آيا توليد غذاي بيشتر در مساحت‌هاي كمتر زمين ممكن است؟
اگر دنيا بر اين اميد است كه به نتايج قابل‌توجهي در زمينه‌ي تغييرات اقليمي دست يابد، فقط پاك‌تر شدن خودروها و كارخانجات كافي نخواهد بود؛ بايد مزارع گندم و گاوهاي ما نيز به‌طور موثري پر‌بازده‌تر شوند.
اين موضوع نتيجه‌ي برجسته‌ي مطالعه‌ي جديدي است كه توسط موسسه منابع جهاني منتشر شده است. در اين گزارش هشدار داده مي‌شود كه سيستم كشاورزي دنيا به‌منظور تامين غذاي مورد نياز ميلياردها انسان ديگر بدون مشاركت در بروز يك فاجعه‌ي اقليمي، نياز به تجربه‌ي تغييرات شديدي در دهه‌هاي پيش‌رو خواهد داشت.
اين امر چالش دشواري است: در حال حاضر بخش كشاورزي تقريبا ۴۰ درصد از زمين‌هاي جهان را به‌خود اختصاص داده است و مسئول توليد حدود يك‌چهارم از گازهاي گلخانه‌اي ناشي از فعاليت‌هاي بشري است. اما با وضعيت جمعيت جهان كه انتظار مي‌رود تعداد آن از ۷/۲ ميليارد نفري كه امروزه وجود دارند، به حدود ۱۰ ميليارد نفر در سال ۲۰۵۰ برسد و در اين ميان ميليون‌ها فرد وجود خواهند داشت كه با افزايش درآمد، گوشت بيشتري مصرف خواهندكرد، تاثير محيطي اين امر بسيار عميق خواهد بود.
پژوهشگران بر اساس روندهاي كنوني محاسبه كرده‌اند كه در سال ۲۰۵۰ نسبت به سال ۲۰۱۰، بايد براي تامين نيازهاي مردم ۵۶ درصد كالري بيشتري توليد شود. اگر كشاورزان و پرورش‌دهندگان دام بخواهند با تخريب جنگل‌ها و اكوسيستم‌هاي بيشتري براي فراهم كردن زمين و چراگاه، اين تقاضا را برآورده سازند، مثل همان كاري كه معمولا در گذشته انجام مي‌دادند، منطقه‌اي به وسعتي در حدود دو برابر كشور هند تخريب خواهند شد. حتي اگر انتشارات حاصل از سوخت‌هاي فسيلي جهان سريعا متوقف شود، اين كار حفظ دماي زمين را در محدوده‌ي توافق‌شده‌ي بين‌المللي غيرممكن مي‌كند. زماني كه جنگل‌ها به زمين‌هاي كشاورزي تبديل مي‌شوند، ذخاير عظيم كربن درختان آزاد شده و وارد اتمسفر مي‌شود. جانت رانگاناتان معاون علم‌و‌پژوهش موسسه منابع جهاني مي‌گويد:
غذا اساس تمام چالش‌هاي مرتبط با پايداري است. بدون ايجاد تغييرات عمده در اين سيستم، ما نمي‌توانيم به هدف محدود كردن افزايش دماي كره زمين برسيم.
گوشت كمتر و كشاورزي بهتر
مطالعه‌ي جديد كه حاصل ۶ سال كار مدل‌سازي است، نخستين موردي است كه هشدار مي‌دهد تغذيه‌ي پايدار جهاني وظيفه‌اي دشوار است؛ با‌اين‌حال نويسندگان مقاله، راه‌حل‌هاي قابل قبولي در اين زمينه ارائه مي‌دهند.
پژوهشگراني كه در گذشته در مورد مساله غذا مطالعه كرده بودند، پيشنهاد مي‌كردند كه كليد رسيدن به يك سيستم كشاورزي پايدار، ترغيب مصرف‌كنندگان در جهت كاهش مصرف گوشت و اجتناب از اسراف مواد غذايي است؛ اگرچه در گزارش جديد هشدار مي‌دهند كه عملي كردن اين پيشنهاد كار آساني نيست. نويسندگان توصيه مي‌كردند كه مصرف‌كنندگان عمده‌ي گوشت گاو و گوسفند مثلا مردمي كه در اروپا و آمريكا زندگي مي‌كنند، مي‌توانند ميزان مصرف خود را تا سال ۲۰۵۰ در حدود ۴۰ درصد كاهش دهند و در حدود ۱/۵ وعده در هفته از اين نوع غذاها مصرف كنند.
اين دو نوع گوشت داراي اثرات محيطي قابل‌توجهي هستند اما پژوهشگران در مطالعه جديد روي حركت دنيا به سمت گياهخواري به‌عنوان يك راه‌حل، تاكيدي نكردند. تيموتي سرچينگر پژوهشگر دانشگاه پرينستون و موسسه‌ي منابع جهاني و نويسنده‌ي مقاله مي‌گويد:
ما مي‌خواستيم از پرداختن به راه‌حل‌هاي جادويي اجتناب كنيم. ما مي‌توانيم تغييري از سمت مصرف گوشت گاو به سمت مصرف گوشت مرغ را در انديشه متخصصين بگيريم و البته اين به‌خودي‌خود، مسيري طولاني است. تاثيرات اقيلمي حاصل از صنعت پرورش طيور درحدود يك‌هشتم تاثيرات اقليمي مرتبط با صنعت پرورش گاو است.
پژوهشگران روي استراتژي‌هايي تمركز كرده‌اند كه مي‌توانند به كشاورزان و دامداران كمك كنند تا غذاي بيشتري را با استفاده از زمين‌هاي كشاورزي موجود توليد كنند و در همين حال موجب كاهش انتشارات گازهاي گلخانه‌اي شوند؛ شاهكاري كه نياز به ايجاد تغييرات عمده در فعاليت‌هاي كشاورزي در سرتاسر جهان و پيشرفت سريع تكنولوژي دارد.
گاوها در توليد گازهاي گلخانه‌اي نقش قابل توجهي دارند
براي مثال پژوهشگران خاطرنشان كردند كه توليد گوشت گاو در برزيل و حاصل از چراگاه‌هايي كه از مديريت خوبي برخوردارند، چهار برابر زمين‌هايي است كه مديريت ضعيفي دارند. اين امر تا حدودي ناشي از تفاوت در بهداشت و سلامت گاو و شيوه‌ي پرورش گياهان است.
افزايش بهره‌وري همه‌جانبه مي‌تواند به تقاضاي در حال افزايش پاسخ دهد و در‌عين‌حال نياز به تخريب جنگل‌ها را نيز كاهش دهد. نويسندگان همچنين به تكنيك‌هاي بالقوه‌اي براي كاهش تاثيرات اقليمي مزارع موجود اشاره كردند؛ براي مثال تركيبات شيميايي جديدي كه مي‌توانند از توليد نيتروس‌اكسايد توسط كودهاي نيتروژني جلوگيري كنند. نيتروس‌اكسايد (N2O) يكي از گازهاي گلخانه‌اي قوي است. دانشمندان همچنين در حال مطالعه افزودني‌هاي خوراكي هستند كه موجب مي‌شوند گاوها متان (CH4) كمتري توليد كنند؛ گاز متان يكي ديگر از عوامل موثر در گرم شدن كره زمين است.
در اين گزارش آمده است كه با روند كنوني افزايش دما، توليد ۵۶ درصد كالري بيشتر بدون گسترش زمين‌هاي كشاورزي موجود، دشوارتر هم مي‌شود زيرا افزايش دما موجب كاهش محصول مي‌شود.
اما سرچينگر مي‌گويد بسياري از توصيه‌هاي ذكرشده در اين گزارش، مانند توليد واريته‌هاي پرتوليدتر محصولات كشاورزي يا پيشگيري از فرسايش خاك مي‌تواند به كشاورزان كمك كند تا خود را با تغييرات اقليمي انطباق دهند.
حفاظت از جنگل‌هاي باقي‌مانده
پژوهشگران بر اين نكته تاكيد مي‌كنند كه استراتژي‌هاي بهبود قابليت توليد زمين‌ها و چراگاه‌هاي موجود، لازم است كه با سياست‌هاي محافظتي دقيق‌تري همراه شوند تا از جنگل‌هاي باقي‌مانده در مناطقي همچون برزيل يا آفريقا محافظت شود. در غير اين‌صورت، كشاورزان سود خود را تنها در اين راه خواهند ديد كه جنگل‌هاي بيشتري را براي كشاورزي از بين ببرند كه اين امر داراي پيامدهاي ناگوار زيست‌محيطي خواهد بود.
لينوس بلومكوئيست، مدير حفاظت در موسسه Breakthrough كه در اين پژوهش مشاركتي نداشته است، مي‌گويد:
در گذشته، ما شاهد حركت موازي سياست‌هاي كشاورزي و حفاظتي بدون وجود تعاملي بين اين دو بوده‌ايم و اكنون چالش بزرگ اين است كه اين دو را به هم پيوند بزنيم؛ به‌صورتي كه كشاورزي متراكم‌تري بدون استفاده از زمين‌هاي بيشتر داشته باشيم.
در توصيه‌ي ديگري، نويسندگان خواستار اعمال محدوديت استفاده از محصولات زيست‌انرژي مانند ذرت پرورش‌يافته به‌منظور توليد سوخت‌هاي زيستي شدند كه در استفاده از زمين با محصولات غذايي در رقابت هستند. منابع مالي نيز موانع مهمي به‌شمار مي‌روند. پژوهشگران پيشنهادهايي همچون افزايش حمايت مالي را از پژوهش‌هايي با هدف مطالعه ايده‌هايي نظير كودهايي كه بدون استفاده از سوخت‌هاي فسيلي توليد شوند، اسپري‌هاي ارگانيكي كه بتوانند از طريق افزايش زمان ماندگاري غذاهاي تازه، موجب كاهش ضايعات غذا شوند و تكنيك‌هاي ويرايش ژني كه بتوانند محصولات پرتوليد‌تري توليد كنند، ارائه دادند. آن‌ها همچنين به وضع مقررات جديدي كه باعث تشويق صنعت خصوصي در جهت توسعه فناوري‌هاي مرتبط با كشاورزي پايدار شود، اشاره كردند.
توبياس بدكر، متخصص اقتصاد كشاورزي در بانك جهاني كه در اين مطالعه نيز مشاركت داشته است، مي‌گويد:
طي سه سال گذشته، تعداد ۵۱ كشور حدود ۵۷۰ ميليارد دلار در سال براي حمايت از توليد غذا صرف كردند. اگر اين يارانه‌ها به‌صورتي تنظيم مي‌شدند كه از فعاليت‌هاي پايدارتر در اين زمينه حمايت مي‌كردند، شايد ما مي‌توانستيم اين وضعيت را به‌كلي تغيير دهيم.
هم انديشي ها