كشف سر ۳۰ هزار ساله‌ي يك گرگ در سيبري
يك سر به‌خوبي محافظت‌شده كه به يك گونه‌ي باستاني از گرگ‌هاي عصر پليستوسن تعلق دارد، از خاك منجمد شمال شرق سيبري بيرون كشيده شد. اين سر بزرگ مي‌تواند اطلاعات ژنتيكي مهمي در مورد تاريخچه‌ي تكاملي گرگ‌ها و منشا سگ‌هاي اهلي فراهم كند. به‌گزارش سيبري تايمز، يك ساكن محلي بخش ابيسكي در ياكوتياي شمالي در سيبري، اين سر بدون بدن را در لايه‌ي منجمد در حال ذوب در تابستان سال ۲۰۱۸ كشف كرد. اين كشف در موزه‌ي ملي ميرائيكان توكيو در ژاپن در جريان افتتاح نمايشگاه ماموت، عمومي شد. جولي ميچن، ديرينه‌شناس حوزه‌ي مهره‌داران گفت:
پيدا شدن اين سر، كشف شگفت‌انگيزي است. اين مسئله، موجب شد كه من بخواهم به سيبري بروم و به‌دنبال نمونه‌هاي بيشتري از عصر يخبندان بگردم. مثل اين است كه اين گرگ همين ديروز مرده است! ما هرگز تا قبل از اين، يك نمونه گرگ عصر يخبندان را به اين تازگي نديده بوديم و اين نمونه‌ي بزرگي محسوب مي‌شود.
اين گرگ كاملا رشد يافته‌ي عصر پليستوسن هنگام مرگ ۲ تا ۴ ساله بوده است. تصاوير مربوط‌به گرگ كه به‌وسيله‌ي آلبرت پروتوپوپوف پژوهشگر آكادمي علوم ياكوتيا گرفته شده است، دسته‌هاي ضخيم مو را روي سر و نيز رديفي از دندان‌هاي ترسناك را نشان مي‌دهد. سر بزرگ است و حدود ۴۰ سانتي‌متر طول دارد. طول سر يك گرگ امروزي تنها ۲۳ تا ۲۸ سانتي‌متر است. ميچن، متخصص تكامل و پراكنش جغرافيايي گرگ‌هاي باستاني مي‌گويد كه مخصوصا مغز محافظت‌شده ازانديشه متخصصين مطالعاتي جذاب است. او مي‌گويد بافت‌هاي نرم مي‌توانند بينش‌هاي جديدي درمورد اين موجودات فراهم كند مخصوصا كه اين بافت‌ها معمولا در فسيل‌ها حفظ نمي‌شوند.
ميچن كه البته خود در اين پژوهش مشاركتي نداشته، گفت كه پژوهشگران ممكن است بتوانند پژوهش‌هاي جالبي با بافت درون مجاري بيني ازلحاظ عملكردهاي احتمالي حسي و تنظيم حرارتي انجام دهند. بنا به گزارش سيبري تايمز، دانشمندان ژاپني قدمت اين گرگ را حداقل مربوط‌به ۳۰ هزار سال پيش تعيين كرده‌اند؛ بدين معني كه اين جانور گوشتخوار ترسناك در اواخر پليستوسن زندگي مي‌كرده است (در برخي گزارش‌ها قدمت اين سر ۴۰ هزار سال ذكر شده است ولي پژوهشگران مطالعه روي عدد ۳۰ هزار تأكيد كرده‌اند).
گرگ‌هاي باستاني ازجمله گرگ‌هاي وحشتِ معروف در اين دوره با اندازه‌هاي بسيار بزرگي وجود داشتند و حيوانات بزرگي همچون گاوميش، شتر و اسب را شكار مي‌كردند. پايان آخرين عصر يخبندان يعني بين ۲۰ تا ۱۰ هزار سال پيش، با انقراض اين گرگ‌هاي عظيم مقارن شد. علت انقراض آن‌ها، احتمالا تغيير اقليم و نيز ازدست‌رفتن شكارهاي آن‌ها بوده است. وقتي از ميچن پرسيده شد كه آيا اين نمونه يك گرگ وحشت بوده است، در پاسخ گفت كه ترديد دارد. او گفت:
در حال حاضر دانش ما از گرگ‌هاي باستاني به ما مي‌گويد كه بالاتر از ۵۵ درجه‌ي عرض شمالي، گرگ وحشت نمي‌بينيم. بالاتر از ۵۵ درجه، عمدتا گرگ‌هاي برينجيايي را مي‌بينيم كه يك خويشاوند نزديك گرگ‌هاي خاكستري كنوني بوده‌اند. اگرچه تنها راه براي پي بردن به اين مطلب مطالعه‌ي توالي DNA آن است. ما متوجه شديم كه چقدر كم در مورد ديرينه‌شناسي گرگ‌ها مي‌دانيم. اگر اين نمونه يك گرگ وحشت باشد، پس اين نمونه شمالي‌ترين نمونه بوده و تنها نمونه محافظت‌شده‌ي گرگ‌هاي وحشت است كه بافت‌هاي نرم آن برجاي مانده است.
سيبري تايمز گزارش كرد كه موزه‌ي تاريخ طبيعي سوئد قصد دارد DNA اين نمونه را استخراج كند. اين موضوع مسلما هيجان‌انگيزترين جنبه‌ي اين كشف است زيرا اطلاعات ژنتيكي به دانشمندان كمك خواهد كرد تا درخت خانوادگي تكاملي گرگ‌هاي باستاني را كه سگ‌ها از آن منشا گرفته‌اند، پالايش كند.
سي‌تي‌اسكن جمجمه‌ي گرگ
آستريد ويك‌استرونن، اكولوژيست گروه بيوتكنولوژي علوم حيات دانشگاه اينسوبريا در ايتاليا كه در پژوهش جديد مشاركتي نداشته است، مي‌گويد:
اين يك كشف هيجان‌انگيز است و از آن‌جايي كه به‌انديشه متخصصين مي‌رسد كه بقايا به‌خوبي حفظ شده باشند، اميدواريم كه دانشمندان بتوانند DNA باكيفيتي را براي مطالعه ژنوم حيوان استخراج كنند و پروفايل ژنتيكي و آناتومي آن را با گرگ‌هاي امروزي سيبري مقايسه كنند.
ميچن اين هم انديشي ها را تأييد كرد و گفت شايد حتي بتوان DNA هسته‌اي را استخراج كرد؛ چيزي كه تقريبا در موارد فسيل‌شده دسترسي به آن امكان‌پذير نيست.
در نمايشگاه ماموت، بقاياي به‌خوبي محافظت‌شده‌ي يك توله شير كه به او لقب «اسپارتاك» داده شد، نيز در معرض نمايش گذاشته شد. سي‌تي‌اسكن‌هاي تهيه شده به‌وسيله‌ي ناوكي سوزوكي از مدرسه‌ي پزشكي دانشگاه جي‌كي در توكيو نشان مي‌داد كه عضلات، اندام‌ها و مغز آن‌ها در شرايط خوبي قرار دارد. او در مصاحبه با سيبري تايمز گفت كه پژوهشگران قصد دارند توانايي‌هاي فيزيكي و اكولوژيكي آن‌ها را با مقايسه با شيرها و گرگ‌هاي امروزي تخمين بزنند. سوزوكي گفت:
اين حقيقتا كشف درخورتوجه‌اي است و همان‌طور كه ميچين و استرونن اشاره كردند در آينده از اين سر گرگ به‌خوبي محافظت‌شده چيزهايي زيادي خواهيم آموخت.
هم انديشي ها