۸ رويكرد اوبونتو كه باعث تغيير و بهبود لينوكس شدند
اوبونتو برجسته‌ترين توزيع لينوكس در سراسر جهان است. اوبونتو و توسعه‌دهنده‌ي آن، شركت كنونيكال، در طول سال‌هاي فعاليت به‌شدت مورد انتقاد قرار گرفتند؛ اما دنياي لينوكس به لطف اين دو بهتر شده است. حالا اين سؤال مطرح مي‌شود كه اوبونتو و كنونيكال چه مزايايي براي جامعه‌ي لينوكس داشتند؟
۱. تمركز بر دسكتاپ
همزمان با راهاندازي اوبونتو در سال ۲۰۰۴، لينوكس روي كامپيوترهاي دسكتاپ و لپ‌تاپ‌ها هم قابل اجرا بود؛ اما تجربه‌ي متخصصي خوبي را ارائه نمي‌داد. كنونيكال، اوبونتو را با شعار «لينوكس براي انسان‌ها» منتشر كرد و براي سهولت استفاده‌ي لينوكس به‌عنوان سيستم‌عامل اصلي، امكاناتي را به آن اضافه كرد. از اين امكانات مي‌توان به نصب آسان درايورهاي سخت‌افزاري و كدك‌هاي چندرسانه‌اي اشاره كرد.
كنونيكال، نوآوري‌هاي زيادي را براي دسكتاپ به ارمغان آورد. از تلاش‌هاي اين شركت مي‌توان به تعبيه‌ي پيام‌رساني مستقيم در دسكتاپ، توليد فايل Ubuntu One همگام با سرويس و موزيك استور و درنهايت طراحي واسطه‌ي Unity اشاره كرد. كنونيكال از آن زمان كل اين پروژه‌ها را متوقف كرده است؛ اما تمام اين تلاش‌ها به جذابيت لينوكس اضافه كردند.
لينوكس روي سرور رايج‌تر از لپ‌تاپ است و حتي امروزه ديگر اوبونتو به‌عنوان ساده‌ترين و مستقيم‌ترين گزينه‌ي لينوكس شناخته نمي‌شود. علاوه بر اين، بسياري از توسعه‌دهندگان خارج از جامعه‌ي اوبونتو به موفقيت زيادي در توليد لينوكس پايدار و مطلوب‌تري براي دسكتاپ رسيده‌اند و به همين دليل سزاوار توجه بيشتري هستند. با اين‌حال، لينوكس دسكتاپ امروزه نسبت به يك دهه و نيم پيش محيط خوشايندتر است و كنونيكال نقش عمده‌اي در اين موفقيت داشته است.
۲. دسترسي به لينوكس روي سخت‌افزارهاي بيشتر
بخشي از چشم‌انداز كنونيكال ارائه‌ي سيستم دسكتاپ لينوكسي بود كه اوبونتو را به‌عنوان يك سيستم عامل جايگزين در فروشگاه‌ها پيشنهاد دهد. كنونيكال اين پيشنهاد را با توليدكنندگان سخت‌افزاري متعدد در ميان گذاشت. به مرور زمان كسب‌وكارهاي كوچكي مثل System76 و شركت‌هاي چندرسانه‌اي بزرگي مانند Dell از توليد سخت‌افزار لينوكسي همراهي كردند.
امروز ديگر دسترسي به دستگاه‌هاي سخت‌افزاري مبتني بر اوبونتو در فروشگاه‌هاي زنجيره‌اي امكان‌پذير نيست؛ اما Dell تنها حامل بزرگ سازماني اوبونتو نبود. HP هم دستگاه‌هاي اوبونتو را فروخته است. از طرفي برخي شركت‌ها هم كامپيوترهاي روميزي مبتني بر لينوكس را توليد كرده‌اند. با وجود اينكه امروز دوران بازيگران جوان‌تري مثل System76 با سيستم عامل Pop!_OS و Purism با سيستم عامل PureOS است؛ اما كنونيكال مدت‌هاست پرچم لينوكس دسكتاپ را به اهتزاز درآورده است.
۳. جذب كردن ميليون‌ها متخصص به لينوكس
امروزه تمركز كنونيكال روي دسكتاپ و سخت‌افزار به نتيجه رسيده است. افراد بسياري به اوبونتو روي آورده‌اند و تعداد متخصصان اوبونتو از تمام نسخه‌هاي لينوكس بيشتر است. نام اوبونتو به‌قدري بزرگ شده است كه علاقه‌مندان كامپيوتر تنها با يك اشاره متوجه مي‌شوند در چه مورد صحبت مي‌كنيد.
بسياري از افراد معمولا كار را با اوبونتو آغاز مي‌كنند اما كم‌كم به نسخه‌هاي ديگر روي مي‌آورند. اوبونتو شايد امروزه كمتر متخصصد داشته باشد، اما نقطه‌ي خوبي براي شروع يادگيري افراد تازه‌كار است. امروزه بسياري از پروژه‌ها از توسعه‌دهندگان و شركت‌كنندگاني برخوردار هستند كه شايد بدون اوبونتو جزيي از اين جامعه نبودند.
۴. زيرساخت بسياري از توزيع‌هاي محبوب لينوكس
اوبونتو تنها سيستم عامل لينوكس مبتني بر دسكتاپ نيست؛ بلكه از آن به‌عنوان الگوي زيرساختي بسياري از نمونه‌هاي جايگزين هم استفاده مي‌شود. معمولا پس از اجراي اوبونتو مي‌توان اپليكيشن‌ها را از يك مخزن (ريپازيتوري) نرم‌افزاري دانلود كرد؛ مخزن نرم‌افزاري سروري است كه كل برنامه‌ها و مؤلفه‌هاي تجربه‌ي متخصصي را دربردارد. توسعه‌دهندگان معمولا به توليد و نگه‌داري از كدهايي مي‌پردازند كه شركت‌هايي مانند كنونيكال از طريق مخازن توزيع مي‌كنند.
كنونيكال بسياري از كدها را در مخازن توليد نمي‌كند؛ بلكه فقط برخي مؤلفه‌ها مانند كرنل لينوكس تست مي‌شوند و بسته‌هاي به‌روزرساني امنيتي دريافت مي‌كنند. Linux Mint ،elementaryOS و Pop!_OS سه جايگزين برجسته‌ي اوبونتو به‌شمار مي‌روند كه هر سه متكي به منابع اوبونتو هستند. كنونيكال هيچ هزينه‌اي براي ارائه‌ي خدمات و منابع خود در انديشه متخصصين نگرفته است؛ اما اين شركت تنها ارائه‌دهنده‌ي خدمات رايگان نيست و قطعا زمان و حقوق متخصصان خود را كاهش نمي‌دهد؛ بلكه با اين كار جامعه‌ي اوبونتو مشاركت گسترده‌تري در اكوسيستم لينوكس خواهد داشت.
۵. توليد فرمت پكيج يونيورسال
توسعه‌دهندگان مرتب در حال تغيير روش توزيع نرم‌افزار روي لينوكس هستند. بسياري از اپليكيشن‌هاي جديد به‌جاي مدل منبع نرم‌افزاري از طريق فرمت‌هاي پكيج سراسري به دسكتاپ متخصصها مي‌آيند. يكي از آن‌ها snap package format (پكيج اسنپ) توليد شركت كنونيكال است.
در گذشته بسياري از توسعه‌دهندگان براي اوبونتو به توليد نرم‌افزار مي‌پرداختند و زحمت ساخت نسخه‌هاي قابل اجرا روي ديگر نسخه‌هاي لينوكس را به خود نمي‌دادند. براي مثال اگر از توزيع مبتني بر RPM به‌جاي توزيع مبتني بر DEP مثل اوبونتو استفاده كنيد، نمي‌توانيد هيچ برنامه‌اي را نصب كنيد؛ مگر اينكه زحمت ساخت اپليكيشن با استفاده از فايل‌هاي منبع را به خود بدهيد.
با پكيج‌هاي يونيورسال اسنپ مي‌توان روي تمام نسخه‌ها اپليكيشن دلخواه را نصب كرد
پكيج‌هاي اسنپ معمولا وابسته به نسخه نيستند بنابراين صرف‌انديشه متخصصين اوبونتو داشته باشيد يا خير تنها با دنبال كردن يك مجموعه دستورالعمل براي فعال‌سازي پكيج اسنپ مي‌توانيد نرم‌افزارهاي موردانديشه متخصصين خود را نصب كنيد. از طرفي اسنپ، تنها پكيج سراسري يا فراگير لينوكس نيست؛ اما كنونيكال از راه خود براي جذب توسعه‌دهنده منحرف شده است و در عوض بر گردآوري نرم‌افزار تمركز كرده است. نتيجه‌ي اين رويكرد تمايل به تطبيق پكيج‌هاي اسنپ در ميان شركت‌ها و افراد مختلف شده است كه از انواع نسخه‌هاي لينوكس استفاده مي‌كنند.
۶. جذب نرم‌افزارهاي تجاري
يكي از نقاط قوت اوبونتو نسبت به توزيع‌هاي ديگر جذب توسعه‌دهندگان ديگر است. اوبونتو ارائه‌دهنده‌ي نرم‌افزارهاي ميان پلتفرمي و تجاري است كه روي ويندوز و macOS در دسترس قرار دارند.
اين كار شايد به سود اكوسيستم لينوكس نباشد، اما در بعضي نمونه‌ها از جمله در مورد Steam، برنامه‌هايي كه وارد اوبونتو مي‌شوند به‌سرعت در توزيع‌هاي ديگر هم گسترش پيدا مي‌كنند. به اين ترتيب چشم‌انداز گيمرها و افرادي كه از نرم‌افزارهاي مشخصي استفاده مي‌كنند، تغيير خواهد كرد. علاوه بر اين امروزه پايداري لينوكس افزايش پيدا كرده است با فرمت اسنپ ديگر برنامه‌ها صرفا مختص اوبونتو نيستند. بلكه دسترسي به برنامه‌هاي snap store براي همه امكان‌پذير است.
۷. گنو/لينوكس براي تلفن‌هاي همراه
تلفن‌هاي همراه اندرويد از كرنل لينوكس استفاده مي‌كنند؛ اما اين تنها نقطه‌ي اشتراك آن‌ها با نسخه‌ي لينوكس قابل نصب روي كامپيوتر است و اغلب مؤلفه‌هاي خارج از كرنل يكسان نيستند. كنونيكال با Ubuntu Touch به دنبال ارائه‌ي نسخه‌اي از لينوكس بود كه با اوبونتو دسكتاپ روي دستگاه‌هاي موبايل قابل مقايسه باشد؛ و البته موفق شد! قطعا اين دستگاه‌ها محدوديت‌هايي دارند. براي مثال توزيع به‌روزرساني‌ها كار دشواري است و دستگاه‌ها تنها در چند فروشگاه محدود عرضه شده‌اند.
بنابراين موفقيت كنونيكال براي ادامه‌ي سرمايه‌گذاري روي چنين پروژه‌اي كافي نبود. با اين حال واسط Ubuntu Touch همچنان روي پروژه‌ي UBports به حيات خود ادامه مي‌دهد. به لطف ماهيت متن‌باز Ubuntu Touch، اعضاي جامعه‌ي اوبونتو مي‌توانند به كار روي آن ادامه دهند. Ubuntu Touch يكي از نسخه‌هاي موجود براي PinePhone است كه روي Librem 5 هم قابل اجرا است. همچنين يكي از گزينه‌هاي پس از خريد روي تعدادي از تلفن‌هاي اندرويد است.
۸. Launchpad ميزبان بسياري از پروژه‌ها بوده است
Launchpad نوعي گذرگاه (هاب) مشاركتي نرم‌افزاري براي هزاران اپليكيشن متن‌باز و رايگان است. اين گذرگاه مشابه Github است؛ با اين تفاوت كه ربطي به مايكروسافت ندارد. كنونيكال Launchpad را به‌عنوان پروژه‌اي مناسب درآمدزايي آغاز كرد و سپس از آن براي همراهي از توسعه‌ي اوبونتو استفاده كرد. كنونيكال به دنبال انتقادها به‌تدريج بخش‌هاي مختلف Launchpad را تحت مجوزهاي متن‌باز منتشر كرد تا اينكه در سال ۲۰۰۹ به طور كامل متن‌باز شد.
Launchpad در دهه‌ي گذشته به‌عنوان زيرساخت متن‌باز به ارائه‌ي خدماتي مثل اشتراك‌گذاري كد منبع، رديابي باگ‌ها، مشاركت در مباحثه، ارسال اپليكيشن‌ها يا ديگر محصولات به انجمن‌ها پرداخته است. LinuxMint، elementaryOS، Inkscape و Exaile همه در مراحلي از حيات خود از Launchpad استفاده كردند.
هم انديشي ها