سيستم‌هاي خنك‌كننده مرجع اينتل و AMD؛ كدام بهتر است؟
هيت‌سينك‌ها و سيستم‌هاي خنككنندهي مرجع كه همراه‌با پردازنده‌ها عرضه مي‌شوند، به‌طور كلي به‌گونه‌اي طراحي شده‌اند تا تراشه‌ي مذكور را در شرايط مختلفي كه قرار است در آن مورد استفاده قرار گيرد، به‌صورت موثري خنك كنند. اين خنك‌كننده‌ها بايد درجه‌ي حرارت بالا را در محيط‌هايي اعم از اتاق سرور يا فضايي كه در شرايط آب‌و هوايي گرم قرار داشته و تهويه‌ي هواي مطلوبي ندارد، تحمل كنند. همچنين بسياري از اين فن‌ها، در اندازه‌اي هستند كه در كيس‌هاي كوچك تعبيه‌شده توسط مشاغل مختلف، به جهت صرفه‌جويي در فضا جا شده و مورد استفاده قرار مي‌گيرند. موارد يادشده، حداقل استانداردهاي لازم جهت ساخت فنهاي خنك‌كننده هستند و با توجه به اينكه متخصصان جهت دستيابي به عملكردي بهتر در اِلِمان‌هايي نظير ميزان صدا، گرايش وافري به استفاده از خنككنندههاي متفرقه دارند، عموم شركت‌ها انگيزه‌اي كافي جهت ارائه‌ي استانداردهايي بالاتر را ندارند.
اما AMD اخيرا ثابت كرده كه برخلاف اينتل، چنين طرز تفكري در مورد سيستم‌هاي خنككنندهي اين شركت صادق نخواهد بود. در هر حال پيش از آنكه قضاوتي عجولانه در مورد محصولات شركت‌هاي يادشده صورت گيرد، لازم است تا فنهاي توليديِ اينتل و AMD مورد ارزيابي قرار بگيرند و ميزان عملكرد اين محصولات، با تحليل نتايج مربوط به ارزيابي‌ها و آزمايش‌ها مشخص شود.
تفاوت‌هاي ميان پردازنده‌ي رايزن AMD و Core i اينتل در اجراي بسياري از بازي‌هاي كامپيوتري از مانديشه متخصصين عملكرد مطالعه شده و همچنين تفاوت‌هاي ميان پردازنده‌هاي پرچم‌دار اين تراشه‌سازها، از جمله رايزن 9 3900X شركت AMD و تراشه‌ي Core i9 9900K اينتل، تاكنون بارها مورد مطالعه و مقايسه قرار گرفته است. اما در اين مطلب سيستم‌هاي خنككنندهي اين دو توليدكننده‌ي مطرح در صنعت تراشه‌هاي كامپيوتري براي اولين‌بار مطالعه خواهد شد. سال گذشته سايت فناوري techspot، طي تلاشي ناموفق جهت آزمايش و مقايسه‌ي فنهاي اينتل و AMD، سخت‌افزار پايه را از فن AMD موسوم به Wraith Stealth و فن خنك كننده كيس اينتل جداسازي كرده و در فشاري مشابه روي مادربردي با سوكت AM4 قرار داد. با وجود نتايج جالب و قابل‌توجه، به دليل اينكه فشار يكساني به هر كدام از فن‌ها اعمال نشده بود، نتايج آزمايش هرگز منتشر نگرديد. اما اين وب‌سايت در آزمايشاتي ديگر، كه اخيرا روي فنهاي مذكور انجام داده، اطلاعات ارزشمند ديگري را به‌دست آورده و منتشر كرده است كه مي‌تواند به‌عنوان مبنايي براي انتخاب سيستم خنككنندهاي كاراتر مورد استفاده قرار گيرد. اما پيش از هر چيز، لازم است تا اطلاعات مربوط به سيستم‌هاي خنككنندهي اينتل و AMD مورد واكاوي قرار گيرد.
مطالعهِ فنهاي خنككنندهي سري Wraith شركت AMD
هيچ‌كدام از خنككنندههاي مرجعي كه توليد‌كنندگان پيش از اين براي استفاده در سيستم‌هاي كامپيوتري ارائه داده بودند، به اندازه‌ي سري AMD Wraith خودنمايي و جلب توجه نكرده بود. دليل اين ادعا، دقت ناكافي و عدم توجه لازم براي ساخت سيستم‌هاي خنك‌كننده توسط اين شركت‌ها تا زمان قبل از عرضه‌ي سري Wraith توسط AMD است. به‌عبارت ديگر، فنهاي توليديِ اين دسته از شركت‌ها از كيفيت مناسبي برخوردار نبودند. از اين رو Wraith، يك تحول بزرگ در صنعت توليد فنهاي خنككنندهي مرجع محسوب مي‌شود. احتمالا هدف از انتخاب نام Wraith (روح) در اين سري از فن‌ها ايجاد تلفيقي از تصور خنك بودن و سطح صداي پايين در ذهن متخصصان است.
تا چندي پيش، كيفيت ساخت پايين سيستم‌هاي خنك‌كننده به‌قدري آزاردهنده بود كه توجه به فنهاي مرجع در پردازنده‌ها اقدامي ضروري به انديشه متخصصين مي‌رسيد. AMD نيز با توجه به موارد يادشده، به‌عنوان پيش‌گام در اين زمينه، نهايتا سيستم استفاده‌شده در فنهاي خود را تغيير داد. فنهاي سري Wraith علاوه بر كارايي قابل قبول، از ارزش مناسب‌تري نيز برخوردار هستند. اين سري از فن‌ها به دليل افزايش سطح فن، نسبت به محصولات قبلي اين شركت بزرگتر هستند. مانند گذشته، اين شركت Asia Vital Components يا به‌اختصار AVC است كه توليد فنهاي AMD را نيز بر عهده گرفته است. درنتيجه‌ي پيش‌زمينه‌اي كه از قبل درباره‌ي توليد خنككنندههاي AMD, Cooler Master, AVC توسط اين شركت وجود دارد؛ نكته‌ي قابل‌توجه و مهيجي در روند ساخت اين فن‌ها ديده نمي‌شود.
فنهاي سري Wraith، نياز به سازگاري با سوكت‌هاي AM4 و پردازنده‌هاي پيشرفته‌ي رايزن داشتند. از اين رو AMD براي توليد اين سري، خط توليد كاملا متفاوت و ارتقاء‌يافته‌اي را انتخاب كرد. تمامي فنهاي سري Wraith اعم از انواع رده‌پايين مانند Wraith Stealth تا انواع رده‌بالاي آن مانند Prism، داراي صداي بسيار پاييني هستند. اين در حالي است كه در جهت كنترل حرارت، از سطح توانمندي مطلوبي نيز برخوردار هستند.
همچنين تمامي پردازنده‌هاي نسل دوم و سوم رايزن 7 و 9 به همراه فنهاي خنككنندهاي از سري Wraith عرضه مي‌شوند كه مجهز به نورپردازي LED با رنگ‌بندي RGB بوده و قابليت تنظيم رنگ را نيز دارا هستند. كنترل رنگ RGB زماني در دسترس خواهد بود كه از يك مادربرد سازگار با روشنايي RGB مانند فناوري Aura sync ايسوس، ASRock RGB LED، VIVID LED بايواستار، RGB Fusion گيگابايت يا MSI Mystic Light استفاده شود. شايان ذكر است كه فقط تعدادي از فنهاي سري Wraith به فناوري RGB مجهز هستند. در جدول زير تمامي سيستم‌هاي خنككنندهي AMD و پردازنده‌هاي سازگار آن‌ها را مشاهده مي‌كنيد.
سيستم خنك‌كننده | پردازنده |
|---|---|
رايزن 9 3900X رايزن 7 3800X رايزن 7 3700X رايزن 7 2700X | فن نوع Wraith Prism كه قابليت برنامه‌ريزي براي اجراي انواع مختلف روشنايي RGB در مادربرد سازگار را دارد. |
رايزن 7 2700 رايزن 7 1700 | فن نوع Wraith Spire كه قابليت برنامه‌ريزي براي اجراي انواع مختلف روشنايي RGB در مادربرد سازگار را دارد. |
رايزن 5 3600X رايزن 5 3400G رايزن 5 2600X رايزن 5 1600 رايزن 5 1500X | فن نوع Wraith Spire بدون روشنايي LED |
رايزن 5 3600 رايزن 5 2600 رايزن 5 2400G رايزن 5 1400 رايزن 3 3200G رايزن 3 22 00G رايزن 3 1300 X رايزن 3 1200 | فن نوع Wraith Stealth بدون روشنايي LED |
FX™ 8370 FX™ 8350 A10-7890K FX™ 6350 | فن نوع Wraith با روشنايي LED |
A10-7870K Athlon™ 880K | خنككنندهي نيمه بي‌صداي ۱۲۵ واتي |
A10-7860K A8-7670K A8-7650K Athlon™ X4 870K Athlon™ X4 870K Athlon™ X4 845 | خنككنندهي نيمه بي‌صداي ۹۵ واتي |
Athlon 200GE Athlon™ X4 970 Athlon™ X4 950 Athlon™ X4 940 A12-9800 A12-9800E A10-9 700 A10-9700E A8-9600 A6-9550 A6-9500 A6-9500E | خنككنندهي نيمه بي‌صداي ۶۵ واتي |
فن خنككنندهي Wraith در اولين مدل عرضه‌شده، داراي وزن ۴۵۵ گرمي بوده و ۱۲۵ گرم سنگين‌تر از خنككنندهي پردازنده‌ي مرجع پيشين در پردازنده‌هاي AMD است. مدل معمولي فن Wraith، همچنين از انديشه متخصصين ابعاد و اندازه نيز بزرگتر است. ارتفاع اين محصول، ۸ سانتي‌متر بوده و ابعاد سطحي آن ۱۷/۸ در ۱۰/۴ سانتي‌متر است. همچنين سينك گرمايي آن از دو بخش مجزا تشكيل شده كه به يكديگر متصل مي‌گردند. در فن خنككنندهي يادشده، ۴ لوله‌ي ۶ ميلي‌متري كه داراي جنسي از كامپوزيت مس هستند، گرما را از سطح پردازنده جذب كرده و به سمت باله‌هاي آلومينيومي فن منتقل مي‌كنند.
در اجزاي داخلي اين فن، از قطعات و سيستم چرخنده‌ي مدل QFR0912H كه متعلق به شركت Delta است، استفاده شده است. طول باله‌هاي اين محصول در حدود ۹۲ ميلي‌متر بوده و عرض آن‌ها به ۲۵/۴ ميلي‌متر مي‌رسد. حداكثر سرعت باله‌ها در ولتاژ ۵ تا ۱۳ ولت ۳۲۰۰ دور در دقيقه است. در اين حالت حداكثر توان مصرفي توسط سيستم چرخنده، ۲/۶۴ وات است. در حداكثر ولتاژ ۱۲ ولت طي آزمايش‌ها، سرعت چرخش باله‌ها ۳۱۰۰ دور در دقيقه اندازه‌گيري شده است. ارزش خريد عمده‌ي فن Wraith معمولي ۵ دلار بوده و با آنكه فن گران‌ارزشي محسوب نمي‌شود، اما نسبت به نسل پيشين فنهاي AMD نسبتا گران‌تر است.
هنگام فعال بودن فن، لوگو و آرم «AMD» در پشت محفظه‌ي آن قابل رويت است. اما در زمان غيرفعال بودن، اين لوگو، به دليل به‌وجود آمدن پوششي خاص در يك الگوي شطرنجي، غير قابل مشاهده مي‌شود. در نهايت يك برد مداري به همراه ۳ لامپ SMD-LED و تعدادي مقاومت در پشت محفظه، قابل رويت است. اين برد از طريق كابل برق نازك ۱۲ ولتي به سيستم فن متصل مي‌شود. كابل يادشده نيز در زمان سرهم‌كردن سيستم خنك‌كننده، مابين فن و قاب آن پنهان شده است.
براي منصف‌بودن در توصيف چگونگي عملكرد سري Wraith، سايت فناوري tomshardware مقايسه‌اي ميان فنهاي مرجع پيشين AMD، فن Wraith و فن Thermalright Macho Rev.B انجام داده است. فن خنككنندهي ترمال رايت Macho Rev.B داراي حفره‌هاي هوايي روي تيغه‌‌هاي هيت سينك به منظور تسريع و بهبود در عملكرد حرارتي است. همچنين در اين محصول، امكان استفاده از حالت بدون سيستم چرخنده (Passive) وجود دارد كه سبب عملكرد كاملا بي‌صدا در آن مي‌شود. اين خنك‌كننده با به‌كارگيري فن قدرتمند و توليد صداي بسيار پايين، به‌عنوان يك محصول رده‌بالا شناخته مي‌شود. سيستم و تجهيزات استفاده‌شده در آزمايش و مقايسه، داراي مشخصات ذيل بود:
Wraith در سرعت ۱۷۰۰ دور در دقيقه كه برابر نيمي از حداكثر سرعت آن است، داراي عملكرد حرارتي مطلوبي بود و دماي پردازنده در بيشترين حالت به ۵۱ درجه سانتي‌گراد رسيد. از انديشه متخصصين سطح صوتي نيز در مقايسه با فن ۵۰ دلاري Thermalright Macho Rev.B كه به‌عنوان يك خنككنندهي رده‌بالا شناخته مي‌شود، عملكرد قابل قبولي از خود نشان داد.
مطالعه فنهاي خنككنندهي شركت اينتل
در چند سال اخير، سيستم‌هاي خنككنندهي مرجع اينتل كمتر تغيير كرده‌اند. جدول زير، مشخصات ۷ مدل رايج از فنهاي خنككنندهي اينتل را نشان مي‌دهد:
مدل فن | جنس هسته | جنس باله‌ها | طول باله‌ها |
|---|---|---|---|
D75716-002 | آلومينيومي | آلومينيومي | ۸۰ ميلي‌متر |
C25704-002 | مسي | آلومينيومي | ۸۰ ميلي‌متر |
E97378-001 | مسي | آلومينيومي | ۸۰ ميلي‌متر |
E97379-001 | آلومينيومي | آلومينيومي | ۸۰ ميلي‌متر |
D60188-001 | مسي | آلومينيومي | ۸۰ ميلي‌متر |
E31964-001 | مسي | آلومينيومي يا مسي | ۱۰۰ ميلي‌متر |
BXTS15A | مسي | آلومينيومي | ۸۰ ميلي‌متر |
فنهاي خنككنندهي مدل D75716-002 و C25704-002 احتمالا قديمي‌ترين فنهاي اينتل در جدول بالا هستند. اين محصولات، چند سال پيش همراه‌با پردازنده‌هاي سلرون و پنتيوم 4 روانه‌ي بازار مي‌شدند. از انديشه متخصصين ساختار و اندازه، هر دو پردازده بسيار شبيه هم بوده و تنها تفاوتشان در جنس هسته است. مدل D75716-002 داراي هسته‌ي آلومينيومي است كه باعث شده اين دستگاه، اندكي قدرت بيشتري داشته باشد.
مدل D60188-001 نيز در اصل، نمونه‌اي بزرگتر از مدل C25704-002 است. اينتل به‌جهت انتقاداتي كه پيرامون خنككنندههاي مرجع اين شركت وجود داشت، با دو برابر كردن جرم C25704-002 و كاهش قابل‌توجه قدرت فن، مدل D60188-001 را عرضه كرد.
با اينكه مدل‌هاي E97378-001 و E97379-001 تقريبا يكسان به‌انديشه متخصصين رسيده و شماره‌ي شناسايي آن‌ها بسيار نزديك به‌هم است، با برگرداندن آن‌ها تفاوت‌هاي موجود پديدار مي‌شود. گذشته از اينكه هسته‌ي مدل E97378 از جنس مس است، مدل ديگر تحت نام E97379 به‌صورت قابل ملاحظه‌اي جرم كمتري داشته و به دليل پره‌هاي صاف خود، قدرت بيشتري نيز دارد. پره‌هاي خميده باعث ايجاد تلاطم در جريان هوا شده و باعث ايجاد نويز و سروصداي غيرضروري در سيستم‌هاي خنك‌كننده مي‌شود.
اولين تلاش اينتل براي طراحي سيستم خنك‌كننده با كارايي بالا در مدل E31964-001 نمود پيدا كرده است. اين خنككنندهي مرجع با پردازنده‌هاي بالا‌رده‌ي Core i7 كه با سوكت 1366 هستند، سازگار است. درحالي كه طراحي هسته، همانند مدل‌هاي قبلي است، اما نيمي از باله‌هاي آلومينيومي با باله‌هاي مسي جايگزين شده‌اند. خود فن نيز شفاف بوده و در آن از ديودهاي LED آبي‌رنگ استفاده شده است. تركيب باله‌هاي مسي و آلومينيومي، جلوه‌اي گل‌مانند به اين دستگاه بخشيده است؛ نمونه‌اي كه دو دهه پيش از اين در فنهاي Zalman CNPS مشاهده شده بود. باتوجه به باله‌هاي صاف و قدرت بالاي اين خنك‌كننده، مي‌توان به اين نتيجه رسيد كه اينتل هنگام ساخت اين دستگاه، هيچ توجهي به صداي بالاي آن نكرده است.
فن BXTS15A كه به‌تنهايي در بازار به فروش مي‌رسد، جهت سازگاري با پردازنده‌هاي با سوكت 1151 بهينه‌سازي شده، اما در پردازنده‌هاي قديمي‌تر با سوكت 1150 و 1156 نيز مورد استفاده قرار مي‌گيرد. يك نگاه اجمالي به اين خنك‌كننده، اين نكته را پديدار مي‌سازند كه فن BXTS15A دقيقا همانند خنككنندههاي مرجع اينتل بوده و تنها تفاوت آن در باله‌هاي بلندترش است. اين دستگاه تقريبا مشابه با مدل E31964-001 ساخته شده و تفاوت آن، باله‌هاي بلندتر و تماما آلومينيومي آن است. باله‌هاي بلند و فن قدرتمند دستگاه، نشانه‌اي از صداي بلند آن است.
آزمايش سيستم‌هاي خنككنندهي AMD و اينتل در شرايطي تقريبا يكسان
همان‌گونه كه پيش‌تر گفته شد، سايت فناوري techspot در دومين تلاش خود، آزمايشاتي را روي سيستم‌هاي خنككنندهي AMD و اينتل انجام داده و به نتايج جالب و درخورتوجهي دست يافته كه در ادامه مشاهده خواهيد كرد. اين سايت طي آزمايش فن جديد AMD با نام Wraith Spire، به روشي جهت مقايسه‌ي فن خنككنندهي اينتل و AMD با استفاده از مادربرد Asrock X570 Phantom Gaming-ITX / TB3 دست يافته است. اين مادربرد ويژه از منفذهاي نوع LGA1156 جهت نصب فن خنك‌كننده بهره مي‌برد. به اين معني كه به‌صورت پيش فرض از فنهاي خنككنندهي اينتل همراهي مي‌كند. با آنكه شركت Asrock اين اقدام را در جهت افزايش فضاي داخل كيس انجام داده اما تعبيه‌ي اين نوع منفذ فرصتي را جهت نصب و آزمايش فن خنككنندهي اينتل روي پردازنده‌ي رايزن 5 3600 فراهم آورده است.
با اين حال به دليل اينكه اين نوع مادربرد تنها از فنهاي اينتل همراهي مي‌كند، در اين مقايسه جهت آزمايش فن Wraith range روي همان پردازنده‌ي رايزن 5 3600 از مادربرد Asrock Steel Legend استفاده شده است. حتي با وجود تفاوت طرح‌بندي در مادربرد، به دليل اينكه پردازنده‌ي مشابه و تنظيمات يكساني به‌كار گرفته شده، شاهد نتايج دقيقي خواهيم بود. در مادربردهاي نوع Mini-ITX به دليل انباشتگي قطعات در اطراف فن، فضاي آزاد وجود ندارد. همين امر مي‌تواند سبب عملكرد ضعيف‌تر پردازنده شود و از آنجايي كه مادربرد Asrock X570 Phantom Gaming-ITX / TB3 از نوع Mini-ITX است، جهت ايجاد همان اين تأثير منفي در مادربرد Asrock Steel Legend، صفحات مقوايي در اطراف فن‌خنك‌كننده قرار داده شده كه همانند نوع Mini-ITX باعث به‌وجود آمدن موانع مشابهي بر سر راه جريان هوا گرديده و شرايط را يكسان مي‌كنند.
مسئله‌ي بعدي سرعت خنك‌كننده در طول آزمايش بود. به‌صورت معمول فنهاي خنككنندهي اينتل پر سروصدا هستند، ولي در عين حال سرعت بالايي دارند. اين فن‌ها روي پردازنده‌ي Core i7-8700 و مادربرد Z390 سرعتي در حدود ۳۰۰۰ - ۳۵۰۰ دور در دقيقه از خود نشان مي‌دهند؛ اما در مادربرد Phantom Gaming-ITX هرگز به سرعت بالاي ۲۱۰۰ دور در دقيقه دست نمي‌يابند كه اين مسئله براي اينتل خطا در عملكرد محسوب مي‌شود. زيرا پردازنده‌هاي اينتل براي كنترل دما و جلوگيري از ذوب شدن PCB (برد مدار چاپي متعلق به مادربرد) به‌شدت به فن خنك‌كننده متكي هستند.
با درانديشه متخصصينگرفتن محدوديت سرعت، آزمايش روي هركدام از فن‌ها، در سرعت ۲۰۰۰ دور در دقيقه و تحت شرايط يكسان گردش هوا در داخل كيس انجام شد. براي به‌دست‌آوردن داده‌هاي دقيق، نياز به ثابت‌بودن ولتاژ و ضريب پردازشي بود؛ اما به دليل اينكه اين آزمايش صرفا جنبه‌ي علمي ندارد و بيشتر در جهت مقايسه‌ي عملكرد سيستم خنك‌كننده است، موارد يادشده در پردازنده‌ي رايزن 5 3600 در حالت خودكار قرار داشت.
طي چندين سال گذشته، اينتل مدل‌هاي مختلفي براي فن خنك‌كننده عرضه كرده است. اما در اين مقايسه از فنهاي نام آشناي مدل E97378-001 و Intel E97379-001 استفاده شده است. E97378 داراي هسته‌ي مسي و باله‌هاي آلومينيومي بوده و براي اولين‌بار به همراه پردازنده‌هاي Sandy Bridge Core i5 و i7 عرضه شد. E97379 نيز متخصص تماما آلومينيومي است و براي اولين‌بار به همراه پردازنده‌ي Core i3 Sandy Bridge به بازار راه يافت. اينتل نه‌تنها براي پردازنده‌هاي i5 و i7 سري Sandy Bridge، بلكه براي سري‌هاي Ivy Bridge و Haswell نيز از مدل داراي هسته‌ي مسي استفاده كرد. اما از زمان ارائه‌ي پردازنده‌هاي Skylake، اينتل استفاده از اين سري از فنهاي خنك‌كننده را كنار گذاشت و مدل‌هاي ارزان‌ارزش‌تر آلومينيمي را جايگزين آن كرد. به عبارت ديگر اين فن‌ها هنگام استفاده در پردازنده‌هايي مانند Core i7-8700 كه ۶ هسته‌ي پردازشي و ۱۲ رشته دارند، به دليل اشكالات موجود در طراحي، در دماي ۱۰۰ درجه‌ي سانتي‌گراد از داخل كيس به بيرون پرتاب مي‌شوند. اما اينتل توجه چنداني به نقص اين فن‌ها در طراحي ندارد و مسئله‌ي تاسف‌بار‌تر اين است كه پردازنده‌هاي جديد و گران‌ارزش ۸ هسته‌اي Core i7-9700، دقيقا با همان فن معيوب عرضه مي‌شوند.
نتايج
Wraith Prism فن خنككنندهي شركت AMD است كه روي پردازنده‌هاي رايزن 7 3700X و 3800X به همراه رايزن 9 3900X عرضه مي‌شود. اوج دماي رايزن 5 3600 زماني‌كه فن Wraith Prism در دور ۲۱۰۰ كار مي‌‌كرد و مسير گردش هوا با صفحات مقوايي پوشانيده شده بود، تنها ۷۱ درجه‌ي سانتي‌گراد بود. بنابراين براي اين مدل فن، رقم ۷۱ ثبت شد. در نسخه‌ي مسي Wraith Spire، دماي پردازنده‌ي رايزن كمي بالاتر بود و در حدود ۷۴ درجه سانتي‌گراد ثبت شد كه اين دما سبب پايين‌آمدن ۵۰ مگاهرتزي فركانس كاري پردازنده مي‌شود و در نتيجه‌ي اين كاهش فركانس، بار حرارتي نيز تا حدودي كاهش مي‌يابد. نسخه‌ي آلومينيومي اين مدل كه به‌همراه پردازنده‌هاي 3600X رايزن عرضه مي‌شود، دماي پردازنده‌ي يادشده را تا حدود ۷۷ درجه سانتي‌گراد بالا مي‌برد.
هنگام استفاده از فن Wraith Stealth دماي پردازنده به ۹۰ درجه رسيد كه رقم ايده‌آل و مناسبي نيست. در اين دما تراشه‌ي رايزن 5 3600، فركانس ۴۰۵۰ مگاهرتزي خود را حفظ كرد، اما احتمالا پردازنده تا كاهش ۵۰ مگاهرتزي فركانس فاصله‌ي اندكي داشت. سپس زماني‌كه از فن مسي اينتل استفاده مي‌شد، فركانس پردازشي هنگامي كاهش يافت كه دماي پردازنده‌ي يادشده تا ۹۱ درجه بالا رفته بود. فن آلومينيومي اينتل نيز كه سال‌ها به‌عنوان سيستم خنككنندهي مرجع در تمامي پردازنده‌هاي داراي شناسه‌ي بدون پسوند K عرضه مي‌شد، دماي تراشه‌ي رايزن 5 3600 را تا ۹۵ درجه سانتي‌گراد افزايش داد و فركانس كاري آن را تا ۳۹۷۵ مگاهرتز پايين آورد.
اين مقايسه تا حدودي تفاوت ميان فنهاي اينتل و AMD را مشخص نمود. نكته‌ي قابل‌توجه كه از نتايج اين آزمايش استنتاج مي‌شود، آن است كه فنهاي اينتل نبايد در پردازنده‌هايي كه داراي توان طراحي حرارتي دست‌كم ۶۵ وات هستند، مورد استفاده قرار گيرند؛ چه‌بسا استفاده از اين فن‌ها در پردازنده‌هايي با توان طراحي حرارتي ۱۴۰ وات امكان دارد موجب از بين رفتن تراشه‌ي مذكور شود. بديهي است كه عملكرد Wraith Stealth نيز تعريف چنداني نداشت.
پردازنده‌ي رايزن 5 3600 كه داراي ارزش مناسب ۲۰۰ دلار است، همراه‌با فن مدل Stealth عرضه مي‌شود. اما هنگام خريد پردازنده مي‌توان تنها با صرف ۲۰ دلار هزينه‌ي بيشتر، نسخه‌ي مطمئن‌‌تر و كاراتري از آن را تهيه كرد؛ چرا كه پردازنده‌هاي ۲۲۰ تا ۳۰۰ دلاري شركت AMD از فنهاي Wraith Spire بهره مي‌برند كه اين مدل فن، در پردازنده‌ي Ryzen 5 3600 سبب كاهش ۲۰ درجه‌اي دما مي‌شود. همچنين پردازنده‌هاي ۳۳۰ دلاري يا گران‌تر اين شركت به همراه فن Wraith Prism عرضه مي‌شوند كه تا ۲۴ درجه سانتي‌گراد خنك‌تر عمل مي‌كنند.
جاي تاسف است كه اينتل نسل فعلي پردازنده‌هاي Core i7-9700 را با همان خنككنندهي آلومينيومي معيوب عرضه مي‌كند. از آنجايي اين نوع فن روي پردازنده‌هاي 8700 اينتل و در فركانس‌هاي كاري بالا سبب آسيب به تراشه مي‌شود، بنابراين مطمئنا براي 9700 نيز اشكال مشابهي را ايجاد خواهد كرد. وزن اين خنك‌كننده‌ها فقط ۱۶۸ گرم است، اين در حالي است كه رايزن 7 3700X به فن خنككنندهي ۵۵۲ گرمي Wraith Prism مجهز شده و در ساختار خود داراي سه برابر فلز بيشتر بوده و با همان ارزش پردازنده‌هاي اينتل عرضه مي‌شود.
حدود يك سال پيش Techspot مطلبي را تحت عنوان «نياز به اصلاح» منتشر كرد كه اختصاص به مواردي جهت اصلاح در راستاي بهبود عملكردي پردازنده‌ها و كارت‌هاي گرافيكي شركت‌هاي AMD، اينتل و Nvidia داشت. در اين مطلب به نقص‌هاي عملكردي بسياري در محصولات اينتل اشاره شده بود كه شامل معيوب بودن خنككنندهي اينتل نيز مي‌شد. با اين حال اين شركت هيچ تغييري در آن‌ها ايجاد نكرد. اميد مي‌رود تا در نسل 10 پردازنده‌هاي اينتل شاهد بهبود عملكردي در اين نوع خنك‌كننده‌ها باشيم.
فنهاي Wraith متعلق به شركت AMD اگرچه سطح عملكرد مطلوب‌تري از خود به نمايش مي‌گذارند، اما متخصصان به‌جاي استفاده از اين نوع فن‌ها، مي‌توانند با صرف هزينه‌ي بيشتري تا سقف ۲۰ تا ۳۰ دلار، فنهاي طرح برج خنككنندهي شركت‌هاي ثالث را كه داراي عملكرد بهتري نيز هستند، از بازار قطعات جانبي تهيه كنند. با اين حال بيشتر متخصصان، خريد فن را به‌عنوان نياز مهم و يك به‌روز‌رساني در جهت بهبود عملكرد سيستم نمي‌دانند. پردازنده‌ي رايزن 3700X نيز به كمك فن Wraith Prism كارايي بالايي از خود نشان مي‌دهد. در اين نوع پردازنده صداي فن بسيار پايين است و به لطف عملكرد مناسب Prism، دماي پردازنده در بيشترين حالت به ۷۸ درجه مي‌رسد.
نكته‌ي مهم در مقايسه‌ي خنككنندههاي اينتل و AMD توسط سايت فناوري Techspot، آزمايش هر دو خنك‌كننده روي پردازنده‌ي AMD رايزن 5 3600 بوده و با توجه به اينكه فن اينتل براي تراشه‌هاي اين شركت بهينه‌سازي شده است، به قطع نمي‌توان مقايسه‌ي دقيقي بين سيستم‌هاي خنككنندهي اين دو شركت انجام داد. با همه‌ي اين توصيفات، انتخاب فن مناسب بستگي به نوع و ميزان عملكرد سيستم متخصصان دارد. قطعا پردازنده هنگام انجام اعمال محاسباتي سبك، گرماي كمتري توليد مي‌كند و حتي خنككنندهي مرجع اينتل، به‌سادگي روي آن كنترل حرارتي خوبي خواهد داشت.
هم انديشي ها