ادوارد اسنودن؛ مردي كه باعث تغيير رويكرد امنيتي سيليكون ولي شد
ادوارد اسنودن ۵ سال پيش در اين مقطع از سال، يك ذخيره‌ي عظيم اطلاعاتي حاوي ۱۰ هزار سند طبقه‌بندي‌شده در اختيار گزارشگران قرار داد كه تلاش عظيم و گسترده‌ي دولت آمريكا براي نظارت بر كار مردم را نشان مي‌داد. اين اسناد حتي حاوي تلاش ساير شركاي آمريكا در عرصه‌ي جاسوسي و جمع‌آوري اطلاعات بود.
دنيا در وهله‌ي اول متوجه شد كه آژانس امنيت ملي (NSA) روزانه سوابق تلفني ميليون‌ها آمريكايي را جمع‌آوري مي‌كند و سپس متوجه شد كه سيليكون ولي به شركت در برنامه‌ي جمع‌آوري داده پريزم متهم است. افشاگري در خصوص پرونده هنوز هم ادامه دارد.
گزارشگران داستان‌هاي زيادي در مورد سوء استفاده دولت و مداخلات غير اخلاقي آن منتشر كرده‌اند. طبق گفته‌ي آن‌ها، چنين كارهايي تنها بخش كوچكي از اسنادي است كه از مجموعه آژانس امنيت ملي در هاوايي به دست آمده. اين مجموعه همان جايي است كه ادوارد اسنودن در آن كار مي‌كرد. او با قرار دادن اطلاعات در دست گزارشگران، ظرف چند روز به كار دولتي خود پايان داد.
اسنودن افشاگر كه اكنون ۳۴ سال دارد و تحت تعقيب مقامات آمريكا است؛ وي در حال حاضر ساكن مسكو است و به‌گفته‌ي افراد مطلع به هيچ عنوان از كار خود پشيمان نيست.
با وجود گذشت ۵ سال از ماجرا، برخي از روند كند پيشرفت جريان نااميد هستند. طبق قانون، سازمان‌هاي جاسوسي به كار جمع‌آوري اكثر اطلاعات تلفني آمريكايي‌ها پايان داده‌اند؛ ولي دولت همچنان روي خارجي‌ها نظارت گسترده‌اي دارد و خود آمريكايي‌ها هم تحت چارچوب قانوني يكساني از NSA در معرض افشا هستند. اين در حالي است كه قانونگذاران قدرت نظارتي دولت را تا حد زيادي تغيير داده‌اند و مباحثهي هم در اين موضوع نبوده است.
يك فرمان اجرايي با مضمون «همه اطلاعات را جمع‌آوري كن» باعث مي‌شود دولت بدون هيچ محدوديتي بتواند تمامي اطلاعات را جمع‌آوري كند. طبق گفته مدير اجرايي سابق NSA، افشاگري در اين خصوص، يك تهديد مستقيم براي حريم خصوصي آمريكايي‌ها است.
از آن زمان به بعد، انگليس هم كه يكي از متحدان كليدي NSA در كارهاي نظارتي است، تلاش‌هاي جاسوسانه خود را كاهش داده. اين كشور طي يك لايحه‌ي آزادي مدني كه شديدترين نظارت قانوني تصويب‌شده در دموكراسي شناخته مي‌شود، چنين كاري انجام داد. اما در جايي كه قانونگذاران نتوانستند اصلاحات بامعنايي ايجاد كنند، صنعت فناوري (كه خودش هم تحت تأثير افشاگري اسنودن قرار گرفته بود) پا به عرصه گذاشت.
غول‌هاي فناوري سيليكون ولي كه مي‌خواستند اعتماد دوباره‌ي متخصصان خودشان را به دست بياورند، كنترل اوضاع را شخصا به عهده گرفتند. شركت‌هاي فناوري با تكيه بر محرمانه كردن اطلاعات، تنها توانستند دسترسي تهاجمي به اطلاعات آينده را محدود كنند.
افشاگري اسنودن، NSA و متحدان آن را مجبور به عقب‌نشيني كرد
ما امروزه تقريبا رمزگذاري منحصربه‌فردي در دستگاه‌هاي خود داريم ( از رمزگذاري سرتاسر در برنامه‌هاي پيام‌رساني و تماس مثل آي‌مسيج و سيگنال گرفته تا رمزگذاري فول‌ديسك). چنين رمزگذاري‌هايي از محتويات دستگاه محافظت و در اكثر موارد دسترسي دولت به اطلاعات خصوصي را قفل مي‌كنند. شركت اپل يك سال بعد از افشاگري در اين عرصه پيشگام شد.
رمزگذاري به پشت صحنه هم انتقال پيدا كرد. بعد از اينكه دولت هنگام دسترسي به كابل‌هاي فيبر نوري خصوصي بين مراكز داده‌ي ياهو و گوگل به دام افتاد، اين شركت‌ها شروع به رمزگذاري لينك‌ها كردند. شركت‌هايي كه به انديشه متخصصين تحت تأثير اقدامات دولت نبودند (مثلا شركت مايكروسافت) هم شروع به رمزگذاري كابل‌هاي خود كردند تا از جاسوسي‌هاي احتمالي جلوگيري كنند.
در چنين فضايي، NSA و متحدانش مجبور شدند به‌خاطر رمزگذاري از طريق قانوني در كار شركت‌ها مداخله كنند و ديگر به‌طور مخفيانه جاسوسي نكردند. آن‌ها بسياري از اوقات بدون رضايت شركت‌ها، اطلاعات و داده‌ها را جمع‌آوري مي‌كردند.
چنين پديده‌اي باعث به وجود آمدن گزارش شفاف‌سازي شد. گزارش شفاف‌سازي تغييري الهام‌گرفته از گوگل در يك دهه بود كه تعداد درخواست‌هاي قانوني دولت از شركت‌ها را براي داده‌هاي متخصصان مشخص مي‌كرد. توييتر هم در سال ۲۰۱۲ وارد ماجرا شد. بسياري از شركت‌هايي كه تحت تأثير برنامه‌ي پريزم بودند هم شروع به آزادسازي افشاهاي خود به‌دنبال افشاگري اسنودن كردند.
شركت‌هاي اپل، فيسبوك، مايكروسافت و گوگل به‌سرعت شروع به گزارش دادن داده‌هاي تقاضاشده كردند تا نگراني‌ها در مورد دادن اطلاعات توسط خود به دولت را كاهش دهند. سپس نوبت به غول‌هاي تلفن همراه و شركت‌هاي كوچك‌تر رسيد تا اعداد و ارقام مربوطه را منتشر كنند.
اكنون گزارش‌هاي شفاف‌سازي تقريبا در همه‌جا هستند و اگرچه كامل نيستند؛ ولي تقاضاهاي دولتي از شركت‌ها را بيش از پيش نشان مي‌دهند.
اما هنوز بايد ديد صنعت خصوصي و مخصوصا شركت‌هاي فناوري چگونه داده‌هاي متخصصان خود را مديريت مي‌كنند. شركت‌هاي فناوري به‌شدت شروع به استخراج و بيرون كشيدن اطلاعات متخصصان براي اهداف تبليغاتي و منافع اشخاص ثالث كردند. اين شركت‌ها تا حد زيادي بدون قانون هستند و توسط قانون‌هاي دولتي پوشش داده نمي‌شوند. چنين امري كنترل آن‌ها روي داده‌ها را بدون قيد و شرط مي‌كند. نظارت خصوصي (ساخت پروفايل‌هاي رأي‌دهنده و انجام تحليل‌هاي داده براي پيش‌بيني رأي آينده افراد) باعث خشم قانونگذاران شد؛ آن هم در زماني كه بسياري از آن‌ها نگران تأثير بازيگران دولتي بر انتخابات بودند.
افشاگري اسنودن كسي را از نظارت دولت مصون نكرد، ولي باعث جرقه خوردن تغييرات فرهنگي در كنترل اطلاعات خصوصي و حريم شخصي افراد شد. افشاگري او حتي مانند يك كاتاليزور براي صنعت فناوري عمل كرد و باعث شد آن‌ها پس از سال‌ها پيشرفت و پول‌سازي، كمي به فكر امنيت و حريم خصوصي بيفتند.
بسياري از شركت‌هاي صنعت فناوري در مقابل جمع‌آوري اطلاعات توسط دولت جبهه گرفتند و راه خود را پيش گرفتند.
اكنون سيليكون ولي با تمركزي جديد روي چگونگي مديريت داده‌هاي متخصصان توسط صنعت خصوصي و بدون قانون، راه جديدي در پيش گرفته است.
هم انديشي ها