تنهايي در دوران قرنطينه؛ فناوري چگونه به ما كمك مي‌كند؟
تعداد زيادي از مردم در سرتاسر جهان به‌علت دنياگيري ويروس كرونا مجبور شده‌اند زمان خود را تنهايي سپري كنند؛ درحالي‌كه فاصله‌گيري اجتماعي با ميل ما براي برقراري ارتباط اجتماعي به‌عنوان سنگ‌بناي تكامل انسان در تضاد است. ما به‌طور ناگهاني با فقدان تعاملات اجتماعي رو‌به‌رو شده‌ايم و بسياري از ما اكنون تنهايي بيشتري تجربه مي‌كنيم. ما آغوش يا ارتباط آرامش‌بخش انسان ديگر را از دست داده‌ايم كه معمولا در سختي‌ها انتظار داريم. در اين اوضاع‌واحوال، تلاش مي‌كنيم اين خلأ را با فعاليت‌هاي اجتماعي الكترونيك پر كنيم؛ ولي آيا اين فعاليت‌ها كمكي مي‌كند؟
مغز تنها
وقتي زمان خود را با كسي مي‌گذرانيم كه براي ما مهم است، لذتي ذاتي تجربه مي‌كنيم. مطالعات اسكن مغز نشان مي‌دهد هنگام دريافت پاداش‌هاي پولي و اجتماعي، مناطق تحت‌قشري مغز مانند جسم مخطط شكمي فعال مي‌شود كه نقش مهمي در انگيزش ايفا مي‌كند. درعوض، هنگامي‌كه احساس تنهايي و طردشدگي مي‌كنيم، مناطقي از مغز فعال مي‌شود كه با پريشاني و نشخوار فكري ارتباط دارد. اين مسئله ممكن است ناشي از تكامل باشد كه براي تضمين بقا، ما را به‌سمت ايجاد و حفظ ارتباط اجتماعي هدايت مي‌كند. افراد تنها تمركز منفي‌تري دارند و با اضطراب، مقصود ديگران را مطالعه مي‌كنند. گاهي اوقات، اين حالت چنان نيرومند مي‌شود كه پيامدش احساس تنهايي به‌مراتب بيشتر و ايجاد چرخه‌اي معيوب است.
ميزان تمايل افراد مختلف به برقراري ارتباط اجتماعي يكسان نيست. افرادي كه شخصيت برون‌گراتري دارند، بيشتر به‌دنبال فعاليت‌هاي اجتماعي و دسترسي به شبكه‌هاي اجتماعي بزرگ‌تر هستند و تنهايي ادراك‌شده‌ي كمتري گزارش مي‌كنند. همچنين، افرادي كه ازانديشه متخصصين روان‌نژندگرايي نمره‌ي بيشتري مي‌گيرند، انزواي اجتماعي ادراك‌شده‌ي بيشتري گزارش مي‌كنند.
مدتي است كه تنهايي به‌عنوان تهديد مهمي براي سلامت جسم و روان به‌رسميت شناخته و مشخص شده است مي‌تواند پيش‌بيني‌كننده‌ي مرگ باشد. بنابراين، چگونه مي‌توانيد به بهترين نحو با تنهايي و انزوا كنار بياييد؟ نتايج تجزيه‌و‌تحليل‌ها نشان مي‌دهد موفق‌ترين مداخلات در اين زمينه، يافتن راه‌هايي براي پرداختن به تفكر تحريف‌شده‌اي است كه تنهايي ايجاد مي‌كند. بنابراين، اگر احساس تنهايي مي‌كنيد، سعي كنيد افكار منفي خودكار را شناسايي كنيد؛ مانند اين فرض كه «مردم نمي‌خواهند از شما خبري بگيرند» و آن‌ها را به‌جاي درانديشه متخصصينگرفتن به‌عنوان حقيقت، به‌عنوان فرضيه در انديشه متخصصين بگيريد.
تنهايي را مي‌توان در مغز ديد
نتايج مطالعه‌اي مروري نشان داده است هدف قراردادن استراتژي‌هاي مقابله‌اي نيز مي‌تواند مفيد باشد. اين مطالعه دريافته است به‌ويژه رويكردهايي مانند پيوستن به گروه حمايتي براي حذف احساسات تنهايي اثر مثبتي دارد. راهبردهاي مقابله‌اي مبتني‌بر عواطف، مانند كاهش سطح انتظارات درباره‌ي روابط چندان مؤثر نبودند.
راه‌حل‌هاي فناورانه
در گفت‌وگوهاي عاميانه، معمولا از رسانه‌هاي اجتماعي بدگويي مي‌شود؛ درحالي‌كه بسياري از افرادي كه اكنون در انزوا به‌سر مي‌برند، به ابزارهاي اجتماعي الكترونيك وابسته هستند. دراين‌ميان، جنبه‌ي مهمي كه در پلتفرم‌هاي رسانه‌ي اجتماعي و پيام‌رسان‌هاي فوري مانند فيسبوك، اينستاگرام و توييتر وجود ندارد، نشانههاي غيركلامي مانند لبخند يا ژست يا نگاه است. اين نشانه‌ها به ما اجازه مي‌دهند لحن و زمينه‌ي رويارويي اجتماعي را مشخص كنيم. وقتي چنين اطلاعاتي وجود نداشته باشد، كمتر نشانههاي دوستانه‌ي ديگران را درك مي‌كنيم. بنابراين، درحالي‌كه ابزارهاي الكترونيك مي‌توانند در دوران انزوا مفيد باشند، حضور اجتماعي وجود ندارد؛ البته روش‌هايي براي تقويت پاداش‌هاي ارتباطات الكترونيك وجود دارد.
در مطالعه‌اي از واقعيت افزوده استفاده شد تا دو نفر بتوانند با تصاوير ويدئوچت يكديگر تعامل برقرار كنند. اين دو حس حضور اجتماعي بيشتر و تجربه‌ي جذاب‌تري گزارش كردند. به‌طور مشابه، مزين شركت در فعاليت‌هاي مشترك ايجاد روابط نزديك با ديگران است و اين فعاليت‌ها به‌ويژه در دوران قرنطينه مي‌تواند بسيار ارزشمند باشد.
ربات‌هايي كه با هدف مشاركت‌دادن انسان در سطح اجتماعي طراحي شده‌اند، همچنين مي‌توانند به افراد در انزوا كمك كنند تا احساس تنهايي كمتري كنند؛ زيرا اين ربات‌ها مزيت تجسم دارند. در كارآزمايي تصادفي كنترل‌شده با استفاده از ربات پارو، رباتي كه به‌شكل فُك طراحي شده، ساكنان خانه‌ي سالمنداني كه با آن در تعامل بودند، احساس تنهايي كمتري گزارش كردند. پژوهشگران دانشگاه گلاسگو نيز به‌دنبال اين هستند كه مشخص كنند چگونه ويژگي‌ها يا رفتارهاي رباتيك روي توانايي حس ارتباط اجتماعي ما با اين دستگاه‌ها اثر مي‌گذارد. به‌عنوان مثال، مطالعه‌اي جديد نشان مي‌دهد افراد در گفت‌وگو با ربات انسان‌نما به همان اندازه‌ي گفت‌وگو با انسان مشاركت مي‌كنند و اين ارتباط بيش از چيزي است كه درباره‌ي دستيارهاي صوتي مانند الكسا يا سيري وجود دارد.
پيشرفت‌هاي جديد در فناوري‌هاي تصويربرداري از مغز سيار همراه با افزايش پيچيدگي‌هاي اجتماعي برخي از ربات‌ها فرصت‌هايي براي مطالعه اين موضوع مهيا مي‌كند كه مردم چگونه با ربات ارتباط برقرار و رابطه‌ي خود را حفظ مي‌كنند. درحالي‌كه ظهور ربات‌هاي اجتماعي آينده‌نگرانه به‌انديشه متخصصين مي‌رسد، آن‌ها درحال خروج از كارخانه‌ها و آمدن به خانه‌ها و سوپرماركت‌ها و بيمارستان‌ها هستند. ربات‌ها حتي در بحران ويروس كرونا نيز نقش‌هاي اجتماعي برعهده دارند. براي مثال، به‌عنوان دستياران سوپرماركت‌ها به مشتريان قوانين ايمني و بهداشت را يادآوري مي‌كنند.
البته در اوضاع‌واحوالي كه ما به چنين ربات‌هاي پيچيده‌ي اجتماعي دسترسي نداريم، شايد بهترين راه‌حل اين باشد كه الكترونيك و مخصوصا ازطريق فعاليت‌هاي مشترك با عزيزان خود در تماس باشيم و روي اين حقيقت تمركز كنيم كه به‌‌زودي تماس نزديك انساني ايمن خواهد شد.
هم انديشي ها