هرآنچه بايد درباره گونه‌هاي مهم ويروس كرونا بدانيد

از زمان آغاز انتشار ويروس كروناي جديد يعني SARS-CoV-2 در ميان انسان‌ها، اين ويروس در حال جهش بوده است. ماشين‌آلات مولكولي كه ويروس براي خواندن و نسخه‌برداري كد ژنتيكي خود از آن‌ها استفاده مي‌كند، عاري از اشتباه نيست و اشتباهات كوچكي ممكن است طي فرايند نسخه‌برداري از ژنوم ويروس رخ دهد كه تصحيح نمي‌شود.

هر بار كه ويروس وارد ميزبان جديدي مي‌شود، سلولي را آلوده مي‌كند و نسخه‌هاي زيادي از خود مي‌سازد كه برخي حاوي اشتباهات ژنتيكي هستند. سپس، اين نسل حاوي اشتباه سلول‌هاي بيشتر و افراد بيشتري را آلوده مي‌كنند. هر چرخه‌ي تكثير و هر عفونت، فرصت بيشتري براي اشتباهات فراهم مي‌كند. با گذشت زمان، اين خطاها يعني همان جهش‌ها تجمع پيدا مي‌كنند. برخي از اين تغييرات بي‌حاصل هستند. برخي نيز طي فرايند توليد ويروسي از بين مي‌روند؛ اما برخي از آن‌ها مي‌مانند و از ويروسي به ويروس ديگر منتقل مي‌شوند.

شايد ماندن جهش تصادفي باشد. شايد هم به اين دليل باشد كه آن تغيير به نوعي به بقاي ويروس كمك مي‌كند؛ اما درمجموع، سويه‌هاي ويروسي كه حامل جهش قابل‌توجهي هستند، مي‌توانند انتقال به ديگران را شروع كنند. مجموعه جهش‌هاي قابل‌توجه در تبارهاي ويروسي ظاهر مي‌شود و گاهي به‌انديشه متخصصين مي‌رسد اين تبارها نسبت‌به خويشاوندان خود برتري دارند. اين زماني است كه اين ويروس‌هاي متمايز كه واريانت خوانده مي‌شوند، موجب نگراني مي‌شوند.

دانشمندان در سراسر جهان از زمان آغاز دنياگيري كوويد ۱۹ در حال رديابي دقيق جهش‌ها و گونه‌هاي جديد بوده‌اند و گاها شاهد ظهور گونه‌هاي بدون خطري بودند؛ اما در ماه‌هاي اخير، حداقل سه گونه موجب نگراني آن‌ها شده است. اين گونه‌هاي نگران‌كننده موجب ايجاد سوالات مهم (و هشدار) در اين مورد شده است كه آيا گونه‌هاي جديد نسبت‌به گونه‌هاي قبلي ويروس راحت‌تر منتقل مي‌شوند و اينكه آيا مي‌توانند از تأثير درمان‌ها و واكسن‌ها فرار كنند و حتي اينكه آيا كشنده‌تر هستند.

درادامه، آنچه درباره‌ي اين گونه‌ها مي‌دانيم و نمي‌دانيم، به نقل از وب‌سايت ارز تكنيكا آورده شده است. هنوز پژوهش‌هاي بسياري بايد انجام شود و سولات بي‌پاسخ زيادي وجود دارد؛ اما پژوهشگران در تلاش هستند تا به مهم‌ترين نادانسته‌ها پي ببرند. از مهم‌ترين سوالات اين است كه آيا واكسن‌هاي موجود دربرابر اين گونه‌ها مؤثر خواهند بود. تا اين زمان، به‌انديشه متخصصين مي‌رسد كه چنين باشد. با‌اين‌حال، ويروس پيام روشني را ارسال مي‌كند: با انتقال گسترده كه به تكامل ويروس شتاب مي‌دهد، گونه‌هاي بيشتري ظاهر خواهند شد و بايد آماده باشيم.

قبل از پرداختن به موضوع اصلي، ذكر يك نكته اهميت دارد: مشخص كردن بيماري‌ها يا عوامل عفوني (در اين مورد، گونه‌هاي ويروس) براساس محل شناسايي آن‌ها مسئله‌ساز است. چنين ارتباطات جغرافيايي خطر ايجاد انگ را به همراه دارد و ممكن است موجب شود افراد از گزارش كردن منصرف شوند، بنابراين درباره‌ي بهترين روش نام‌گذاري گونه‌هاي موجود در جامعه‌ي علمي مباحثه فعالي وجود دارد. در اين حين، اشاره به اين گونه‌ها براساس كشوري كه در آن شناسايي شده‌اند، بسيار رايج شده است. ما تلاش مي‌كنيم تاجايي كه مي‌توانيم از اين كار اجتناب كنيم و در عين حال مشخص كنيم كه درباره‌ي كدام گونه صحبت مي‌كنيم.

نام‌هاي ديگر: 501Y.V1 و VOC 202012/01

رابطه جغرافيايي: بريتانيا

تعداد كشورهاي گزارش‌كننده‌ي مورد: ۷۰

افزايش قابليت انتقال: بله

افزايش شدت بيماري/مرگ‌و‌مير: يك احتمال واقع‌بينانه

كارايي واكسن: هنوز مؤثر است

در اوايل دسامبر سال ۲۰۲۰، پژوهشگران و مقامات بريتانيا شروع به هشدار دادن درباره‌ي گونه‌ي جديدي كردند كه به‌انديشه متخصصين مي‌رسيد حاوي تعداد زيادي جهش بوده و به‌طور غيرعادي با سرعت بالايي در حال انتشار است. اولين ركورد از اين گونه در بريتانيا به دو نمونه گرفته‌شده از افراد عفوني در ۲۰ و ۲۱ سپتامبر برمي‌گردد. طي چند هفته، اين گونه سهم بيشتر و بيشتري از كل موارد منطقه را به خود اختصاص داد. پژوهشگران مشكوك شدند كه توانايي انتقال اين گونه طي تكامل بيشتر شده است، يعني راحت‌تر مي‌تواند از فردي به فرد ديگر منتقل شود.

تجزيه‌و‌تحليل داده‌ها از ماه دسامبر از اين فرضيه حمايت كرده است؛ اما پژوهشگران هنوز در حال تعيين اين مسئله هستند كه اين گونه درمقايسه‌با گونه‌هاي قبلي دقيقا چقدر قابل انتقال‌تر است.

در اوايل ژانويه، پژوهشگران بريتانيايي نتايج مقدماتي مجموعه مدل‌هايي را منتشر كردند كه نشان مي‌داد گونه‌ي مذكور عدد سرايت مشاهده‌شده ويروس SARS-CoV-2 را ۰/۳۶ تا ۰/۶۸ افزايش داده است، يعني افراد آلوده به B.1.1.7 علاوه‌بر تعداد افرادي كه مي‌توانستند با دچار بودن به نسخه‌ي اوليه ويروس آلوده كنند، به‌طور متوسط ۰/۳۶ تا ۰/۶۸ فرد ديگر را نيز آلوده مي‌كنند. برآوردهاي جديدتر نيز تقريبا در اين محدوده بوده است و نشان مي‌دهد قدرت انتقال B.1.1.7 حدود ۴۷ تا ۵۶ درصد افزايش پيدا كرده است.

تاكنون گونه B.1.1.7 به‌جز بريتانيا در بيش از ۶۰ كشور ديگر ازجمله آمريكا شناسايي شده است. براساس تخمين مطالعه‌ي مدل‌سازي منتشرشده به‌وسيله‌ي مركز كنترل و پيشگيري از بيماري در تاريخ ۱۵ ژانويه، اين گونه در ماه مارس در آمريكا به سويه‌ي غالب تبديل مي‌شود.

به‌انديشه متخصصين مي‌رسد برخي از جهش‌هاي موجود در B.1.1.7 به توضيح توانايي اضافه‌ي ويروس كمك كند. اين گونه درمجموع حامل ۲۳ جهش است: ۱۳ جهش كه توالي‌هاي پروتئين ويروس را تغيير مي‌دهند (غيرمترادف)، چهار حذف و شش جهش مترادف.

از جهش‌هاي B.1.1.7، هشت مورد در پروتئين اسپايك ويروس رخ مي‌دهد كه پروتئين برجسته‌اي است كه از سطح ذره كروي ويروس خارج مي‌شود. اسپايك همان چيزي است كه ويروس از آن براي اتصال و آلوده كردن سلول‌ها استفاده مي‌كند. پروتئين اسپايك اين كار را با اتصال به گيرنده‌ي ACE2 كه در سطح خارجي سلول‌هاي انساني قرار دارد، انجام مي‌دهد.

تاكنون، مي‌دانيم حداقل سه مورد از هشت جهش اسپايك B.1.1.7 ممكن است با تقويت قدرت انتقال اين گونه ارتباط داشته باشد. مهم‌ترين آن‌ها جهشي است كه يكي از اسيدهاي آمينه مهم پروتئين اسپايك را تغيير مي‌دهد؛ اسيدآمينه‌اي كه در موقعيت ۵۰۱ توالي پروتئين اسپايك قرار گرفته است. به بيان دقيق‌تر، اين جهش اسيدآمينه‌ي موقعيت ۵۰۱ را از آسپاراژين (N) به تيروزين (Y) تغيير مي‌دهد، بنابراين به‌صورت N501Y نشان داده مي‌شود.

اسيد آمينه ۵۰۱ اهميت زيادي دارد، زيرا درون ناحيه‌اي از اسپايك قرار مي‌گيرد كه مستقيما به ACE2 متصل مي‌شود (دامنه اتصال به گيرنده يا RBD) و يكي از شش جزء كليدي اتصال در RBD است. آزمايش‌هاي آزمايشگاهي نشان داده‌اند كه تغيير از N به Y در موقعيت ۵۰۱ توانايي اسپايك را براي اتصال به ACE2 افزايش مي‌دهد و آزمايش‌هاي انجام‌شده روي موش‌ها جهش يادشده را با افزايش واگيرداري و بيماري مرتبط كرده است.

سومين جهش مهم اسپايك حذف ۶ نوكلئوتيد در كد ژنتيكي آن است كه منجر به از دست رفتن دو اسيدآمينه در موقعيت‌هاي ۶۹ و ۷۰ پروتئين اسپايك مي‌شود. مشخص نيست اين حذف دقيقا چه كاري براي ويروس انجام مي‌دهد؛ اما در تبارهاي مختلفي چندين بار ظاهر شده است كه نشان مي‌دهد مزيتي براي ويروس دارد.

درحال‌حاضر، حذف ۶ نوكلئوتيدي مذكور پيامد واضحي براي پژوهشگران دارد: اين حذف يكي از تست‌هاي تشخيصي SARS-CoV-2 را دچار اشتباه مي‌كند. اين آزمايش يك تست سه هدفه RT-PCR است، يعني با شناسايي سه قطعه از ژنوم SARS-CoV-2 كار مي‌كند، ازجمله يكي از قطعات ژني كه كدكننده‌ي اسپايك است. وقتي حذف ۶۹-۷۰ وجود داشته باشد، نتيجه‌ي آزمايش براي ژن اسپايك منفي اما براي دو توالي ژنتيكي ديگر SARS-CoV-2 مثبت مي‌شود. از اين نتيجه اكنون براي كمك به شناسايي عفونت‌هاي حاصل از B.1.1.7 استفاده مي‌شود.

اين سه جهش درحال‌حاضر مهم‌ترين جهش‌هاي B.1.1.7 هستند. داده‌هاي اندكي درباره‌ي ۲۰ جهش ديگر وجود دارد؛ اما پژوهشگران در حال ارزيابي اين موضوع هستند كه هريك از جهش‌ها به‌تنهايي يا در تركيب با جهش‌هاي ديگر چه اثراتي دارد.

وقتي پژوهشگران براي اولين‌بار نگراني‌هاي خود را درمورد B.1.1.7 مطرح كردند، درباره‌ي افزايش قابليت انتقال نگران بودند. شواهد اوليه كه با مطالعه نتايج عفونت به‌دست آمده بود، نشان نمي‌داد كه B.1.1.7 نسبت‌به سويه‌هاي ديگر ويروس موجب بيماري شديدتر يا مرگ‌و‌مير بيشتري شود. با‌اين‌حال، اين مسئله موجب آسايش خاطر بسياري از پژوهشگران نمي‌شد چرا كه هرگونه افزايش در تعداد كل عفونت‌ها هنوز هم ازانديشه متخصصين تعداد مطلق منجر به موارد شديد بيشتر و شمار مرگ بيشتري مي‌شود.

وضعيت در ۲۱ ژانويه تاريك‌تر شد، وقتي گروهي از مشاوران دولت بريتانيا شواهد اوليه‌اي را پيدا كردند كه نشان مي‌داد احتمال واقع‌گرايانه‌اي وجود دارد كه عفونت B.1.1.7 نسبت‌به عفونت‌هاي ناشي از واريانت‌هاي رايج ديگر با افزايش خطر مرگ همراه است.

درحال‌حاضر، برخي از متخصص كارشناسان با شواهد مقدماتي ارائه‌شده قانع نشده‌اند و قبل از نتيجه‌گيري خواستار داده‌هاي بيشتري هستند. يكي از دليل آن است كه مجموعه داده‌هاي كامل مورد استفاده در برخي از تجزيه‌و‌تحليل‌هاي انجام‌شده تاكنون منتشر نشده است و برخي از آن‌ها متكي‌بر مقايسه‌ي تعداد اندك مرگ‌و‌مير در افراد آلوده به B.1.1.7 با تعداد بزرگ‌تر مرگ‌و‌ميرها است كه در افراد عفوني‌شده با سويه‌هاي ديگر مشاهده شده است. برخي ديگر از متخصص كارشناسان مي‌خواهند بدانند كه آيا افزايش محاسبه‌شده در مرگ‌و‌مير مي‌تواند به‌جاي اينكه ناشي‌از گونه‌ي مرگ‌بارتر باشد، به‌سادگي به خاطر تحت فشار بودن بيمارستان‌ها باشد.

با افزايش واگيرداري و احتمال كشنده‌تر بودن، يكي از سؤال‌هاي مهمي كه درباره‌ي B.1.1.7 مطرح مي‌شود اين است كه آيا واكسن‌هايي كه درحال‌حاضر داريم (واكسن‌هاي mRNA فايزر/بيوان‌تك و مدرنا) دربرابر اين گونه مؤثر خواهند بود. تااين لحظه، به‌انديشه متخصصين مي‌رسد پاسخ مثبت باشد.

در ۱۹ ژانويه، پژوهشگران فايزر و بيوان‌تك مطالعه‌ي داوري‌نشده‌اي را منتشر كردند كه در آن خون حاوي آنتي‌بادي ۱۶ فردي را كه واكسن mRNA شركت را دريافت كرده بودند (نام واكسن: BNT162b2)، درمعرض شبه‌ويروسي قرار دادند كه حامل پروتئين اسپايك جهش‌يافته B.1.1.7 بود. پژوهشگران دريافتند كه آنتي‌بادي‌هاي واكسن در خنثي كردن شبه‌ويروس داراي پروتئين اسپايك جهش‌يافته B.1.1.7 به اندازه‌ي خنثي كردن شبه‌ويروسي با پروتئين اسپايك ويروس SARS-CoV-2 مرجع خوب عمل مي‌كنند. پژوهشگران نتيجه‌گيري كردند: «براساس اين داده‌ها بعيد به‌انديشه متخصصين مي‌رسد كه تبار B.1.1.7 بتواند از محافظت ناشي از واكسن BNT162b2 فرار كند.»

مدرنا نيز در تاريخ ۲۵ ژانويه مطالعه‌ي بازبيني‌نشده‌ي خود را منتشر كرد كه طرح مشابهي داشت. آن‌ها آنتي‌بادي‌هاي هشت فردي را كه واكسن mRNA اين شركت را دريافت كرده بودند، دربرابر شبه‌ويروسي كه حامل پروتئين اسپايك جهش‌يافته B.1.1.7 بود، آزمايش كردند. باز هم، آنتي‌بادي‌ها، شبه‌ويروس را در سطوحي برابر سطوحي كه در مورد شبه‌ويروس حامل پروتئين اسپايك مرجع مشاهده مي‌شد، خنثي كردند.

مطالعه‌ي مشابه ديگري تحت هدايت پژوهشگران دانشگاه كلمبيا كه در ۲۶ ژانويه منتشر شد نيز نتايج مشابهي به‌دست آورده بود. آنتي‌بادي‌هاي ۱۲ فرد كه واكسن مدرنا را دريافت كرده بودند و ۱۰ فرد كه واكسن فايزر به آن‌ها تزريق شده بود، مي‌توانستند شبه‌ويروس حامل پروتئين اسپايك جهش‌يافته B.1.1.7 را خنثي كنند و در مقايسه‌با خنثي‌سازي شبه‌ويروس حامل پروتئين اسپايك مرجع، افت اندكي در قدرت آن مشاهده مي‌شد.

نام‌ ديگر: B.1.351

رابطه جغرافيايي: آفريقاي جنوبي

تعداد كشورهاي گزارش‌كننده‌ي مورد: ۳۱

افزايش قابليت انتقال: پيشنهاد شده است؛ اما تعيين نشده است

افزايش شدت بيماري/مرگ‌و‌مير: مشخص نشده است

كارايي واكسن: هنوز محافظ است؛ اما كارايي كاهش مي‌يابد

در اواسط ماه نوامبر، مقامات بهداشتي آفريقاي جنوبي متوجه شدند كه گونه‌ي جديدي در مناطق مختلف كشور به‌سرعت در حال پيشي‌گرفتن از گونه‌هاي در گردش ديگر است. اين گونه طي توالي‌يابي معمول پيدا شد و اولين نمونه‌ها مربوط به ماه اكتبر بود. در ۱۸ دسامبر، مقامات خبر ظهور اين گونه را اعلام كردند كه چون مانند B.1.1.7 حامل جهش N501Y است، 501Y.V2 نام گرفته است. اگرچه اين تشابه در ابتدا موجب سردرگمي ميان اين دو گونه شد، تجزيه‌و‌تحليل ژنتيكي نشان داد كه 501Y.V2 به‌طور جداگانه ظاهر شده است و اين امر شاهد ديگري بر مزيت N501Y براي ويروس است.

باتوجه‌به گسترس سريع و وجود جهش N501Y، نگراني آشكاري وجود دارد كه 501Y.V2 نسبت‌به گونه‌هاي قبلي ويروس راحت‌تر منتشر شود. مطالعات مقدماتي همچنين نشان داد كه اين گونه با بار ويروسي بالاتر مرتبط است، يعني سطوح نسبي بالاتر ماده‌ي ژنتيكي ويروس در مجاري تنفسي افراد كه ازطريق تست‌هاي تشخيصي PCR مشخص مي‌شود. اين امر موجب افزايش هراس از افزايش انتقال شد. با‌اين‌حال، نه بار ويروسي بالاتر و نه افزايش قابليت انتقال درباره‌ي 501Y.V2 تأييد نشده است. وقتي B.1.1.7 نيز براي اولين‌بار مورد توجه قرار گرفت، نگراني‌هاي مشابه و گزارش‌هاي اوليه از بار ويروسي بالاتر وجود داشت. با‌اين‌حال، مطالعات بعدي اين ايده را رد كردند.

اشكال اصلي درزمينه‌ي مقايسه‌ي بارهاي ويروسي اين است كه بارهاي ويروسي در طول عفونت تغيير مي‌كند، پس از مواجهه شروع به افزايش مي‌كند، طي روزهاي پس از شروع علائم به اوج مي‌رسد و سپس كاهش پيدا مي‌كند. براي مقايسه‌ي شفاف، پژوهشگران مي‌خواهند بدانند كه در چه زماني از عفونت، بار ويروسي فرد ارزيابي شده است كه غالبا چنين اطلاعاتي دردسترس نيست. پژوهشگران متذكر مي‌شوند كه در تعجيل براي رديابي هرگونه‌ي در حال فراوان شدن، آزمايش براي بار ويروسي ممكن است به سمت اوايل عفونت متمايل شود، زماني‌كه بار ويروسي ممكن است بالاترين حد خود باشد و اين تصور را ايجاد كند كه گونه‌هاي جديد بار ويروسي بالاتري ايجاد مي‌كنند.

درحالي‌كه پژوهشگران در تلاش هستند تا درك بيشتري از 501Y.V2 به‌دست آوردند، گسترش آن همچنان ادامه دارد. اين گونه تاكنون در بيش از ۳۰ كشور ازجمله در آمريكا شناسايي شده است.

اگرچه پژوهشگران هنوز در حال جمع‌آوري داده‌هاي اپيدميولوژيكي درباره‌ي قابليت انتقال گونه مذكور هستند، ژنتيك 501Y.V2 مي‌تواند بينشي درباره‌ي آن ارائه دهد.

دو جهش مهم ديگر در دامنه اتصال گيرنده اسپايك وجود دارد كه موجب نگراني متخصص كارشناسان مي‌شود: K417N و E484K. جهش اول يعني K417N كه در موقعيت ۴۱۷ موجب تغيير ليزين (K) به آسپاراژين (N) مي‌شود، نشان داده شده است كه به ميزان كمي مي‌تواند از تأثير برخي از آنتي‌بادي‌ها فرار كنند كه دامنه اتصال گيرنده را هدف قرار مي‌دهند.

باتوجه‌به نقش مهم دامنه اتصال گيرنده در آغاز عفونت، برخي از قوي‌ترين آنتي‌بادي‌ها كه ويروس را دفع مي‌كنند (آنتي‌بادي‌هاي خنثي‌كننده) دامنه اتصال گيرنده اسپايك را مورد هدف قرار مي‌دهند. بدين لحاظ، هرگونه تغييري در دامنه اتصال گيرنده اسپايك ويروس SARS-CoV-2 خطر كاهش تأثير آنتي‌بادي‌ها در پيشگيري از عفونت آينده را به همراه دارد. به‌انديشه متخصصين مي‌رسد اين مورد (حداقل تا حدودي) درباره‌ي K417N درست باشد؛ اما به‌اندازه‌ي جهش ديگر يعني E484K نگران‌كننده نيست.

در مطالعه‌ي بازبيني‌نشده‌اي كه اوايل ماه جاري منتشر شد، پژوهشگران در ايالت واشينگتن مطالعه كردند كه كدام جهش‌هاي دامنه اتصال گيرنده اسپايك ممكن است بتواند از چنگ آنتي‌بادي‌هاي خنثي‌كننده فرار كند. برخي از جهش‌ها كه ازانديشه متخصصين فرار عملكرد خوبي داشتند، در موقعيت E484 قرار داشتند.

وقتي پروتئين‌هاي اسپايك داراي جهش ۴۸۴ دربرابر خون حاوي آنتي‌بادي ۳۵ فردي آزمايش شد كه از عفونت SARS-CoV-2 بهبود يافته بودند، در اغلب موارد (نه هميشه) خنثي‌سازي ويروس به‌طور درخورتوجهي كاهش پيدا كرد. در مواردي، E484K ميزان خنثي‌سازي را ۱۰ برابر كم كرد. اين مسئله بلافاصله موجب هراس دانشمندان از اين موضوع شد كه پاسخ‌هاي ايمني (چه ازطريق واكسن‌ها يا عفونت‌هاي گذشته) نتواند دربرابر عفونت‌هاي آينده‌ي ناشي از 501Y.V2 يا گونه‌ي شبيه آن محافظت كند؛ اما نويسندگان مطالعه گفتند كه حتي در اين صورت نيز ممكن است محافظت وجود داشته باشد. علاوه‌بر‌اين، با وجود چنين واكسن‌هاي mRNA محافظي (هر يك حدود ۹۵ درصد كارايي را دربرابر كوويد ۱۹ نشان مي‌دهند) مي‌توان خوش‌بين بود كه واكسن‌ها همچنان محافظ خواهند بود.

تاكنون هيچ مدركي وجود ندارد كه نشان دهد 501Y.V2 موجب بيماري شديدتر يا مرگ‌و‌مير بيشتر مي‌شود.

با استفاده از داده‌هاي مربوط به E484K، پژوهشگران تلاش كردند تا ارزيابي كنند كه آيا واكسن‌هاي كنوني هنوز دربرابر 501Y.V2 مؤثر هستند. طبق مطالعات اوليه، به‌انديشه متخصصين مي‌رسد واكسن‌ها همچنان محافظ باشند؛ اما كارايي آن‌ها تحت‌تأثير قرار گرفته است و سازندگان واكسن در حال اصلاح واكسن‌هاي خود هستند تا دوزهاي يادآور بتواند بهتر دربرابر گونه‌ي جديد محافظت كند. پلتفرم واكسن mRNA به‌راحتي مي‌تواند براي رسيدن به اين هدف تغيير كند و واكسن‌هاي جديد مي‌توانند طي چند هفته طراحي و توليد شود؛ اگرچه روند تأييد اين نوع واكسن‌ها هنوز دقيقا مشخص نيست.

در مطالعه بازبيني‌نشده ۲۵ ژانويه مدرنا، اين شركت آنتي‌بادي‌هاي هشت فردي كه واكسن mRNA را دريافت كرده بودند، دربرابر شبه‌ويروس حامل پروتئين اسپايك جهش‌يافته 501Y.V2 آزمايش كرد. آنتي‌بادي‌هاي حاصل از واكسن، شبه‌ويروس داراي اسپايك جهش‌يافته را خنثي كرد؛ اما براي خنثي‌سازي آن درمقايسه‌با خنثي سازي شبه‌ويروس داراي اسپايك استاندارد بايد سطح آنتي‌بادي ۶ برابر بيشتر باشد. مدرنا در بيانيه‌اي گفت: «با وجود اين كاهش، سطوح آنتي‌بادي‌هاي خنثي‌كننده همچنان بالاتر از سطوحي است كه انتظار است محافظت‌كننده باشد». با‌اين‌حال، شركت گفت به فكر ايجاد واكسني براي هدف قرار دادن 501Y.V2 است.

به‌طور مشابهي، در مطالعه‌ي بازبيني‌نشده‌اي كه در ۲۷ ژانويه منتشر شد، فايزر و بيوان‌تك مطالعه كردند كه عملكرد آنتي‌بادي‌هاي ۲۰ فردي كه واكسن آن‌ها را دريافت كرده بودند، در خنثي كردن شبه‌ويروسي كه حامل جهش‌هاي مهم 501Y.V2 بود، چگونه است. آن‌ها نيز شاهد كاهش در خنثي‌سازي حاصل از آنتي‌بادي‌هاي واكسن‌ها بودند و در بيانيه‌اي گفتند: «تفاوت‌هاي اندك در خنثي‌سازي كه در اين مطالعات مشاهده شده است، بعيد است كه منجر به كاهش قابل‌توجهي در اثربخشي واكسن شود.»

فايزر و بيو‌ان‌تك افزودند كه اگر گونه‌اي از SARS-CoV-2 شواهدي از فرار از ايمني ناشي از واكسن كوويد ۱۹ را نشان دهد، آن‌ها آماده‌اند تا دربرابر آن پاسخ دهند و معتقدند كه انعطاف‌پذيري پلتفرم اختصاصي واكسن mRNA شركت بيو‌ان‌تك اين قابليت را دارد كه در صورت نياز براساس گونه‌هاي جديد اصلاح شود.

نام‌ ديگر: 501Y.V3

رابطه جغرافيايي: برزيل

تعداد كشورهاي گزارش‌كننده‌ي مورد: ۸

افزايش قابليت انتقال: پيشنهاد شده است؛ اما تعيين نشده است

افزايش شدت بيماري/مرگ‌و‌مير: تعيين نشده است

كارايي واكسن: مشخص نشده است

در ماه دسامبر، موارد كوويد ۱۹ در مانائوس برزيل افزايش پيدا كرد. اين امر موجب سردرگمي دانشمندان شد. اين شهر قبلا به‌شدت تحت‌تأثير دنياگيري قرار گرفته بود، به‌طوري‌كه تخمين زده مي‌شود ۷۵ درصد از جمعيت آن تا ماه اكتبر آلوده شده باشند؛ اما به علتي، موارد در ماه دسامبر دوباره در حال افزايش بود و پژوهشگران را برآن داشت كه به‌دنبال علت آن بگردند. يكي از توضيحات ممكن، ظهور گونه‌ي جديدي بود كه P.1 نام گرفته است.

با گسترش گونه‌ي P.1 در مانائوس، پژوهشگران فورا نگران اين موضوع شدند كه قابليت انتقال اين گونه افزايش يافته است يا اينكه مي‌تواند از پاسخ‌هاي ايمني افرادي كه از كوويد ۱۹ بهبود يافته‌اند، فرار كند. درحال‌حاضر، داده‌هاي محكمي در اين رابطه وجود ندارد. در همين حين، پژوهشگران ژنتيك P.1 را مورد مطالعه قرار داده‌اند كه حاوي اخبار ناخوشايندي است.

ژنوم اين گونه ۱۷ تغيير آمينواسيدي منحصر‌به‌فرد، سه حذف، چهار جهش مترادف و يك درج دارد؛ به‌ويژه ده جهش در اسپايك وجود دارد كه شامل برخي از مظنونان معمول يعني N501Y، E484K و K417T مي‌شود. مانند قبل، اين جهش‌هاي دامنه اتصال گيرنده اسپايك حاكي از افزايش قابليت انتقال، بيماري‌زايي و فرار از ايمني هستند.

درحالي‌كه پژوهشگران در حال تلاش براي درك P.1 و چيزي كه در مانائوس در حال رخ دادن است، هستند، گونه در حال گسترش است. تا آخر دسامبر، ۴۲ درصد از نمونه‌هاي توالي‌يابي شده SARS-CoV-2 در مانائوس از تبار P.1 بودند. اين گونه درحال‌حاضر در هفت كشور ديگر ازجمله در آمريكا شناسايي شده است.

تاكنون شواهدي وجود ندارد كه P.1 موجب بيماري شديدتر يا مرگ‌و‌مير بيشتر مي‌شود.

تاكون هيچ داده مستقيمي درباره‌ي عملكرد واكسن‌هاي موجود ازانديشه متخصصين محافظت دربرابر P.1 وجود ندارد.

يك نقطه‌ي روشن درزمينه‌ي ظهور گونه‌هاي جديد اين است كه به‌انديشه متخصصين مي‌رسد هنوز روش‌هاي قديمي مهار ويروس مؤثر باشد. از طرف ديگر، ناديده گرفتن اين تلاش‌هاي مهم (بهداشت دست و پوشيدن ماسك و فاصله‌گيري اجتماعي) تلفات سنگيني را در پي خواهد داشت. ما قبلا شاهد افزايش پي در پي موارد و شمار بالاي مرگ‌و‌مير بدون وجود گونه‌ي برتري بوده‌ايم. ماريا ون كرخوف، رهبر متخصص سازمان جهاني بهداشت درباره‌ي دنياگيري كوويد ۱۹، در جلسه‌ي مطبوعاتي ۲۲ ژانويه، بر لاخبار تخصصي ادامه اقدامات احتياطي بهداشتي تأكيد كرد و گفت:

مهم نيست كدام ويروس در گردش است، بايد هر كاري كه مي‌توانيم براي كاهش انتقال انجام دهيم. ما با نشانه‌هاي كاهش انتقال در سراسر بريتانيا و نيز در دانمارك، ايرلند و همچنين آفريقاي جنوبي كه داراي گونه‌ي متفاوتي از ويروس است كه اخير اشناسايي شده است (501Y.V2)، دلگرم هستيم. ما شاهد روند نزولي در شيوع هستيم و اين نشانه‌ي خوبي است كه به ما مي‌گويد اقدامات بهداشتي دربرابر اين ويروس‌ها مؤثر است... مداخلاتي كه در بسياري از كشورها وجود دارد، انتقال را كاهش مي‌دهد. آن‌ها زنجيره‌ي انتقال را مي‌شكنند: هر اقدامي از پيدا كردن موارد، جداسازي موارد، مراقبت باليني خوب، قرنطينه حمايت‌شده تماس‌ها، پوشيدن ماسك توسط همه، فاصله‌گيري اجتماعي، بهداشت دست، پرهيز از مكان‌هاي شلوغ، باز كردن پنجره‌ها؛ همه‌ي اين اقدامات مؤثر هستند. بايد اين روند را ادامه دهيم.