پيامدهاي تغييرات اقليمي: سيل و خشكسالي بيشتر

امروزه گزارش‌هاي بيشتري از هواي خشك و هواي مرطوب در سراسر جهان منتشر مي‌شود كه اغلب با پيامدهاي فاجعه‌بار براي مردم همراه است. يكي از پژوهش‌هايي كه اخيرا انجام شده است، شواهد جديدي از تاثيرات تغييرات آب‌وهوايي در نقاط مختلف دنيا ارائه مي‌كند. بارندگي‌هاي شديد در برخي نقاط و كمبود بارندگي در برخي نقاط ديگر روي زندگي مردم زيادي تاثير مي‌گذارد، اما اين همه‌ي ماجرا نيست و تاثير اين پديده را مي‌توان در توقف توليد مواد غذايي،‌ به‌وجودآمدن ناآرامي و شورش و همچنين مهاجرت مشاهده كرد. به‌همين دليل، عواملي كه باعث بروز خشكسالي و سيل در نقاط مختلف دنيا مي‌شود مي‌تواند سرنوشت يك كشور را رقم بزند.

بر اساس اين پژوهش، تغييرات آب‌و‌هوايي احتمالا باعث تغيير ماه‌هاي خشك و مرطوب در آينده خواهد شد و متعاقبا عواقب وحشتناكي براي توليدات كشاورزي و امنيت غذايي به وجود مي‌آورد. وقوع بارش‌هاي سهمگين و سيل در مركز و شرق ايالات متحده، شمال اروپا و شمال آسيا بيشتر شده و تعداد ماه‌هاي با بارندگي شديد در مركز و شرق ايالات متحده از سال ۱۹۸۰ تا ۲۰۱۳ به بيش از ۲۵درصد افزايش يافته است.

از طرف ديگر، در بخش‌هايي از آفريقا تعداد ماه‌هاي كم‌بارش افزايش يافته؛ به‌طوري‌كه تعداد ماه‌هاي خشك سال حدود ۵۰ درصد در كشورهاي جنوب صحراي آفريقا بيشتر شده است. دكتر لهمان به‌عنوان يكي از دانشمندان موسسه ‌پژوهش‌ها اثرات آب‌‌وهوا در پوتسدام آلمان، به مقايسه‌ي رويدادهاي شديد آب‌و‌هوايي با متغيرهاي تصادفي پرداخته است و مي‌گويد:

طبق قانون احتمالات به‌طور ميانگين، از هر ۶بار پرتاب يك تاس، يك‌بار عدد ۶ مي‌آيد. در زمينه‌ي پديده‌هاي آب‌و‌هوايي با توجه به مقدار خيلي زياد گازهاي گلخانه‌اي كه وارد هوا مي‌شود، احتمال وقوع عدد ۶ بيشتر شده است. در بسياري از مناطق دنيا، احتمال سيل يا خشكسالي افزايش قابل‌توجهي داشته كه با تاثيرات شديد براي جامعه و محيط زيست همراه بوده است.

درحالي‌كه اكثر ‌پژوهش‌ها آب‌و‌هوايي براي پيش‌بيني از مدل‌هاي پيچيده استفاده مي‌كنند، اين پژوهش جديد به مطالعه و تفسير داده‌هاي ناشي از بارش‌هاي ماهانه از ۵۰هزار ايستگاه هواشناسي در سراسر دنيا پرداخته است. دكتر لهمان ادامه مي‌دهد:

با اينكه مدل‌هاي ديگر هم خوب هستند، اما اين داده‌هاي مشاهده‌اي هماهنگي خوبي با فيزيك و نتايج مدل‌هاي ديگر دارد.

مدل‌هاي آب‌و‌هوايي ديربازي است كه پيش‌بيني كرده‌اند به‌خاطر گازهاي گلخانه‌اي و متعاقبا گرم شدن كره زمين، مناطق مرطوب دنيا به احتمال زياد مرطوب‌تر (باراني‌تر) خواهند شد. هواي گرم‌تر باعث تبخير بيشتر آب اقيانوس‌ها و آبراه‌ها مي‌شود و در عين حال هواي گرم‌تر مي‌تواند رطوبت بيشتري را در خود نگه دارد. تركيب چنين عواملي منجر به بارش‌هاي سيلابي مي‌شود نظير سيل هوستون كه در پي طوفان هاروي در سال گذشته رخ داد يا سيل باتون روژ در سال ۲۰۱۶ كه ناشي از همين تغييرات بود.

در مقابل پيش‌بيني مي‌شود مناطق خشك دنيا به دليل افزايش دماي هوا، از انديشه متخصصين آب و خاك وضعيت خشك‌تري پيدا كنند. در واقع تغييرات آب‌و‌هوايي باعث تشديد رطوبت و خشكي مناطق مختلف دنيا مي‌شود. تيم ‌پژوهش‌هاي دكتر لهمان براي انجام اين پژوهش به مطالعه پايگاه داده‌هاي ميزان بارش «مركز آب و هواشناسي بارش جهاني آلمان»‌ (Global Precipitation Climatology Center in Germany) پرداختند. با توجه به تغييرات آب‌وهوا، انتظار رويدادهاي شديد هوايي مي‌رود و به همين دليل در ‌پژوهش‌ها سعي شده است مشخص كنند چه تعداد از اين رويدادها براثر گرم شدن زمين اتفاق نيفتاده‌اند.

محققان اعلام كردند كه يك‌سوم ماه‌هاي خشك ثبت‌شده سال متعلق به مناطق تحت مطالعه آفريقا بوده است. گزارش ديگري به رابطه‌ي تغييرات آب‌و‌هوايي و وقوع رويدادهاي شديد آب‌و‌هوايي اخير پرداخت و ۱۷ تحليل افراد متخصص درباره‌ي رويدادهاي هوايي سراسر دنيا ارائه كرد. محققان اين گزارش به ارزيابي امواج گرما، خشكسالي، سيلاب و ساير پديده‌ها پرداختند و به‌عنوان مثال مشخص كردند كه امواج هواي گرم در نزديكي ساحل استراليا در سال‌هاي ۲۰۱۷ و ۲۰۱۸ عملا بدون وجود تغييرات آب‌و‌هوايي غيرممكن بود.

در اين گزارش آمده كه تغييرات آب‌و‌هوايي به احتمال قوي باعث خشكسالي سال گذشته در شمال دشت‌ بزرگ ايالات متحده و بروز بادهاي موسمي ۶ روزه در منطقه شمال شرقي بنگلادش شده است. از ۱۴۶ نتيجه ‌پژوهش‌ها، فقط حدود ۳۰درصد از آن‌ها هيچ رابطه‌ي اساسي بين تغييرات آب‌و‌هوايي و رويدادهاي شديد هوايي پيدا نكردند. يكي از دانشمندان هواشناسي مي‌گويد:

طي سال‌هاي گذشته به لطف ‌پژوهش‌ها انجام‌شده توانسته‌ايم درصد تاثيرات ناشي از تغيير آب‌وهوا را مشخص كنيم. تغييرات آب‌‌وهوايي هم‌اكنون نيز روي ما تاثير دارد.

به هر حال پيام اين ‌پژوهش‌ها خيلي روشن است. سوزاندن سوخت‌هاي فسيلي روزبه‌روز وضعيت آب و هوا را بدتر مي‌كند و به احتمال زياد منجر به بروز امواج گرمايي مرگبار، آتش‌سوزي جنگل‌ها، خشكسالي و سيل مي‌شود. هرچه ميزان سوزاندن زغال،‌ نفت و گاز بيشتر شود،‌ شرايط نيز بدتر خواهد شد.