دارك وب و ديپ وب: تفاوت لايه‌هاي مخفي و تاريك اينترنت چيست؟
اغلب اوقات وقتي مباحثه اينترنت مطرح مي‌شود، فعاليت‌هاي روزمره مانند تماشاي ويدئيا مطالعه اخبار يا رزرو الكترونيك هتل به‌ذهن مي‌آيند. باوجوداين در لايه‌ي زيرين كارهاي سطحي اينترنت، لايه‌ي تاريكي براي فعاليت تروريست‌ها و جنايت‌كارها و افشاگرها وجود دارد.
عده‌ي زيادي معتقدند «ديپ‌وب» آخرين ايستگاه حريم خصوصي اينترنت در اين عصر تهاجمي است؛ درحالي‌كه عده‌اي ديگر هم آن را شيطاني‌ترين نقطه‌ي اينترنت مي‌دانند. در اين مقاله، سعي كرده‌ايم با اشاره به دنياي ديپ‌وب و دارك‌وب، حقايق از شايعات جدا شوند و چهره‌ي واقعي اين بخش جنجالي وب نشان داده شود.
ديپ‌وب به هر وب‌سايتي اطلاق مي‌شود كه دسترسي به آن ازطريق موتورهاي جست‌وجوي متداول مانند گوگل يا ياهو امكان‌پذير نباشد. دليل اين مسئله هم نبود ايندكسگذاري محتواي ديپ‌وب در موتورهاي جست‌وجو است. براساس تعريف متداول‌تر، ديپ‌وب سطح بالاتر يا عميق‌ترين سطح اينترنت است كه زير اينترنت سطح قرار گرفته است.
ايندكسگذاري وب
ايندكسگذاري يا شاخص‌گذاري در موتور جست‌وجوي گوگل و سيستم ايندكسگذاري پايدار آن به بهترين شكل تعريف مي‌شود. روش‌هاي ايندكسگذاري گوگل به‌شدت به فرايندي موسوم به كراولينگ (Crawling) يا خزش يا اسپايدرينگ وابسته هستند. در اين فرايند، عنكبوت (اسپايدر) مجازي در ميان مجموعهاي از صفحات وب‌سايت مي‌خزد كه دسترسي به اين صفحات ازطريق كليك روي لينك‌هاي مرتبط انجام شده است.
سپس، اسكن سريعي اجرا مي‌شود و بدين‌ترتيب محتواي صفحات به قالب ارسال‌شدني براي سرورهاي ايندكس گوگل تبديل مي‌شوند. در سرورهاي ايندكس، داده‌ها سازمان‌دهي مي‌شوند و وارد مجموعهاي از الگوريتم‌هاي موتور جست‌وجو مي‌شوند. اگر وب‌سايتي را موتور جست‌وجو ايندكسگذاري نكند، دسترسي به آن فقط به روش مستقيم و ازطريق URL يا لينك يا تايپ آدرس دقيق وب در مرورگر وب امكان‌پذير است.
چه افرادي از ديپ‌وب سود مي‌برند؟
افراد زيادي از قابليت‌هاي ديپ‌وب براي برقراري ارتباط بدون نام استفاده مي‌كنند. فهرست زير ذي‌نفعان ديپ‌وب در گذشته و حال را نشان مي‌دهد:
كارمندان سابق ارتش و دولت و متخصصان سازماني بارهاوبارها درباره‌ي اختلال و خرابي‌هاي گسترده و اغلب بدون نام گزارش مي‌دهند. اين افراد همراهبا خبرنگاران اطلاعات طبقه‌بندي‌شده و محرمانه را با رسانه‌ها مبادله مي‌كنند تا بدين‌ترتيب بتوانند از فسادها پرده بردارند.
معترضان سياسي و گروه‌هاي مدافع ضدسانسور
بي‌نام‌بودن يكي از اولويت‌هاي برجسته‌ي اين گروه است. اين گروه از دارك‌وب به‌عنوان واسطه‌اي براي ارتباط محرمانه و امن استفاده مي‌كنند.
درون ديپ‌وب چه مي‌گذرد؟
دنياي مخفي ديپ‌وب مجموعهاي غني از داده‌ها و امكاناتي مانند امكانات زير را شامل مي‌شود:
چرا وب‌سايت‌ها از ديپ‌وب استفاده مي‌كنند؟
تمام متخصصدهاي ديپ‌وب در يك ويژگي مشترك هستند: «اطلاعات براي مخاطب عمومي نيست». بعضي مالكان محتوا براي خارج‌كردن اطلاعات خود از دسترس مخاطب عمومي و اطمينان از نمايش‌داده‌نشدن محتوا در مرورگرهاي وب، هزينه‌‌هاي زيادي متقبل مي‌شوند.
البته، ديپ‌وب هميشه غيرقانوني نيست و فعاليت‌هاي متعددي در آن انجام مي‌شوند كه تعارضي با قانون ندارند. فعاليت‌هاي متداول ديپ‌وب عبارت‌اند از:
دارك‌وب چيست؟
با وجود اصطلاحاتي مانند دارك‌نت يا دارك‌اينترنت، از نام متداول دارك‌وب براي تعريف عميق‌ترين بخش اينترنت استفاده مي‌شود. براي دسترسي به دارك‌وب تا اندازه‌اي آشنايي با مفاهيم پيشرفته‌ي اينترنت و مراحل مختلف آن و حفظ حريم خصوصي لازم است.
روش دسترسي به دارك‌وب
بازديدكنندگان دارك‌وب براي حفظ حريم خصوصي و پنهان‌كردن هويت خود، از نرم‌افزارهاي ويژه مانند Tor استفاده مي‌كنند. در حالت عادي، وقتي متخصص اينترنت از هر نوع وب‌سايت موجود در شبكه‌ي جهاني وب بازديد مي‌كند، ازطريق آدرس پروتكل اينترنتي يا آدرس IP منحصر‌به‌فردي رديابي مي‌شود. باوجوداين، فرايند جست‌وجو در دارك‌وب كاملا متفاوت است و از نرم‌افزارهاي ويژه‌ي ماسكينگ براي بي‌نام‌كردن كامپيوترهاي شخصي و درعين‌حال مخفي‌سازي هويت، موقعيت مكاني، آدرس IP و ديگر اطلاعات خصوصي استفاده مي‌شود.
چه كساني از دارك‌وب استفاده مي‌كنند؟
تعداد كمي از متخصصان اينترنتي به دارك‌وب دسترسي دارند. متخصصان دارك‌وب تنها ۳ درصد از ميلياردها متخصصي را تشكيل مي‌دهند كه روزانه به اينترنت دسترسي دارند.
موادمخدري مانند ماري‌جوانا در دارك‌وب به‌وفور با ارزش ارزان‌تر از بازار پيدا مي‌شوند
شايد در نگاه اول ميزان استفاده از دارك‌وب اندك به‌انديشه متخصصين برسد؛ اما شركت‌ها و سازمان‌هاي مختلف، ازجمله شركت‌هاي قاچاق، دارك‌وب را به قطبي قوي تبديل كرده‌اند كه تعداد زيادي از متخصصان معمولي اينترنت به‌دنبال ورود و استفاده‌ي بي‌نام از امكانات آن هستند.
محتواي دارك‌وب چيست؟
دارك‌وب به‌دلايل متعدد براي متخصصان اينترنت جذاب است. ماهيت رازآلود و روش‌شناسي پيچيده‌ي موردنياز براي دسترسي به اين بخش از اينترنت آن را به دنيايي مخفي و رمزآلود، پر از فعاليت‌هاي شهواني، بازارهاي سياه و انديشه متخصصينات‌هاي انحصاري تبديل كرده است. فعاليت‌هاي دارك‌وب را مي‌توان به فعاليت‌هاي زير خلاصه كرد:
شماره‌‌كارت‌هاي اعتباري
فروش شماره‌‌كارت‌هاي اعتباري سرقتي يكي از تجارت‌هاي بزرگ دارك‌وب است. اين شماره‌ها كه معمولا در مجموعه‌هاي انبوه صدتايي يا بيشتر و با ارزش اندك فروخته مي‌شوند، براي فعاليت‌هاي قاچاق و نامشروع به‌كار مي‌روند.
پاسپورت‌هاي جعلي
پاسپورت‌هاي جعلي (Fake Document) يكي از وب‌سايت‌هاي محبوب دارك‌وب است كه درزمينه‌ي فروش اسناد جعلي و باكيفيت از تمام كشورهاي جهان تخصص دارد. براي مثال، مي‌توان با ۱۰۰۰ دلار پاسپورت آمريكايي دريافت كرد.
حساب‌هاي هك‌شده يا سرقتي
در دارك‌وب، دسترسي به حساب‌هاي هك‌شده و سرقتي وب‌سايت‌هاي محبوب و سرويس‌هايي مانند نتفليكس، اسپاتيفاي، اوبر و پي‌پال بسيار ساده است. حساب‌هاي سرقتي نتفليكس (تنها با پرداخت يك دلار)، حساب‌هاي هك‌شده‌ي اوبر براي اهدافي مثل فرار از قانون، حساب‌هاي اسپاتيفاي و حساب‌هاي پي‌پال را شامل مي‌شوند.
بليت‌هاي لاتاري بيت‌كوين
بيت‌كوين، تنها ارز مستقل است كه در دارك‌وب نيز متخصصد دارد و متخصصان به‌صورت بي‌نام از آن استفاده مي‌كنند. از اين ارزرمز معمولا براي قمار يا فعاليت‌هاي غيرقانوني مشابه استفاده مي‌شود. امروزه در دارك‌وب، معامله‌ي بيت‌كوين در سطح گسترده ازجمله براي بليت‌هاي لاتاري بيت‌كوين
كوپن‌هاي جعلي
كوپن‌هاي پس‌انداز جعلي معمولا از ۵۰ سنت تا تخفيف‌هاي بيشتر از ۲۰ درصد در دارك‌وب معامله مي‌شوند. از كوپن‌هاي جعلي براي استفاده از خدمات شركت‌هايي مانند Home Depot و Lowes (شركت‌هاي خرده‌فروشي آمريكايي فعال درزمينه‌ي لوازم و خدمات خانگي فعال) و برخورداري از تخفيف‌هاي عمده‌ي آن‌ها ازطريق باركد چاپ‌شده روي كوپن‌ها استفاده مي‌شود. اخيرا، دولت فدرال يكي از عوامل فروش كوپن‌هاي جعلي در دارك‌وب را به سرقت بيش از يك ميليون دلار ازطريق كوپن‌هاي تقلبي متهم كرده است.
مدارك دانشگاهي جعلي
مدرك هر مؤسسه‌اي براي فروش در دارك‌وب موجود است. در دارك‌وب به‌سادگي و به‌سرعت مي‌توان مدرك دانشگاه‌هاي معتبر مثل هاروارد يا ييل يا استنفورد را خريد.
رايسين و ديگر مواد سمي
رايسين كه در سريال محبوب بركينگ بد بر سر زبان‌ها افتاد، ماده‌ي سمّي بسيار خطرناك و كشنده‌اي است كه به‌سرعت به مرگ انسان منجر مي‌شود. اين ماده‌ي سمّي در يكي از وب‌سايت‌هاي دارك‌وب به‌نام Black Market Reloaded موجود بود و امكان خريد آن به‌صورت انبوه هم وجود داشت. Black Markter Reloeaded غيرفعال شد و اپراتور آن به‌دليل توليد اين ماده‌ي سمّي به زندان فدرال رفت. با وجود بسته‌شدن اين وب‌سايت، هنوزهم دسترسي به رايسين در دارك‌وب ازطريق وب‌سايت‌هاي ديگر وجود دارد.
خدمات پرينت سه‌بُعدي
به‌گزارش بيزنس‌اينسايدر، بعضي گروه‌ها و افراد با هدف توليد پول جعلي و شعبه‌هاي زيرزميني بانكي از فناوري پرينت سه‌بُعدي استفاده مي‌كنند. با پيشرفت فناوري پرينت سه‌بُعدي، بسياري از افراد از آن براي توليد اسناد ظاهرا رسمي با متخصصدهاي گسترده استفاده مي‌كنند.
مبدل جيبي EMP
فروش دستگاه‌هاي ژنراتور پالسي الكترومغناطيسي در اندازه‌ي جيبي، يكي از بازارهاي محبوب دارك‌وب چين است. يكي از متخصصدهاي اين دستگاه‌ها سوزاندن وسايل و دستگاه‌هاي الكترونيكي است. بعضي متخصصها از اين دستگاه براي اضافه‌كردن اعتبار به ماشين‌هاي قمار و افزايش بخت برد خود استفاده مي‌كنند.
استخدام آدم‌كش براي قتل
استخدام قاتل يكي از دسته‌بندي‌هاي مشهور دارك‌وب است. براساس گزارش‌ها، فهرست مجموعهاي از قاتل‌هاي مقاطعه‌كار در اعماق تيره‌ي دارك‌وب وجود دارد. بااين‌حال، بسياري معتقدند قاتلي در دارك‌وب وجود ندارد و هركس به‌قدري احمق باشد كه ازاين‌گونه خدمات استفاده كند، خود را درمعرض خطر دستگيري قرار داده است. صرف‌انديشه متخصصين از اينكه فرضيه‌ي قاتل‌هاي مقاطعه‌كار را باور كنيد يا صرفا آن را شايعه بدانيد، در دارك‌وب، جامعه‌اي واقعي از افراد مدعي آدم‌كشي در ازاي پول وجود دارد؛ اما اينكه اين افراد قصد شوخي دارند يا واقعا قاتل سريالي هستند، هنوز مشخص نيست.
مواد منفجره‌ي پلاستيكي
اگر رايسين و كوكائين براي فرونشاندن عطش شيطان جنايت‌كاران كافي نباشند، به تركيب‌هاي ديگري مثل مواد منفجره‌ي پلاستيكي موسوم به C4 روي مي‌آورند كه در مقياس انبوه روي دارك‌وب فروخته مي‌شوند. C4 نوع متداولي از مواد منفجره‌ي پلاستيكي نرم و انعطاف‌پذير است.
شماره‌هاي تأمين اجتماعي
يكي از وب‌سايت‌هاي دارك‌وب به‌نام Black Bank شماره‌هاي تأمين اجتماعي با امتياز بيش از ۷۵۰ را با ارزش ارزان مي‌فروشد.
دارو و مواد مخدر
مواد مخدر يكي از بازارهاي پرفروش دارك‌وب هستند. دارك‌وب ميزبان انواع مواد مخدر و دارو ازجمله ماري‌جوانا، هروئين، اكستازي، LSD، كوكائين، كراك، شيشه و... است. داروهاي طبي هم فراوان در دارك‌وب پيدا مي‌شوند. نمونه‌هاي متداول شامل مسكّن‌ها، ريتالين، آدرال (نوعي داروي محرك هيجان) و دكستروآمفتامين (نوعي داروي محرك براي بهبود عملكرد به‌خصوص در ورزش) است.
اسلحه
مشتريان وب‌سايتي به‌نام Armory در دارك‌وب مي‌توانند سلاح‌هايي مانند انواع AK-47، پرتابگرهاي موشكي، موشك‌هاي IED و انواع سلاح‌هاي ديگر را خريدوفروش كنند. Armory با وجود فهرست فروش وحشتناكش از فروش اين سلاح‌ها به گروه‌هاي تروريستي خودداري مي‌كند.
زره مدل SWAT
زره SWAT در اردوگاه‌هاي نظامي متداول است و به‌ندرت مي‌توان آن را خارج از مناطق نظامي پيدا كرد. مشتريان وب‌سايت Armory مي‌توانند براي امنيت بيشتر، همراهبا بسته‌ي اسلحه‌ي خود زره SWAT هم بخرند.
اورانيوم
حتي سنگ اورانيوم هم در دارك‌وب پيدا مي‌شود. سنگ اورانيوم ماده‌اي شيميايي است كه پس از پالايش، به ماده‌اي اتمي در سطح سلاح تبديل مي‌شود.
داده‌هاي هك‌شده‌ي حكومتي
فروش داده‌هاي هك‌شده‌ي حكومتي يكي از تجارت‌هاي بزرگ دارك‌وب است و بسياري از مشتريان به‌دنبال خريد هزاران رايانامه و شماره‌ي تأمين اجتماعي و مجموعهاي از داده‌هاي محرمانه‌ي ديگر هستند.
بازار كالاهاي تقلبي لوكس
بازار كالاهاي تقلبي در دارك‌وب محبوبيت زيادي دارد. هر نسخه‌ي تقلبي از برندهاي معروف شامل لويي ويتون، كريستين ديور، پرادا، تاگ هيور، رولكس، گوچي و برندهاي معروف ديگر را مي‌توانيد در دارك‌وب پيدا كنيد. مشتريان معمولا به‌دنبال كالاهايي مثل كيف‌هاي دستي يا ساعت يا ديگر اقلام تقلبي با ارزش ارزان‌تر هستند.
تفاوت‌هاي دارك‌وب و ديپ‌وب
ديپ‌وب و دارك‌وب بسياري از اوقات به‌عنوان مترادف يكديگر به‌كار مي‌روند و به‌عنوان هاستي براي فعاليت‌هاي غيرقانوني و شيطاني الكترونيك تعريف مي‌شوند؛ اما اين تعريف نادرست است و بسياري از فعالان در تلاش‌اند متخصصد هركدام از اين اصطلاحات را از يكديگر تفكيك كنند و مفهوم آن‌ها را براي دنياي الكترونيك امروزي روشن كنند. در جدول زير، تفاوت‌هاي وب سطحي و ديپ‌وب و دارك‌وب ارائه شده است:
وب سطح | ديپ‌وب | دارك‌وب | |
|---|---|---|---|
روش دسترسي | موتورهاي جست‌وجوي متداول | نياز به رمزعبور يا رمزنگاري يا نرم‌افزار ويژه | نياز به Tor Project يا ابزار مشابه |
محتوا | تمام صفحات ايندكس‌شده‌ي وب | تمام صفحات بدون ايندكس وب | زيرمجموعه‌اي از صفحات بدون ايندكس ديپ‌وب |
اندازه | تقريبا ۴.۴۷ ميليارد صفحه | تقريبا ۴ تا ۵ برابر بيشتر از وب سطح | زيرمجموعه‌اي از ديپ‌وب، اما اندازه‌گيري‌ناپذير |
كاربردها | رايانامه، شبكه‌هاي اجتماعي، ويدئو، وب‌سايت‌هاي كسب‌وكار قانوني و موارد ديگر | معمولا براي اهداف قانوني از آن استفاده مي‌شود كه مستلزم افشانشدن هويت يا بي‌نام‌بودن است. | اغلب براي اهداف غيرقانوني به‌كار مي‌رود. |
چه كساني از آن استفاده مي‌كنند؟ | هر كسي كه به اينترنت متصل باشد | افشاگران و روزنامه‌نگاران و موارد ديگر | هكرها و فروشنده‌ها و خريدارهاي كالا |
چگونه مي‌توان بي‌نام در آن جست‌وجو كرد؟ | امكان جست‌وجوي بي‌نام وجود ندارد و تمام فعاليت‌ها را ISP (ارائه‌دهنده‌ي سرويس وب) رصد مي‌كنند. | معمولا به‌صورت بي‌نام است، به‌ويژه وقتي از VPN استفاده شود. | بايد بااحتياط و رعايت ايمني در آن جست‌وجو كرد. |
آينده‌ي دارك‌وب
مارس سال گذشته، وب‌سايت محبوب گيزمودو مطلبي با اين عنوان منتشر كرد: «دارك‌وب در‌حال ناپديدشدن». مؤلف اين مقاله، برايان منگاس، در آغاز اين مقاله مي‌گويد امروزه، دارك‌وب پر از آشغال‌هاي بي‌استفاده است و پايان كار Tor نزديك است. او اين ادعا را با مطالعه و جست‌وجوي جامع روي وب‌سايت‌هاي پسوند .Onion و پايگاه داده‌اي شامل ۳,۰۰۰ سايت Tor مطرح مي‌كند.
كاربرها براي حفظ حريم خصوصي يا از سر كنجكاوي وارد فضاي دارك‌وب مي‌شوند
براساس اين جست‌وجو، تنها تعداد ۴,۰۰۰ سايت (۱۵ درصد) در دارك‌وب الكترونيك و فعال هستند. نبود وب‌سايت‌هاي فعال باعث شده افراد بسياري ازجمله منگاس تصور كنند Tor و شركاي آن با وجود تعداد فزاينده‌ي متخصصها و بازخوردهاي فراوان در‌حال ناپديدشدن هستند.
غول‌هاي سابق دارك‌وب
اين ادعاهاي متناقص امكان ارزيابي دقيق اتفاقات را ناممكن مي‌سازند. بااين‌حال، باتوجه‌به ناپديدشدن نابه‌هنگام دو وب‌سايت خدماتي مرتبط، يعني SIGAINT و Freedom Hosting II، مي‌توان افول احتمالي Tor را پيش‌بيني كرد. با نابودي اين دو شركت احتمال ركود Tor هم افزايش خواهد يافت.
سرنوشت SIGAINT
SIGAINT يكي از عامل‌هاي تأثيرگذار دارك‌وب و يكي از سرورهاي رايانامه محبوب و مخفي دارك‌وب بود كه هواداران زيادي با اهداف مجرمانه را به‌خود جذب كرده بود. SIGAINT با وجود محبوبيت بسيار، عملكرد بدي داشت و بسياري از متخصصان خود را نااميد كرده بود. عملكرد بي‌كيفيت SIGAINT ماه‌ها ادامه يافت و پس از دوره‌اي خاموشي هرگز بازنگشت. با سقوط SIGAINT ميليون‌ها رايانامه مرتبط با آن هم از بين رفتند. از زمان ناپديدشدن SIGAINT از دارك‌وب، شركت‌هاي ديگري جاي آن را گرفتند و خدمات برتر و با كيفيت‌تر از SIGAINT را ارائه كردند.
با ازبين‌رفتن SIGAINT و Freedom Hosting II بسياري انتظار داشتند Tor هم به فعاليت خود پايان دهد و برنده‌ي احتمالي ديگري جايگزين آن شود كه معايب Tor را برطرف كرده باشد.
ديپ‌وب و دنياي امروز
ديپ‌وب هميشه وجود داشته است. بخشي از اينترنت شامل محتواي مخفي است كه دسترسي به آن ازطريق گوگل يا موتورهاي جست‌وجوي مشابه امكان‌پذير نيست. بااينكه دارك‌وب به‌شدت با فعاليت‌هاي غيراخلاقي و غيرقانوني و مجرمانه گره خورده است، ماهيت عمومي‌تري دارد و تعداد زيادي از افرادي كه به آن دسترسي دارند، به‌دلايلي مثل حفظ حريم خصوصي و امنيت از آن استفاده مي‌كنند. امروزه، جست‌وجو در ديپ‌وب آسان‌تر از گذشته شده است.
درحال‌حاضر، مرورگر وب Tor يكي از روش‌هاي پيشتاز براي دسترسي به ديپ‌وب است. بسياري از متخصصان براي افزايش امنيت و حفظ حريم خصوصي خود دركنار اين مرورگر از نرم‌افزارهاي تغيير آي‌پي هم استفاده مي‌كنند. تعداد زيادي از پلاگين‌هاي مشابه Tor هم وجود دارند كه مي‌توان همراهبا مرورگرهاي اصلي وب از آن‌ها استفاده كرد. براي دسترسي به دارك‌وب استفاده از Tor يا پلاگين‌هاي مشابه آن ضروري است.
سخن پاياني
امروزه، تعداد بي‌شماري از متخصصان اينترنتي براي ورود به ديپ‌وب و دارك‌وب تلاش مي‌كنند. بعضي از آن‌ها به‌دنبال محتوايي هستند كه به‌راحتي در اينترنت معمولي نمي‌توان پيدا كرد و بعضي هم صرفا به‌خاطر كنجكاوي وارد آن مي‌شوند. ديپ‌وب و دارك‌وب و ابزارهايي مانند Tor به‌دليل ماهيت رازآلود خود جذابيت زيادي براي متخصصان اينترنتي دارند. اين ماهيت كنجكاو انسان است كه به هدف‌هاي دست‌نيافتني و رازآلود علاقه‌مند مي‌شود.
هم انديشي ها