خفاش‌هاي استراليا درمعرض خطر قاتلي خاموش

مي‌دانيم كه آتش‌سوزي‌هاي تابستان امسال تا چه حد براي پستانداران، پرندگان و خزندگان سرتاسر استراليا مرگبار بوده است. اما فراتر از اين فصل آتش‌سوزي، بسياري از اين گونه‌ها ازجمله خفاش‌ها كه حدود يك‌چهارم از تمام گونه‌هاي پستاندار استراليا را تشكيل مي‌دهند، با تهديد مرگبار ديگري مواجه هستند. سندرم بيني سفيد اخيرا جمعيت خفاش‌ها را در سرتاسر آمريكا شمالي كاهش داده است. درحالي‌كه هنوز پاتوژن قارچي مسئول اين بيماري (Pseudogymnoascus destructans) در استراليا ديده نشده است، مطمئنا اين قارچ در دهه‌ي آينده به اين قاره خواهد رسيد.

پژوهش جديدي كه در مجله‌ي Austral Ecology منتشر شده است، سعي در تعيين اندازه‌ي اين خطر دارد و نتايج حاصل از آن اميدواركننده نيست. تا ۸ گونه از گونه‌هاي خفاش در غارهاي جنوب شرقي استراليا زندگي مي‌كنند كه شرايط مناسبي براي رشد قارچ دارند.

در بخش‌هاي وسيعي از جنوب استراليا زيستگاه‌هاي غاري مناسبي براي رشد قارچي عامل سندرم بيني سفيد وجود دارد كه سرمادوست است

حتي قبل از آتش‌سوزي تابستان امسال، ۷ نوع از اين خفاش‌ها به‌عنوان گونه‌هاي تهديدشده تعريف شده بودند. اين خفاش‌ها شامل خفاش بال خميده جنوبي (Miniopterus orianae bassanii) مي‌شوند؛ گونه‌اي كه غارهاي محل زندگي آن شرايط بهينه‌اي براي رشد قارچ‌ها دارد و به‌شدت نيز درمعرض خطر انقراض قرار گرفته است.

ميليون‌ها خفاش در آمريكاي شمالي از بين رفته‌اند

سندرم بيني سفيد نخست در سال ۲۰۰۶ در يك غار گردشگري در ايالت نيويورك كشف شد. از آن زمان، بيماري مذكور در آمريكاي شمالي شيوع پيدا كرد و ميليون‌ها خفاش را كشت و بسياري از جمعيت‌هاي محلي، ۹۰ تا ۱۰۰ درصد از بين رفتند.

تمام غارهاي اشغال‌شده به‌وسيله‌ي خفاش‌هاي بال‌خميده جنوبي كه درمعرض خطر انقراض گرفته است، شرايط حرارتي ايده‌آلي براي پاتوژن عامل سندرم بيني سفيد دارد

به‌عقيده‌ي برخي پژوهشگران، علت اينكه چرا P. destructans چنين تأثيرات فاجعه‌باري را روي خفاش‌هاي آمريكاي شمالي داشته، آن است كه سيستم ايمني اين گونه‌ها ازانديشه متخصصين تكاملي دربرابر اين حمله‌ي قارچي ضعيف است. بنابراين، در اروپا و آسيا، جايي كه P. destructans بومي بوده و پراكندگي وسيعي دارد، خفاش‌هاي معدودي دچار سندرم بيني سفيد مي‌شوند و مرگ‌و‌مير ناشي از آن نادر است.

حيات‌وحش منحصر‌به‌فرد استراليا به‌علت انزواي زيستي جغرافيايي بلندمدت، به‌طور ذاتي دربرابر پاتوژن‌هاي جديد مهاجم درمعرض خطر است. بنابراين، خفاش‌هاي استراليايي نيز احتمالا مانند خويشاوندان دورشان كه در آمريكاي شمالي زندگي مي‌كنند، فاقد پاسخ ايمني موثري دربرابر P. destructans بوده و مستعد ابتلا به سندرم بيني سفيد هستند.

از زمان شناسايي بيماري سندرم بيني سفيد در آمريكا در سال ۲۰۰۶، اين بيماري مورد توجه رسانه‌هاي جهان قرار گرفت

دوره خطرساز بيماري سندرم سفيد: دوره خواب زمستاني

بيشتر پاتوژن‌هاي قارچي در دماهاي پايين بهتر رشد مي‌كنند و دماي بالاي بدن پستانداران و پرندگان مانع موثري دربرابر بيماري‌هاي قارچي است. قارچ‌ عامل سندرم بيني سفيد نيز سرمادوست بوده و رشدش در دماهاي بالاتر از ۲۰ درجه سانتيگراد متوقف مي‌شود. تنها زماني‌كه اين قارچ مي‌تواند خفاش‌ها را آلوده كند و بكشد، هنگام خواب زمستاني است.

دماي بدن خفاش‌ها هنگام خواب زمستاني، براي پيشگيري از گرسنگي در طول زمستان در اقليم‌هاي معتدل كاهش پيدا مي‌كند. خفاش‌هاي درحال خواب زمستاني كه با قارچ P. destructans عفوني مي‌شوند، نسبت‌به حالت طبيعي بيشتر به حالت گرم بازمي‌گردند. اين دوره‌هاي ناخواسته كه در آن دماي بدن خفاش‌ها بالا مي‌رود، موجب مي‌شود چربي بدن خفاش‌ها در جريان خواب زمستاني زودتر از موعد سوزانده شود. اگرچه ضايعات ناشي‌از سندرم بيني سفيد روي پوست جانور قابل مشاهده است، به‌انديشه متخصصين مي‌رسد علت مرگ، گرسنگي يا كم‌آبي باشد.

خفاش‌هاي جنوب شرقي استراليا نيز وارد دوره‌اي از خواب زمستاني مي‌شوند اما اين تقريبا تمام چيزي است كه پژوهشگران از آن‌ها مي‌دانند. فقدان دانش كافي در اين مورد، پيش‌بيني نحوه‌ي پاسخ خفاش‌ها دربرابر P. destructans را غيرممكن مي‌كند. حتي اگر اين قارچ تاثيراتي روي خفاش‌ها داشته باشد كه كشنده نباشد، موجب بدتر شدن وضعيت چندين گونه از خفاش‌هاي غارزي مي‌شود كه درمعرض خطر انقراض قرار دارند. ازجمله اين خفاش‌ها، خفاش‌هاي بال خميده‌ي جنوبي و شرقي هستند.

استراليا چه كاري مي‌تواند انجام دهد؟

باتوجه به ورود قريب‌الوقوع P. destructans به استراليا، يافته‌هاي مطالعه‌ي حاضر درمورد مناسب بودن شرايط دمايي غارهاي محل زندگي خفاش‌ها در جنوب شرقي استراليا، نشان مي‌دهد كه بايد اقدامات فوري دربرابر اين بيماري انجام شود. دراين‌زمينه، پژوهشگران پيشنهاد مي‌كنند كه بايد اطلاعات بيشتري درمورد زيست‌شناسي خفاش‌ها به‌دست آوريم تا براي شيوع احتمالي اين سندرم آمادگي كسب كنيم. به‌تازگي، سندرم بيني سفيد در فهرست اولويت‌هاي ملي استراليا درزمينه‌ي مبارزه با بيماري‌ها و آفات خارجي قرار گرفته است. همچنين بايد درمورد خطري كه كه از جانب بازديدكنندگان از غارها وجود دارد، مخصوصا كساني كه از غارهاي خارج از كشور استراليا ديدن كرده‌اند، احتياط كرد تا اين افراد به‌طور تصادفي عامل بيماري‌زا را به جمعيت‌هاي محلي خفاش‌ها منتقل نكنند.

سه خفاش قهوه‌اي كوچك آمريكاي شمالي با علائم سندرم بيني سفيد كه درصورت عدم اقدام مناسب، يقينا خفاش‌هاي استراليايي را مورد هجوم قرار خواهد داد

اهميت اقدام سريع

دو سال از زماني‌كه متخصص كارشناسان استراليايي درمورد خطر اين بيماري هشدار داده‌اند، مي‌گذرد و درحال حاضر، اقدامات كمي براي ممانعت از ورود قارچ به استراليا مي‌توان انجام داد. به‌گفته‌ي پژوهشگران، به اقدامات مؤثر مختلفي در تمام سطوح نياز است؛ از مطالعه و پرس‌وجو از بازديدكنندگان درمورد بازديد از غارهاي خارج از كشور گرفته تا درانديشه متخصصين گرفتن فرايندهايي براي زدودن آلودگي در غارهايي كه گردشگران بين‌المللي از آن‌ها بازديد مي‌كنند.

درحال‌حاضر، پيش‌بيني تأثير سندرم بيني سفيد روي جوامع خفاش‌هاي استراليايي امكان‌پذير نيست زيرا دانش كمي درمورد بيولوژي زمستاني آن‌ها در دست است. پژوهشگران از دولت استراليا مي‌خواهند كه براي دستيابي به اين اطلاعات، از انجام پژوهش‌هاي مرتبط حمايت كند. سرويس ماهي و حيات‌وحش آمريكا از سال ۲۰۰۸ بيش از ۴۶ ميليون دلار براي پژوهش و كارهاي ميداني براي پرداختن به اين تهديد اختصاص داده است. پژوهشگران استراليايي مي‌توانند از اين كار براي تمركز روي داده‌هاي موردنياز براي ايجاد مدل‌هايي كه بتوانند آسيب‌پذيري جوامع محلي خفاش‌ها را پيش‌بيني كنند، استفاده كنند.

چرا خفاش‌ها بايد زنده بمانند

خفاش‌ها به‌خودي‌خود موجودات ارزشمندي هستند اما جهان نيز به جوامع سالم خفاش‌ها نياز دارد؛ يك خفاش حشره‌خوار مي‌تواند هر شب به‌اندازه‌ي نصف وزن توده‌ي بدنش حشره بخورد و درمجموع، كلني‌‌هاي خفاش‌ها هر ساله خدمتي به ارزش چند ميليارد دلار در سال به بخش كشاورزي ارائه مي‌كنند. اميدواريم كه اين بيماري خطرناك خفاش‌هاي استراليايي را تهديد نكند اما هم‌اكنون بايد با درانديشه متخصصين گرفتن بدترين سناريو، برنامه‌ريزي و اقدام كرد. زنگ‌هاي خطر به صدا درآمده است.

انواعي از خفاش‌هاي استراليايي: رديف بالا از سمت چپ: روباه بزرگ پرنده سر خاكستري، خفاش بيني‌برگي نارنجي، خفاش شكوفه، خفاش گوش‌موشي پابلند. رديف پايين: خفاش طلايي، خفاش نعل اسبي شرقي، خفاش دم غلافي، خفاش شبح