مقاومت دارويي باكتري‌ها و كشف راهي جديد براي مقابله با آن
صبح روز سوم سپتامبر سال ۱۹۲۸ بود. پس از تعطيلات دو هفته‌اي، الكساندر فلمينگ به آزمايشگاهش در بيمارستان سنت‌مري در لندن بازگشت. او شروع به مرتب كردن پتري‌هاي ديشي كرد كه حاوي كلني‌هاي باكتري بود. در حين انجام اين كار، او متوجه وجود موردي غيرعادي در يكي از پتري‌ها شد كه اشتباها در كل اين زمان درب آن باز مانده بود.
او شاهد رشد كپكي آبي-سبز در آن پتري ديش بود، اما ناحيه‌ي اطراف كپك‌ها عاري از باكتري بود. براساس اين مشاهده، فلمينگ نتيجه گرفت كه كپك‌ها ماده‌اي ترشح كرده‌اند كه ميكروارگانيسم‌ها را مهار كرده يا مي‌كشند. او بعدا نام اين ماده را پني‌سيلين نهاد. اين كشف غيرمنتظره، تاريخچه‌ي پزشكي مدرن را تغيير داد و پني‌سيلين موجب نجات جان ميليون‌ها بيمار عفوني‌شده با باكتري‌هاي كشنده شد. بااين‌حال فلمينگ به‌عنوان يك باكتري‌شناس مي‌دانست كه تكامل، فرايندي اجتناب‌ناپذير است و درنهايت باكتري‌ها نسبت‌به آنتي‌بيوتيك مقاوم مي‌شوند.
پتري ديش اوليه‌اي كه الكساندر فلمينگ در آن پني‌سيلين را براي اولين بار در سال ۱۹۲۸ كشف كرد
پيش‌بيني او درست بود، اولين پاتوژن مقاوم به پني‌سيلين در سال ۱۹۴۰ شناسايي شد. از آن زمان به بعد، داروهاي ضدباكتري زيادي معرفي شدند ولي با گذشت چندين سال از استفاده‌ي باليني از آن‌ها، عوامل بيماري‌زاي مقاوم به آن داروها نيز پديدار شدند. پيدايش اخير باكتري مقاوم به كارباپنم‌ها از همه نگران‌كننده‌تر است، زيرا اين دارو آخرين خط دفاعي شناخته‌شده عليه ميكروب‌هايي است كه نسبت‌به چندين آنتي‌بيوتيك مقاوم شده‌اند.
اين يك نگراني رو به رشد در كل جهان است. براساس گزارش مركز پيشگيري و كنترل بيماري‌ها فقط در آمريكا، عفونت‌هاي باكتريايي مقاوم به دارو بيش از ۲۳ هزار فرد را هرساله به كام مرگ مي‌فرستند و علاوه‌بر هزينه‌هاي مراقبتي مستقيم، سالانه هزينه‌اي درحدود ۲۰ ميليارد دلار بر سيستم بهداشت اين كشور تحميل مي‌كنند. متاسفانه كمبود شديد داروهاي آنتي‌بيوتيك جديد در خطوط توسعه وجود دارد و بيشتر داروهايي كه در حال حاضر مورد استفاده قرار مي‌گيرند، انواع اصلاح‌شده‌اي از داروهاي موجود هستند. اين موضوع چالش بزرگي پيش‌روي پزشكاني است كه عفونت‌هاي شديد را درمان مي‌كنند و منجر به ايجاد نگراني‌هايي درمورد رسيدن عصر پس از آنتي‌بيوتيك شده است.
اما پيشرفت‌هاي اخير در دانش دانشمندان در زمينه‌ي روابط ميزبان-پاتوژن، انديشه متخصصيناتي تازه در مورد رويكرد درماني جايگزيني ايجاد كرده است كه درمان مبتني بر ميزبان (HDT) ناميده مي‌شود. درماني مبتني بر ميزبان، مجموعه‌اي از درمان‌ها است كه هدف آن به‌جاي تكيه‌ي مطلق روي داروهاي آنتي‌باكتريايي، تقويت پاسخ ايمني ميزبان است.
از مثال‌هاي اميدبخش اين رويكرد دارويي، برخي داروهاي مورد استفاده براي داروهاي غيرعفوني هستند. براي مثال وراپاميل و متفورمين كه موجب تعديل التهاب مي‌شوند و پاسخ ضدميكروبي ميزبان را در برابر پاتوژن‌ها افزايش مي‌دهند؛ سيتوكين‌ها، گروهي از پروتئين‌ها كه شامل اينترلوكين‌ها هستند و باعث مي‌شوند كه سلول‌هاي پيش‌التهابي ميزبان سيگنالي براي كشتن پاتوژن‌ها توليد كنند و محصولات تغذيه‌اي مانند ويتامين D3 كه موجب تقويت سيستم دفاعي ميزبان مي‌شود. علاوه‌بر اين هدف اين روش درماني، ايجاد توازني در واكنش بدن نسبت‌به عفونت ازطريق كاهش يا پيشگيري از پاسخ التهابي شديدي است كه مي‌تواند به اندام‌هاي داخلي آسيب برساند و حتي كشنده باشد. اين امر توسط درمان سلولي حاصل مي‌شود كه در آن جمعيت خاصي از سلول‌هاي مغز استخوان درون بدن ميزبان تزريق مي‌شود.
در اين زمينه، تمركز پژوهش‌هاي كنوني درك نقش عوامل ميزبان در دفاع در برابر عفونت‌هاي باكتريايي است. اين امر همچنين در برگيرنده‌ي مطالعه درمورد اينكه چگونه عوامل ميزبان در عمل تنظيم التهاب مشاركت مي‌كنند، نيز است. براي مطالعه اين موضوع پژوهشگران به‌دنبال مطالعه اثر عوامل ميزبان روي ژن‌هايي كه سيتوكين‌ها را توليد مي‌كنند، هستند. همچنين از آنجايي كه آهن نقش مهمي در رشد پاتوژن و التهاب دارد، پژوهشگران به‌دنبال مطالعه اثر عوامل ميزبان روي ژن‌هايي كه انتقال و متابوليسم آهن را تنظيم مي‌كنند، هستند.
درك كامل اينكه چگونه اين عوامل در دفاع ميزبان و كنترل التهاب مشاركت دارند، در پزشكيِ شخصي مي‌تواند بي‌نهايت مهم باشد، جايي كه صفات ژنتيكي بيمار مي‌توانند درمان عفونت را هدايت كنند. اين تفاوت‌هاي ظريف در DNA كه پلي‌مورفيسم (چندشكلي) ناميده مي‌شود، مي‌توانند توضيح دهند كه چرا برخي از افراد نسبت‌به برخي پاتوژن‌ها حساس‌تر از ديگران هستند. با شناسايي اين پلي‌مورفيسم‌ها و يافتن ارتباط هركدام با سطوح حساسيت به پاتوژن، اين پژوهش‌ها مي‌تواند منجر به طراحي درمان‌هاي موثرتر در عفونت‌هاي باكتريايي شود. درك ما از عوامل ميزبان در پاسخ به عفونت هنوز در مراحل اوليه است؛ اما اين دانش آغازگر ارائه‌ي روشي جديد براي درمان يا پيشگيري از عفونت‌هاي باكتريايي است كه جان ميليون‌ها نفر در جهان را مي‌گيرند.
هم انديشي ها