شكوفايي گياهان بومي پس از آتش‌سوزي‌هاي استراليا
در جاي‌جاي مانديشه متخصصينه‌اي كه در اثر آتش‌سوزي سياه شده است، برگ‌هاي قرمز و سبزي ديده مي‌شود كه از ساقه‌هاي درختانِ ظاهرا مرده، سربرآورده‌اند و انواعي از گل‌هاي وحشي و علف‌ها از زير چوب‌هاي سوخته روييده‌اند. بسياري از گياهان استراليا، براي كنار آمدن با آتش تكامل پيدا كرده‌اند و مي‌توانند پس از آتش‌سوزي مجددا جوانه بزنند. البته برخي گياهان خصوصا در وضعيت كنوني كه آتش‌سوزي‌ها مكرر و شديدند، آسيب‌پذير شده‌اند و اين گياهان براي احيا نياز به كمك انسان دارند.
برخي از گياهان پس از آتش‌سوزي مجددا جوانه مي‌زنند
دولت استراليا اخيرا ۵۰ ميليون دلار را به احياي زيستگاه‌هاي آسيب‌ديده در اثر آتش‌سوزي اختصاص داده است. حمايت از گياهان بومي براي شكوفاشدن درميان اين آتش‌سوزي‌هاي بي‌سابقه، به اختصاص بودجه و اقدامات هدفمند براي حفاظت و احياي گياهان و جوامع اكولوژيكي ازجمله بانكداري بذر نياز دارد.
گياهان چگونه به‌طور طبيعي پس از آتش‌سوزي احيا مي‌شوند؟
بسياري از گياهان اكوسيستم‌هاي مستعد به آتش‌سوزي، طي تكامل استراتژي‌هايي را براي بقا دربرابر آتش به دست آورده‌اند. ساقه‌هاي سوخته‌ي برخي گياهان پس از آتش‌سوزي جوانه مي‌زند و آتش، گل‌دهي برخي از گياهان را تحريك مي‌كند. آتش همچنين موجب جوانه‌زني بذر صدها گونه مي‌شود زيرا بذرها دربرابر نشانه‌هاي آتش مانند گرما و دود واكنش نشان مي‌دهند. بذرها ممكن است در ميوه‌هاي چوبي گياه ذخيره شوند. كپسول سخت ميوه‌ها از بذرها دربرابر آتش محافظت مي‌كند اما گرما موجب باز شدن كپسول شده و بذرها را به داخل خاك مي‌ريزد. ما مي‌توانيم با حفظ خاكي كه دانه‌ها در آن پراكنده مي‌شوند، به اين احياي طبيعي كمك كنيم و نبايد گياهان مرده‌اي را كه ممكن است جوانه زده و پناه‌گاهي براي بازماندگان حيات‌وحش شوند پاك‌سازي كنيم. همچنين ما بايد از پاك‌سازي پوشش گياهي به‌خصوص گياهان نسوخته‌‌اي كه ميزبان گونه‌ها و جوامع تهديدشده مي‌شوند، خودداري كنيم.
برخي از گونه‌هاي گياهي مانند بانكسيا ميوه‌هاي چوبي دارند كه از بذرها محافظت مي‌كنند ولي پس از آتش‌سوزي باز شده و دانه‌ها را آزاد مي‌كنند
چه زماني بايد مداخله كنيم؟
درحالي‌كه گياهان و اكوسيستم‌هاي استراليا براي تحمل آتش‌سوزي تكامل پيدا كرده‌اند، شمار خشكسالي‌ها و آتش‌سوزي‌ها به‌حدي است كه از تحمل آن‌ها خارج است. بسياري از گياهان و اكوسيستم‌ها، ازجمله گونه‌هاي كوهستاني و جنگل‌هاي باراني دربرابر آتش‌سوزي مقاوم نيستند، به‌خصوص اگر خشكي تداوم داشته باشد يا آتش‌سوزي‌ها بسيار فراوان باشد. آتش‌سوزي‌هاي مكرر مخازن بذر را تهي مي‌كند و فرايند احيا را درمعرض خطر قرار مي‌دهد. آتش‌سوزي‌هاي شديد باعث نابودي كامل برخي گياهان مي‌شود يا روند احياي گياهان را بسيار كند مي‌كند. سال‌ها يا دهه‌ها طول مي‌كشد تا اين گياهان دوباره به بلوغ برسند.
شكوفايي گل بالبوسا ليلي درميان آتش‌سوزي‌هاي استراليا
براي تشخيص اينكه كدام گونه‌ها درحال بازگشت نيستند، به نظارت جامع و مطالعه‌هاي منظم ميداني نياز داريم كه بايد بالافاصله شروع شود و پس از اولين باران ادامه پيدا كند تا مشخص شود كه كدام گونه‌ها از خاك بيرون مي‌آيند. بعضي از اكوسيستم‌ها دربرابر آتش سازگار هستند و درختان مجددا جوانه مي‌زنند و بذرهاي موجود در خاك رشد مي‌كنند. حتي در اين صورت، ممكن است به حصاركشي و كنترل علف‌هاي هرز نياز باشد. گياهان مهاجم نيز با رقابت با گونه‌هاي بومي پس از آتش‌سوزي مانع از احياي اين گياهان مي‌شوند.
گياه‌خواران وحشي (مانند خرگوش‌ها، بزها و اسب‌ها) مي‌توانند گياهان بومي را كه مجددا رشد كرده‌اند، بيش‌ازحد مورد چرا قرار دهند. بنابراين، راهكارهايي مانند كنترل علف‌هاي هرز و چراي بي‌رويه، حصاركشي موقت و حفاظت از درختان، از اولويت‌هاي پس از آتش‌سوزي است. وقتي اكوسيستم‌ها قادر به ترميم خود نباشند، ما بايد براي نجات آن‌ها دست به كار شويم. مديران زمين، تحت حمايت گروه‌هاي داوطلب جامعه مي‌توانند بذرها يا نهال گياهان را در مناطقي كه به‌وسيله‌ي آتش‌سوزي آسيب ديده است، بكارند. اين عمل احياي اكوسيستم مي‌تواند اقدام مهمي براي احياي مناطقي باشد كه تحت‌تأثير آتش‌سوزي قرار گرفته‌اند.
برخي از اكوسيستم‌ها نسبت‌به آتش‌سوزي سازگاري دارند و درختان و بذرهاي موجود در خاك پس از آتش‌سوزي جوانه مي‌زنند. بااين‌حال، ممكن است به حصاركشي و كنترل علف‌هاي هرز نياز باشد
آيا بذر كافي داريم؟
براي موفقيت در برنامه‌هاي احياي گياهان بايد به حد كافي بذر داشته باشيم. با ميليون‌ها هكتاري كه در حال حاضر سوخته، ممكن است مناطق كمي براي جمع‌آوري بذر باقي مانده باشد. در اين شرايط، مناطقي كه نسوخته است، درمعرض خطر جمع‌آوري بيش‌ازحد بذر قرار مي‌گيرد. آژانس‌هايي كه مجوز جمع‌آوري بذر را مي‌دهند، بايد محل جمع‌آوري بذرها و مقدار بذر جمع‌آوري شده از هر منطقه را ثبت كنند. اين امر در ممانعت از تهي‌شدن منطقه از بذر و آسيب‌پذير شدن گياهان آن منطقه كمك مي‌كند.
مسئله‌ي مباحثه‌برانگيز ديگر آن است كه آيا بايد بذرها را به‌صورت محلي و از حوالي منطقه‌ي آتش‌سوزي جمع‌آوري كرد يا گياهاني را انتخاب كرد كه مناسب شرايط اقليمي آينده هستند؟ اگر ما جمعيتي از گونه‌هاي گياهي تهديدشده را از دست دهيم، بايد چه كنيم؟ ايجاد يك جمعيت جديد يا جايگزيني يك گونه‌ي جديد با استفاده از جابهجايي، از گزينه‌هاي ممكن است. نظير برنامه‌هاي اسير كردن و رها كردن و پرورش در باغ وحش كه براي احياي جانوران تهديدشده مورد استفاده قرار مي‌گيرد، جابهجايي عمدي گياهان يا بذرها به مكان جديد مي‌تواند يك راهكار باشد.
چگونه مي‌توانيم براي آينده بهتر آماده شويم؟
باتوجه به اينكه در آينده آتش‌سوزي‌هاي بيشتري رخ خواهد داد، مديران اراضي بايد آماده باشند. آن‌ها به داده‌هاي مربوط به پراكندگي گونه‌ها و فراواني آتش‌سوزي‌ها شدت و فصل تحمل گياهان نياز دارند. وجود پايگاه داده در سطح كشور مي‌تواند مشخص كند كه كدام گونه‌ها و اكوسيستم‌ها بيش از همه درمعرض خطر هستند و مي‌توانند در برنامه‌هاي آتش‌سوزي و احيا گنجانده شوند. يكي از روش‌هاي احياي گياهان، جمع‌آوري بذر براي اطمينان از اين موضوع است كه اگر گونه نتوانست به خودي خود احيا شود، كشت بذرها بتواند به بازگشت آن كمك كند. باغ‌هاي گياه‌شناسي داراي نقش ويژه‌اي هستند زيرا درحال حاضر بسياري از آن‌ها داراي بانك بذر گونه‌هاي تهديدشده هستند و مجموعه‌هاي زنده‌ي آن‌ها نيز مواد ژنتيكي ديگري را فراهم مي‌كنند. در سرتاسر استراليا شبكه‌اي از بانك‌هاي بذر وجود دارد كه براي حمايت بهتر از حفاظت گياهان در زمينه‌ي جمع‌آوري و ذخيره‌ي بذرها و انجام پژوهش‌ها با هم همكاري مي‌كنند.
بانك بذر در يوتا در كشور آمريكا. اين بانك‌ها مقادير زيادي از بذرها را نگه‌داري مي‌كنند اما بانك‌هاي بذر استراليا در مقياس محدودتري فعاليت مي‌كنند
در كشور استراليا، بانك‌هاي بذر نسبت‌به باغ‌هاي گياه‌شناسي در مقياس بسيار وسيع‌تري فعاليت مي‌كنند و بايد هر دو رويكرد تعامل نزديكي با هم داشته باشند. لازم است كه سرمايه‌گذاري روي بانك‌هاي بذر مخصوصا براي گونه‌ها و اكوسيستم‌هاي تهديدشده‌اي مانند جنگل‌هاي باراني كه احتمال احياي طبيعي آن‌ها پس از آتش‌سوزي كمتر است، بيشتر شود. سرمايه‌گذاري روي كاركنان ماهر نيز براي اجراي كارها مهم است و نيز دستورالعمل‌هاي ملي براي استفاده از بذر و برنامه‌هاي يادگيريي براي كاركنان و داوطلبان. آتش‌سوزي‌هاي اخير بسياري از گونه‌هاي گياهي را تحت فشار قرار داده است. اگر بخواهيم اين گونه‌ها و جانوراني را كه براي غذا و زيستگاه به آن‌ها بستگي دارند حفظ كنيم، بايد بر بازيابي آن‌ها نظارت كنيم و هر جا كه نياز باشد، مداخله انجام دهيم.
هم انديشي ها