بارها گفته شده است كه براي كسب تجربه و يا درك درست يك موضوع، انسان بايد با يك شكست تلخ يا يك تلنگر بزرگ مواجه شود. متاسفانه گاهي اوقات در اين شكست‌ها، جان انسان‌ها تلف مي‌شود. اگر اخبار فناوري خودروهاي خودران را دنبال كرده باشيد، از حادثه‌ي تلخ و كشته شدن يك زن ۴۹ ساله توسط خودروي خودران اوبر اطلاع داريد.
شركت خدمات اشتراك و تاكسي الكترونيك اوبر (Uber) كه به‌تازگي به عرصه‌ي فناوري خودروهاي خودران وارد شده بود، قرباني عدم تعادل پيشرفت فناوري و زيرساخت‌هاي لازم شد. در حال حاضر هنوز تحقيقات و مطالعه‌هاي متخصص كارشناسي در مورد اين حادثه ادامه دارد؛ اما صرف انديشه متخصصين از مقصر اصلي اين اتفاق ناراحت‌كننده، يك نكته‌ي مهم براي همه‌ي اهالي و طرفداران تكنولوژي كه غرق پيشرفت و توسعه‌ي فناوري خودران شده‌اند، مشخص شد: هنوز آمادگي لازم و كامل براي پذيريش فناوري خودران فراهم نشده است.
در ادامه‌ي اين مقاله، جوانب مختلف فناوري خودران و زيرساخت‌هاي لازم را مطالعه مي‌كنيم.
فناوري خودران؛ همه‌ي تجهيزات در دسترس نيست
در نمايشگاه‌ها و نشست‌هاي اخير مرتبط با فناوري و خودرو، متخصص كارشناسان روند پيشرفت و توسعه‌ي فناوري خودران در شركت‌هاي خودروسازي مختلف را ستايش كرده‌اند؛ در واقع با رونمايي خودروهاي مفهومي خودران و آغاز آزمايش ميداني تاكسي‌هاي خودران آينده، پيشرفت قابل توجهي به وجود آمده است. با اينكه نبايد منكر تلاش و دستاوردهاي تيم‌هاي مهندسي شركت‌ها بزرگ و كوچك شد، ولي بايد قبول كنيم كه فناوري خودروهاي خودران با برنامه‌اي در آينده براي آن تصور مي‌شود، هنوز خيلي فاصله دارد.
عامل اصلي حادثه‌ي خودروي خودران اوبر مشخص نيست، ولي وجود اشكال در اين سيستم قطعي است.خودروهاي خودران بايد به انواع سنسور مجهز باشند تا تمام اجسام و خودروهاي پيرامون، به‌خصوص عابرين پياده را در بدترين سناريوي ممكن شناسايي كنند. بدترين شرايط شامل زماني است كه عامل اصلي خطا انسان باشد؛ چراكه هدف اصلي توسعه‌ي خودران، ايده‌ي كامل بودن هوش مصنوعي در برابر انسان و اشتباهات است.
با اين تفاسير، خودروهاي خودران بايد قابليت تصيميم‌گيري در كمترين زمان ممكن را داشته باشند تا در شرايط مختلف، افزايش سرعت، كاهش سرعت يا توقف كامل ممكن باشد. رانندگي و حوادث آن به‌گونه‌اي است كه تصميم‌گيري دو ثانيه‌اي هم مرز بين مرگ و زندگي را مشخص مي‌كند.
دولت‌ها و حكومت؛ هيچ‌كس آمادگي لازم را ندارد
توسعه و تب خودروهاي خودران به‌قدري سريع بود كه حتي دولت‌هاي پيشرفته‌ترين كشورهاي جهان هم آمادگي لازم براي پذيريش آن را ندارند. تلاش‌هاي ناموفقي جهت تنظيم مقررات لازم در مراحل پيشرفت، آزمايش و به‌كارگيري خودروهاي خودران انجام شد. اما حالا با اين اتفاق اخير، تمام عوامل جهت پيش‌گيري از حوادث مشابه و تعيين مقررات براي شناسايي مقصر اصلي بسيج خواهند شد.
شايد بتوان گفت كه بخش زيادي از قوانين و مقررات، در واكنش به حادثه‌هاي مختلف به وجود آمده‌اند و قوانيني كه قبل از ايجاد يك مورد خبرساز وضع شده‌اند، انگشت شمار هستند. پيشرفت در فناوري به‌قدري سريع است معمولاً هميشه قوانين چند قدم عقب‌تر هستند. به عنوان مثال قوانين لازم براي استفاده از فناوري‌هاي پهبادها و وسيله‌هاي هوايي بدون سرنشين بسياري از دولت‌ها را به چالش كشيد و دقيقاً پس از چند حادثه‌ي ناگوار مقررات كلي در مورد آن‌ها تعيين شد.
راننده‌ها؛ نبود شرايط مشخص و احتمالات فراوان
تا زماني كه نتايج تحقيقات حادثه‌ي اوبر منتشر نشود، اصلاً نمي‌توان در مورد راننده‌ي كمكي خودروي خودران اين شركت باقاطعيت قضاوت كرد. شايد اين راننده به جاده توجه نمي‌كرده است و صدها شايد ديگر؛ اما بدون شك بخشي از اتهامات به سمت وي خواهد بود، راكه به وظيفه‌ي اصلي خود عمل نكرده است.
بايد توجه داشت كه خودروهاي خودران آينده، به راننده‌ي كمكي هم نيازي ندارند. در واقع شايد برخي مدل‌ها هيچ تعاملي جهت كنترل خودرو با سرنشينان نداشته باشند و كاملاً خودران هدايت شوند. در طرح‌هاي مفهومي بيشتر شركت‌ها، معمولاً سرنشينان راحت و آسوده و يا در حال گفتگو در كابين خودرو ترسيم شده‌اند. حادثه‌ي اوبر كاملاً با اين تصاوير در تضاد است. البته قابل درك است كه تصاوير مفهومي، آينده‌ي اين فناوري و تكامل آن‌ها را نشان مي‌دهند؛ اما در اين مقطع زماني از فناوري خودروهاي خودران، راننده يا كسي كه مسئوليت كنترل خودرو را بر عهده دارد، نمي‌تواند كاملاً به فناوري خودران اعتماد يا كاملاً توجه خود را به كنترل خودرو معطوف كند كه شرايط بسيار اشكال خواهد بود.
اصلاً بعيد نيست كه راننده‌ي كمكي خودروي خودران اوبر نيز با همين شرايط نقش آن در اين حادثه تعريف شود.
عابرين پياده؛ مظنون هميشگي تصادفات خودروهاي خودران
معمولاً مقصر اصلي حادثه‌هاي مرتبط با خودروهاي خودران عابرين پياده يا خودروهاي ديگر كه توسط انسان كنترل مي‌شوند، درانديشه متخصصين گرفته مي‌شوند. هميشه بخشي مهمي از فناوري خودران مربوط به ايمني عابرين پياده يا افراد و اجسام پيرامون خودرو بوده است. دليل اصلي مقصر شمردن عابرين پياده در اين تصادفات، رعايت نكردن بخشي از قوانين راهنمايي و رانندگي تلقي مي‌شود. در حادثه‌ي اوبر نيز ابتدا تصور اصلي بر همين اساس بود تا اينكه ويدئوي دوربين خودروي اوبر منتشر شد و نقش راننده‌ي كمكي در بروز اين حادثه به عنوان مقصر قوت گرفت.
صرف انديشه متخصصين از تخلف عابرپياده، شايد قبل از وقوع تصادف همانند تمام انسان‌ها، وي تصور كرده است كه راننده زمان كافي براي عكس‌العمل و ترمزگيري دارد چراكه خودروي خودران در صورت تخلف عابرپياده، تصميم بر توقف خودرو نخواهد گرفت. بدون شك براي همه‌ي ما چنين شرايطي پيش آمده است و بايد قبول كرد كه هيچوقت تمام افراد قوانين را رعايت نمي‌كنند.
تا روزي كه تعداد خودروهاي خودران از خودروهاي با كنترل راننده بيشتر نشود، عابرين پياده (نه همه) هميشه تصور قابليت كنترل راننده در انحراف خودرو يا توقف آن را خواهند داشت.
كلام آخر
بايد اعتراف كرد كه حادثه‌ي اخير اوبر، روند توسعه‌ي خودروهاي خودران را زير ذره‌بين خواهد برد كه شايد اقدام بسيار درست و به‌جايي باشد. با تمركز بيشتر شركت‌هاي خودروسازي بر ساخت خودروهاي خودران در سطح‌هاي مختلف، نظارت و آزمايش بادقت اين فناوري بايد شدت يابد. البته نبايد اين اتفاق، مانعي سخت براي توسعه‌ي فناوري خودروهاي خودران شود و برعكس بايد چالشي بزرگ براي خودروي خودراني باشد كه اولين تصادف آن، آخرين تصادف آن باشد. اگر خودروهاي خودران آينده‌ي صنعت خودروسازي هستند، بايد از امنيت انسان‌ها در كنار اين فناوري مطمئن بود.
اما شايد به‌جاي مقصر دانستن خودروهاي خودران بايد به خودمان رجوع كنيم. تصور كنيد كه خودروهاي خودران در خط عابرپياده يا تقاطع‌ها عملكرد بسيار ايمني دارند؛ چرا انسان‌ها قوانيني را كه خودشان تعيين كرده‌اند رعايت نكنند؟ عامل‌هاي زيادي در تصادف اوبر دخيل است، اما بايد اعتراف كرد كه تصادفات خودروهاي خودران تا به‌امروز، عامل انساني در حال تخلف بوده است.
هم انديشي ها