نگاهي به تاثير ويروس كرونا جديد بر اعضاي مختلف بدن

متخصص كارشناسان مي‌گويند ويروس كرونا جديد كه از چين منشا گرفته است، همانند ويروس‌هاي پيشين سارس و مرس با منشاء حيواني، بسياري از سيستم‌هاي بدن را درگير مي‌كند. اين ويروس‌ها برخلاف خويشاوندان ديگرشان كه موجب سرماخوردگي معمولي مي‌شوند، مي‌توانند موجب درگيري بسياري از سيستم‌هاي بدن بيمار شوند و ويروس جديد كه بيماري ناشي‌از آن كوويد ۱۹ نام گرفته است نيز در حالت شديد، از اين قاعده مستثني نيست. اين امر به توضيح اين مساله كمك مي‌كند كه چرا در همه‌گيري كوويد ۱۹ تاكنون بيش از سه هزار نفر جان خود را از دست داده‌اند و شمار قربانيان آن از شمار قربانيان ويروس سارس فراتر رفته است. درحالي‌كه به‌انديشه متخصصين مي‌رسد نرخ مرگ‌و‌مير كوويد ۱۹ حدود يك‌پنجم نرخ مرگ‌و‌مير سارس باشد، ويروس جديد سرعت انتشار بيشتري دارد.

موارد تاييدشده بيماري كوويد ۱۹ به بيش از صدهزار نفر رسيده است. اگر انتشار ويروس همچنان گسترش يابد، نمي‌توان گفت اين اتفاق تا چه اندازه خطرناك خواهد بود. همه‌گيرشناس برجسته‌ي دانشگاه هنگ‌كنگ به‌تازگي هشدار داده است كه اگر ويروس كوويد ۱۹ مهار نشود، مي‌تواند ۶۰ درصد از مردم جهان را آلوده كند.

اين تصوير كه در سوم فوريه ۲۰۲۰ گرفته شده است، پزشكي را نشان مي‌دهد كه درحال بازديد از بخش قرنطينه‌اي در ووهان، مركز شيوع ويروس كرونا در استان هوبئي چين، به يك سي‌تي‌اسكن ريه نگاه مي‌كند

دررابطه‌با شيوع ويروس كرونا، مركز كنترل و پيشگيري از بيماري چين جزئيات باليني مرتبط‌با ۷۲٬۳۱۴ بيمار مبتلا به كوويد ۱۹ را منتشر كرده است. اين گزارش نشان مي‌دهد كه بيماري كوويد ۱۹ موجب مرگ ۲/۳ درصد از بيماران شده است به اين معنا كه درحال‌حاضر ۲۳ برابر كشنده‌تر از آنفلوانزاي فصلي است. بيماري شديد و مرگ در تمام گروه‌هاي سني به‌جز كودكان زير ۹ سال ديده مي‌شود. در همين حين، كشورهاي مخلف جهان در تلاش هستند تا شهروندان خود را از كشتي كروزي كه در سواحل ژاپن قرنطينه شده است، تخليه كنند. بيماري حدود ۷۰۰ نفر از ۳۷۰۰ مسافر كشتي تاييد شده است.

در اثر آلودگي با ويروس كرونا چه اتفاقي در بدن مي‌افتد؟

ويروس جديد ازانديشه متخصصين ژنتيكي به ويروس سارس شباهت دارد و به همين دليل SARS-CoV-2 نام گرفته است. بنابراين تركيب نتايج پژوهش‌هاي اوليه درباره‌ي شيوع ويروس جديد با آموخته‌هاي گذشته در زمينه‌ي شيوع سارس و مرس مي‌تواند به ما كمك كند تا پاسخ اين سوال را پيدا كنيم.

تاثير ويروس كرونا بر ريه‌ها

براي بيشتر بيماران، كوويد ۱۹ از ريه‌ها آغاز شده و در آن‌جا نيز به پايان مي‌رسد زيرا مانند آنفلوانزا، ويروس‌هاي كرونا نيز عامل بيماري‌هاي تنفسي هستند و معمولا زماني منتشر مي‌شوند كه فرد آلوده عطسه يا سرفه مي‌كند و قطرات حامل ويروس را وارد فضا مي‌كند.

ويروس‌هاي كرونا همچنين موجب علائم شبه‌آنفلوانزا مي‌شوند: بيماران ممكن است دچار تب و سرفه‌اي شوند كه به‌سوي ذات‌الريه پيش مي‌رود. پس از شيوع سارس، سازمان جهاني بهداشت گزارش داد كه بيماري معمولا طي سه مرحله به ريه‌ها حمله مي‌كند: تكثير ويروس، فعال‌شدن بيش‌ازحد سيستم ايمني و تخريب ريه. همه‌ي بيماران وارد اين سه مرحله نمي‌شدند. درواقع تنها ۲۵ درصد از بيماران مبتلا به سارس دچار نارسايي تنفسي مي‌شدند كه معيار تعريف‌كننده‌ي موارد شديد بيماري بود. به‌همين ترتيب، طبق داده‌هاي اوليه، كوويد ۱۹، در حدود ۸۲ درصد از موارد موجب علائم خفيف شده و در بقيه‌ي موارد منجر به بيماري شديد مي‌شود.

متيو فريمن، دانشيار دانشكده‌ي پزشكي مريلند كه به مطالعه‌ي ويروس‌هاي كروناي بيماري‌زا مشغول است، مي‌گويد وقتي عميق‌تر نگاه كنيد، مي‌بينيد كه ويروس كرونا جديد از الگوهاي ويروس سارس پيروي مي‌كند.

در اوايل عفونت، ويروس كرونا جديد به‌سرعت به سلول‌هاي ريه انسان حمله مي‌كند. سلول‌هاي ريوي مذكور از دو نوع هستند: نوعي كه مخاط مي‌سازند و سلول‌هايي كه داراي مژك هستند. اگرچه وقتي مخاط از بدن خارج مي‌شود، ناخوشايند است، به حفاظت از بافت ريه دربرابر پاتوژن‌ها (عوامل بيماري‌زا) كمك مي‌كند و باعث مي‌شود اين اندام تنفسي خشك نشود. سلول‌هاي مژك‌دار نيز به پاك كردن مواد زائدي مانند گرده يا ويروس‌ها كمك مي‌كنند. فريمن توضيح مي‌دهد كه ويروس سارس سلول‌هاي مژك‌دار را عفوني كرده و از بين مي‌برد كه در نتيجه‌ي آن مجاري هوايي بيمار در اثر تجمع مواد زائد و مايعات دچار گرفتگي شده و پر مي‌شود.

فريمن فرض مي‌كند كه همين اتفاق درمورد ويروس كرونا جديد نيز رخ مي‌دهد. به‌همين دليل مطالعات اوليه درمورد كوويد ۱۹ نشان داده است كه بسياري از بيماران در هر دو ريه دچار ذات‌الريه مي‌شوند كه همراه با علائم ديگري مانند تنگي نفس است. درهمين‌جا مرحله‌ي دوم شروع شده و سيستم ايمني وارد عمل مي‌شود. بدن كه در اثر حضور يك مهاجم ويروسي برانگيخته شده است، به‌منظور رفع آسيب و ترميم بافت ريه با پر كردن ريه‌ها با سلول‌هاي ايمني دست به كار مي‌شود. اين فرايند التهابي هنگامي كه عملكرد طبيعي خود را دارد، كاملا تنظيم شده و تنها محدود به مناطق آلوده است. اما گاهي سيستم ايمني از كنترل خارج شده و تمام سلول‌هايي كه سر راه خود مي‌بينيد از جمله بافت‌هاي سالم را از بين مي‌برد. فريمن مي‌گويد:

بنابراين سيستم ايمني به‌جاي اينكه آسيب را كمتر كند، آن را تشديد مي‌كند. مواد زائد بيشتري در ريه‌ها جمع مي‌شوند و ذات‌الريه تشديد مي‌شود.

در جريان مرحله‌ي سوم، آسيب به ريه تجمع يافته و مي‌تواند منجر به نارسايي تنفسي شود. حتي اگر مرگ اتفاق نيفتد، آسيب واردشده به ريه‌ي بيمار ممكن است براي هميشه باقي بماند. طبق گزاراش سازمان جهاني بهداشت، سارس حفره‌هايي را در ريه ايجاد مي‌كند كه باعث مي‌شود ريه ظاهري شبيه شان زنبورعسل پيدا كند و اين ضايعات در افراد مبتلا به ويروس كرونا جديد نيز ديده مي‌شود. اين حفره‌ها احتمالا در اثر واكنش بيش‌ازحد سيستم ايمني ايجاد شده و باعث ايجاد زخم‌هايي مي‌شود كه هم از ريه محافظت كرده و هم بافت آن را سفت مي‌كنند. هنگامي كه اين اتفاق مي‌افتد، اغلب براي كمك به تنفس بيمار بايد از ونتيلاتور (دستگاه تنفس مصنوعي) استفاده شود. در همين حين، التهاب موجب مي‌شود غشايي كه بين كيسه‌هاي هوايي و عروق خوني قرار گرفته است، نفوذپذيرتر شود و اين امر مي‌تواند منجر به پر شدن ريه‌ها از مايع شود كه حاصل آن ناتواني ريه در اكسيژن‌رساني به خون است. فريمن مي‌گويد:

درموارد شديد، ريه‌ها پر از مايع شده و نفس كشيدن غيرممكن مي‌شود. اين گونه است كه مردم جان خود را از دست مي‌دهند.

تاثير ويروس كرونا روي دستگاه گوارش

سوال اين جاست كه چرا يك ويروس تنفسي روده را نيز آزار مي‌دهد؟ هنگامي كه هر نوع ويروسي وارد بدن مي‌شود، ازطريق پروتئين‌هايي كه روي سطح سلول قرار داشته و گيرنده ناميده مي‌شود، راه خود را به درون سلول ميزبان باز مي‌كند. اگر ويروس گيرنده‌ي مناسبي را روي سلول پيدا كند، مي‌تواند به سلول حمله كند. برخي از ويروس‌ها ازانديشه متخصصين اين گيرنده‌ها، انتخابي عمل كرده اما برخي ديگر بي‌قاعده رفتار مي‌كنند. آنا سوك‌فونگ لوك از مسئولان پژوهش‌هاي باليني در دانشكده‌ي پزشكي دانشگاه ميشيگان مي‌گويد:

آن‌ها مي‌تواند به‌راحتي به همه‌ي سلول‌ها نفوذ كنند.

هم ويروس سارس و هم ويروس مرس مي‌توانند به سلول‌هاي پوشش روده دسترسي پيدا كنند و عفونت‌هايي كه در مجراي گوارشي رخ مي‌دهد، احتمالا موجب آسيب يا نشت مايعات شده و درنهايت منجر به بروز اسهال مي‌شود. اما فريمن مي‌گويد هنوز نمي‌دانيم كه ويروس كرونا جديد نيز همين كار را انجام مي‌دهد. پژوهشگران براين باورند كه ويروس جديد نيز از همان گيرنده‌هايي استفاده مي‌كند كه ويروس سارس از آن‌ها استفاده مي‌كرد و اين گيرنده‌ها روي سلول‌هاي ريه‌ها و روده‌ي كوچك يافت مي‌شوند.

براساس گزارش دو مطالعه كه مجله‌هاي New England Journal of Medicine و medRxiv منتشر شده است، ويروس كرونا جديد در مدفوع بيماران مبتلا وجود دارد. اين امر شايد نشان‌دهنده‌ي اين باشد كه ويروس ممكن است ازطريق مدفوع نيز منتشر شود اما اين موضوع هنوز قطعي نيست. فريمن مي‌گويد:

اينكه آيا اين نوع انتقال ازطريق مدفوع درمورد ويروس جديد نيز در حال رخ داده است، ما اصلا نمي‌دانيم. اما اين چنين به‌انديشه متخصصين مي‌رسد كه اين ويروس در مدفوع وجود دارد و افراد، داراي علائم گوارشي مرتبط با آن هستند.

آزاد شدن سيتوكين‌ها در اثر عفونت ويروس كرونا

ويروس‌هاي كرونا به‌خاطر فعال‌كردن بيش‌از‌حد سيستم ايمني مي‌توانند موجب بروز اشكالاتي در سيستم‌هاي ديگر بدن نيز شوند. مطالعه‌اي كه در سال ۲۰۱۴ منتشر شد، نشان داد كه ۹۲ درصد از بيماران مبتلا به مرس حداقل دچار يكي از علائم خارج از ريه نيز بودند. درحقيقت، علائم يك حمله‌ي رعد‌آسا به بدن در هر سه ويروس كرونا منشا گرفته از حيوانات ديده شده است: افزايش آنزيم‌هاي كبدي، كاهش پلاكت‌ها و سلول‌هاي سفيد خون و كاهش فشار خون. در موارد نادر، بيماران دچار نارسايي حاد كليوي و ايست قلبي مي‌شوند. البته به‌گفته‌ي آنجلا راسموسن، ويروس‌شناس دانشكده‌ي بهداشت عمومي ميلمن در دانشگاه كاليفرنيا، اين لاخبار تخصصيا نشانه‌اي از انتشار خود ويروس در سرتاسر بدن نيست و ممكن است مربوط به آزاد شدن سيتوكين‌ها باشد.

سيتوكين‌ها پروتئين‌هايي هستند كه سيستم ايمني از آن‌ها براي جذب سلول‌هاي ايمني به محل عفونت استفاده مي‌كند. سلول‌هاي ايمني وقتي به محل عفونت مي‌رسند، براي نجات بقيه‌ي بدن بافت عفوني را از بين مي‌برند. انسان‌ها در مواجهه‌با يك تهديد به سيستم ايمني خود تكيه مي‌كنند. اما در جريان عفونت ويروس كرونا جديد، وقتي كه سيستم ايمني سيتوكين‌ها را بدون هيچ قاعده‌اي به سمت ريه‌ها سرازير مي‌كند، اين سركوب همگاني مي‌شود و اين همان جايي است كه اشكال شروع مي‌شود: بدن فقط سلول‌هاي آلوده را مورد هدف قرار نمي‌دهد بلكه به بافت‌هاي سالم نيز حمله مي‌كند. پيامدهاي حاصل‌از اين اتفاق، به خارج از ريه نيز سرايت مي‌كند. طوفان سيتوكين‌ها موجب بروز التهابي مي‌شود كه عروق خوني ريه را تضعيف كرده و موجب مي‌شود مايع وارد كيسه‌هاي هوايي شود. راسموسن مي‌گويد:

اساسا رگ‌هاي خوني دچار خونريزي مي‌شوند. طوفان به تمام سيستم گردش خون مي‌رسد و اشكالات سيستماتيكي را در اندام‌هاي مختلف به وجود مي‌آورد.

در اين مرحله، وضعيت شدت مي‌گيرد. در برخي از شديدترين موارد كوويد ۱۹، آزاد شدن سيتوكين‌ها در تركيب با كاهش ظرفيت پمپاژ اكسيژن به بقيه‌ي قسمت‌هاي بدن مي‌تواند منجر به بروز ناسايي در چندين ارگان شود. دانشمندان دقيقا نمي‌دانند كه چرا برخي از بيماران دچار عوارضي خارج از ريه مي‌شوند اما علت ممكن است با وضعيت‌هاي پشت‌صحنه‌اي نظير بيماري قلبي يا ديابت ارتباط داشته باشد. فريمن مي‌گويد:

حتي اگر ويروس به كليه‌ها، كبد، طحال و ديگر اندام‌ها نرسد، مي‌تواند اثرات پايين‌دست واضحي روي تمام آن فرايندها داشته باشد.

تاثير ويروس كرونا روي كبد

وقتي يك ويروس كرونا منشا گرفته از حيوانات وارد بدن مي‌شود، يكي از اندام‌هايي كه درگير اثرات پايين‌دست ويروس مي‌شود، كبد است. پزشكان نشانه‌هايي از آسيب كبدي را در بيماران مبتلابه سارس، مرس و كوويد ۱۹ ديده‌اند كه اغلب خفيف بوده است. اگرچه در موارد شديد، بيماري منجر به آسيب شديد كبدي و حتي نارسايي كبدي شده است. لوك مي‌گويد:

وقتي ويروسي وارد گردش خون شما مي‌شود، مي‌تواند ازطريق خون به تمام قسمت‌هاي بدن برسد. در كبد عروق خوني زيادي وجود دارد، بنابراين ويروس به‌سادگي مي‌تواند وارد آن شود.

كبد براي اطمينان از عملكرد مناسب بدن به سختي كار مي‌كند. وظيفه‌ي اصلي اين عضو، فرايندكردن خوني است كه از معده مي‌آيد و نيز سموم را از خون حذف مي‌كند و مواد مغذي مورد نياز بدن را فراهم مي‌كند. كبد همچين صفرا را مي‌سازد كه به روده‌ي كوچك ريخته و به شكستن چربي‌ها كمك مي‌كند. كبد همچنين حاوي آنزيم‌هايي است كه به واكنش‌هاي شيميايي درون بدن سرعت مي‌بخشند. لوك توضيح مي‌دهد در يك بدن طبيعي، سلول‌هاي كبد دائما درحال از بين رفتن هستند و آنزيم‌هايي را وارد گردش خون مي‌كنند. اين ارگان سريعا سلول‌هاي از دست رفته را بازسازي مي‌كند. به‌علت اين فرايند بازسازي، كبد مي‌تواند دربرابر آسيب‌هاي زيادي مقاومت كند. سطوح غيرطبيعي اين آنزيم‌ها در خون كه درمورد سارس و مرس نيز ديده مي‌شد، يك علامت هشداردهنده است. اين وضعيت مي‌تواند آسيب‌ديدگي خفيفي باشد كه كبد به‌سرعت آن را برطرف مي‌كند يا اين كه مي‌تواند وضعيتي شديدتر و حتي نارسايي كبدي باشد.

وقتي كبد دچار نارسايي مي‌شود، اغلب مي‌بينيد كه بيمار نه‌تنها دچار اشكالات ريوي و كبدي شده است، بلكه اشكالات كليوي نيز دارد. در اين موقع است كه بيماري به عفونتي سيستماتيك تبديل شده است.

تاثير ويروس كرونا روي كليه‌ها

كليه‌ها در نيز آشفتگي حاصل‌از عفونت ويروس كرونا گرفتار هستند. ۶ درصد از بيماران مبتلا به سارس و يك‌چهارم از بيمارن مبتلا به مرس دچار آسيب كليوي حاد مي‌شدند. مطالعات نشان داده‌اند كه ويروس كرونا جديد نيز مي‌تواند همين كار را انجام دهد. اين ويژگي ممكن است چندان شايع نباشد، اما كشنده است. براساس نتايج مطالعه‌اي كه در سال ۲۰۰۵ در مجله ي Kidney International منتشر شد، ۹۱/۷ درصد از بيماران مبتلا به سارس كه دچار اشكال كليوي حاد مي‌شدند، از دنيا مي‌رفتند.

همچون كبد، كليه‌ها نيز در تصفيه خون نقش دارند. هر كليه حاوي حدود ۸۰۰ هزار واحد تصفيه‌ي ميكروسكوپي است كه نفرون نام دارد. اين نفرون‌ها دو مولفه‌ي اصلي دارند: فيلتري براي پاك‌سازي خون و لوله‌هاي كوچكي كه مواد خوب را به بدن رسانده و مواد زايد را به مثانه مي‌فرستند تا به شكل ادرار دفع شود. به‌انديشه متخصصين مي‌رسد كه ويروس كرونا روي اين لوله‌هاي كوچك تاثير بگذارد. پس از شيوع سارس، سازمان جهاني بهداشت اعلام كرد كه ويروس در توبول‌هاي كليه نيز يافت شده است. كار نِنگ لاي، استاد دانشگاه هنگ كنگ مي‌گويد:

اگر ويروس در گردش خون شما وجود داشته باشد، پيدا كردن آن در توبول‌هاي كليه غيرعادي نيست.

از آن‌جايي كه كليه‌ها به‌طور مداوم درحال تصفيه‌ي خون هستند، گاهي ويروس در سلول‌هاي توبول‌ها به دام مي‌افتد و مي‌تواند يك آسيب خفيف يا موقتي ايجاد كند. اگر ويروس به سلول‌ها نفوذ كرده و در آن‌ها شروع به تكثير كند، آسيب حاصل‌از آن مي‌تواند كشنده باشد. البته لاي مي‌گويد شواهدي مبني‌بر تكثير ويروس سارس در كليه‌ها وجود نداشت. او مي‌گويد اين يافته‌ها نشان مي‌دهد كه آسيب كليوي حاد در بيماران مبتلا به سارس ممكن است ناشي‌از دلايل مختلفي مانند فشار خون پايين، سپسيس (گَندخوني)، داروها يا اختلال متابوليكي باشد. در همين حين، موارد شديدتري كه منجر به نارسايي حاد كليوي مي‌شوند، نشانه‌اي از طوفان سيتوكين هستند. نارسايي حاد كليوي مي‌تواند گاهي نيز در اثر مصرف آنتي‌بيوتيك‌ها، نارسايي چند عضوي يا اتصال طولاني‌‌مدت به دستگاه تنفس مصنوعي پيش آيد. همه چيز با هم ارتباط دارند.

اعضاي كادر پزشكي در بخش قرنطينه‌ي بيمارستاني در استان شاندونگ چين يكديگر را در آغوش گرفته‌اند

بارداري و ويروس كرونا

خيلي خنده‌دار است كه ما در عصر رسانه‌ها زندگي مي‌كنيم و درحالي‌كه اطلاعات مرتبط با ويروس كرونا به‌طور مداوم به روزرساني مي‌شود، هنوز چيزي درمورد آن نمي‌دانيم. در مجله‌هاي پزشكي، مقالات مختلفي درمورد شيوع ويروس كرونا منتشر مي‌شود ولي از آن‌جايي كه پژوهشگران سعي دارند به‌سرعت به سوالات مردم پاسخ دهند، همه‌ي مطالعات به يك اندازه دقيق نيستند. در همين حين، هرگونه تحولي سريعا در رسانه‌هاي خبري گزارش مي‌شود. تمامي اين اطلاعات در اينترنت منتشر مي‌شود و اين جا نيز با همان اشكال هميشگي تشخيص واقعيت از داستان رو‌به‌رو هستيم. راسموسن مي‌گويد:

اين حالت گزارش لحظه‌به‌لحظه از چيزي كه در مطالعات مي‌گذرد، بي‌سابقه بوده است. تلاش براي مرتب كردن تمامي اين اطلاعات و تشخيص درست از اشتباه واقعا دشوار است.

براي مثال، هفته‌ي گذشته پزشكان بيمارستاني در ووهان گزارش كردند كه نتيجه‌ي آزمايش عفونت ويروس كرونا در دو نوزاد تازه متولد شده مثبت بوده است. طبعا اين عنوان نگران‌كننده موجب ايجاد اين سوال مي‌شود كه آيا كودكي كه در رحم يك مادر باردار آلوده به ويروس كرونا قرار دارد، نيز ازطريق مادر به ويروس آلوده مي‌شود يا اينكه آيا اين ويروس مي‌تواند هنگام زايمان يا طي شيردهي به نوزاد منتقل شود.

درمورد سارس و مرس درحالي‌كه موارد زيادي از بيماري شامل زنان باردار مي‌شد، انتقال مادر به نوزاد ديده نشد. علاوه‌بر‌اين، به‌گفته‌ي راسموسن، روش‌هاي ديگري نيز وجود دارد كه نوزاد ممكن است دچار عفونت ويروس كرونا شود مثلا وقتي نوزاد به‌طور اضطراري در بيمارستاني به دنيا مي‌آيد كه در آن بيماران آلوده زيادي وجود دارند. درحقيقت، مطالعه‌اي كه در مجله‌ي The Lancet منتشر شده است، شواهد مقدماني را مبني‌بر اينكه ويروس كرونا نمي‌تواند از مادر به نوزاد منتقل شود، فراهم مي‌كند. در اين گزارش، پژوهشگران در ووهان ۹ زن باردار مبتلا به كوويد ۱۹ را تحت‌انديشه متخصصين قرار دادند. برخي از اين زنان دچار عوارض بارداري نيز بودند اما عفونت در هيچ كدام از نوزادان متولد شده ديده نشد. درحالي‌كه اين مطالعه احتمال انتقال در جريان بارداري را به‌كلي رد نمي‌كند، بر لاخبار تخصصي احتياط درزمينه‌ي گمانه‌زني درمورد اين بيماري تاكيد مي‌كند. راسموسن مي‌گويد:

قبل از اينكه بتوانيد بگوييد كه چنين چيزي به‌طور يقين درحال اتفاق افتادن است و قبل از اينكه تغييراتي در نحوه‌ي مديريت باليني يا سياست عمومي اعمال كنيد، بايد شواهد داراي استاندارد بالايي داشته باشد.

فريمن اميدار است اين همه‌گيري موجب شود كه بودجه‌ي بيشتري براي انجام پژوهش در اين زمينه‌ها اختصاص داده شود. او مي‌خواهد كه حتي اگر شيوع درنهايت مهار شود، حمايت از اين پژوهش‌ها ادامه داشته باشد تا وضعيت زمان سارس پيش نيايد. او مي‌گويد:

بالافاصله پس از شيوع سارس پول زيادي وجود داشت و سپس از بين رفت. علت اينكه ما اين پاسخ‌ها را نداريم، اين است كه كسي روي اين موضوعات سرمايه‌گذاري نكرد.

.