نبرد مرگ و زندگي؛ وقتي بيماران كليوي به ويروس كرونا آلوده مي‌شوند

در اوج همه‌گيري كوويد ۱۹ در نيويورك، يكي از متخصصان باسابقه‌ي اين شهر به خيل بيماران نااميدي پيوست كه به درمان نياز داشتند. جمال اودين كه در كودكي در بنگلادش يتيم شده بود، قبل از فارغ‌التحصيلي از دانشگاه و پيداكردن شغلي درزمينه‌ي كمك به افراد مبتلا به عفونت HIV و ايدز، ضمن شركت در دبيرستان در كارخانه‌ي توليد روبان در منهتن كار مي‌كرد.

جمال اودين در طول ۶۸ سال زندگي‌اش همواره در حال مبارزه براي زنده‌ماندن بود؛ اما نبرد واقعي زندگي او در بخش مراقبت‌هاي ويژه بروكلين شكل گرفت؛ يعني وقتي‌كه ويروس كرونا جديد شهر را فراگرفت. او براي تنفس به كمك دستگاه تنفس مصنوعي نياز داشت؛ قطعه‌اي از تجهيزات كه همه مي‌ترسيدند اگر بيمارستان شلوغ شود، دردسترس نباشد. به‌گفته‌ي خانواده‌ي او، اودين دسترسي كافي به دياليز نداشت كه درماني معمول براي اختلال عملكرد كليه‌ها است. اين درمان به‌اندازه‌ي كافي براي كمك به انبوه بيماران كوويد ۱۹ موجود نبود كه با آمبولانس به اورژانس آورده مي‌شدند.

در چهار روز ماه آوريل كه اودين درمان دياليزي دريافت نكرد، همسرش، جاسمين و پسرش، شهران، به‌شدت مضطرب و ناميد شده بودند. راسل رانا، جراح ارتوپد و برادر زن اودين كه او و خواهرش وقتي آزمايش‌ها بدترشدن عملكرد كليه او را نشان مي‌دادند، تلفني از بيمارستان براي انجام دياليز التماس مي‌كردند، گفت: «به‌عنوان يك پزشك، تصور اين وضعيت به‌عنوان يك احتمال هم براي من دشوار است.»

در اوج شيوع، تعداد بيماران كوويد ۱۹ كه با نارسايي كليه مبارزه مي‌كردند، به افزايش شديد تقاضا براي دياليز در بيمارستان‌هاي اطراف شهر نيويورك ازجمله بيمارستان لانگون دانشگاه نيويورك، محل درمان آقاي اودين منجر شد. نفرولوژيست‌ها درمورد نداشتن دارو، پرسنل يا دستگاه‌ها براي رسيدگي به خيل بيماران كوويد ۱۹ هشدار دادند. سوابق خود بيمارستان نشان مي‌دهد كه وقتي آقاي اودين به‌شدت با كوويد ۱۹ بيمار بود، بيمارستان ازانديشه متخصصين دياليز تخصصي كه باعنوان درمان مداوم جايگزيني كليوي شناخته مي‌شود، دچار كمبود بود.

در يادداشتي روي پرونده‌ي او كه روز سه‌شنبه ۱۴ آوريل ثبت شده، آمده است كه: «اين درمان در اين زمان براي بيماران اين محل در دسترس نيست.» در همين شرايط، سطح پتاسيم آقاي اودين كه شاخصي مهم از عملكرد كليه است، به‌طور بحراني افزايش يافته بود. دكتر جوزف ويستوچ، رئيس ارشد پزشكي بيمارستان لانگون گفت:

هر روز تصميماتي دراين‌باره گرفته مي‌شد كه آيا وضعيت او پايدار است، آيا او نياز به مداخله‌ي اضطراري دارد و اينكه در كدام روزها او نيازي به مداخله ندارد. ما در مراقبت از يك فرد به شدت بيمار نهايت تلاش خود را مي‌كرديم.

شهران اودين به همراه پدرش در هلند در سال ۲۰۱۵

مبارزات آقاي اودين با ويروس كرونا در يادداشت‌هاي برادر زنش در دفترچه‌اي در جريان مكالمات تلفني با پزشكان شرح داده شده است و با جزئيات دقيق در بيش از ۱۴۰۳ صفحه سوابق پزشكي ديجيتال كه با رضايت خانواده‌اش به‌دست نيويورك تايمز رسيده، آمده است.

درحالي‌كه ميزان پتاسيم آقاي اودين به سطح جديد و خطرناكي مي‌رسيد، عصر سه‌شنبه دچار ايست قبلي شد؛ اما پزشكان قلبش را به كار انداختند و او را به زندگي بازگرداندند. رئيس بخش نفرولوژي درخواست انجام دياليز تخصصي براي آقاي اودين كرد كه اعضاي خانوده‌اش هم مي‌گفتند چندين روز است ازطريق تلفن براي انجام آن التماس مي‌كنند. اگر او مي‌توانست ادامه دهد، قرار بود درمان تقريبا بالافاصله آغاز شود.

بيمارستان مذكور تنها جايي نبود كه در آن كمبودها موجب شده بود پزشكان تصميمات مرگ و زندگي بگيرند. پزشكي در يكي از بيمارستان‌هاي ديگر نيويورك كه بيماران كوويد ۱۹ در بخش مراقبت‌هاي ويژه را درمان مي‌كرد و دستگاه‌هاي دياليز پيشرفته كافي براي تعداد بيماراني كه دچار آسيب كليوي بودند در اختيار نداشت، مي‌گويد: «من اساسا فقط سعي داشتم جلوي شكستن دريچه‌هاي سدي را بگيرم كه چند بار شكسته شد.» پزشك مذكور كه از ترس بازخواست براي صحبت در اين مورد، خواست نامي از وي برده نشود، گفت:

اگر اين افراد چيزي را كه به آن نياز داشتند، دريافت مي‌كردند، حداقل برخي از آن‌ها بيشتر زنده مي‌ماندند.

دكتر هوارد زوكر، كميسر بهداشت ايالت نيويورك، در پاسخ به تقاضاي غيرمنتظره براي دياليز اضطراري، هفته‌ي گذشته از دولت درخواست دستگاه‌ دياليز تخصصي كرد. اين هفته، ۵۰ دستگاه پيشرفته به ايالت رسيد و مسئولان درحال تصميم‌گيري درمورد نحوه‌ي توزيع آن‌ها در مكان‌هايي هستند كه بيش از همه به آن نياز دارند.

محاسبه‌ي اينكه چه تعداد بيمار در جريان شيوع ويروس كرونا به‌علت عدم درمان كليه جان خود را از دست داده‌اند، دشوار است. بسياري از افراد به‌شدت بيمار دچار نارسايي در چندين ارگان شده و حتي با دياليز كافي ممكن است بعدا ريه‌ها، قلب و ديگر ارگان‌هاي آن‌ها از كار بيفتد. دكتر ويستوچ گفت:

آنچه ما درمورد اين بيماري بارها و بارها شاهدش بوده‌ايم، افرادي هستند كه علي‌رغم هر كاري كه ما انجام مي‌دهيم، به‌طور موقت بهبود يافته و سپس بدتر مي‌شوند.

بيمارستان آقاي اودين، جزئيات ميزان تلاشي را كه براي زنده ماندن او انجام شد، ثبت كرده است: ده‌ها پزشك، پرستار و تكنسين، دستگاه تفس مصنوعي و داروهايي نظير هيدروكسي كلروكين يعني همان داروي تاييدنشده‌اي كه پرزيدنت ترامپ آن را تبليغ مي‌كرد.

آقاي اودين در ابتدا درمان دياليز تخصصي را دريافت مي‌كرد كه اغلب در بخش مراقبت‌هاي ويژه استفاده مي‌شود. اما در اوج بحران، بيمارستان‌هاي نيويورك ازجمله بيمارسان لانگون ازانديشه متخصصين اين دستگاه‌هاي تخصصي دچار كمبود شدند. اين بيمارستان به رويه‌اي به نام دياليز صفاقي روي آورد كه براي برخي بيماران كاملا موثر بوده اما در بيماران بيمارستاني كه شرايط آن‌ها چندان پايدار نيست، هميشه بهينه نيست. حتي اين رويه نيز چند روزي به تعويق افتاد تا اينكه شرايط آقاي اودين به‌طور قابل‌توجهي وخيم‌تر شد. جاسمين اودين، همسرش درمورد نياز به منابع دياليز بيشتر در كانون‌هاي آينده شيوع كوويد ۱۹ صحبت كرد و گفت:

من مي‌خواهم مردم درباره‌ي اين مساله بدانند تا بار ديگر آماده باشند. من نمي‌خواهم ديگر كسي چنين چيزي را تجربه كند.

دياليز نقش مهمي كه كليه‌ها معمولا آن را برعهده دارند، يعني پاك كردن خون از سموم و حذف مايعات اضافي را انجام مي‌دهد. متخصصان كليه برآورد مي‌كنند كه در سرتاسر كشور آمريكا، ۲۰ درصد از ۴۰ درصد از بيماران بخش مراقبت‌هاي ويژه كه دچار ويروس كرونا شده‌اند، از نارسايي كليه رنج مي‌برند و نياز به دياليز اورژانسي دارند. در برخي بيمارستان‌ها در نيويورك درجريان بحران، تقاضا براي دياليز سه برابر شده است. خانم اودين درحالي‌كه گريه مي‌كرد و حرف‌هايي را كه پزشكان به او گفته بودند، به خاطر مي‌آورد، گفت:

آن‌ها گفتند اعداد او خيلي خوب است. بيماراني وجود دارند كه وضعيت آن‌ها بدتر از او است. ما دستگاه دياليز را براي آن‌ها نياز داريم.

آقاي اودين در سال ۱۹۸۵ سفري به بنگلادش داشت و زني جوان به نام جاسمين را ملاقات كرد و به‌زودي با هم ازدواج كردند. او به‌خاطر مي‌آورد كه چگونه آن‌ها به‌عنوان زوج جوان در نيويورك با اتومبيل تويوتا استارلت خود اطراف شهر را مي‌گشتند و به سينماها يا پارك‌ها مي‌رفتند. آن‌ها به خانه‌اي با آجرهاي قرمز در بي بريج نقل مكان كردند و صاحب پسري به اسم شهران شدند كه اكنون ۲۳ سال دارد و براي حضور در دانشكده‌ي حقوق دانشگاه شهري نيويورك در پاييز آماده مي‌شود.

آقاي اودين مردي با لباس‌هاي مرتب بود كه ژاكت‌هاي ورزشي يقه‌باز را دوست داشت و به‌عنوان سرپرست در اداره‌ي خدمات HIV/ايدز كار مي‌كرد و در اتحاديه‌ي آن جا فعال بود. النورا ويتن، رئيس او در اداره گفت: «هركسي مي‌دانست كه گرچه او در اتاقكي كار مي‌كرد، در اتاقش هميشه براي همه باز بود.»

آقاي اودين دوست داشت در امتداد آب در زير پل ورازانو نروز قدم بزند. او آخر هفته‌ها از رانندگي تا محله‌ي قديمي خود در منهتن و خوردن ساندويچ‌هاي پاسترامي در رستوراني در آن حوالي لذت مي‌برد. آقاي اودين عاشق مسافرت و باغباني بود و اين دو اشتياق خود را با كاشت پيازهاي لاله‌اي كه از هلند آورده بود، در قطعه زمين كوچكي جلوي خانه‌اش در بي‌بريج با هم تركيب كرده بود. او يك درخت گيلاس مجنون نيز كاشته بود.

ورودي اورژانس در بيمارستاني در بروكلين نيويورك

در تاريخ ۲۰ مارس، اودين به همسرش گفت كه بدن او درد مي‌كند و تب دارد. مانند بسياري از افراد شهر، اودين ازانديشه متخصصين انجام آزمايش ويروس كرونا به اشكال برخورد. سرفه‌ي او بدتر شد و تبش بالا رفت اما از مركز پزشكي ميمونيدس كه در آن حوالي بود بدون آزمايش يا اسكن قفسه سينه به خانه فرستاده شد. همسر و پسرش نيز بيمار شدند اما نتوانستند آزمايش بدهند. در تاريخ ۳۱ مارس، خانواده‌اش براي اندازه‌گيري عملكرد ريه يك اكسي‌متر و براي كمك به تنفس او يك مخزن اكسيژن خريدند. آن‌ها متوجه شدند كه اشباع اكسيژن او تا حد ۷۸ درصد كاهش يافته است و آمبولانسي را خبر كردند.

شهران پدرش را مي‌ديد كه از پله‌ها پايين مي‌رفت تا به آمبولانس برسد، درحالي‌كه مادرش درحال جمع كردن داروهايش بود. جاسمين گفت كه كفش‌هاي خود را پوشيد تا با او برود، «اما بهيار مرا متوقف كرد و گفت كه نمي‌توانم بروم». بنابراين درحالي‌كه آن‌ها دور مي‌شدند، از جلوي در با همسر خود خداحافظي كرد.

تا پنجمين روز حضور در بيمارستان اشباع اكسيژن خون آقاي اودين تا محدوده‌ي ۷۰ كاهش پيدا كرده بود. درست قبل از اينكه بيهوش شود و به يك دستگاه تنفس مصنوعي متصل شود، همسر و پسرش با او صحبت كردند. خانم اودين گفت: «ما فقط يك دقيقه او را روي فيس‌تايم ديديم. او گفت كه ما را دوست دارد. ما هم به او گفتيم كه او را دوست داريم. ما شروع به دعا كردن كرديم.»

ريه‌هاي آقاي اودين كمي بهتر شد اما عملكرد كليه‌هايش متزلزل شد. افزايش سطوح پتاسيم مي‌تواند نشانه‌اي از وسعت عملكرد بد كليه‌ها باشد. دكتر آلن كليگر نفرولوژيست ييل و يكي از روساي تيم پاسخ كوويد ۱۹ انجمن نفرولوژي آمريكا گفت:

وقتي اين سطوح خيلي بيشتر از ۵ مي‌شود، نشان مي‌دهد كه اشكالي وجود دارد. اگر همچنان افزايش پيدا كند، قبل از رسيدن به سطوح بسيار خطرناك ما دياليز را آغاز مي‌كنيم.

سطح پتاسيم آقاي اودين در ۷ آوريل به ۶/۳ رسيد كه براساس سوابق او به‌طور بحراني بالا بود. او براي اولين‌بار تحت دياليز قرار گرفت و اعداد او بهبود يافتند. شهران پسرش، گفت: «اگر اين تنها نگراني باقي مانده بود و تنها چيزي كه او به آن نياز داشت، دياليز بود، من درنهايت مي‌توانستم نفس بكشم.» او به‌خاطر مي‌آورد كه با خود فكر مي‌كرد: «او به خانه خواهد آمد، اين چيز ساده‌اي بود.»

دكتر مايكل كانور دانشيار پزشكي و نفرولوژيست دانشكده پزشكي دانشگاه اموري در آتلانتا گفت كه تحت شرايط عادي، بيماراني كه به خاطر نارسايي كليوي ناگهاني در بخش مراقبت‌هاي ويژه به دياليز نياز پيدا مي‌كنند، داراي نرخ مرگ‌و‌مير ۴۰ تا ۶۰ درصد هستند. دكتر كانور گفت:

هميشه بهتر است كه قبل از اينكه آن‌ها وارد وضعيت‌هاي وخيمي شوند، با ابزارهاي تهاجمي‌تر حمايت از زندگي، وارد عمل شويم و اين موضوع براي كليه‌ها نيز صادق است.

براي پيشگيري از عفونت‌هاي بيشتر، خويشاوندان نمي‌توانند حين شيوع كوويد ۱۹ عزيزان خود را در بيمارستان ببينند كه اين امر ميزان ارتباط ميان پرسنل پزشكي و تصميم‌گيرندگان خانواده را كاهش مي‌دهد. اين موضوع زماني آشكار شد كه سه روز پس از اينكه آقاي اودين دياليز تخصصي را دريافت كرد، بيمارستان خواستار كسب اجازه براي قراردادن يك كاتتر در شكم او شد كه بتواند نوع ديگري از درمان را كه دياليز صفاقي ناميده مي‌شود، دريافت كند. اعضاي خانواده‌ي اودين در اين مورد نگران بودند كه اگر لوله‌اي در شكم او گذاشته شود، او نتواند به‌منظور افزايش جريان هوا چرخانده شود و نيازي نمي‌ديدند اين جراحي كه به انديشه متخصصينشان غيرضروري بود، انجام شود. آقاي اودين در ۱۰ آوريل تحت همودياليز قرار گرفت كه يكي از روش‌هاي رايج دياليز سرپايي است.

خانواده‌ي آقاي اودين گفتند كه پزشك او در بخش مراقبت‌هاي ويژه به آن‌ها گفته است كه پس از چند درمان دياليز ديگر اين احتمال وجود دارد كه او از دستگاه تنفس مصنوعي جدا شود. اما هر بار آن‌ها در روزهاي بعد مطالعه مي‌كردند، متوجه مي‌شدند او تحت دياليز قرار نگرفته است.

بيمارستان لانگون نسبت‌به حالت معمول سه چهار برابر بيمار بيشتر در بخش مراقبت‌هاي ويژه داشت و پزشكان در شيفت‌هاي ۱۸ ساعته مشغول به كار بودند. اين بيمارستان نسبت‌به هميشه درحال درمان بيماران بيشتري با اين دستگاه‌هاي تخصصي بود و به‌جاي ۲۴ ساعت معمول، دستگاه‌ها در نوبت‌هاي ۱۲ ساعته بين دو بيمار به اشتراك گذاشته مي‌شد. در اين وضعيت، برخي از پرستاران يادگيري‌ديده در زمينه دياليز خود دچار كوويد ۱۹ شده و قادر به كار نبودند.

جاسمين شهران، همسر جمال

در تاريخ ۱۲ آوريل، طبق يادداشتي كه در پرونده‌ي آقاي اودين وجود دارد، قرار شد درصورت امكان درمان تخصصي دريافت كند: «امروز اگر موجود باشد»، اما آقاي اودين آن را دريافت نكرد. قرار بود كه او صبح روز بعد تحت همودياليز قرار گيرد اما اين كار بدون توضيح به تعويق انداخته شد. مقامات بيمارستان گفتند كه چندين بار براي گرفتن رضايت خانواده‌ي او براي انجام عمل جراحي تماس گرفتند.

اعضاي خانواده‌ي آقاي اودين دريافتند كه او بدون جراحي درمان كافي را دريافت نمي‌كند و موافقت خود را با عمل كاتتر اعلام كردند. اگر آن‌ها زودتر مي‌فهميدند كه مراقبت كليه اينقدر كمياب است كه گزينه‌هاي آن يا دياليز صفاقي يا هيچ چيز است، فورا موافقت مي‌كردند. جراحي كاتتر آقاي اودين قرار بود ۱۳ آوريل انجام شود اما عمل ظاهرا به‌خاطر ناهماهنگي ميان تيم‌هاي جراحي و مراقبت‌هاي ويژه يك روز به تاخير افتاد. آقاي اودين هنوز دياليز دريافت نكرد. دكتر رانا گفت: «من نااميد شدم. من گفتم شما بايد همين امشب او را تحت دياليز قرار دهيد.»

آقاي اودين در ۱۴ آوريل تحت عمل جراحي قرار گرفت اما سطح پتاسيم او بعدازظهر به‌شدت افزايش پيدا كرد و به سطح بي‌سابقه‌ي ۷/۲ رسيد. به‌جاي انتظار تا صبح براي شروع دياليز صفاقي طبق برنامه‌ريزي، اين رويه اوايل همان شب آغاز شد. آقاي اودين در ساعت ۸:۱۵ شب دچار ايست قلبي شد و با تلاش پزشكان احيا شد. سرانجام، پزشكان برنامه‌ريزي كردند كه دياليز تخصصي در ۹ شب آغاز شود. قلب آقاي اودين قبل از اينكه بتواند درمان را دريافت كند، دوباره از حركت ايستاد. اين‌بار، پزشكان نتوانستند او را بازگردانند. زمان مرگ او رسما ۹:۰۱ شب اعلام شد.

دكتر تانزيب حسين كه قبل از لوله‌گذاري ناي با آقاي اودين به زبان بومي بنگلادش صحبت كرده بود و شب هنگامي كه به دستگاه تنفس مصنوعي وصل بود، به او سر مي‌زد، گفت: «زندگي و مرگ جمال اودين براي ما اهميت داشت.»

دكتر شرينگ آمدو كه وقتي آقاي اودين بيمار بود، مسئول نظارت بر بخش مراقبت‌هاي ويژه بود، گفت:

چيزي كه موجب نااميدي و اندوه در ميان برخي از ما مي‌شود اين است كه اگرچه ما تا آخرين حد توان تلاش مي‌كنيم تا هر كار ممكن را انجام دهيم، بيماران مي‌ميرند.

مادر و پسر كه هر دو درگير عفونت احتمالي كوويد ۱۹ بودند، از بيمارستان عصباني بودند. آقاي اودين جوان به‌خاطر مي‌آورد: «تنها چيزي كه من خواستم اين بود كه جسد او را تميز به ما تحويل بدهند. لوله هنوز در آنجا بود.» او كه باور نمي‌كرد كه وسايل در دهان پدرش مانده باشد، گفت: «آن‌ها حتي اين نزاكت را نداشتند كه خون را از روي لب او پاك كنند.»

جاسمين و شهران با جفت پرنده‌اي كه در درخت گيلاس مجنون آقاي اودين لانه كرده‌اند و شكوفه‌هاي صورتي‌رنگ درختي كه آقاي عودين كاشته است، خود را تسكين مي‌دهند. شهران گفت:

شما به همه شانس برابر براي زندگي مي‌دهيد. آن‌ها به‌جاي اقدام، تصميم گرفتند كه شانس زندگي را از او بگيرند تا به ديگران فرصت زندگي بدهند. او قرار بود به خانه بيايد.