داستان برند توشيبا، ژاپني پيش‌گام در انقلاب‌هاي فناوري

توشيبا (Toshiba Corporation) شركت ژاپني با بازار بين‌المللي در حوزه‌ي محصولات و خدمات الكترونيكي است كه مركز مديريت آن در توكيو قرار دارد. محصولات و خدمات شركت در حوزه‌هاي متعددي همچون سيستم‌ها و تجهيزات فناوري اطلاعات و ارتباطات، قطعات و مواد مورد نياز صنعت الكترونيك، سيستم‌‌هاي قدرت، سيستم‌هاي زيرساختي صنعتي و اجتماعي، محصولات الكترونيكي مصرفي، لوازم خانگي، تجهيزات پزشكي، تجهيزات اداري و سيستم‌هاي نورپردازي و لجستيك توليد و عرضه مي‌شوند.

تاريخ تأسيس شركت كنوني توشيبا به سال ۱۹۳۹ باز مي‌گردد. در آن سال دو شركت شيبائورا و توكيو دنكي با هم ادغام شدند كه تاريخچه‌اي متعلق به قرن ۱۹ داشتند. هريك از شركت‌هاي تشكيل‌دهنده‌ي توشيبا، از پيش‌گامان صنعت برق در ژاپن محسوب مي‌شد. نام ابتدايي شركت جديد، Tokyo Shibaura Denki بود كه در سال ۱۹۷۸ به Toshiba Corporation تغيير يافت. توشيبا در تاريخ فناوري به‌عنوان پيش‌گام توليد لپ‌تاپ شناخته مي‌شود. به‌علاوه آن‌ها در صنعت LCD و نيمه‌هادي نيز از رهبران بازار محسوب مي‌شوند. 

سهام شركت توشيبا اكنون در بازارهاي بورس توكيو، اوزاكا و ناگويا عرضه مي‌شود. آخرين آمار، اين شركت را در مقام نهم بزرگ‌ترين توليدكننده‌هاي نيمه‌هادي در جهان قرار مي‌دهد. درحال‌حاضر زيرمجموعه‌هاي شركت در چهار گروه محصولات ديجيتال، دستگاه‌هاي الكترونيكي، لوازم خانگي و زيرساخت‌هاي اجتماعي فعاليت مي‌كتتد. در سال ۲۰۱۷، شركت چيني Midea براي خريد زيرمجموعه‌ي لوازم خانگي اقدام كرد و اكنون ۸۰/۱ درصد از سهام آن را در اختيار دارد.

مركز مديريت توشيبا در توكيو

توشيبا در سال ۱۹۳۹ بر اثر ادغام دو شركت توليدكننده‌ي تجهيزات برقي، تأسيس شد. Shibaura Sesaku-sho و Tokyo Electric Company شركت‌‌هاي تشكيل‌دهنده‌ي توشيبا بودند. شركت قديمي‌تر يعني شيائورا ريشه‌اي عميق در تاريخ ارتباطات ژاپن داشت. اولين فروشگاه تجهيزات تلگراف ژاپن، متعلق به اين شركت بود. هيساشيگه تاناكا، مشهور به اديسون ژاپن، شركت را در سال ۱۸۷۵ تأسيس كرده بود.

وزارت صنعت ژاپن (Kobusho) در سال ۱۸۷۰ شكل گرفت و به‌عنوان تسهيل‌گيري براي توسعه‌ي صنعتي شركت فعاليت كرد. از رويكردهاي مهم وزارت صنعت در آن سال‌ها مي‌توان به استخدام مهندسان، تكنسين‌ها و دانشمندان خارجي اشاره كرد كه با هدف تزريق فناوري‌هاي روز به صنعت ژاپن انجام شد. مهندسان خارجي وظيفه داشتند تا فعاليت با ماشين‌آلات وارداتي را به مهندسان ژاپني يادگيري دهند. به‌علاوه، متخصصان ژاپني نيز به كشورهاي خارجي فرستاده مي‌شدند تا علاوه بر آشنايي با فناوري‌ها و تجهيزات روز، بهترين نمونه‌ها را براي استفاده در صنايع داخلي انتخاب كنند. 

بنيان‌گذاران و متخصصان ابتدايي تاناكا

ادغام و به‌كارگيري فناوري‌هاي خارجي، براي اولين‌بار در شركت Tanaka Seizo-sho انجام شد. آن‌ها يك موتور بخار با قدرت ۱،۳۰۰ اسب داشتند كه با استفاده از نقشه‌هاي يك نمونه‌ي انگليسي و در مركز توليد Kanebo ساخته شد. فعاليت آن‌ها به صنعت‌گران ژاپني اثبات كرد كه مي‌توان با بهره‌گيري از دانش خارجي، فناوري را به‌صورت بومي و با بهره‌مندي از منابع داخلي، به نتيجه رساند. مديران شركت در دهه‌ي ۱۸۸۰ به اين نتيجه رسيدند كه پرداخت هزينه براي دانش متخصص، بهترين ابزار براي ارتقاء ظرفيت‌هاي فناورانه خواهد بود. همين استراتژي، به تاناكا كمك كرد تا در دهه‌‌ي ۱۸۹۰، توليد ترانسفورمانور، موتورهاي برقي و ديگر تجهيزات سنگين برقي را به كارخانه‌هاي خود بيفزايد.

تاناكا در دوران بهره‌مندي از نيروهاي خارجي، دستاوردهاي اكتشافي و نوآوري متعددي را هم تجربه كرد. آن‌ها اولين ژنراتورهاي برق‌آبي ژاپن را در سال ۱۸۹۴ توسعه دادند. فناوري‌هاي داخلي شركت به‌قدري توسعه يافتند كه در سال ۱۹۰۲، يك دينام سه‌فاز ۱۵۰ كيلوواتي براي انبار مهمات خليج يوكوزوكا ساختند. اين دستاورد، به‌نوعي تغيير فناوري ژاپني از تكيه بر خارجي‌ها، به فناوري داخلي بود و اولين قدم‌ها را نيز براي فعاليت بين‌المللي شكل مي‌داد. شركت در سال ۱۹۰۴ نام خود را به شبائورا تغيير داد و در سال ۱۹۱۵ اولين لامپ‌هاي خلأ اشعه‌ي ايكس را در ژاپن توليد كرد.

شروع جنگ جهاني اول، براي شيائورا و بسياري از شركت‌هاي ژاپني چالش‌هايي را به‌همراه داشت. آن‌ها كه در حال توسعه‌ي قدرت و فناوري‌هاي خود بودند، با شعله‌ور شدن آتش جنگ به‌نوعي در مسير خود متوقف شدند. با شروع جنگ، توليدكننده‌هاي ژاپني دسترسي خود را به تأمين‌كننده‌هاي ماشين‌آلات، مواد صنعتي و مواد شيميايي از آلمان، انگلستان و ايالات متحده از دست دادند. درنتيجه شركت‌هاي ژاپني به يكديگر مراجعه كردند تا ماشين‌آلات و مواد مورد نياز را براي حفظ حيات شركت‌هاي رو‌به‌رشد خود از يكديگر تأمين كنند. دشواري شركت‌هاي فناوري در تأمين تجهيزات و مواد در اين دوره، با موفقيت‌هاي طولاني‌مدت در آينده همراه بود. چنين رويكردي به خودكفايي صنعت ژاپن در سال‌هاي آينده انجاميد و توسعه‌هاي صنعتي كشور را به‌همراه داشت.

نمايي از كارخانه‌ي توكيو شيبائورا در سال ۱۹۳۲

شيبائورا در دوره‌ي زماني ميان دو جنگ جهاني، به رشد خود ادامه داد. آن‌ها در سال ۱۹۳۹ با شركت برق توكيو ادغام شدند كه توشيباي امروزي را شكل داد. شركت برق توكيو پيش از شروع قرن بيستم تأسيس شده بود و ابتدا به‌نام Hakunetsu-sha شناخته مي‌شد. دكتر ايشيزوكه فوجيوكا و شويچي ميوشي، اين شركت را در سال ۱۸۹۰ تأسيس كرده بودند. آن‌ها اولين توليدكننده‌ي لامپ‌هاي رشته‌اي در ژاپن بودند.

شركت جديد كه از ادغام دو فعال جدي صنعت برق ژاپن تشكيل شده بود، پس از مدتي نام توشيبا را برگزيد. آن‌ها تا پيش از شروع جنگ جهاني دوم، در توسعه‌ي محصولاتي همچون لامپ‌هاي فلورسنت و تجهيزات راداري، به شهرت رسيدند.

توشيبا در Expo 85

ژاپن در دهه‌ي ۱۹۴۰ سياست‌هاي خود را از تكيه‌ي صرف به دانش و فناوري و نيروي داخلي به همكاري با كشورها و سازمان‌هاي خارجي تغيير داد. دولت و شهروندان ژاپني با نيروهاي اشغال‌گر آمريكايي همكاري كردند و اصلاحات اقتصادي و اجتماعي در كشور شكل گرفت. به‌علاوه منابع مالي نيز به بازارهاي مالي پس از جنگ، سرازير شدند. ژاپني‌ها با ورود مجدد به كسب‌وكار تجارت بين‌المللي پس از جنگ جهاني دوم، براي عرضه‌ي كالاها و خدمات خود به بازارهاي جهاني دست پيدا كرده بودند. به‌علاوه مواد اوليه نيز با گستردگي بيشتر در اختيار آن‌ها قرار گرفت و انبار شركت‌هاي توليدكننده را پر كرد. تمامي رويكردهاي فوق، پس گرفتن قدرت ژاپن را در صنعت و بازارهاي متعدد به‌همراه داشت.

توشيبا مانند بسياري شركت‌هاي ژاپني ديگر در دوران شكوفايي پس از جنگ جهاني دوم به روند رشد بازگشت. آن‌ها در سال ۱۹۴۹ ابتدا سهام خود را در بازار بورس نيويورك و سپس اوزاكا عرضه كردند. با ورود به دهه‌ي ۱۹۵۰، تلاش براي كسترش قدرت در بازارهاي داخلي و بين‌المللي، قوت گرفت. اولين تجهيزات پخش رسانه‌اي ژاپن، در سال ۱۹۵۲ توسط توشيبا توسعه يافت. به‌علاوه اولين  كامپيوترهاي ديجيتال ژاپن در سال ۱۹۵۴ و اولين اجاق‌‌هاي مايكروويو كشور نيز در سال ۱۹۵۹ در كارخانه‌هاي توشيبا ساخته شدند.

از اولين ماشين‌حساب‌هاي توشيبا

با وجود پيشرفت‌هاي توليدي و فناورانه‌ي متعدد، زيرساخت‌هاي مديريتي توشيبا هنوز در وضعيتي سنتي باقي مانده بود. مديران ارشد به‌خاطر پايبندي به اصول سنتي و سلسله‌مراتب منسوخ، تحت انتقادهاي شديد قرار داشتند. بالاترين سطوح مديريتي، فاصله‌ي زيادي با رده‌هاي پايين داشتند و به‌نوعي هيچ درگيري با فعاليت‌هاي عملياتي نداشتند. همين فاصله باعث مي‌شد تا ايده‌هاي جديدي در توشيبا متولد نشوند. به‌علاوه براي تأييد اسناد، تأييديه‌هاي متعددي نياز بود تا مسئوليت فعاليت‌ها، به‌صورت مستقيم روي دوش هيچ مديري نباشد. درنتيجه، بروكراسي شديد در توشيبا حاكم بود كه نوآوري را تقريبا غيرممكن مي‌كرد.

لوگوي توشيبا از ۱۹۵۰ تا ۱۹۶۹

دوكو پس از پيوستن به توشيبا در سال ۱۹۶۵،‌ موقعيت خود را به‌عنوان رئيس هيئت‌مديره‌ي IHI هم حفظ كرده بود و به‌نوغي بزرگ‌ترين صنعت‌گر ژاپن محسوب مي‌شد. شركت‌هاي مذكور پيش از پيوستن دوكو به توشيبا هم منافع مشتركي داشتند. IHI بيش از ۱۰ ميليون سهم از توشيبا را در اختيار داشت و توشيبا نيز مالك ۴ ميليون سهم در IHI بود. به‌هرحال همكاري آن‌ها از سال ۱۹۶۵ افزايش يافت و اعضاي هيئت‌مديره‌ي مشتركي هم پيدا كردند كه درنهايت منجر به تقويت پايه‌هاي مالي توشيبا هم شد.

توشيبا پس از پيوستن دوكو، تغييرات ساختار متعددي را تجربه كرد. از ميان مهم‌ترين آن‌ها مي‌توان به كاهش سرمايه‌ي قرضي شركت اشاره كرد كه با كمك شركت آمريكايي جنرال الكتريك انجام شد. جنرال الكتريك، بدهي‌هاي مالي توشيبا را متقبل شد كه فرصت توسعه و مدرن‌سازي عملياتي را به توشيبا و مديرانش داد. البته جنرال الكتريك از پيش از جنگ جهاني دوم در توشيبا سهم داشت. رويكرد توسعه‌اي ديگر، افزايش صادرات بود كه با تأسيس دپارتمان‌‌هاي مستقل و افزايش فعاليت برون‌مرزي ممكن شد. قراردادهاي بزرگ با شركت‌هاي آمريكايي، به توشيبا امكان داد تا انواع ژنراتور، ترانسفورماتور و موتور را در كنار تلويزيون و لوازم خانگي ديگر، به فهرست صادراتي خود اضافه كند.

اولين لپ‌تاپ جهان ساخته‌ي توشيبا

شويچي سابا، مدير جديد توشيبا بود كه در سال ۱۹۸۰ به اين سمت رسيد و رويكرد قوي جديدي را به غول ژاپن صنعت برق تزريق كرد. او مهندس برق بود و اهميت زيادي به تحقيق و توسعه در شركت تحت مديريتش مي‌داد. حوزه‌هايي همچون نيمه‌هادي‌ها و كامپيوترها و مخابرات، زمينه‌ي تمركز و سرمايه‌گذاري اصلي سابا بودند. در سال ۱۹۸۴، آزمايشگاه سيستم‌‌هاي اطلاعاتي و ارتباطي در توشيبا تأسيس شد تا توسعه‌ي محصولات و خدمات اتوماسيون اداري با قدرت بيشتري پيگيري شود.

توشيبا در سال ۱۹۸۴ وظيفه‌ي توسعه‌ي اولين ماهواره‌ي ارتباط مستقيم جهان را بر عهده گرفت كه از نتايج پيشرفت آزمايشگاه‌ها و مراكز تحقيق و توسعه بود. در سال ۱۹۸۵، سرمايه‌گذاري‌هاي تحقيقاتي بار ديگر نتيجه‌ي عالي خود را نشن داد و اولين حافظه‌ي DRAM يك مگابايتي جهان توسط توشيبا توسعه يافت. تا سال ۱۹۸۷، نيمي از تراشه‌هاي يك مگابايتي جهان توسط توشيبا توليد مي‌شدند.

لپ‌تاپ توشيبا T2000SX

نيمه‌هادي‌ها در دهه‌‌هاي پاياني قرن بيستم روز‌به‌روز اهميت بيشتري در صنايع پيدا مي‌كردند و انواع تجهيزات از بلندگو تا كامپيوتر، به آن‌ها نياز داشتند. درنتيجه اين دسته از محصولات، به بخش مهمي در پورتفوليوي توشيبا تبديل شدند. تأسيسات توليد نيمه‌هادي توشيبا تنها در سال ۱۹۸۶ و به‌خاطر قراردادهاي سودآور با فرانسه و آلمان غربي، رشد ۵۵ درصدي را تجربه كردند. به‌علاوه نياز داخلي ژاپن به نيمه‌هادي نيز تا حد زيادي توسط توشيبا تأمين مي‌شد. درنهايت، توشيبا براي اولين‌بار در تاريخ توانست رقيب ديرينه‌ي خود، هيتاچي را پشت سر بگذارد و پس از NEC به دومين توليدكننده‌ي نيمه‌هادي در جهان تبديل شود.

همكاري با موتورولا، منجر به توسعه‌ي فناوري‌هاي پيش‌گام در توشيبا شد. از ميان آن‌ها مي‌توان به توسعه‌ي سيستم‌هاي شناسايي صوتي و و سيستم‌هاي PXB اشاره كرد كه در فعاليت‌هاي انتقال تماس استفاده مي‌شدند. توشيبا در سال ۱۹۸۶، توافقي با AT&T شكل داد تا سيستم‌هاي PXB را در داخل ژاپن بازاريابي كند. به‌علاوه همكاري‌هاي فناورانه با AT&T هم توسعه يافت.

از شركت‌هاي ديگري كه در توسعه‌ي بازار و فناوري‌ها با توشيبا همكاري كردند، مي‌توان به IBM-Japan اشاره كرد كه با هدف بازاريابي كامپيوترهاي آن شركت در بازار ژاپن انجام شد. توشيبا با تكيه بر همكاري جديد، سيستم‌‌هاي ارتباطي خود را در كنار كامپيوترهاي IBM عرضه مي‌كرد. همكاري دو شركت باعث شد تا كامپيوترهاي IBM به آژانس‌هاي دولتي و دولت‌هاي محلي فروخته شوند كه قبلا شركت آمريكايي را تحريم كرده بودند.

همكاري با IBM، علاوه بر توسعه‌ي بازاريابي، منجر به توليد محصولي انقلابي نيز در توشيبا شد. آن‌ها اولين كامپيوتر شخصي با فرم لپ‌تاپ را به‌نام TJ3100 در ژاپن توليد كردند كه موفقيت زيادي را هم به‌همراه داشت. پيشرفت در بازار لپ‌تاپ در سال‌هاي بعد هم ادامه يافت و شركت ژاپني، تا سال ۱۹۹۱،‌ يك‌پنجم از بازار اين دسته از كامپيوترهاي شخصي را در دست گرفت.

توشيبا در دهه‌هاي پاياني قرن بيستم در حوزه‌هاي متنوعي فعاليت مي‌كرد، اما بيش از همه با محصولات مصرفي الكترونيكي شناخته مي‌شد. آن‌ها با فرايندهاي خريد و ادغام متعدد، در دهه‌ي ۱۹۸۰ رشد مناسبي را در دسته‌ي محصولات مصرفي تجربه كردند. به‌عنوان بخشي از فرايند توسعه، زيرمجموعه‌هاي توليد، بازاريابي و تحقيق و توسعه‌ي محصولات صوتي و تصويري در يك مركز جمع‌آوري شدند. فروش محصولات استاندارد مصرفي همچون VCR، پخش‌كننده‌هاي CD، تلويزيون و دستگاه‌هاي ضبط خانگي كاست، با سرعت مناسبي پيش رفت و توشيبا تصميم گرفت تا وارد بازارهاي جديد هم بشود. در سال ۱۹۸۶، بازار ويدئوي خانگي شاهد ورود توشيبا بود كه با تأسيس زيرمجموعه‌ي جديد و معرفي ۱۱۰ عنوان به بازار ژاپن همراه شد. در همان سال، شراكت خارجي هم در صنعت مذكور قدرت گرفت و تجهيزات كابلي به شركت American Television and Communication Corporation فروخته شد.

دفتر توشيبا در كانادا

غول ژاپني صنعت تجهيزات الكترونيكي، عموما با محصولات مصرفي شناخته مي‌شود كه در بالا به آن‌ها پرداختيم. با اينحال توشيبا فعاليت‌هاي جدي و متعددي هم در حوزه‌ي تجهيزات الكترونيكي پزشكي دارد. در سال ۱۹۸۶، دستگاه‌هاي آناليز سلامت خود به خانواده‌ي محصولات توشيبا اضافه شدند. اين محصولات براي شناسايي بيماري‌هاي كبد و كليه متخصصد داشتند و توسط توشيبا براي Allied Corporation توليد شدند. توشيبا با توسعه‌ در حوزه‌هاي متعدد فناوري، به دستاوردهاي بزرگ ديگري هم رسيده بود كه حل چالش‌ها و مسائل بزرگ بين‌المللي و داخلي را به‌همراه داشت. به‌عنوان مثال مي‌توان به ساخت تجهيزات غني‌سازي سوخت اورانيوم اشاره كرد كه در نيروگاه‌هاي برق هسته‌اي متخصصد دارند. توليد تجهيزات مذكور،‌ اولين قدم‌ها را براي ورود ژاپن به صنعت توليد سوخت هسته‌اي شكل دادند.

دستگاه MRI توشيبا از خانواده تجهيزات پزشكي 

در سال ۱۹۸۷ بحراني بين‌المللي براي توشيبا رخ داد كه دستاوردهاي متعدد قبلي را به حاشيه راند. تحقيقات بين‌المللي از زيرمجموعه‌ي Toshiba Machine ثابت كرد كه ژاپني‌ها تجهيزات دشوارسازي تشخيص صوتي را به كشور كمونيستي اتحاد جماهير شوروي فروخته‌اند. تجهيزات مذكور، شناسايي زيردريايي‌ها را دشوار مي‌كرد و باعث شد تا ناتو، تجهيزات ضد زيردريايي خود را تقويت كند. توشيبا ادعا مي‌كرد كه كنترلي روي فعاليت‌هاي روزمره‌ي زيرجموعه‌ي مذكور ندارد، اما به‌هرحال آن‌ها قانوني را نقض كرده بودند كه فروش تجهيزات به كشورهاي كمونيستي را منع ميكرد.

كامپيوتر همراه Toshiba T100X

در اثر بحران سال ۱۹۸۷، دو مدير ارشد در زيرمجموعه‌ي توشيبا براي بازرسي‌هاي قانوني دستگير شدند و چهار مدير ديگر نيز استعفا دادند. دولت ژاپن، صادرات آن شركت به اتحاد جماهير شوروي را به‌مدت يك سال ممنوع اعلام و همچنين امتيازشان در درخواست ويزا براي افراد ساكن بلوك شرق را نيز باطل كرد. سوگيچيرو واتاري در آن زمان مدير توشيبا بود كه بر اثر اعتراض‌هاي متعدد داخلي و بين‌المللي، به‌صورت رسمي مجبور به عذرخواهي شد. فشارها بر شركت باز هم ادامه داشت تا اينكه سناي آمريكا در يكم ژوئيه ۱۹۸۷، واردات كالاهاي توشيبا را به مدت سه سال ممنوع اعلام كرد. واتاري و سابا از مقام مديريت استعفا دادند و جويچي آئوي، معاون ارشد سابق به مقام مديريت كل رسيد.

توشيبا Tecra 700CS محصول سال ۱۹۹۵

برند ژاپني در حفظ بازار در دهه‌ي ۱۹۸۰ موفقيت‌هاي مناسبي داشت، اما با ورود به دهه‌ي پاياني قرن بيستم، چالش‌هاي جديدي به آن‌ها فشار آوردند. افزايش ارزش ين نسبت به ارزهاي بين‌المللي و ركود اقتصاد در سطح بين‌المللي، فشارهاي زيادي را بر توشيبا و مديرانش وارد كرد. درآمد سالانه‌ي شركت از سال ۱۹۹۰ تا ۱۹۹۴ تقريبا ثابت ماند، اما سود آن‌ها با سقوطي نزديك به ۹۰ درصد، به ۱۲ ميليارد ين رسيد كه در مدت يك دهه، بي‌سابقه بود.

آئوي در دهه‌ي ۱۹۹۰ مسئوليت رياست هيئت‌مديره‌ي توشيبا را برعهده داشت و فوميو ساتو، مدير كل شركت بود. آن‌ها استراتژي‌هاي متعددي را به‌كار گرفتند تا روند سقوطي شركت را متوقف كنند. در سال ۱۹۹۳ اصلاحات ساختاري در توشيبا انجام شد تا ارتباط و پيوستگي ميان صدها زيرمجموعه‌ي عملياتي، با يكپارچگي بيشتري پيگيري شود. مديران در رويكردي هم‌مسير با روندهاي صنعتي، چرخه‌هاي توسعه‌ي محصول را كوتاه‌تر كردند. به‌علاوه كاهش هزينه‌هاي توليد و نظارت دقيق‌تر بر نياز مشتري نيز در توشيبا به‌‌كار گرفته شد.

لپ‌تاپ توشيبا با برند libretto

خانواده‌ي محصولات مصرفي توشيبا در سال‌هاي بحران نيز درآمدزايي خوبي براي شركت به‌همراه داشتند. ايجاد تنوع در محصولات اين خانواده، از برنامه‌هاي اصلي مديران بود. تلويزيون‌هاي رنگي هنوز بيش از ۵۰ درصد از درآمد محصولات مصرفي را تأمين مي‌كردند. به‌هرحال براي افزايش تنوع، محصولات ارتباط سلولي، چندرسانه‌اي و دستگاه‌هاي الكترونيكي همراه به استراتژي‌هاي توليدي توشيبا اضافه شدند. در كنار همه‌ي استراتژي‌ها، همكاري با شركت‌هاي ديگر و تبادل فناوري‌ها و دستاوردها با قدرت زيادي ادامه داشت.

توشيبا در سال ۱۹۹۲،‌ با پرداخت ۵۰۰ ميليون دلار، ۵.۶ درصد از سهام تايم وارنر اينترتينمنت، از زيرمجموعه‌هاي تايم وارنر را خريداري كرد. شركت مذكور، مالك زيرمجموعه‌هاي متعددي همچون سيستم‌هاي تلويزيون كابلي، Home Box Office و استوديوهاي برادران وارنر بود. دو شركت، در ابتداي همكاري توسعه‌ي استانداردي جديد براي DVD را در دستور كار قرار دادند. تا ميانه‌هاي دهه‌ي ۱۹۹۰، استاندارد توشيبا/تايم وارنر به استانداردي جامع در صنعت تبديل شده بود و به‌نوعي فرمت رقيب (كه توسط سوني و فيليپس توسعه يافته بود) را شكست داد.

لوگوي توشيبا تا سال ۱۹۸۶

پس از توسعه‌ي استانداردهاي متخصصدي براي صنعت DVD،‌ نوبت به توليد اولين تجهيزات مصرفي در توشيبا رسيد. اولين پخش‌‌كننده‌هاي DVD خانگي و اولين درايوهاي DVD كامپيوترهاي شخصي، براي اولين‌بار با برند توشيبا و در سال ۱۹۹۶ ساخته شدند. از همكاري‌هاي مهم ديگر در آن سال‌ها مي‌توان به تفاهم‌نامه با IBM در جهت توليد تراشه‌هاي حافظه‌ي DRAM با ظرفيت ۶۴ مگابيت در ايالات متحده اشاره كرد. همكاري مذكور، با سرمايه‌گذاري ۱/۲ ميليارد دلاري دو شركت انجام شد.

توشيبا پيش از رخ دادن انواع بحران‌هاي مالي، برنامه‌هاي جدي تغيير زيرساخت را رسانه‌اي كرده بود. آن‌ها تغييري چندلايه را مد انديشه متخصصين داشتند كه طبق استانداردهاي ژاپني، كاملا راديكالي محسوب مي‌شود. تعديل ۶،۵۰۰ موقعيت شغلي تا سال ۲۰۰۰ و تغيير زيرساخت‌هاي عملياتي، در كنار ادغام‌ها و همكاري‌هاي متعدد با شركت‌هاي خارجي، در دستور كار مديران توشيبا قرار داشت. بسياري از زيرمجموعه‌هاي قديمي با همكاران خارجي ادغام شدند.

آتسوتوشي نيشيدا از معماران لپ‌تاپ‌هاي توشيبا در كنار بيل گيتس

از تغييرات ساختاري مهمي توشيبا در سال‌هاي پاياني قرن بيستم مي‌توان به تغيير ساختار ۱۵ زيرمجموعه، به هشت گروه كسب‌وكاري داخلي اشاره كرد كه البته با استقلال بيشتري به فعاليت ادامه دادند. تغييرات جديد، با هدف افزايش صرعت تصميم‌گيري در شركتي رخ داد كه هنوز درگيري بروكراسي‌هاي شديد اداري بود. به‌همين ترتيب، تعداد اعضاي هيئت‌مديره نيز از ۳۴ به ۱۲ نفر كاهش يافت. علاوه بر تغييرهاي ساختاري، سيستم‌هاي مالي و پاداش و حقوث نيز دست‌خوش تغيير اساسي شدند. حقوق و پاداش مديران، وابستگي شديدي به عملكرد و بازدهي آن‌ها پيدا كرد و همچنين، رويكرد Six Sigma از جنرال الكتريك نيز در ساختارهاي مديريتي اجرا شد. درنهايت، در سال ۲۰۰۰ حدود ۱/۳ ميليارد دلار صرفه‌جويي در هزينه‌هاي توشيبا ثبت شد.

از بحران‌هاي مديريتي توشيبا در سال‌هاي پاياني قرن بيستم مي‌توان به پرونده‌اي حقوقي در ايالات متحده اشاره كرد كه دستگاه‌هاي معيوب فلاپي درايو در لپ‌تاپ‌هاي شركت ژاپني را هدف قرار داده بود. توشيبا در ابتدا اتهام‌هاي وارده را نپذيرف، اما درنهايت نيشيمورو با ترس از حكم نهايي و اجبار به پرداخت ۱۰ ميليارد دلار (كه قابليت ورشكسته كردن شركت را داشت) با آمريكايي‌ها به توافق رسيد. آن‌ها درنهايت ۱/۱ ميليارد دلار خسارت پرداخت كردند، اما در انديشه متخصصين بسياري از متخصصان و متخصص كارشناسان، به تسليم شدن زودهنگام متهم شدند. پرونده‌ي حقوقي آمريكا باعث شد تا توشيبا بار ديگر در سال منتهي به مارس ۲۰۰۰، خسارت مالي به ميزان ۲۶۴/۲ ميليون دلار گزارش دهد.

Toshiba Libretto W100 محصول ۲۰۱۰

نيشيمورو در سال ۲۰۰۰ به‌عنوان رئيس هيئت‌مديره‌ي توشيبا انتخاب شد و تاداشي اوكامورا مسئوليت مديريت عامل و مديريت كل را بر عهده گرفت. او هم سابقه‌اي در حوزه‌ي بازاريابي داشت و به‌نوعي روند مدير كل قبلي را در پيش گرفت. در سال‌هاي ۲۰۰۰ و ۲۰۰۱، برند ژاپني همه‌ي تلاش خود را به كار گرفت تا به سوددهي بازگردد. فناوري اطلاعات و تجهيزات و خدمات مربوطه، نقطه‌ي تمركز توشيبا در قرن جديد بود و بسياري از فعاليت‌هاي غيرمرتبط با استراژي‌ جديد نيز به‌صورت همكاري با شركت‌هاي ديگر درآمدند.

مركز مديريت توشيبا در آلمان

از خريدهاي مهم توشيبا در قرن ۲۱ مي‌توان به شركت Westinghouse Electric اشاتره كرد. شركت سوخت‌هاي هسته‌اي بريتانيا (BNFL) در سال ۲۰۰۵ خبر فروش شركت مذكور را رسانه‌اي كرد. بزرگان دنياي فناوري همچون توشيبا، جنرال الكتريك و ميتسوبيشي براي خريد وستينگهاوس اعلام تمايل كردند. بسياري از متخصص كارشناسان از تصميم دولت بريتانيا براي فروش يكي از بزرگ‌ترين توليدكننده‌هاي رآكتور هسته‌اي در دوران اوج‌گيري صنعت هسته‌اي، متعجب بودند. درنهايت توشيبا توانست با پرداخت پنج ميليارد دلار، شركتي را خريداري كند كه در ابتدا ۱/۸ ميليارد دلار ارزش‌گذاري شده بود. البته توشيبا ۷۷ درصد از وستينگهاوس را در اختيار گرفت و ساير سهام بين دو شركت ديگر تقسيم شد. خريد مهم ديگر در دهه‌ي ۲۰۰۰، كسب‌وكار هارددرايوها شركت هم‌وطن، فوجيتسو بود.

با شروع دهه‌ي ۲۰۱۰، توسعه‌ي فعاليت‌هاي توشيبا با وجود بحران‌هاي متعدد ادامه يافت. آن‌ها شركت سوئيسي Lanfis+Gyr را در سال ۲۰۱۱ به مبلغ ۲/۳ ميليارد دلار خريداري كردند. از خريدهاي مهم ديگر مي‌توان به كسب‌وكار پايانه‌هاي فروش IBM به مبلغ ۸۵۰ ميليون دلار اشاره كرد. خريد ديگر، مركز توليدي Vijay Electricals در حيدرآباد بود كه توليد محصولات تبديل و توزيع برق را در هند انجام مي داد. شركت جديد به‌عنوان عضوي از زيرمجموعه‌ي زيرساخت‌هاي اجتماعي توشيبا به فعاليت ادامه داد. توشيبا در سال ۲۰۱۲ متهم به ارزش‌گذاري بالا براي پنل‌هاي LCD در آمريكا شد كه با وجود مقاومت اوليه، درنهايت ۵۷۱ ميليون دلار به‌خاطر پرونده‌ي مذكور، پرداخت كرد.

لپ‌تاپ‌هاي جديد توشيبا با برند داينابوك

در ادامه‌ي دهه‌ي ۲۰۱۰، شركت‌هاي متعدد ديگري به زيرمجموعه‌هاي توشيبا افزوده شدند كه بازار فعاليت آن‌ها را به‌مرور گسترش دادند. از ميان آن‌ها مي‌توان به OCZ اشاره كرد كه با هدف تقويت بخش محصولات ذخيره‌سازي خريداري شد. در سال ۲۰۱۶، پروژه‌ي توسعه‌اي جديدي از سوي توشيبا معرفي شد كه تأسيس مركز جديد توليد نيمه‌هادي در ژاپن، بخشي از آن بود. پروژه‌‌ي مذكور با هزينه‌ي ۳/۲ ميليارد دلار براي اجرا تا پايان سال ۲۰۱۹ برنامه‌ريزي شد.

توشيبا در سال ۲۰۱۵ اعلام كرد كه توليد تلويزيون را در كارخانه‌هاي داخلي متوقف خواهد كرد. تلويزيون‌هاي شركت از آن زمان توسط Compal براي بازار آمريكا و توسط Vestel و ديگر شركت‌هاي اروپايي براي بازار اروپا توليد مي‌شوند.

اولين اعضاي خانواده لپ‌تاپ توشيبا

با وجود تمام پيشرفت‌هاي صورت گرفته در توسعه‌ي كسب‌وكار، سال ۲۰۱۵ با رخداد عجيب و خسارت‌باري براي توشيبا همراه بود. شركت اعلام كرد كه بازرسي دقيقي را روي برنامه‌هاي حسابداري خود انجام خواهد داد كه احتمالا منجر به اصلاح گزارش‌هاي مالي سه سال گذشته خواهد شد. سپس هيسائو تاناكا، مديرعامل وقت، به‌خاطر رسوايي حساب‌داري عظيم استعفا داد و آن را «خسارت‌بار ترين رخداد براي برند توشيبا در ۱۴۰ سال گذشته» ناميد. در هفت سال منتهي به ۲۰۱۵، سود شركت در گزارش‌هاي مالي ۱/۲ ميليارد دلار بيشتر گزارش شده بود.

مديران كنون توشيبا، نوبواكي كوروماتاني (چپ) - ساتوشي سوناكاوا (راست)

وستينگهاوس از زيرمجموعه‌هاي مهم توشيبا بود كه بحران‌هاي زيادي را در سال‌هاي اخير براي برند ژاپني ايجاد كرد. توشيبا بدون داشتن سابقه‌اي در صنعت هسته‌اي، اقدام به خريد وستينگهاوس كرده بود و تسونامي سال ۲۰۱۱ داييچي هم در تعطيلي بسياري از نيروگاه‌هاي هسته‌اي تأثيرگذار بود. به‌هرحال ضرردهي وستينگهاوس ادامه داشت و زيرمجموعه‌ي نيروگاه‌هاي هسته‌اي توشيبا روزگار خوشي را سپري نمي‌كرد. درنهايت وستينگهاوس كه پروژه‌اي شكست‌خورده هم در آمريكا داشت، در سال ۲۰۱۷ اعلام ورشكستگي كرد. توشيبا در سال ۲۰۱۸، كل هلدينگ وستينگهاوس را به Brookfield فروخت.

از رخدادهاي اخير در ساختار محصولات و مديريت توشيبا مي‌توان به فروش كسب‌وكار تراشه‌هاي حافظه به گروهي تحت رهبري Bain Capital اشاره كرد كه شركت‌هاي بزرگي همچون اپل، دل، هويا، كينگستون، سيگيت و اس‌كي هاينيكس، همراهي مالي آن را بر عهده دارند. شركت جديد با نام Toshiba Memory Corporation به فعاليت ادامه مي‌دهد. هايسنس هم در سال ۲۰۱۷ با پرداخت ۱۱۳/۶ ميليون دلار، كسب‌وكار مهم ديگر توشيبا يعني Visual Solutions را خريداري كرد.

نمونه‌اي از جديدترين تلويزيون‌هاي توشيبا

توشيبا در سال ۲۰۱۸ زيرمجموعه‌ي توليد لپ‌تاپ خود را به برندي مستقل تحت نام Dynabook تغيير داد. از سال ۲۰۱۹، تمامي محصولات شركت در بازار لپ‌تاپ با آن برند به فروش مي‌رسد. توشيبا اكنون در چهار زيرمجموعه‌ي كلي فعاليت مي‌كند كه عبارت‌اند از:

• Digital Products Group
• Electronic Devices Group
• Home Appliances Group
• Social Infrastructure Group

آخرين گزارش‌‌هاي آماري، تعداد متخصصان توشيبا را بيش از ۱۴۱ هزار نفر عنوان مي‌كند. درحال‌حاضر نوبواكي كوروماتاني به‌عنوان مديرعامل و رئيس هيئت‌مديره‌ي شركت مشغول به كار است. درآمد توشيبا در جديدترين اسناد مالي، ۳/۶۹۳ تريليون ين، برابر با حدود ۳۳ ميليارد دلار، عنوان شد.