آنتي‌بادي لاما؛ سلاح جديد براي مبارزه با ويروس كرونا
وينتر يك لاماي شكلاتي‌رنگ ۴ ساله با پاهاي بلند و باريك، گوش‌هاي كمي كج و مژه‌هاي فراوان است. برخي دانشمندان اميدوارند كه او بتواند به چهره‌ي مهمي در مبارزه عليه ويروس كرونا تبديل شود. او شتر ابرقدرتي نيست. وينتر فقط لامايي خوش‌شانس بود كه به‌وسيله‌ي پژوهشگران بلژيكي براي شركت در مجموعه‌اي از مطالعات مرتبط با ويروس‌ها (ازجمله سارس و مرس) انتخاب شد. دانشمندان با پي بردن به اين موضوع كه آنتيباديهاي او از بروز اين عفونت‌ها پيشگيري مي‌كند، چنين فرض كردند كه احتمالا همين آنتي‌بادي‌ها بتواند ويروس عامل كوويد ۱۹ را نيز خنثي كند. حق با آن‌ها بود و نتايج خود را روز سه‌شنبه در مجله‌ي Cell منتشر كردند.
دانشمدان مدت‌ها است كه درزمينه‌ي پژوهش‌هاي آنتي‌بادي به لاماها روي آورده‌اند. براي مثال، در دهه‌ي گذشته، دانشمندان از آنتيباديهاي لاما در پژوهش‌هاي HIV و آنفلوانزا استفاده كرده‌اند و براي هر دو ويروس درمان‌هاي اميدواركننده‌اي پيدا كرده‌اند.
انسان‌ها تنها يك نوع آنتي‌بادي توليد مي‌كنند كه از دو نوع زنجيره‌ي پروتئيني (سنگين و سبك) تشكيل شده كه در كنار هم شكلي مانند Y را ايجاد مي‌كنند. پروتئين‌هاي زنجيره‌سنگين در كل ساختار Y امتداد پيدا مي‌كنند درحالي‌كه پروتئين‌هاي زنجيره‌سبك تنها بازوهاي Y را لمس مي‌كنند. از طرف ديگر، لاماها دو نوع آنتي‌بادي توليد مي‌كنند. يكي از اين آنتي‌بادي‌ها ازانديشه متخصصين اندازه و ساختار شبيه آنتيباديهاي انساني است اما ديگري بسيار كوچك‌تر است و اندازه‌ي آن تنها حدود ۲۵ درصد اندازه‌ي آنتيباديهاي انساني است. اگرچه اين آنتي‌بادي لاما نيز ساختار Y مانندي را تشكيل مي‌دهد، بازوهاي آن بسيار كوتاه‌تر است، زيرا داراي هيچ زنجيره‌ي پروتئيني سبكي نيست.
آنتي‌بادي كوچك‌تر مي‌تواند به فرورفتگي‌ها و شكاف‌هاي روي پروتئين‌هاي اسپايك كه آنتيباديهاي انساني نمي‌تواند به آن دسترسي پيدا كند، دسترسي پيدا كند (پروتئين‌هاي اسپايك پروتئين‌هايي روي سطح ويروس هستند كه به ويروس‌هايي مانند ويروس كرونا جديد اجازه مي‌دهند كه وارد سلول‌هاي ميزبان شده و او را آلوده كند). اين امر موجب مي‌شود كه اين آنتي‌بادي در خنثي‌كردن ويروس‌ها موثرتر باشد. دكتر خاوير سائلنس ويروس‌شناس دانشگاه گنت بلژيك و يكي از نويسندگان مطالعه‌ي جديد مي‌گويد «دستكاري آنتيباديهاي لاما نيز آسان است.»
آنتيباديهاي مذكور مي‌توانند با آنتيباديهاي ديگري مانند آنتيباديهاي انساني متصل يا تركيب شوند و علي‌رغم اين دستكاري‌ها پايدار بمانند. اين آنتي‌بادي ويژگي ژنتيكي است كه در تمام خانواده‌ي شتران ديده مي‌شود كه علاوه‌بر لاما شامل آلپاكا، گواناكو و شتر يك‌كوهانه نيز مي‌شود. دانيل رپ، دانشجوي فارغ‌التحصيل وابسته‌به دانشگاه تگزاس در آستين و كالج دارتموث مي‌گويد:
كوسه‌ها نيز آنتيباديهاي مشابهي دارند اما آن‌ها مدل آزمايشي عالي نيستند و كار كردن با آن‌ها نسبت‌به لاما دشوار‌تر است.
دكتر سائلنس مي‌گويد كه لاماها اهلي شده‌اند، كار با آن‌ها آسان‌تر است و نسبت‌به بسياري از خويشاوندان ديگر خود سركشي كمتري دارند؛ اما اگر شما را دوست نداشته باشند، تف مي‌كنند.
وينتر (مياني)، لامايي در مزرعه‌ي دانشگاه گنت بلژيك كه در آزمايش‌هاي آنتي‌بادي شركت داشته است
در سال ۲۰۱۶، دكتر سائلنس، آقاي رپ و دكتر جيسون مك ليلان ويروس‌شناس دانشگاه تگزاس در آستين و ديگر پژوهشگران به دنبال يافتن آنتي‌بادي كوچك‌تر لاما كه بتواند به‌طور گسترده انواع مختلفي از ويروس‌هاي كرونا را خنثي كند، لاماها و خصوصا وينتر را مورد مطالعه قرار دادند. آن‌ها پروتئين‌هاي اسپايك ويروس عامل همه‌گيري سارس و نيز مرس را به وينتر تزريق كردند و سپس نمونه‌ي خون او را مورد آزمايش قرار دادند. اگرچه آن‌ها نتوانستند آنتي‌بادي واحدي را از لاما جدا كنند كه عليه هر دو ويروس موثر باشد، دو آنتي‌بادي قوي را پيدا كردند كه هركدام به‌طور جداگانه دربرابر ويروس‌هاي عامل مرس و سارس مبارزه مي‌كردند. وقتي ويروس كرونا در ماه ژانويه به عناوين خبري تبديل شد، پژوهشگران درحال نوشتن يافته‌هاي خود بودند. سائلنس مي‌گويد:
آن‌ها به‌سرعت متوجه شدند كه آنتيباديهاي كوچك‌تر لاماها كه مي‌تواند سارس را خنثي كند، احتمالا ويروس عامل كوويد ۱۹ را نيز شناسايي خواهد كرد.
پژوهشگران دريافتند كه اين آنتي‌بادي‌ها در محيط كشت، به‌طور موثر ويروس كروناي جديد را مهار مي‌كند. آن‌ها اميدوارند كه اين آنتي‌بادي درنهايت بتواند به‌عنوان يك درمان پيشگيرانه ازطريق تزريق آن به افرادي مانند كاركنان بخش مراقبت‌هاي بهداشتي كه هنوز عفوني نشده‌اند، براي حفاظت از آن‌ها دربرابر ويروس، مورد استفاده قرار گيرد.
درحالي‌كه محافظت حاصل از اين روش درمان فوري خواهد بود، اثرات آن دائمي نبوده و بدون تزريق‌هاي اضافه فقط يكي دو ماه ماندگار است. هنوز چند ماه تا دسترسي به چنين درماني فاصله است، اما پژوهشگران درحال حركت به‌سمت كارآزمايي‌هاي باليني هستند. همچنين ممكن است براي تاييد بي‌خطر بودن تزريق آنتيباديهاي يك لاما به بيماران انساني به مطالعات بيشتري نياز باشد. سائلنس مي‌گويد:
هنوز كارهاي زيادي وجود دارد كه براي رساندن اين روش به كلينيك‌ها بايد انجام شود. اگر چنين روشي موثر واقع شود، وينتر سزاوار يك تنديس است.
هم انديشي ها