معرفي انواع تست كرونا؛ از PCR تا آنتي ژن و آنتي بادي
در اين روزها كه متأسفانه شاهد اوجگيري دوباره ويروس كرونا در كشور هستيم، احتمالاً تجربه جستجو در اينترنت براي آشنايي بيشتر با انواع تستهاي كرونا را داشتهايد و اگر در اين خصوص به منابع مختلف سر زده باشيد، شايد كمي دچار سردرگمي شدهايد. عباراتي مانند تست PCR، تست آنتيژن يا آنتيبادي به خودي خود گيجكننده هستند؛ حالا به آنها عبارات ديگري چون تست مولكولي، سرولوژي و آنتيژن را هم اضافه كنيد.
اين عبارتهاي عجيب و گوناگون ممكن است اين تصور را ايجاد كنند كه براي تشخيص ويروس كوويد ۱۹ تستهاي زيادي وجود دارد؛ اما واقعيت اين است كه تمام اين عبارات را كه برخي از آنها براي اشاره به يك تست به كار ميروند، ميتوان در دو يا سه دستهبندي كلي قرار دارد. باقي اسامي تنها مربوط به تكنيكهاي مختلفي هستند كه در تست كرونا به كار ميروند، نه نوع متفاوتي از تست.
دو نوع تست كلي كرونا: تشخيصي و آنتيبادي
در حال حاضر، بهطور كلي تنها دو نوع اصلي تست كرونا وجود دارد: آزمايشهاي تشخيصي كه به دنبال ردي از ويروس فعال كرونا در مخاط يا بزاق هستند و ديگري آزمايش خون كه به دنبال آنتيباديها يا همان شواهدي است كه نشان ميدهد سيستم ايمني بدن قبلا در تماس با ويروس كرونا قرار گرفته است.
در دسته اول كه با هدف كشف ويروس فعال كرونا در بدن انجام ميشود، تست مولكولي (ژنومي) و تست آنتيژن (جريان جانبي) قرار داد. در دسته دوم كه فقط مشخص ميكند بدن شما در گذشته به ويروس كرونا مبتلا شده است يا خير، تست آنتيبادي (سرولوژي) قرار دارد.
براي انجام هر يك از اين سه مدل تست، تكنيكهاي مختلفي وجود دارد؛ مثلا براي تست مولكولي يا ژنومي، از روش RT-PCR، روش RT-LAMP باليني و روش CRISPR استفاده ميشود. در تست آنتيژن يا LFT تنها روش آنتيژن سريع وجود دارد و براي تست آنتيبادي يا سرولوژي، دو روش ELISA و تست سريع (ايمونوكروماتو گرافيكي) به كار برده ميشود.
همانطور كه گفتيم، براي تشخيص SARS-CoV-2 در بدن، ويروسي كه باعث بيماري كوويد ۱۹ ميشود، دو نوع تست مولكولي و آنتيژن وجود دارد كه تفاوت آنها بهطور خلاصه اين است كه در روش آنتيژن، آزمايشها به دنبال پيدا كردن تكهاي از پوشش ويروس هستند، اما در روش مولكولي يا ژنومي، آزمايشها تلاش ميكنند اسيد نوكلئيك متعلق به ويروس، مانند RNA (كه به همراه DNA باعث تشكيل پروتئينها در بدن ميشوند) را پيدا كنند.
تستهايي كه به دنبال ردي از RNA ويروس هستند، از حساسيت بسيار بالايي برخوردار هستند؛ در واقع اين حساسيت به قدري زياد است كه جواب تست ممكن است حتي پس از بهبود كامل بيماري و پايان دوره انتقال ويروس به ديگران، همچنان مثبت باشد.
در مقابل، تستهاي آنتيژن سريعتر و ارزانتر هستند، اما از درجه دقت و حساسيت تستهاي RNA برخوردار نيستند. به عبارت ديگر، احتمال بروز نتيجه «منفي كاذب» در تستهاي آنتيژن بيشتر از تستهاي مولكولي است و ممكن است موارد ابتلا به ويروس با فراواني بيشتري كشف نشوند. از طرفي، هم تست آنتيژن و هم تست مولكولي قادر نيستند زماني را كه بيماري فرد ديگر مسري نيست، پيشبيني كنند.
در ادامه به مطالعه كامل روشهاي مختلفي كه در تستهاي كرونا به كار ميروند، خواهيم پرداخت.
انواع مختلف تست هاي كرونا:
- روش PCR كه در آن آزمايش براي تشخيص بيماري به آزمايشگاه فرستاده ميشود.
- روش LFT (جريان جانبي) يا آنتيژن يا تست فوري كه ميتواند در محل ابتلا به كرونا را تشخيص دهد، اما به اندازه آزمايشهاي PCR دقيق نيست.
- روش آنتيبادي يا آزمايش خون كه نميتواند ويروس فعال را تشخيص بدهد، اما مشخص ميكند كه آيا بدن فرد عليه كوويد ۱۹ پادتن توليد كرده است يا خير.
تست پي سي آر (PCR) چيست؟
تست PCR، يا واكنش زنجيرهاي پليمراز (polymerase chain reaction) تكنيكي براي تكثير و افزايش مقادير اندك DNA است تا بتوان روي آن، تجزيه و تحليل انجام داد. اين تكنيك كه در دهه ۱۹۸۰ توسط كري ماليس، بيوشيميست آمريكايي، كشف شد و جايزه نوبل شيمي را براي او به همراه داشت، از چرخههاي گرمايش و سرمايش براي توليد ميليونها نسخه از مقدار بسيار كمي از DNA استفاده ميكند؛ سپس به كمك رنگ فلورسنت كه در حضور DNA شروع به درخشش ميكند، ميتوان تشخيص داد چه مقدار DNA در اين تركيب وجود دارد. اين روش براي تشخيص حضور عامل بيماريزا در بدن ميزبان يا روي سطوح، مفيد است.
اما براي تشخيص ويروسي مانند SARS-CoV-2 كه عامل بيماري كرونا است، دانشمندان ابتدا بايد ژنوم آن را كه فقط از يك RNA تكرشتهاي ساخته شده است، به DNA تبديل كنند. آنها اين كار را به كمك آنزيم مفيدي به نام «ترانس كريپتاز معكوس» يا «وارونويس» انجام ميدهند. با تركيب اين دو تكنيك، يعني تبديل RNA به DNA و سپس تكثير آن، به همان روش RT-PCR معروف ميرسيم كه اسم آن را احتمالاً بيشتر از انواع ديگر تست كرونا شنيده باشيد.
تست PCR بالاترين دقت و حساسيت را بين تستهاي كرونا دارد
به عبارت ديگر، RT-PCR روشي است كه در آن ابتدا RNA ويروس به DNA تبديل ميشود و سپس اين DNA به كمك چرخههاي سرمايشي و گرمايشي به قدري تكثير ميشود تا بتوان آن را تجزيه و تحليل كرد.
در حال حاضر، روش RT-PCR يا همان PCR، روش استاندارد طلايي و مرجع براي تشخيص قطعي بيماري كرونا محسوب ميشود. PCR نسبت به روشهاي ديگر از بيشترين مقدار حساسيت برخوردار است و نتايج آن بسيار دقيق هستند. اگر پزشك به وجود ويروس كرونا در شما مشكوك باشد يا اگر بخواهيد بعد از يك دوره ابتلا به كرونا به محل كار بازگرديد، لازم است تست PCR بدهيد تا بهطور دقيق مشخص شود هيچ ردي از ويروس فعال در بدن شما باقي نمانده است.
روش انجام تست PCR
براي انجام تست PCR در بيشتر موارد، نمونهبردار مخاط بيني يا گلوي فرد را به كمك سواب مخصوصي جمعآوري ميكند. برخي از تستهاي مولكولي نيز هستند كه از بزاق دهان استفاده ميكنند تا براي افراد راحتتر باشد.
آزمايشهايي كه با استفاده از سواب نازوفارنكس انجام ميشوند، يعني همان سوابي كه به عمق بيني وارد ميشود تا به ته گلو برسد، در حال حاضر رايجترين روش انجام PCR هستند كه نيازمند نمونهبردار متخصص در محل و تجزيه و تحليل تست در آزمايشگاه است.
اشكالات تست PCR
تست PCR اگرچه نسبت به ساير روشها از حساسيت و دقت بالايي برخوردار است، محدوديتهايي نيز دارد. نتايج اين تست سريع نيست و بايد براي مطالعه به آزمايشگاه فرستاده شود كه در اين صورت فرد براي باخبر شدن از نتيجه تست خود مجبور است حتي تا چند روز منتظر بماند. علاوه بر اين، تست PCR نيازمند تجهيزات گرانارزش، آزمايشگاههاي تخصصي و متخصصان ماهري است كه بتوانند تست را بهدرستي مطالعه كنند.
علاوه بر اين، تستهاي PCR در تشخيص حضور ويروس دقيقتر از تشخيص عدم حضور آن عمل ميكنند. نتايج مطالعهاي در فوريه ۲۰۲۱ نشان داد در ۳۰ درصد موارد، تستهاي PCR نتايج منفي كاذب نشان دادهاند؛ به اين معني كه بهطور نادرست تشخيص دادند كه بيمار به ويروس كرونا مبتلا نيست.
نتايج مثبت كاذب هم ممكن است در تستهاي PCR رخ بدهد. برخي از اين تستها به قدري حساس هستند كه ممكن است ويروس مرده و غيرفعال را نيز در بدن فردي كه بهبود يافته است، پيدا كنند و بهطور نادرست تشخيص دهند فرد بهبود يافته همچنان به ويروس زنده مبتلا است.
تست فوري كرونا يا آنتي ژن چيست؟
به تست جريان جانبي (Lateral Flow Test - LFT) يا آنتيژن اغلب تست رپيد يا فوري گفته ميشود، چرا كه نتيجه آزمايش بسيار سريعتر از تستهاي PCR آماده ميشود. اين ويژگي بهعلاوه هزينه بسيار كمتر توليد و عدم نياز به آزمايشگاه براي مطالعه نتيجه تست، باعث شده است تا از كيتهاي آنتيژن براي آزمايش تعداد زيادي از افراد، مثلا در فرودگاهها، استفاده شود.
تست آنتيژن هم مثل PCR از نوع تستهاي ژنومي است و براي تشخيص ويروس زنده و فعال كرونا در بدن به كار ميرود. در اين مدل تست، نمونهاي از مخاط بيني يا گلو كه به وسيله سواب مخصوصي جمعآوري شده، داخل محلولي از آنتيباديهايي كه پروتئينهاي ويروس كرونا را به هم متصل ميكنند، چرخانده ميشود. سپس اين محلول داخل دستگاه پلاستيكي كه كمي شبيه تست حاملگي است، ريخته ميشود. اگر تست درست انجام شده باشد، خطي رنگي در دستگاه ظاهر ميشود. ظاهر شدن دو خط به اين معني است كه فرد به ويروس كرونا مبتلا است.
تست آنتيژن شبيه PCR اما سريعتر، ارزانتر و با دقت كمي پايينتر است
مهمترين برتري تست آنتيژن به PCR اين است كه نيازي به فرستادن نمونه به آزمايشگاه نيست و نتيجه تست در عرض ۱۵ تا ۳۰ دقيقه مشخص ميشود. در ضمن هزينه انجام اين تستها نسبت به PCR كمتر است و مطالعه آنها به نيروي متخصص نياز ندارد.
روش انجام تست آنتيژن
از ديد بيمار، تست آنتيژن تقريبا مشابه تست مولكولي يا همان PCR انجام ميشود؛ به اين شكل كه نمونهبردار با استفاده از سواب مخصوص مخاط ته بيني يا گلوي فرد را جمعآوري ميكند. اما تفاوت اين مدل تست با PCR در نحوه تجزيه و تحليل آن است. درحاليكه در تست PCR لازم است نيروي متخصص به كمك روشهايي پيچيده، RNA ويروس را به DNA تبديل و سپس اين DNA را به قدري تكثير كند تا بتوان آن را تجزيه و تحليل كرد، در روش آنتيژن يا تست فوري، آزمايش به كمك دستگاه پلاستيكي كوچكي انجام ميشود و نتيجه به سرعت و راحتي تست حاملگي به دست ميآيد. اگر تنها يك نوار رنگي ظاهر شد، نتيجه تست منفي و اگر دو نوار رنگي ظاهر شد، نتيجه تست مثبت است.
در برخي از كشورها، تستهاي آنتيژن را ميتوان بهصورت باليني انجام داد؛ به اين معني كه فرد براي انجام آن لازم نيست به آزمايشگاه برود.
اشكالات تست آنتيژن
اگر جواب تست آنتيژن مثبت شد، به احتمال زياد درست است و فرد مبتلا به كرونا است؛ چرا كه اين مدل تستها در تشخيص ويروس كرونا از دقت بسيار خوبي برخوردار هستند. اما اشكال اصلي تست آنتيژن اين است كه در برخي موارد قادر به تشخيص ويروس فعال كرونا نيست و به اشتباه نتيجه تست را منفي نشان ميدهد. اگر در شما نشانههاي ويروس كرونا وجود داشت، اما جواب تست آنتيژن منفي شد، بهتر است براي اطمينان از اينكه نتيجه تست منفي كاذب نيست، تست PCR نيز بدهيد.
به عبارت ديگر، تست آنتيژن بهنوعي دقت را فداي سرعت كرده است. در مطالعه ۶۴ مطالعه در اروپا و آمريكا، تفاوت زيادي در دقت انواع مختلف تستهاي آنتيژن مشاهده شد. اين مطالعه همچنين نشان داد كه عملكرد تستهاي آنتيژن در تشخيص كوويد ۱۹ در افرادي كه علائم بيماري داشتند، بسيار بهتر از افراد بدون علائم بود. حساسيت تشخيص كرونا در تست آنتيژن در افراد علامتدار بين ۳۴ تا ۸۸ درصد و با ميانگين دقت ۷۲ درصد متغير بود. در افراد بدون علائم، اين مدل تست توانست تنها ۵۸ درصد از افراد مبتلا را بهدرستي شناسايي كند.
درحاليكه استفاده از تستهاي LFT در غربالگري جمعيت زيادي از افراد بدون علائم بيماري محبوبيت زيادي پيدا كرده است، متخصصان در مورد مقدار مفيد بودن اين مدل تست ترديد دارند.
تست آنتي بادي يا سرولوژي چيست؟
تست آنتيبادي يك تفاوت اساسي با تست PCR و آنتيژن دارد و آن هدف از انجام آن است. تست آنتيبادي براي تشخيص ويروس كرونا در بدن به كار نميرود، بلكه هدف از انجام آن فهميدن اين است كه آيا بدن فرد در برابر ويروس كرونا پادتن توليد كرده است يا خير.
آنتيبادي يا پادتن، پروتئينهاي خون هستند كه سيستم ايمني بدن براي مقابله با مهاجم خارجي نظير ويروس توليد ميكند. به عبارت ديگر، تست آنتيبادي كوويد ۱۹ قادر به تشخيص ويروس فعال كرونا در بدن نيست، بلكه تنها كاري كه ميكند اين است كه به شما ميگويد آيا در گذشته به كرونا مبتلا شده بوديد يا خير. آنتيباديها دستكم تا چندين روز پس از ابتلا به بيماري قابل تشخيص نيستند.
تست آنتيبادي تنها ميگويد آيا فرد در گذشته به كرونا مبتلا بوده يا خير
اگر جواب تست آنتيبادي كرونا مثبت شد، آيا به اين معني است كه بدن شما در برابر ابتلاي مجدد به اين ويروس ايمن است؟ متأسفانه جواب اين سؤال هنوز مشخص نيست و متخصصان توصيه كردهاند كه حتي با وجود ابتلا به اين بيماري، همچنان اقدامات پيشگيرانه را انجام دهيد چرا كه در مواردي فرد مجددا به كرونا مبتلا شده است.
بر اساس نتايج يك مطالعه، بدن افرادي كه حتي از موارد خفيف كرونا بهبود يافته بودند، دستكم بين ۵ تا ۷ ماه آنتيبادي توليد كرده است. از تستهاي آنتيبادي براي ارزيابي واكنش سيستم ايمني بدن در افرادي كه واكسن كرونا را دريافت كردهاند، استفاده ميشود و نبايد از آن براي تشخيص بيماري استفاده كرد.
روش انجام تست آنتيبادي
برخلاف تست PCR كه بهطور معمول از سواب براي تشخيص كوويد ۱۹ استفاده ميكند، در تستهاي آنتيبادي از نمونه خون استفاده ميشود. اين به اين خاطر است كه ويروس فعال كرونا بيشتر در دستگاه تنفسي حضور دارد تا خون، اما بعد از ابتلا به كرونا، مقدار قابل توجهي آنتيبادي در خون قابل مشاهده است.
انجام تست آنتيبادي در خانه امكانپذير نيست و براي نمونهگيري از خون بايد به كلينيك مراجعه كنيد. نمونهبردار يا از خون سر انگشت يا رگ براي انجام تست استفاده ميكند و بسته به نوع تست، مراحل تجزيه و تحليل جواب آزمايش ممكن است چند ساعت طول بكشد.
البته نوعي تست آنتيبادي باليني نيز وجود دارد كه در مواقع اورژانسي با استفاده از خون سر انگشتان فرد انجام ميشود و جواب تست نيز تا ۱۵ دقيقه آماده ميشود.
اشكالات تست آنتي بادي
شايد اصليترين اشكال تست آنتيبادي اين است كه افراد معمولا آن را با تست تشخيص كرونا اشتباه ميگيرند، درحاليكه هدف از انجام اين تست تشخيص واكنش سيستم دفاعي بدن به ويروس است. نتيجه آزمايش آنتيبادي تنها به شما ميگويد آيا قبلا به كرونا مبتلا شدهايد و اگر اين طور است، بدن شما به چه مقدار در برابر اين ويروس آنتيبادي توليد كرده است. اگر دنبال تشخيص بيماري كرونا هستيد، بايد سراغ تست PCR برويد؛ چرا كه آزمايش خون قادر نيست ردي از ويروس كرونا را كه معمولا در دستگاه تنفسي جمع ميشود، پيدا كند.
به غير از اين، تست آنتيبادي اگر زودهنگام و پيش از توليد آنتيبادي در بدن صورت بگيرد، نميتواند نتيجه درستي ارائه دهد. به همين خاطر توصيه شده براي انجام تست آنتي بايد دست كم ۱۴ روز از شروع بيماري گذشته باشد. از طرفي، احتمال بروز نتايج مثبت كاذب در اين تست به خاطر تعامل با بيماريهاي ديگر زياد است؛ به اين معني كه تست ممكن است آنتيبادي توليد شده عليه بيماري ديگر را به اشتباه براي ويروس كرونا تشخيص بدهد.
تستهاي آنتيبادي از دو روش ELISA و روش تست فوري يا ايمونوكروماتوگرافي استفاده ميكنند كه روش اول نيازمند آزمايشگاه و منابع است و نتيجه آزمايش ۱ تا ۵ ساعت طول ميكشد. تست فوري اگرچه جواب آزمايش را بين ۱۵ تا ۳۰ دقيقه آماده ميكند، تنها قادر است بگويد آيا آنتيبادي عليه كرونا در بدن وجود دارد يا خير، اما نميتواند مقدار آن را مشخص كند.
تست RT-LAMP
تكنيك تكثير ايزوترمال متصل به حلقه (LAMP) فرايندي مشابه PCR براي تكثير DNA است، با اين تفاوت كه به جاي روش گرم و سرد كردن، در دماي ثابت نسخههاي بيشتري از RNA ويروس را توليد ميكند و بدين ترتيب ميتواند نتيجهاي بسيار سريعتر از PCR ارائه بدهد.
در تست LAMP از سوابي براي نمونهگيري از مخاط بيني يا گلو يا مخاط ناشي از سرفههاي شديد استفاده ميشود. استفاده از سواب در اين تست به اندازه PCR آزاردهنده نيست. نمونهها سپس در ويالهاي معرف كه حاوي موادي براي تشخيص RNA هستند، قرار ميگيرند و بعد در دستگاهي مخصوص به مدت ۲۰ دقيقه گرم ميشوند. اين دستگاه سپس نمونه را مطالعه كرده و مشخص ميكند آيا RNA ويروس كرونا در آن وجود دارد يا خير.
تست LAMP از مقدار حساسيت و دقت بالاي PCR برخوردار است و مدتزمان مشخص شدن نتيجه آن بسيار كمتر از تست PCR است. با اين حال اين تست هنوز بهطور گسترده در دسترس نيست و در اكثر كشورها از جمله ايران از همان تست PCR استفاده ميشود.
تست CRISPR
محققان با استفاده از تكنولوژي ويرايش ژن CRISPR به آزمايشي دست يافتند كه قادر است ويروس كرونا را تنها در ۵ دقيقه تشخيص بدهد. تست CRISPR نياز به تجهيزات آزمايشگاهي گرانارزش ندارد و ميتواند در مطب پزشكان، مدارس و ساختمانهاي اداري انجام شود.
روش كار تست CRISPR به اين صورت است كه زنجيرهاي متشكل از ۲۰ باز RNA را كه مختص ويروس كرونا است، شناسايي ميكند و اين كار را با ايجاد «راهنما» RNA كه مكمل توالي هدف است و ميتواند در محلول به آن متصل شود، انجام ميدهد.
وقتي راهنما به زنجيره هدف متصل ميشود، ابزار CRISPR موسوم به «قيچي» Cas13 روشن ميشود و RNA-هاي تكرشتهاي مجاور را از هم جدا ميكند. بر اثر اين برشها، ذره فلورسنتي در محلول آزاد ميشود. هنگامي كه نور ليزر به نمونه تابيده ميشود، ذره فلورسنت آزاده شده روشن ميشود و خبر از وجود ويروس كرونا در نمونه ميدهد.
تست CRISPR همانند PCR از دقت و حساسيت بالايي برخوردار است و قدرت روشنايي فلورسنت متناسب با مقدار RNA ويروس در نمونه است؛ به اين معني كه با انجام اين آزمايش نهتنها مشخص ميشود فرد به ويروس كرونا مبتلا است، بلكه چه مقدار از اين ويروس در بدن او حضور دارد. با اين حال، براي انجام اين تست لازم است محققان ابتدا هر RNA احتمالي ويروس را تكثير كرده و بعد آن را در تست به كار ببرند تا شانس تشخيص ردي از ويروس بالا برود. اين امر باعث افزايش پيچيدگي، هزينه و زمان انجام فرايند شده و نيازمند استفاده از مواد شيميايي كمياب است.
انواع تست كرونا در خانه
در برخي از كشورهاي اروپايي نظير فرانسه «كيتهاي خودآزماي خانگي» مخصوص بيماري كوويد ۱۹ موجود است كه شهروندان ميتوانند از داروخانهها تهيه كنند. اين كيتها از نوع تست آنتيژن هستند و ميتوانند بدون نياز به نمونهبردار متخصص يا آزمايشگاه جواب آزمايش را در كمتر از ۳۰ دقيقه مشخص كنند. با اين حال، اين كيتها در همه جا موجود نيستند و دقت آنها حدود ۲۰ درصد از تستهاي PCR كمتر است.
تست خانگي ديگري در برخي از كشورها موجود است كه نيازي به سواب مخاط بيني ندارد و از بزاق دهان نمونهگيري ميكند. در اين تست، فرد مشكوك به بيماري كرونا حدود دو ميليمتر بزاق دهان خود را درون ظرف نمونهگيري قرار ميدهد و آن را براي دريافت نتيجه به آزمايشگاه ميفرستد. در آزمايشگاه اين نمونه توسط تكنولوژي LAMP آزمايش ميشود و نتيجه بهصورت پيامك به فرد ارسال ميشود.
اين مدل تست اگرچه بهراحتي در خانه انجام ميگيرد و نيازي به حضور متخصص در محل ندارد، براي اعلام نتيجه همچنان به ۴۸ ساعت زمان نياز دارد.
در ايران تست خانگي كرونا همچنان از نوع PCR و آنتيبادي است و به حضور نمونهبردار در محل و مطالعه تست در آزمايشگاه نيازمند است. در اين روش فرد مشكوك به كرونا به جاي حضور در كلينيك براي انجام آزمايش، از طريق وبسايت، وقت ميگيرد و نمونهبردار به خانه او اعزام ميشود تا مراحل تست PCR يا آنتيبادي را در محل انجام دهد. جواب تست هم بعد از مطالعه در آزمايشگاه حداكثر تا ۴۸ ساعت به خانه ارسال ميشود. هزينه درخواست تست خانگي كرونا در حال حاضر حدود يكسوم هزينه خود تست است.
تفسير جواب تست كرونا
در آزمايشهاي تشخيصي از جمله تست PCR و آنتيژن، جواب منفي به اين معني است كه تست ردي از ويروس SARS-CoV-2، عامل بيماري كرونا، را در بدن فرد پيدا نكرده و نتيجه منفي يعني اين ويروس در بدن پيدا شده و فرد به احتمال بسيار زياد مبتلا به كرونا است.
با اين حال، هيچ تستي بيعيب و نقص نيست و هميشه اين احتمال وجود دارد كه جواب آزمايش اشتباه باشد. در اين موارد، نتيجه منفي كاذب به اين معني است كه تست ميگويد فرد كرونا ندارد، درحاليكه دارد و نتيجه مثبت كاذب به اين معني است كه تست فرد را مبتلا به كرونا تشخيص داده درحاليكه سالم است.
به همين خاطر، اگر علائم بيماري در شما وجود داشت، اما جواب تست PCR منفي بود، بهتر است در خانه بمانيد و فاصله خود را با ديگران حفظ كنيد، چرا كه نتيجه ممكن است منفي كاذب باشد.
در تستهاي سرولوژي يا آنتيبادي، نتيجه منفي ميگويد كه تست ردي از پادتن عليه ويروس كرونا پيدا نكرده است. البته اين هميشه به اين معني نيست كه فرد هرگز در معرض ويروس كرونا نبوده است، چرا كه توليد پادتن در بدن دست كم دو هفته بعد از بروز بيماري طول ميكشد و اگر اين تست زودتر انجام شود، نتيجه درست نخواهد بود. به همين خاطر توصيه شده براي انجام تست آنتيبادي بايد حداقل ۱۴ روز از بروز علائم بيماري در فرد گذشته باشد.
به همين شكل، اگر نتيجه تست سرولوژي مثبت شد، به اين معني نيست كه فرد حتما در حال حاضر به كرونا مبتلا است، بلكه اين نتيجه فقط به شما ميگويد كه فرد زماني در معرض ويروس قرار گرفته و سيستم ايمني بدن او عليه ويروس پادتن توليد كرده است.
متأسفانه دانشمندان هنوز نميدانند اين پادتنها تا چه مدت در بدن فعال هستند و چقدر از بدن در مقابل ابتلاي بعدي به ويروس كرونا محافظت ميكنند؛ به همين خاطر از نتيجه مثبت تست سرولوژي نبايد اينطور برداشت شود كه فرد ديگر به ويروس كرونا مبتلا نخواهد نشد.
جدول انواع تست كرونا
انواع تست كرونا | تست مولكولي/ژنومي | تست آنتيژن/LFT | تست آنتيبادي /سرولوژي |
---|---|---|---|
هدف تست | تشخيص ويروس زنده در بدن | تشخيص ويروس زنده در بدن | تشخيص واكنش دفاعي بدن به ويروس |
تكنيك | تست RT-PCR تست باليني RT-LAMP تست CRISPR | تست فوري آنتيژن | تست ELISA تست فوري (ايمونوكروماتوگرافي) |
تست در جستجوي چيست؟ | به دنبال ماده ژنتيكي ويروسي (RNA) در نمونهاي كه از بيمار گرفته شده (معمولا سواب بيني) | به دنبال ماده ژنتيكي ويروسي (RNA) در نمونهاي كه از بيمار گرفته شده (معمولا سواب بيني) | به دنبال پاسخ ايمني (آنتيبادي) عليه ويروس در مايعات بدن بيمار (معمولا خون) |
تست مثبت به چه معني است؟ | ويروس در بدن وجود دارد | ويروس در بدن وجود دارد | بيمار در معرض ويروس بوده و در حال بهبودي است يا بهبود يافته |
مزايا | تست PCR: حساسيت و دقت بسيار بالا تست RT-LAMP: عملكردي مشابه PCR اما قابل انجام بهصورت باليني؛ جواب آزمايش كمتر از يك ساعت تست CRISPR: عملكردي مشابه PCR اما قابل انجام بهصورت باليني؛ جواب آزمايش ۱۵ تا ۳۰ دقيقه | فرايند آسان و ارزان؛ جواب آزمايش ۱۵ تا ۳۰ دقيقه؛ قابل انجام بهصورت باليني؛ دقت بالا | تست ELISA: قابلاطمينانتر از تست فوري؛ ارائه اطلاعات كمي در مورد غلظت آنتيبادي در خون تست فوري: نياز به منابع كمتر از ELISA؛ قابل انجام بهصورت باليني؛ جواب آزمايش ۱۵ تا ۳۰ دقيقه |
معايب
| تست PCR: نياز به آزمايشگاه؛ نياز به نيروي متخصص؛ مدتزمان طولاني نتيجهگيري (۲۴ تا ۷۲ ساعت)؛ كمبود كيتهاي تست؛ ارزش بالا تست RT-LAMP: هنوز براي تست باليني موجود نيست؛ ارزش نامشخص تست CRISPR: هنوز براي تست باليني موجود نيست؛ ارزش نامشخص | حساسيت كمتر نسبت به تست PCR | اشتباه زياد در نتيجهگيري در صورت انجام آزمايش زودهنگام و پيش از توليد آنتيباديها بدن احتمال نتايج مثبت كاذب به خاطر تعامل با بيماريهاي ديگر تست ELISA: نياز به آزمايشگاه؛ نياز به منابع زياد؛ مدتزمان طولاني نتيجهگيري (۱ تا ۵ ساعت) تست فوري: تنها اطلاعات كيفي درباره وجود يا نبود آنتيباديها ارائه ميدهد |
آيا شما تجربه انجام هيچ كدام از اين تستها را داريد؟ مقدار دقت تشخيص آنها چقدر بوده است؟
هم انديشي ها