ابتلاي دوباره به كوويد ۱۹ باوجود ايمني دربرابر آن امكان‌پذير است؛ اما چگونه؟
بيمار مردي كه عفونت مجدد كوويد ۱۹ در او تأييد شده است، به موارد معدود تأييدشده‌ي ديگر عفونت مجدد در افراد بدون اختلالات ايمني پيوست كه در آن‌ها پژوهشگران نشان داده‌اند آثار ژنتيكي عفونت دوم با آثار ژنتيكي عفونت اول همخواني ندارد. چنين مواردي قبل در بلژيك، هلند، هنگ‌كنگ و اكوادور گزارش شده بود.
طبق مطالعه‌ي منتشرشده در مجله‌ي The Lancet Infectious Diseases، نتيجه‌ي آزمايش اين مرد ۲۵ ساله براي ويروس كرونا در آوريل مثبت شد و سپس دو بار نتيجه‌ي آزمايش او منفي بود. در ماه جون يعني ۴۸ روز بعد، بيمار بستري شد و براي دومين بار نتيجه‌ي آزمايشش مثبت شد و علائم شديدي تجربه كرد. تفاوت‌هاي ژنتيكي عمده‌اي ميان دو عفونت وجود داشت كه نشان مي‌دهد بيمار دو بار به‌وسيله‌ي ويروس عفوني شده است. اين گزارش با گفته‌ي متخصص كارشناسان سازگاري دارد كه مي‌گويند عفونت مجدد با اين ويروس امكان‌پذير و تاحدي درمورد ويروس‌هاي كرونا مورد انتظار است.
اما پژوهش جديد همچنين به ما يادآور مي‌شود كه هنوز مسائل زيادي وجود دارد كه بايد بياموزيم؛ درمورد ميزان محافظتي كه يك بار عفونت مي‌تواند ايجاد كند، درمورد اينكه واكنش ايمني بلندمدت قوي چگونه است و اينكه چه چيزي شدت بيماري را در عفونت دوم تعيين مي‌كند. آكيكو ايوازاكي، پژوهشگر ايمونوبيولوژي دانشگاه ييل، در سرمقاله مي‌نويسد:
آيا ايمني حاصل از عفونت اول، از فرد دربرابر بيماري در عفونت مجدد محافظت مي‌كند؟ پاسخ اساسا منفي است؛ زيرا بيماران نوادا و اكوادور هنگام عفونت مجدد پيامدهاي بدتري نسبت به اولين عفونت تجربه كردند.
مورد نوادا يافته‌ي مهمي است؛ زيرا در دو مورد تأييدشده ديگر از عفونت مجدد، بيماران داراي بيماري خفيف يا بدون علامت بودند. دانشمندان هنوز نمي‌دانند عفونت مجدد تا چه حد شايع است (ممكن است كاملا نادر باشد) و همچنين نمي‌توانند احتمال دچار شدن فرد به عفونت مجدد را تعيين كنند.
اجزاي مختلف سيستم ايمني ما با هم كار مي‌كنند تا در برابر ويروس كرونا مبارزه كنند و ايمني معناي واحدي ندارد. درحالي‌كه منتظر هستيم تا دانشمندان همه‌ي اين موارد را كشف كنند، همه ازجمله كساني كه قبلا دچار ويروس كرونا شده‌اند، بايد تلاش كنند تا از ابتلاي مجدد به عفونت پيشگيري كنند. مارك پاندوري، نويسنده‌ي اصلي مطالعه، در بيانيه‌اي گفت:
مطالعه‌ي جديد نشان مي‌دهد افرادي كه نتيجه‌ي آزمايش SARS-CoV-2 در آن‌ها مثبت مي‌شود، بايد همچنان درمورد ويروس اقدامات احتياطي مانند فاصله‌گيري اجتماعي، پوشيدن ماسك و شستن دست‌ها را رعايت كنند.
سيستم ايمني بدن بسيار پيچيده است و ايمني مي‌تواند معاني مختلفي داشته باشد. بسياري از اين نكات ظريف در عناوين خبري مرتبط با ايمني از دست مي‌رود. براي مثال: پژوهشي نشان داده است آنتي‌بادي‌هاي خنثي‌كننده (پروتئين‌هاي سيستم ايمني كه به پاتوژن مي‌چسبند و مانع از اين مي‌شوند كه سلول‌ها را عفوني كند) مي‌توانند در ماه‌هاي پس از يك عفونت كوويد ۱۹ ناپديد شوند؛ خصوصا اگر عفونت اوليه خفيف بوده باشد. برخي مي‌پرسند كه آيا اين مسئله به‌معناي پايان اميدهاي ما درمورد دستيابي به ايمني جمعي است؟
ايوازاكي مي‌نويسد، درمورد بيمار نوادا مي‌دانيم كه بيمار پس از عفونت مجدد داراي آنتي‌بادي‌هاي مثبت بود، اما نمي‌دانيم كه آيا آنتي‌بادي‌هاي او از اولين عفونت مانده بودند يا نه.
اما آنچه اغلب به‌درستي درك نمي‌شود آن است كه آنتي‌بادي‌ها فقط يكي از اجزاي سيستم ايمني هستند و از دست رفتن آن‌ها موجب نمي‌شود فرد كاملا دربرابر ويروس آسيب‌پذير باشد. درحقيقت چندين بخش از سيستم ايمني ممكن است در محافظت طولاني‌مدت دربرابر SARS-CoV-2 نقش داشته باشد. يكي از آن‌ها سلول‌هاي T كشنده هستند. الساندرو سته، ايمونولوژيست مؤسسه ايمونولوژي لا هويا در آمريكا، گفت: «نام آن‌ها به‌خوبي معرف كاري است كه انجام مي‌دهند. آن‌ها سلول‌هاي عفوني را مي‌بينند و از بين مي‌برند.» وي توضيح داد آنتي‌بادي‌ها مي‌توانند ويروس را از مايعات بدن پاك كنند؛ اما اگر ويروس وارد سلول شود، براي آنتي‌بادي قابل مشاهده نيست. اين‌جا است كه سلول‌هاي T كشنده وارد عمل مي‌شوند: آن‌ها اين ويروس‌هاي پنهان را پيدا و تخريب مي‌كنند.
درحالي‌كه آنتي‌بادي‌ها مي‌توانند از عفونت پيشگيري كنند، سلول‌هاي T كشنده با عفونتي مبارزه مي‌كنند كه آغاز شده است. بنابراين آن‌ها نقش مهمي در ايمني بلندمدت و توقف عفونت‌ها قبل از اينكه فرد را به‌شدت بيمار كنند، دارند. علاوه‌بر‌اين، سلول‌هاي T كمكي نيز وجود دارند كه به پاسخ قوي آنتي‌بادي كمك مي‌كنند.
به‌انديشه متخصصين مي‌رسد بخشي از جمعيت (شايد ۲۵ تا ۵۰ درصد از مردم) با اينكه قبلا هرگز در معرض SARS-CoV-2 قرار نگرفته‌اند، از قبل داراي سلول‌هاي T باشند كه به SARS-CoV-2 پاسخ مي‌دهد. اين افراد ممكن است اين سلول‌هاي T را طي عفونت با سويه‌هاي ديگر خانواده ويروس‌هاي كرونا كسب كرده باشند. پژوهشگران هنوز نمي‌دانند كه نقش اين سلول‌هاي T كه از قبل وجود دارند، در پيشگيري يا تضعيف عفونت چيست (اگر اثري داشته باشند.)
گروه ديگري از سلول‌ها نيز وجود دارند كه سلول‌هاي B خاطره ناميده مي‌شوند. سلول‌هاي B نوعي از سلول‌هاي سيستم ايمني هستند كه آنتي‌بادي‌ها را ايجاد مي‌كنند. انواع خاصي از سلول‌هاي B به سلول‌هاي B خاطره تبديل مي‌شوند. اين سلول‌ها دستورالعمل‌هاي توليد نوع خاصي از آنتي‌بادي را ذخيره مي‌كنند، اما فعال نيستند. درعوض آن‌ها در مناطقي مانند طحال و گره‌هاي لنفاوي پنهان مي‌شوند و منتظر سيگنالي مي‌مانند تا توليد آنتي‌بادي را دوباره شروع كنند.
مؤلفه‌هاي مختلف سيستم ايمني به اين معنا است كه ايمني پديده‌ي واحدي نيست. مصونيت مي‌تواند به‌معناي پاسخ قوي آنتي‌بادي باشد كه از استقرار ويروس در سلول‌ها ممانعت كند؛ اما درعين حال مي‌تواند به‌معناي پاسخ خوب سلول‌هاي T كشنده باشد كه بتواند عفونت را خيلي سريع قبل از اينكه شما احساس بيماري كنيد و پيش از اينكه شروع به انتقال ويروس به ديگران كنيد، متوقف كند. سته توضيح مي‌دهد:
در بسياري از عفونت‌ها، ويروس كمي تكثير پيدا مي‌كند؛ اما سپس پاسخ سيستم ايمني عفونت را متوقف مي‌كند. همچنين ممكن است شما عفوني و بيمار شويد؛ اما سيستم ايمني در مهار عفونت به‌خوبي عمل كند و بيماري شما شديد نشود.
همچنين ايمني ممكن است در اثر بيدار شدن سلول‌هاي B خاطره ايجاد شود. اليتزا تيل، مدير آزمايشگاه سرم‌شناسي بيماري‌هاي عفوني در كلينيك مايو، گفت اگر فردي داراي سلول‌هاي B خاطره باشد و دوباره درمعرض ويروس قرار گيرد، آن عفونت پاسخ آنتي‌بادي بسيار سريع‌تري دربرابر ويروس موجب مي‌شود كه از انديشه متخصصين تئوري مي‌تواند منجر به پاك‌سازي سريع‌تر ويروس و احتمالا عفونت خفيف‌تر شود.
به‌طور كلي دانشمندان معتقدند كه هرچه عفونتي (و پاسخ ايمني) كه در جريان عفونت اوليه ايجاد مي‌شود، قوي‌تر باشد، پاسخ ايمني براي مدت‌زمان بيشتري دوام خواهد داشت. بنابراين ممكن است احتمال عفونت مجدد وجود داشته باشد؛ اما لاخبار تخصصيا به‌معناي بيماري شديد نباشد. به‌طوركلي، وقتي ويروسي به بدن حمله مي‌كند، بدن آن را به خاطر مي‌سپارد.
هنوز مشخص نيست كه آخرين مطالعه منتشرشده درزمينه‌ي عفونت مجدد، چه‌معنايي براي مدت زمان ماندگاري دنياگيري كوويد ۱۹ دارد. اگر عفونت‌هاي مجدد به‌طور مكرر اتفاق افتد (هنوز نمي‌دانيم عفونت‌هاي مجدد چقدر شايع هستند)، ممكن است رسيدن به ايمني جمعي بدون واكسيناسيون زمان بيشتري ببرد (البته رسيدن به ايمني جمعي ازطريق عفونت طبيعي استراتژي مناسبي براي مهار بيماري نيست).
اينكه ايمني به‌طور متوسط تا چه مدت دوام دارد و عفونت‌هاي مجدد تا چه حد شايع هستند، متغيرهاي كليدي ناشناخته‌اي در درك اين موضوع هستند كه در نبود واكسن يا درمان، دنياگيري تا چه زماني ممكن است ادامه داشته باشد. ايوازاكي در سرمقاله‌ي خود نوشت: «موارد عفونت مجدد به ما مي‌گويد كه نمي‌توانيم براي رسيدن به ايمني جمعي روي ايمني حاصل از عفونت طبيعي تكيه كنيم. اين استراتژي نه‌تنها در بسياري موارد مرگبار است بلكه همچنين ناكارآمد است. ايمني جمعي به واكسن‌هاي بي‌خطر و مؤثر و برنامه واكسيناسيون قوي نياز دارد.»
هم انديشي ها