پژوهشگران اولين‌بار سلول بنيادي اسپرم انسان را در آزمايشگاه رشد دادند
آمار نشان مي‌دهد در سراسر دنيا از هر هفت مرد بالغ، يك نفر با اشكال ناباروري روبه‌رو است. يكي از ايده‌هايي كه براي درمان ناباروري مردان مطرح مي‌شود، روش درماني با عنوان SSC تراپي است (SSC: سلول‌هاي بنيادي اسپرماتوگونيال). در اين روش، سلول‌هاي بنيادي اسپرم در بيضه به لوله‌ي آزمايش منتقل و در آنجا پرورش داده مي‌شوند تا اينكه بتوان از آن‌ها به‌عنوان اسپرمي كامل ياد كرد. بااين‌حال، مانعي بزرگ بر سر راه پژوهشگران وجود دارد. محققان تاكنون نتوانسته بودند بهترين وضعيت ممكن را براي رشد سلول‌هاي بنيادي اسپرماتوگونيال در محيط آزمايشگاهي ايجاد كنند.
بدون ايجاد محيط آزمايشگاهي مناسب، عملا امكان SSC تراپي وجود نداشت. تاكنون، تلاش‌هاي زيادي در اين زمينه انجام شده است؛ بااين‌حال در بسياري از اين پژوهش‌ها، حتي مشخص نبود سلول‌هاي پرورش داده‌شده از نوع سلول‌هاي بنيادي اسپرماتوگونيال هستند يا خير. همچنين، روشي كه قبلا آزمايش شده باشد، امروزه به‌صورت منظم استفاده نمي‌شود.
گروهي از پژوهشگران در دانشكده‌ي پزشكي دانشگاه سن‌ديه‌گو كاليفرنيا با تلاش‌هاي بسيار موفق شده‌اند روشي قابل‌اتكا براي رشد دادن سلول‌هايي طراحي كنند كه مشخصاتي همچون سلول‌هاي بنيادي اسپرماتوگونيال انساني دارند. نتيجه‌ي پژوهش‌هاي اين افراد ۱۳ ژوئيه‌ي ۲۰۲۰ (۲۳ تير ۱۳۹۹) در قالب مقاله‌اي مفصل منتشر شده است. اين مقاله نخستين‌بار در مجله‌ي مجموعه‌مقالات آكادمي ملي علوم ديده شد. مايلز ويلكيسنون، نويسنده‌ي ارشد مقاله و استاد ممتاز شعبه‌ي زنان و زايمان، علوم زنان و علوم توليد مثل در دانشگاه سن‌ديه‌گو، درباره‌ي پژوهش انجام‌شده مي‌گويد: «معتقديم روش ما كه چندين شيوه نظير تحليل توالي RNA تك‌سلولي را شامل مي‌شود، قدم روبه‌جلو درخورتوجهي براي آوردن SSC تراپي به درون مراكز درماني به‌حساب مي‌آيد».
سلول‌هاي SSC به مردان مسن‌تر از ۶۵ سال امكان مي‌دهند فرزند به‌دنيا بياورند
سلول‌هاي بنيادي اسپرماتوگونيال همان چيزي هستند كه باعث مي‌شوند مردان مسن‌تر از ۶۵ سال بتوانند فرزند به‌دنيا بياورند. اين سلول‌هاي تخصص‌يافته مداوم خود را تجديد مي‌كنند تا SSCهاي بيشتري توليد شود. سلول‌هاي بنيادي يادشده سريع به اسپرم تبديل مي‌شوند. براساس اطلاعات علمي، مردان در هر چند ثانيه بيش از ۱،۰۰۰ اسپرم جديد توليد مي‌كنند. اين حقيقت براي برخي از افراد تراجنسيتي، جندركوئيرها (خارج از جنسيت) و جندرفلوئيدها (هويت جنسي سيال) هم صدق مي‌كند.
پژوهشگران مدت‌ها است تلاش مي‌كنند روش SSC تراپي را عملي به‌كار ببرند. بااين‌حال، موانع متعددي در‌اين‌بين وجود دارد. يكي از موانع اصلي اين است كه تشخيص‌دادن سلول‌هاي بنيادي اسپرماتوگونيال از ديگر سلول‌هاي موجود در بيضه كاري بسيار دشوار است. هنگامي‌كه چندين آزمايشگاهِ شناخته‌شده ازجمله تيم مايلز ويلكيسنون از شيوه‌هايي جديد استفاده كردند، قدم مثبت بزرگي براي دستيابي به SSC تراپي برداشته شد. ويلكيسنون و اعضاي تيمش از روشي با عنوان ترتيب‌دهي RNA تك‌سلولي بهره بردند تا بتوانند خصوصيات مولكولي احتمالي مربوط به SSCهاي انساني را شناسايي كنند.
تيم ويلكيسنون در جديدترين تلاششان به استفاده از داده‌هاي مربوط به شيوه‌ي مذكور روي آوردند و ويژگي‌هايي را شناسايي كردند كه طبق عقيده‌ي خودشان، به سلول‌هاي بنيادي اسپرماتوگونيال مربوط است. اين تيم با بهره‌گيري از روشي خاص با نام پيوند سلول‌هاي زايا متوجه شدند سلول‌هاي شناسايي‌شده‌ي آن‌ها تا حد زيادي شبيه به SSCهاي انساني هستند. پس از گذراندن اين مراحل، ويلكيسنون و اعضاي تيمش گردآوري مشخصات ژن‌هايي را شروع كردند كه در SSCهاي انساني ذكرشده بيان شده بودند. اين مشخصات به پژوهشگران امكان داد بهتر از قبل بتوانند محيطي براي رشد سلول‌هاي SSC انساني طراحي كنند. پژوهشگران با بافت‌برداري (بيوپسي) بيش از ۳۰ بيضه‌ي انساني موفق شدند بهترين شرايط را شناسايي كنند كه براي رشددادن سلول‌هاي زاياي نابالغِ داراي مشخصات شبيه به SCCهاي انساني به آن‌ها نياز است.
اصلي‌ترين بخش ماجرا، نوعي مهاركننده براي پروتئين كيناز بي (AKT) بود. AKT نوعي سيستم سلولي است كه فرايند تقسيم سلولي و بقاي سلول‌ها را كنترل مي‌كند. ويلكيسنون و اعضاي تيمش پس از مطالعه‌هايي دقيق متوجه شدند مهاركننده‌ي AKT ازطريق جلوگيري از ساخت پيش‌سازهاي اسپرم، سلول‌هاي بنيادي اسپرماتوگونيال را حفظ مي‌كند. امروزه از چندين مهاركننده‌ي AKT براي درمان سرطان بهره گرفته مي‌شود. با روش جديد تيم ويلكيسنون، اين پژوهشگران توانستند دو تا چهار هفته سلول‌هاي انساني داراي مشخصات شبيه به SSC را رشد دهند. ويلكيسنون در انتهاي سخنانش گفت: «هدف اصلي بعدي ما اين است كه ياد بگيريم چگونه سلول‌هاي بنيادي اسپرماتوگونيال را حفظ كنيم و بيشتر رشد دهيم تا اين سلول‌ها براي درمان مفيد باشند.»
انديشه متخصصينات شما متخصصان اخبار تخصصي، علمي، تكنولوژيكي، فناوري مرجع متخصصين ايران درباره‌ي اين موضوع چيست؟
هم انديشي ها