نقش مهم باكتري‌هاي روده در محافظت از سيستم عصبي دربرابر ويروس‌ها
دانشمندان در مطالعه‌اي جديد، ارتباط بين عفونت‌هاي ويروسي، بيماري نورودژنراتيو، ميكروبيوم روده و سيستم ايمني را تشريح كرده‌اند. اين پژوهش نشان مي‌دهد اختلال در باكتري‌هاي روده مي‌تواند به ويروس‌هاي مضر اجازه دهد كه بيماري‌هاي نورودژنراتيوي نظير اسكلروز چندگانه را توسعه دهد.
در پژوهش‌هاي مختلف، به ارتباط احتمالي بين عفونت‌هاي ويروسي سيستم عصبي مركزي و توسعه‌ي تعدادي از اختلالات روان‌پزشكي و عصبي مزمن اشاره شده است. آلزايمر و پاركينسون و اسكلروز چندگانه از بيماري‌هاي عصبي هستند كه نقش عفونت ويروسي سيستم عصبي مركزي در توسعه‌ي آن‌ها نشان داده شده است. به‌انديشه متخصصين مي‌رسد جمعيت متنوع باكتري‌ها كه در روده‌ي ما زندگي مي‌كنند، اساسا با سيستم ايمني ما ارتباط داشته باشد. براي مثال، پژوهش اخير نشان داده است كه آنتي‌بيوتيك‌ها مي‌توانند ميكروبيوم روده را دچار اختلال كنند و به اشكالات مختلفي از نقص در اثربخشي واكسن‌ها گرفته تا افزايش پراكنش عفونت آنفلوآنزا منجر شوند.
مطالعه‌ي جديد به‌وسيله‌ي پژوهشگران دانشكده‌ي پزشكي دانشگاه يوتا و با هدف پاسخ‌دهي به اين سؤال انجام شده است: «ميكروبيوم روده چه نقشي در آغاز بيماري‌هاي نورودژنراتيو دارد؟» ديويد گرت‌برون، يكي از نويسندگان اين مقاله مي‌گويد:
ما مي‌خواستيم اين موضوع را مطالعه كنيم كه آيا ميكروبيوم روده مي‌تواند موجب تغيير پاسخ ايمني دربرابر ويروس در سيستم عصبي مركزي شود و اين امر روي ميزان آسيبي تأثير مي‌گذارد كه ويروس وارد مي‌كند يا خير.
پژوهشگران در آغاز كار، دو گروه مختلف از موش‌ها را مطالعه كردند كه هر دو گروه با سويه‌ي خاصي از ويروس هپاتيت آلوده شده بودند كه موجب انسفاليت حاد مي‌شود. اين مدل‌هاي حيواني علائم نورودژنراتيو داشتند؛ علائم مشابه آنچه در اسكلروز چندگانه ديده مي‌شود. گروهي از موش‌ها با ميكروبيوم سالم روده پرورش داده شدند؛ درحالي‌كه گروه ديگر درمعرض اختلالات متعدد ميكروبيومي نظير آنتي‌بيوتيك‌هايي قرار گرفتند كه بسياري از جمعيت‌هاي باكتري‌هاي روده را از بين مي‌برند.
موش‌هايي كه دچار اختلال در ميكروبيوم روده شده بودند، به‌طور چشمگيري پاسخ ايمني ضعيفي دربرابر ويروس هپاتيت و درنهايت علائم شديد تخريب عصبي نظير فلجي را نشان دادند. جالب اينكه در موش‌هاي داراي ميكروبيوم اشكال‌دار در مقايسه با موش‌هاي سالم، فعاليت ميكروگلياها (سلول‌هاي ايمني سيستم عصبي مركزي) كمتر بود. پژوهشگران درادامه‌ي كار گامي فراتر نهادند و برآن شدند كه ببينند ميكروبيوم روده از چه مكانيسمي براي فعال‌كردن ميكروگليا در سيستم عصبي مركزي استفاده مي‌كند. آزمايش‌ها نشان مي‌داد پروتئين سيگنال‌دهنده‌ي سيستم ايمني خاص به‌نام TLR4 در اين فرايند نقش مهمي ايفا مي‌كند.
پژوهشگران براي تأييد اين فرضيه كه آيا ميكروبيوم فعاليت ميكروگليا را مي‌تواند در سيگنال‌دهي TLR4 تقويت كند، اين پروتئين را به موش‌هاي عفوني خوراندند كه داراي ميكروبيوم دچار اختلال بودند. شگفت‌انگيز اينكه در اين هنگام، آسيب عصبي حاصل از ويروس در اين حيوانات كاهش پيدا كرد. جون روند، نويسنده‌ي ديگر مقاله مي‌گويد:
ما نشان داده‌ايم ميكروبيوم روده با فعال‌كردن مسيري خاص در سلول‌هاي سيستم عصبي مركزي، از موش‌هاي عفوني دربرابر فلج محافظت مي‌كند. اين امر نشان مي‌دهد كه سيگنال‌هاي حاصل از ميكروب‌ها براي پاك‌سازي سريع ويروس‌ها در سيسم عصبي مركزي و پيشگيري از آسيب ناشي از بيماري‌هايي مانند اسكلروز چندگانه ضروري است.
البته، اين نتايج در اين مرحله فقط در آزمايش‌هاي حيواني نشان داده شده است و پرسش‌هاي بدون پاسخ زيادي همچون گونه‌هاي باكتري‌هاي روده وجود دارد كه مسئول سيگنال‌دهي TLR4 هستند. قبل از اينكه اين ايده‌هاي جديد وارد آزمايش‌هاي باليني انساني شود، بايد پژوهش‌هاي زيادي انجام شود؛ اما روند مي‌گويد آنچه از آن اطمينان داريم، اين است كه آنتي‌بيوتيك‌ها مي‌توانند موجب ايجاد اختلال در جمعيت باكتري‌هاي مفيد روده شوند و پزشكان بايد راه‌هايي براي رفع اين آشفتگي‌ها درانديشه متخصصين بگيرند. او مي‌گويد:
نتايج ما بر اهميت حفظ جامعه‌ي متنوعي از باكتري‌ها در روده تأكيد مي‌كند و اينكه ممكن است پس از مصرف آنتي‌بيوتيك‌ها به مداخلاتي براي بازيابي اين جوامع نياز باشد.
نتايج اين پژوهش در مجله‌ي eLife منتشر شده است.
هم انديشي ها