير اين سايت روي عملكرد پروتئين اسپايك تأثير ميگذارد.
اهداف دارويي
گروه لي همچنين درحال جستجوي مولكولهايي هستند كه بتوانند فورين را مهار كنند و شايد بهعنوان درمان احتمالي به كار آيند. اما پيشرفت آنها بهعلت شيوع و محدوديتهاي ناشي از آن كند است. لي تنها عضو گروه است كه در حال حاضر به آزمايشگاه دسترسي دارد.
گروه مكللان در تگزاس ويژگي ديگري را شناسايي كردهاند كه ميتواند توضيح دهد كه چرا ويروس كرونا جديد با اين حد از موفقيت سلولهاي انساني را آلوده ميكند. آزمايشهاي آنها نشان داده است كه اتصال پروتئين اسپايك ويروس به گيرندهاي كه روي سطح سلولهاي انساني قرار دارد (ACE2)، حداقل ده برابر محكمتر از اتصالي است كه پروتئين اسپايك ويروس سارس با گيرندهي سلول انساني برقرار ميكند. گروه ويسلر نيز به اين موضوع پي بردهاند و اين امر نشان ميدهد گيرندهي مذكور ممكن است هدف بالقوهي ديگري براي طراحي واكسن يا دارو باشد. براي مثال، داروهاي مهاركنندهي گيرنده ممكن است ورود ويروس كرونا به سلولها را دشوارتر كند.
هم انديشي ها