مروري بر پروژه‌هاي رمزارز كه بر اساس اتريوم ساخته شده‌اند
اپليكيشن‌هاي غير متمركز با اپ‌هاي معمول موبايل و وب تفاوت دارند؛ زيرا به متخصص در مورد داده‌‌اي كه اپ‌ها مديريت مي‌كنند كنترل بيشتري مي‌دهند. اپ‌هاي مرسوم مانند رابين‌‌هود (Robinhood) يا توييتر، توسط يك مقام مركزي مديريت مي‌شوند كه در مورد چگونگي حفاظت از داده‌ي متخصصان و استفاده‌ي صحيح يا نادرست از آن حرف آخر را مي‌زنند.
اپليكيشن غير متمركز يا دپ رويكردي غير متمركز به مديريت داده دارد و از انديشه متخصصين تئوري، به كمك تكنولوژي بلاك‌چين كه اساس شبكه‌ي اتريوم است، كنترل را در دستان متخصص قرار مي‌دهد. اتريوم از انديشه متخصصين ارزش بازار دومين رمزارز بزرگ دنيا (پس از بيت‌كوين) و اولين پلتفرم براي تسهيل ايجاد دپ است.
اتريوم براي طرفداران تكنولوژي وعده‌اي فريبنده محسوب مي‌شود؛ اما اين پلتفرم، متن باز است؛ يعني پروژه‌هاي ساخته‌شده روي آن اغلب آزمايشي و گاهي اوقات كلاهبرداري هستند.
برترين پروژه‌هاي اتريوم
در حال حاضر بيشتر پروژه‌هاي اتريوم بر امور مالي غير متمركز يا ديفاي تمركز دارند. ديفاي بر توسعه‌‌ي كابردهاي ارز ديجيتال از تراكنش‌هاي روزمره تا موارد مالي پيچيده مانند وام‌ها و مشتقات آن تمركز دارد.
حوزه‌ي DeFi در سال ۲۰۲۰ گسترش زيادي پيدا كرد و ارزش كل سرمايه‌هاي كريپتوي قفل‌شده در پروژه‌هاي آن، با بيش از ۲ هزار درصد رشد، از ۶۵۰ ميليون دلار در آغاز به ۱۶٫۰۵ ميليارد دلار رسيده است.
دپ‌هاي اتريوم آن‌قدر محبوب شده‌اند كه ازدحام روبه‌فزون كارمزدهاي تراكنش (مقدار اتري كه براي انتقال وجوه روي شبكه مورد نياز است) را به بالاترين مقدار رسانده‌اند. اين نتيجه‌ي مستقيم رقابت متخصصان دپ براي تأييد سريع تراكنش‌هايشان توسط ماينرها است. هرچه كارمزد متصل به تراكنش بيشتر باشد، احتمال اينكه ماينر ETH آن را زودتر به بلاك‌چين اضافه كند، بيشتر است.
ميكردائو (MakerDao)
استيبل‌كوين‌ها براي ارتقاي يكي از نقاط ضعف رمزارزها به وجود آمده‌اند. ارزش رمزارزها به‌صورتي ناگهاني نوسان مي‌كنند و باعث مي‌شود كه نتوان به‌عنوان شيوه‌اي براي پرداخت يا ذخيره دارايي از آن‌ها استفاده كرد. اغلب استيبل‌كوين‌ها متمركز هستند؛ اما ميكردائو از اين لحاظ متفاوت است كه نقشه‌اي مفصل براي غير متمركز استيبل‌كوين خود يعني داي (DAI) دارد.
يوني سواپ (Uniswap)
يوني‌سواپ صرافي غير متمركز است؛ يعني برخلاف اكثر صرافي‌ها، كنترلي روي پول متخصص ندارد و محبوب‌ترين صرافي غير متمركز فعلي محسوب مي‌شود. اين صرافي سنگ بناي جنبش ديفاي اتريوم است و تريد كوين‌به‌كوين را آسان مي‌كند. اين پروژه رقيبي «خون‌خوار» به نام سوشي‌سواپ دارد كه تمام متخصصان يوني‌سواپ را بلعيده است. ويژگي ديگر يوني‌سواپ استفاده از سيستم بازارسازي خودكار (AMM) است كه تريد را آسان مي‌كند؛ بدين صورت كه استخرهاي نقدينگي كه مبادله‌ي كوين را مديريت مي‌كنند؛ توسط قرارداد هوشمند اجرا مي‌شوند كه نقطه مقابل سيستم سفارش‌گذاري سنتي است.
در هنگام مبادله در صرافي مركزي معمولي رمزارز، ارزش بازار براي يك سرمايه توسط عرضه و تقاضا تعيين مي‌شود. براي خريد و فروش، تريد بايد شخصي را درمقابل خود پيدا كند كه نقدينگي را براي تكميل تراكنش فراهم آورد. با استفاده از صرافي مبتني بر AMM مانند يوني سواپ، الگوريتم ارزش‌گذاري نرخ بازار هر سرمايه را تعيين مي‌كند. متخصصان براي تأمين نقدينگي تشويق مي‌شوند با هم تشكيل استخر بدهند و تمام معاملات را در ارزش‌هاي تعيين‌شده‌ي به انجام برسانند.
چين لينك (Chainlink)
چين‌لينك پلتفرم اوراكل است؛ يعني قراردادهاي هوشمند را با داده‌هاي بلادرنگ از جهان بيروني مانند اطلاعات آب‌و‌هوا يا ارزش سهام پيوند مي‌زند. قرارداد هوشمند از اين داده‌‌ها براي اجراي دستورهاي از پيش تعريفشده استفاده مي‌كند؛ براي مثال در صورت رخ دادن طوفان، يك مطالبه بيمه را پرداخت مي‌كند.
چين‌لينك از ۲۰۱۷ وجود داشته است؛ اما اين پروژه تا سال ۲۰۱۹ پس از شراكت با گوگل، وارد خط مقدم اين حوزه نشد. چين‌لينك توسط توكن رمزارز ERC-20 به نام LINK تغذيه و بر بستر شبكه اتريوم اجرا مي‌شود.
اكسي اينفينيتي (AXS يا Axie Infinity)
اكسي اينفينيتي بازي نقش‌آفريني الكترونيك است كه در آن متخصصان شخصيت‌هاي فانتزي ديجيتال به نام «اكسي (Axie)» را پروش مي‌دهند و جمع‌آوري مي‌كنند. در اساس، اكسي‌ها نوعي توكن غير مثلي (NFT) هستند؛ يعني هر كدام از اين اكسي‌ها از لحاظ رمزنگاري منحصربه‌فرد است، گيمرها مالك مطلق آن‌ها را هستند و بعضي از آن‌ها به دليل ذات نادر و كلكسيوني بودن، ارزش پولي دارند.
آوه (Aave)
آوه پلتفرمي غير متمركز براي وام‌دهي و وام‌گيري است كه اخيراً از طرف شركت‌هاي سرمايه‌گذاري خطر پذير (Venture Capital) يعني Blockchain.com و Blockchain Capital مبلغ ۲۵ ميليون دلار جمع‌آوري كرده است.
طبق اطلاعات دنبال‌كننده‌ي ديفاي پالس، آوه با ۱٫۱۴ ميليارد دلار سرمايه‌ي قفل‌شده در رده‌ي چهارم اپليكيشن‌هاي ديفاي قرار دارد. اول امسال آوه به‌طور مختصر در رتبه‌ي اول قرار داشت.
ساير دپ‌هاي اتريوم
كامپاند (Compound)
كامپاند پلتفرمي وام‌دهي غير متمركز است و افتخار اختراع استخراج نقدينگي ( يا كشت سود) را دارد. اين شركت كويني اختصاصي منتشر كرد كه فقط تأمينكنندگان نقدينگي مي‌توانند از آن استفاده كند؛ اين تكنيك ديفاي از آن موقع بنيادين شده است. متخصصان از اين تكنيك براي كسب درآمد و شركت‌ها از آن براي جذب متخصصان استفاده مي‌كنند.
رپد بيت‌كوين (WBTC)
رپد بيت‌كوين توكني در اتريوم معادل يك‌به‌يك بيت‌كوين است. هدف از ساخت آن آوردن نقدينگي بيت‌كوين به اتريوم است. اين كوين از آن جهت محبوب شده كه سرمايه‌گذاران مي‌توانند با قفل كردن بيت‌كوين در اتريوم كسب سود كنند.
سوشي سواپ (SushiSwap)
اين صرافي غير متمركز (DEX) فوركي (شاخه‌اي نرم‌افزاري) از صرافي يوني سواپ است كه به تأمينكنندگان نقدينگي، توكن محلي خود به نام SUSHI پاداش مي‌دهد. طبق گزارش ديفاي پالس، سوشي در حال حاضر در ليست ۱۰ اپليكيشن برتر ديفاي اتريوم قرار دارد.
استاتوس (SNT يا Status)
استاتوس والت اتر و سيستم پيام‌رسان محرمانه است.
آن استاپبل دامينز (Unstoppable Domains)
يكي از اهدافي كه اغلب در اتريوم تبليغ مي‌شود، غير متمركز كردن ازطريق ساخت اپليكيشن‌هايي است كه توسط غول‌هاي فناوري كنترل نمي‌شود. «آن‌استاپبل دامينز» نقشي مهم در ساخت دامنه‌هايي ايفا كرده است كه توسط يك نهاد مركزي يا دولت پايين كشيده نمي‌شوند.
كايبر نتورك (Kyber Network)
بازارساز خودكار (AMM) محبوبي كه مانند يوني‌سواپ، توسط محقق لوي لو (Loi Luu) ساخته شده است.
بيسيك اتنشن توكن (BAT)
يك توكن با استاندارد ERC-20 روي بستر اتريوم است كه بين متخصصان، ناشران و آگهيسازها روي مروگر بريو (Brave) مبادله مي‌شود. وقتي متخصصان از اين مرورگر استفاده مي‌كنند، درمقابل ديدن آگهي براي توجهي كه نشان مي‌دهند، BAT دريافت مي‌كنند. پروژه‌ي BAT توسط خالق جاوا اسكريپت و مؤسس موزيلا، برندان آيك، ساخته شده است.
اوپن سي (OpenSea)
بازاري براي خريد و فروش توكن‌هاي مثلي (NFT) مانند اكسي (كه در بالا گفته شد)، آن‌استاپبل دامينز، ديجيتال آرت (Digital Art) و ... است.
لايوپير (Livepeer)
شبكه‌اي غير متمركز براي استريم الكترونيك و جايگزيني براي يوتيوب است.
ديسنترالند (Decentraland)
بازي واقعيت مجازي غير متمركز است كه در آن متخصصان زمين مجازي دارند و مي‌توانند در آن، ساختمان‌هايي مانند پارك و كازينو را به پول تبديل كنند.
انواع ديگر دپ‌هاي بلاك‌چين اتريوم
ده‌ها نوع دپ رمزارز ديگر با تعداد متخصصان كمتر نسبت به خدمات اشاره‌شده در بالا وجود دارد. بعضي از آن‌ها قبل از رونق ديفاي محبوب‌تر بودند و ارزش تاريخي داشتند.
صرافي‌هاي غير متمركز (DEX)
- 0x
- لوكال اتريوم (LocalEthereum)
- بالانسر (Balancer)
پلتفرم‌هاي وام‌دهي
- كرو فايننس (Curve Finance)
- dYdX
استيبل كوين‌ها
- تتر (USDT): اين استيبل‌كوين محبوب در بسياري از بلاك‌چين‌ها به‌طور هم‌زمان وجود دارد. تتر در حال حاضر بر تراكنش‌هاي اتريوم سلطه دارد.
- USDC
- PAX
بازارهاي قابل پيش‌بيني
- آگور (Augur)
- گنوسيس يا جنوسيس (Gnosis)
اپليكيشن‌هاي ذخيره‌سازي
- استورج (Storj)
- گالم (Golem)
ساير دپ‌ها
- دارك فارست (Dark Forest)
- تورنادو كش (Tornado Cash)
- آراگون (Aragon)
- سيركلز (Circles)
در اين مقاله تنها نگاهي سطحي به دپ‌هاي اتريوم انداختيم. رتبه‌بندي دپ‌هاي اتريوم به عوامل زيادي از جمله متخصصان فعال، حجم تراكنش و فعاليت توسعه‌دهنده بستگي دارد. ديفاي پالس، اپليكيشن‌هاي ديفاي را با توجه مقدار اتر قفل‌شده در آن‌ها رتبه‌بندي مي‌كند.
اين مقاله حاوي توصيه يا پيشنهاد اقتصادي اخبار تخصصي، علمي، تكنولوژيكي، فناوري مرجع متخصصين ايران نيست. خطر از دست دادن سرمايه در هر سرمايه‌گذاري وجود دارد و سرمايه‌گذار بايد پس از مطالعه و تحقيق، تصميم نهايي را خود اتخاذ كند و مسئوليت تبعات آن را بر عهده گيرد.
هم انديشي ها