جيلبريك و ماد كردن دستگاه‌ها هنوز متخصصد دارد؟
جيلبريك و مادكردن موبايل‌ها و ديگر گجت‌هاي هوشمند امروزه به‌اندازه‌ي گذشته طرفدار ندارد و درواقع، جامعه‌ي مرتبط با فعاليت‌هاي قفل‌شكني دستگاه‌ها به‌نوعي پويايي خود را از دست داده است. يكي از دلايل اصلي كاهش چنين فعاليت‌هايي را مي‌توان قدرتمندترشدن شركت‌هاي توليدكننده در قفل‌كردن كد محصولات دانست. متخصصان آماتور از خود مي‌پرسند آيا زمان و فعاليت جدي براي بازكردن قفل سيستم‌عامل پيش‌فرض دستگاه ارزش افزوده‌اي براي آن‌ها دارد؟
برخي از گجت‌هاي روز دنياي فناوري بيش از ساير گجت‌ها تحت فرايندهاي بازكردن قفل موسوم به مادكردن يا جيلبريك بوده‌اند. درواقع، بيشتر مباحثه و گفت‌وگوها در فروم‌هاي الكترونيك براي پيداكردن راهي با هدف دورزدن محدوديت‌هاي شركت سازنده بوده است. در اين مطلب اخبار تخصصي، علمي، تكنولوژيكي، فناوري مرجع متخصصين ايران، قصد داريم برخي از مشهورترين مادهاي سال‌هاي گذشته را معرفي و توجيه‌پذيري آن‌ها را در زمان حال مطالعه كنيم. در هر بخش، فرايند موردنياز براي بازكردن قفل دستگاه را به‌صورت كلي شرح مي‌دهيم و همچنين نتيجه‌ي آن را نيز مطالعه مي‌كنيم. شايان ذكر است درنهايت، تصميم براي انجام دادن يا ندادن اين كار برعهده‌ي خود متخصص خواهد بود.
جيلبريك آيفون
آيفون از سال‌ها پيش، يكي از مشهورترين دستگاه‌هايي محسوب مي‌شد كه متخصصان به‌‌دنبال بازكردن قفل‌هاي پيش‌فرض آن بودند. فرايند بازكردن قفل آيفون به‌نام جيلبريك (Jailbreak) شناخته مي‌شود كه طرفداران خاص خود را هم دارد.
در سال‌هاي اخير، كنترل كوپرتينويي‌ها روي دستگاه‌ها بيشتر شده است و آن‌ها قابليت‌هاي متعددي به محصولات خود افزوده‌اند كه زماني تنها دليل متخصصان براي جيلبريك بودند. درنتيجه، جيلبريك آيفون ديگر به‌اندازه‌ي گذشته توجيه‌پذير نيست و متخصصان كمتري به آن علاقه نشان مي‌دهند. درواقع، فوايد جيلبريك در مقايسه با خطرهاي آن ديگر آن‌چنان زياد نيست.
با وجود كاهش تمايل متخصصان به جيلبريك، هنوز ابزارها و فرايندهاي متعددي براي جيلبريك آيفون عرضه مي‌شوند. به‌عنوان مثال، اكنون جامعه‌ي جيلبريك ابزارهاي موردنياز براي بازكردن قفل‌هاي پيش‌نياز iOS 12 را منتشر كرده است كه از ميان آن‌ها، مي‌توان به Chimera و Uncover اشاره كرد. فرايندهاي اجرايي براي ابزارهاي مذكور، تنها با كپي‌كردن چند فايل و مراحل ساده در موبايل هوشمند
جيلبريك‌كردن و دسترسي به ماركت اپليكيشني همچون Cydia امكانات و انعطاف بيشتري به متخصصان آيفون ارائه ميكند كه از ميان آن‌ها، مي‌توان به تغيير ظاهر موبايل هوشمند، اپليكيشن كامل مديريت فايل، اضافه‌كردن آيكن‌هاي بيشتر به نوار پاييني دستگاه يا حتي غيرفعال كردن رمزعبور به‌محض واردشدن به موقعيتي خاص (مثلا خانه) اشاره كرد. درواقع، تمامي قابليت‌هايي كه به‌صورت عادي در iOS قفل هستند، پس از جيلبريك دراختيار متخصص خواهند بود.
امروز مزيت‌هاي جيلبريك كمتر از خطرهاي امنيتي آن است
كاربران آيفون درنهايت با وجود قابليت‌هاي متعدد با اين سؤال روبه‌رو مي‌شوند كه آيا جيلبريك موبايل هوشمند منطقي است؟ بههرحال پس از جيلبريك با دنيايي كمي ترسناك (مانند غرب وحشي) روبه‌رو مي‌شويد. به‌عنوان مثال، به‌روزرساني‌هاي امنيتي iOS را دريافت نمي‌كنيد و خطر اجراي كدهاي مخرب در موبايل وجود دارد و گارانتي دستگاه هم باطل مي‌شود. درمقابل، ابزارها و اپليكيشن‌هايي كه دريافت مي‌كنيد، با وجود جذاب‌بودن متخصصد آن‌چناني ندارند. شايان ذكر است فرايند جيلبريك به‌آساني انجام مي‌شود و بازگرداندن آن هم چندان دشوار نيست؛ به همين دليل، شايد برخي متخصصان به آزمايش‌كردن موقت جيلبريك تمايل داشته باشند.
ماد نينتندو سوئيچ
شايد تاكنون اخبار متعددي درباره‌ي اجراي اندرويد روي نينتندو سوئيچ خوانده باشيد. كنسول بازي چندكاره‌ي نينتندو از زمان عرضه با سرعت چشمگيري محبوبيت خود را در بازار افزايش داد و همين امر كافي بود تا جامعه‌ي هكرها به مادكردن آن علاقه‌مند شوند. اكنون ابزارهايي براي اين كنسول منتشر شده است كه امكان اجراي LineageOS 15.1 را ممكن مي‌سازد. با نصب سيستم‌عامل مذكور روي كنسول، امكان اجراي اپليكيشن‌هاي اندرويدي همچون نتفليكس هم فراهم مي‌شود. نكته‌ي مهم‌تر اينكه مي‌توان اندرويد را ازطريق كارت حافظه روي كنسول اجرا كرد و در مواقع نياز با بارگذاري مجدد، به سيستم پيش‌فرض نينتندو وارد شد.
مادكردن نينتندو سوئيچ براي اجراي اندرويد مانند ديگر مادها روندي نه‌چندان دشوار دارد و فقط چند فايل را بايد از اينترنت دانلود كنيد و آن‌ها را روي كارت حافظه‌ي جانبي كپي و از مسير آن كنسول را راه‌اندازي كنيد. اپليكيشن‌هاي متعددي همچون نتفليكس و اسپاتيفاي و يوتيوب به‌راحتي در سيستم‌عامل جديد اجرا مي‌شوند. افزون‌براين، مواردي همچون شبيه‌ساز نينتندو DS، يعني اپليكيشن DraSric، هم قابليت نصب و اجرا دارد كه بازي‌هاي بسيار زيادي دراختيار متخصص قرار مي‌دهد. اندرويد نصب‌شده روي نينتندو سوئيچ، مانند اندرويد تبلت كار ميكند.
اندرويد روي نينتندو سوئيچ به‌راحتي با كارت حافظه اجرا مي‌شود
نينتندو سوئيچ پس از مادكردن و اجراي اندرويد، طبيعتا باگ‌هايي به‌همراه خواهد داشت. البته، به‌دليل جديدبودن ابزارهاي ماد، چنين وضعيتي دور از انتظار نيست و احتمال توقف فعاليت اپليكيشن‌ها وجود دارد. به‌عنوان مثال، نمي‌توان بازي فورت‌نايت را روي نينتندو سوئيچ مجهز به اندرويد اجرا كرد. به‌علاوه، به‌دليل نبود ميكروفون و دوربين، امكان استفاده از اپليكيشن‌هاي پيام‌رسان و بازي‌هايي مانند پوكمون گو در آن وجود ندارد.
آيا مادكردن نينتندو سوئيچ ارزش دارد؟ قطعا ماد كنسول يكي از جذاب‌ترين و آسان‌ترين تجربه‌ها براي متخصص خواهد بود. به‌علاوه، تغييري هم در سخت‌افزار اصلي ايجاد نمي‌شود؛ به همين دليل، بابت اشكالات احتمالي نگراني وجود نخواهد داشت. البته در بدترين حالات، شايد اشكالاتي براي دستگاه ايجاد شود؛ مثلا شايد نينتندو تصميم بگيرد همه‌ي دستگاه‌هاي مادشده براي اجراي اندرويد را قفل كند كه درنتيجه متخصص ديگر به محتواي ديجيتالي و حساب‌هاي متخصصي خود دسترسي نخواهد داشت.
ساخت هكينتاش
شكستن قفل نرم‌افزاري دستگاه‌هاي اپل بيش از ديگر شركت‌ها موضوع مباحثه و هنرنمايي هكرها است. متخصصان علاقه‌مند به ويندوز با انتخاب‌هايي متعددي از شركت‌هايي همچون دل، HP، مايكروسافت و بسياري ديگر روبه‌رو خواهند بود. در اين ميان& علاقه‌مندان به سيستم‌عامل مك انتخابي به‌جز كامپيوترهاي اپل ندارند. چنين مسئله‌اي به تولد مفهوم هكينتاش منجر شد. هكينتاش، يعني نرم‌افزارها و سيستم‌عامل مك را روي كامپيوتري با برند غير از اپل اجرا كنيم.
ساختن هكينتاش در مقايسه با جيلبريك‌كردن iOS روند پيچيده‌تري دارد و متخصص بايد با مفاهيم اوليه‌ي ساختن كامپيوتر شخصي يا اجراي كدهاي ماد روي كامپيوتر آشنا باشد. ابتدا بايد نسخه‌اي اصلي از سيستم‌عامل مك در كامپيوتر اپل دانلود شود. سپس، با استفاده از درايو USB مي‌توان سيستم‌عامل را به كامپيوتر ديگر منتقل كرد. براي اجراي اين مرحله مي‌توان از كامپيوتر مجهز به ويندوز استفاده كرد؛ اما كامپيوتر مقصد بايد درايو ذخيره‌سازي مجزا داشته باشد. درايو ذخيره‌سازي جديد بايد بدون اطلاعات و قبلا هم ويندوز روي آن اجرا نشده باشد.
سيستم‌عامل مك روي دستگاه‌هاي غيراپلي پايداري مناسبي ندارد
اولين مزيت كاركردن با هكينتاش، اجراي مك روي كامپيوتري است كه خود متخصص پيكربرندي آن را انجام مي‌دهد. درواقع، مي‌توان كامپيوتري با قدرت بيش از كامپيوترهاي مك موجود داشت و در هزينه‌هاي سخت‌افزاري هم صرفه‌جويي كرد. البته، هيچ تضميني وجود ندارد كه سيستم‌عامل مك به‌خوبي كار كند و قطعا چنين فرايندي به‌معناي نقض قوانين و شرايط استفاده از سيستم‌عامل مك خواهد بود؛ درنتيجه درصورت بروز هرگونه اشكال، همراهي رسمي براي كامپيوتر وجود ندارد و بايد از كمك جامعه‌ي الكترونيك هكينتاش بهره ببريد. امروزه، اجراي هكينتاش آسان‌تر از هميشه به‌انديشه متخصصين مي‌رسد؛ اما هنوز ارزش زيادي براي همه‌ي متخصصان (به‌جز عده‌اي محدود و كنجكاو) ندارد.
ماد كنسول بازي
مادكردن كنسول بازي يا جيلبريك يا هر نام ديگري كه براي آن انتخاب شود، هنوز طرفداران زيادي دارد. بازكردن قفل كنسول‌ها امكانات تقريبا نامحدودي به متخصصان مي‌دهد و آن‌ها مي‌توانند تقريبا هر بازي يا سرويس مدانديشه متخصصينشان را روي كنسول مادشده نصب كنند و از شبيه‌ساز بازي‌هاي قديمي تا ابزارهايي براي اجراي بهتر نسخه‌هاي جديد بازي‌ها، همگي با مادكردن كنسول دراختيار متخصص خواهند بود. مادكردن كنسول‌ها عموما روندي آسان دارد و حتي شايد با بازكردن صفحه‌ي وب ازطريق مرورگر ممكن شود. البته رويكرد براي دستگاه‌هاي گوناگون متفاوت است. به‌عنوان مثال، ايكس باكس وان هنوز يكي از دشوارترين دستگا‌ها براي ماد محسوب مي‌شود.
با نگاهي به قابليت‌هاي متعددي كه ماد دراختيار گيمرها قرار مي‌دهد، مي‌توان دليل محبوبيت آن را متوجه شد. آن‌ها مي‌توانند بازي‌هاي موجود را با كدهاي مخصوص دست‌‌كاري كنند و تنظيمات مخفي دستگاه را تغيير دهند. همچنين، امكان اجراي كد تقلب به‌صورت گسترده در بازي‌هاي متعدد و اجراي بازي‌هاي قديمي ممكن مي‌شود. از همه مهم‌تر قابليت دانلود و اجراي بازي‌هاي خريدني نيز گيمرهاي بي‌شماري را به امتحان‌كردن ماد تشويق ميكند.
ضغف اصلي مادكردن كنسول اجبار به استفاده از فريمورهاي قديمي است و متخصص با چنين انتخابي، از برخي قابليت‌ها مثلا اجراي الكترونيك بازي‌ها محروم خواهد شد. به‌علاوه، قوانين متخصصي شركت‌هاي سازنده همچون سوني و مايكروسافت و ديگران هم نقض مي‌شود كه به‌معناي همراهي‌نكردن متخصص و اصلي آن‌ها از كنسول خواهد بود.
درنهايت مادكردن كنسول‌هاي بازي را مي‌توان پرسودترين فرايند بازكردن قفل ازلحاظ آزادي عمل و انعطاف‌پذيري دانست. البته، فرايند مذكور ازلحاظ زمان و فعاليت موردنياز و خطر جزو پرهزينه‌ترين‌ها محسوب مي‌شود. درواقع، اكثر گيمرها هم ترجيح مي‌دهند چنين كاري را انجام ندهند و تنها فكر خود را درگير بازي‌كردن كنند. بههرحال، فرايند ماد هنوز طرفداران بي‌شماري دارد.
مادكردن و جيلبريك در سال ۲۰۱۹
با نگاهي به آنچه گفته شد، به اين نتيجه مي‌رسيم كه بازكردن قفل دستگاه‌هاي هوشمند امروزه از هميشه آسان‌تر است. البته، فرايندها براي دستگاه‌هاي متنوع باهم تفاوت دارد؛ اما متخصص علاقه‌مند به جيلبريك و ماد اشكالات زيادي نخواهد داشت. خبر بد اينكه امروزه مادها با سرعت بسيار بيشتري در مقايسه با گذشته شناسايي و غيرفعال مي‌شوند. به‌علاوه ريسك اجراي بدافزار روي دستگاه هوشمند يا از‌بين‌رفتن همراهي متخصص شركت سازنده هميشه وجود دارد.
نكته‌ي مهم در اكثر فرايندهاي بازكردن قفل، الزام به استفاده از فريمورهاي قديمي است؛ درنتيجه، فرايندهاي به‌روزرساني يا موارد مشابه بايد با مسئوليت و كنترل خود متخصص انجام شود كه كمي كارها را دشوار ميكند. درنهايت، گرچه پياده‌‌سازي ماد آسان‌تر از هميشه به‌انديشه متخصصين مي‌رسد، كاركردن با دستگاه‌هاي مادشده هنوز دشواري‌هاي خاص خود را دارد. اگر قصد داريد چنين كارهايي را انجام دهيد، ابتدا حتما نياز خود را از آن مشخص كنيد. بسياري از فرايندهاي بازكردن قفل ارزش زمان و هزينه را ندارند و تنها جنبه‌ي سرگرمي آن‌ها جذاب است. فراموش نكنيد امكان از‌دست‌رفتن زمان و حتي كل دستگاه در اكثر فرايندهاي ماد وجود دارد.
هم انديشي ها