زنان در مصر باستان مشاغل مختلفي برعهده داشتند
باستان‌شناسان در مطالعه جوامع باستاني، با دشواري مي‌توانند نقش مردمان باستاني را در زندگي روزمره مشخص كنند. اما براي مصر باستان، اطلاعات فراواني در اختيار دارند، از جمله نقوش، متون، مجسمه‌ها و پيكره‌هايي كه همراه‌با مردگان دفن مي‌شدند. اما اين شواهد باستاني نيز مسائل زيادي را ناگفته باقي مي‌گذارند. از سوي ديگر، استخوان‌ها هرگز دروغ نمي‌گويند و دندانهاي زني كه بيش از ۴۰۰۰ سال قبل زندگي مي‌كرد نشان مي‌دهد كه زندگي زنان در مصر باستان با آنچه قبلا تصور مي‌شد كاملا تفاوت داشته است.
بقاياي اسكلت اين زن براي اولين‌بار در دهه‌ي ۱۹۷۰ در حفاري‌هاي انجام‌گرفته در يكي از گورستان‌هاي شهر مِندس به همراه ۶۷ اسكلت ديگر كشف شد. شهر مندس بعدا در دوره دودمان بيست‌ونهم (قرن چهارم پيش از ميلاد) تبديل به پايتخت مصر شد، اما براي حدود ۵۰۰۰ سال همواره داراي سكنه فراوان بوده است. مندس علاوه‌بر اينكه پايتخت مصر بوده، مركز تجاري و مذهبي نيز بوده و باستان‌شناسان در اين شهر باستاني نواحي مسكوني و گورستان‌هاي زيادي را كشف كرده‌اند.
نمايي از دندانهاي پيش مياني زني كه در هزاره سوم پيش از ميلاد در شهر مِندس، مصر زندگي مي‌كرد
در حفاري‌هاي جديدي كه در دهه‌ي ۱۹۹۰ توسط نانسي لاول از دانشگاه آلبرتا و همكارانش انجام شد، اسكلت‌هاي ديگري از همين گورستان پيدا شد كه مجموع اسكلت‌ها را به ۹۲ عدد رساند. تصور مي‌شد كه تمامي اسكلت‌هايي كه پيدا شدند، متعلق به افرادي از طبقه متوسط باشند. بااين‌حال، قبر اين زن مسن‌تر در مقايسه با ساير قبور منطقه غني‌تر بود.
اين زن كه بين سال‌هاي ۲۱۸۱ تا ۲۰۵۵ ق.م زندگي مي‌كرده و در هنگام مرگ بيش از ۵۰ سال داشته، ظاهرا از احترام خوبي نيز برخوردار بوده است. جسد او در يك تابوت چوبي پوشيده از ني گذاشته شده بود و اقلامي مانند ظروفي از مرمر سفيد، آينه‌اي برنزي، لوازم آرايشي و ورقه‌اي از طلا در سفرش به زندگاني پس از مرگ همراهي‌اش مي‌كردند. لاول و همكارش كيمبرلي پاليچوك در مطالعه‌هاي دوباره خود از بقاياي گورستان مندس متوجه نكته جالبي در مورد دندانهاي اين زن شدند.
زندگي زنان در مصر باستان با آنچه قبلا تصور مي‌شد تفاوت داشته است
او و همكارش از تصويربرداري «ميكروسكوپ الكتروني روبشي» براي مطالعه دقيق دندان‌ها بهره بردند. دو دندان پيش مياني اين زن داراي ساييدگي‌هاي شديد گوه مانند و ۱۴ دندان نيز داراي سايش‌هاي صافي بودند. لاول و پاليچوك در پژوهش خود نوشتند كه ۱۶ دندان از ۲۴ دندان اين زن با علائم ناشي از خوردن غذا همخواني ندارند، به اين معني كه اين دندان‌ها براي انجام وظيفه‌اي ديگر نيز به كار مي‌رفته‌اند. درحالي‌كه در برخي فرهنگ‌ها دندان‌ها را به‌صورت هدف‌مندي تغيير مي‌دادند از حكاكي روي دندان يا پر كردن آن با سنگ‌هاي زينتي تا كشيدن برخي دندان‌ها، باستان‌شناسان به اين نتيجه رسيدند كه از آنجايي كه هيچ مدركي مبني بر تغيير تعمدي دندان در متون، آثار هنري و بقاياي دندانهاي كشف‌شده در مصر باستان مشاهده نشده است؛ ساييدگي‌هاي غيرمعمول دندان اين زن بايد به‌طور تصادفي به وجود آمده باشند.
اين ساييدگي‌ها نشان مي‌دهد اين زن باستاني براي مدت طولاني وظيفه تكراري را با دندان‌هايش انجام مي‌داده است
بااين‌حال، براي پژوهشگران تغييرات تصادفي دندان‌ها همچنان جالب‌توجه بودند، زيرا اغلب اين علائم در نتيجه‌ي استفاده از دندان‌ها در فعاليت‌هاي تكراري به وجود مي‌آيند. برخي گزارش‌هاي قوم‌نگاري نشان مي‌دهد كه از دندانهاي قُدامي براي تهيه الياف گياهي استفاده مي‌شده است. به همين جهت، لاول و پاليچوك عقيده دارند كه اين ساييدگي‌ها ممكن است بر اثر جداسازي الياف گياهي به وجود آمده باشند.
آن‌ها گمان مي‌كنند كه اين گياه مي‌توانسته «ني مردابي يا پاپيروس» بوده باشد، گياه آبزي كه در اين ناحيه به‌وفور يافت مي‌شود. شاخه‌هاي پاپيروس براي هيزم، ساخت جعبه، سبد و صندل، پرده و كفپوش مورد استفاده قرار مي‌گرفته است. و از بخش دروني ساقه پايپروس هم براي ساخت كاغذ استفاده مي‌شد. جداسازي پوسته بيروني ساقه پاپيروس با دندان باعث سايش مي‌شود، در همين حال تكه‌هاي ريز سيليكايي كه در اين گياه وجود دارد به ميناي دندان مي‌چسبد. همين به ساييدگي دندان شتاب داده و به شكل غيرعادي دندانهاي پيش مياني اين زن كمك كرده است. علاوه‌بر ساييدگي‌هاي گوه شكل، بسياري از دندانهاي زن داراي ساييدگي‌هاي ريز افقي نيز بودند.
يافته‌هاي اخير درك ما از مشاغل زنان در مصر باستان را بيشتر كرد
لاول و پاليچوك عقيده دارند كه احتمالا اين ساييدگي‌ها به‌‌وسيله يك عمل مالشي به وجود آمده باشند. به احتمال زياد علت اين علائم مسواك زدن هميشگي يا بيش از حد بوده است. درحالي‌كه مسواك‌هاي مدرن از موهاي نرم و مصنوعي ساخته شده‌اند، در مصر باستان، برخي از مردم از شاخ و برگ‌هاي فرسوده و احتمالا نوعي خمير دندان از بي‌كربنات سديم (جوش شيرين) يا برخي كاني‌ها مانند ناترون براي تميز كردن دندانهاي خود استفاده مي‌كردند. بااين‌حال، تميز كردن دندان‌ها در مصر باستان چندان معمول نبوده است. در حال حاضر دانشمندان نمي‌دانند وضعيت بهداشتي دندانهاي مصريان باستان تا چه حد بوده، اما شواهد نشان مي‌دهد چندان زياد نبوده است.
براي مدت طولاني تصور مي‌شد كه زنان در مصر باستان تنها در حرفه‌هاي معدودي همچون قابلگي يا خدمت در معابد مشغول به كار بوده‌اند
مطالعه‌هاي انجام‌گرفته روي بقاياي به‌‌دست‌آمده از مصر باستان طي سال‌ها، موارد بالايي از پلاك دندان، بيماري پيوره و افتادگي دندان‌ها را نشان مي‌دهد. لاول و پاليچوك مي‌گويند كه نادر بودن تميز كردن دندان در مصر باستان مي‌تواند توضيح دهد كه چرا تنها دندانهاي اين فرد داراي ساييدگي است. درواقع، بقاياي گياهي به‌دليل فعاليت‌هاي كاري، به دندانهاي اين زن مي‌چسبيدند و براي همين او احتياج به تميز كردن مداوم دندانهاي خود داشته است. ناترون يا ساير نمك‌هاي طبيعي حتي مي‌توانسته اثري ضد درد داشته باشد، چيزي كه اين زن باستاني باتوجه‌به درد دندانهاي ساييده‌اش حتما لازم داشته است.
لاول و پاليچوك در پژوهش خود نوشتند:
كشف اين زن مسن با اشكالات غيرمعمول در دندان‌هايش، تأثيرات مهمي بر درك ما از مشاغل زنان در مصر باستان خواهد داشت.
پژوهشگران قبلا بر اين باور بودند كه در مصر باستان آثار هنري توسط مردان تهيه مي‌شد و تنها ۷ شغل و حرفه براي زنان در طول تاريخ مصر باستان مجاز بوده داشته است. زنان مي‌توانستند به‌عنوان كاهنه در معابدي كه به ايزدبانوان اختصاص داشت انجام وظيفه كنند، مي‌توانستند به‌عنوان خواننده، رقاصه و نوازنده موسيقي نيز مشغول به كار شوند. آن‌ها مي‌توانستند به‌عنوان نوحه‌خوان براي مراسم‌هاي عزا و سوگواري، به‌عنوان بافنده پارچه در كارگاه‌هاي ريسندگي اشراف و همين‌طور به‌عنوان ماما و قابله مشغول به كار شوند.
تامر راشد زيست-باستان‌شناسي از دانشگاه قاهره مي‌گويد كه اين فرض قديمي در مورد حرفه‌هاي زنان نادرست است، زيرا در طول تاريخ مصر، زنان در همه‌ي مشاغل كار كرده‌اند. يافته‌هاي اين پژوهش جديد نيز نشان مي‌دهد كه زنان مصري در همه‌جا حضور داشتند و تقريبا در تمامي بخش‌هاي زندگي روزمره آن دوره مصر نقش‌آفريني مي‌كردند.
كِيسي كرك پاتريك، زيست-باستان‌شناسي از دانشگاه وِسترن انتاريو در كانادا كه متخصص حوزه‌ي دندان‌شناسي مصريان نيز هست يادآور مي‌شود اين پژوهش به اين جهت اهميت دارد كه نشان مي‌دهد زنان در مصر باستان ممكن است به شيوه‌اي غير از آنچه به‌طور سنتي به تصوير كشيده شده يا توصيف شده به جامعه كمك كرده باشند.
كرك پاتريك گفت كه مطالعه‌هاي زيست-باستان‌شناسي بيشتري از آن نوعي كه لاول و پاليچوك انجام دادند لازم است تا شناخت ما از جامعه مصر باستان بهتر شود. راشد نيز گفت كه پژوهش‌هاي ديگري در اين حوزه مي‌تواند يافته‌هاي جالب‌توجهي در مورد تمدن بزرگ مصر باستان در بر داشته باشند.
به انديشه متخصصين مي‌رسد كه اين استخوان‌هاي كوچك درون دهان مي‌توانند اسرار بسياري را برملا كنند. سال گذشته بود كه يك اسكلت قرون وسطي كه از رودخانه تيمز در انگلستان كشف شد، نشان داد كه او احتمالا يك ماهيگير يا ملوان بوده، چرا كه شواهد موجود در دندان‌ها نشان مي‌داد كه او براي مدت طولاني طناب را با دندان‌هايش نگه مي‌داشته است. درواقع، تجزيه و تحليل ايزوتوپ‌هاي ميناي دندان مي‌تواند نشان دهد كه يك فرد، حتي تا دوران پارينه‌سنگي چه مي‌خورده است.
هم انديشي ها