گزارش اخبار تخصصي، علمي، تكنولوژيكي، فناوري مرجع متخصصين ايران از بيست‌ويكمين استارتاپ گرايند اصفهان در حاشيه نمايشگاه اتوكام ۲۰۱۸
استارتاپ گرايند رويدادي جهاني است كه در شهرهاي بزرگ جهان با هدف آشنايي علاقه‌مندان به كارآفريني و ارزش‌آفريني با افراد باتجربه‌ي اين حوزه برگزار مي‌شود. اصفهان، به‌عنوان يكي از شهرهاي فعال در برگزاري اين رويداد، تاكنون ۲۰ استارتاپ گرايند برگزار كرده و در ۲۵ آبان ۱۳۹۷، ميزبان استارتاپ گرايند ۲۱ بود. اين رويداد، در حاشيه‌ي سالن فرصت‌ها نمايشگاه اتوكام ۲۰۱۸ برگزار شد و توحيد قهرماني، وظيفه‌ي اجراي آن را بر عهده داشت.
كيارش عباس‌زاده بنيان‌گذار زودفود، ميهمان رويداد اصفهان بود. عباس‌زاده تحصيل‌كرده‌ي انگلستان بوده و ايده‌ي تأسيس استارتاپ را در همان زمان تحصيل پرورش داده است. او در سفرهايي كه به ايران داشت، متوجه كمبود خدماتي براي انتخاب سفارش غذا در ايران شد. كمبود ديگر، عدم وجود بانك اطلاعاتي مفيد در مورد رستوران‌ها و ساعت كار آنها بود. عباس‌زاده با توجه به اين اشكالات و با مطالعه كسب‌وكارهاي سفارش غذا در انگلستان، به فكر تأسيس استارتاپي مشابه افتاد.
پس از مطالعه و بنچمارك استارتاپ‌هاي مشابه در انگلستان، كيارش عباس‌زاده پس از فارغ‌التحصيلي به ايران آمد و در همان روز اول، ايده را با پدرش مطرح كرد. او پدرش را با تجربه‌ي مديريتي چندساله، يكي از اصلي‌ترين مربي‌هاي خود مي‌داند. پس از تأييد اوليه از طرف پدر، عباس‌زاده به‌سرعت كار روي ايده‌ي خود را با سرمايه‌ي شخصي شروع مي‌كند.
بنيان‌گذار زودفود براي شروع كار، گروهي از دوستان و همكاران قديمي خود را گردهم جمع مي‌كند. او پيش از سفر به انگلستان، با اين دوستان كسب‌وكاري در زمينه‌ي خدمات نرم‌افزاري و سخت‌افزاري داشته است. به‌هرحال، گروه اوليه‌ي زودفود در سال ۱۳۸۸ تشكيل مي‌شود و كار خود را در يك اتاق كوچك در پشت‌بام خانه شروع مي‌كند.
آشنايي و دوستي با اين تيم، نقاطي هم مثبت و هم منفي براي عباس‌زاده و استارتاپش داشت. داشتن تيم، سرعت راه‌اندازي سرويس و برنامه‌ريزي‌هاي اوليه را افزايش داد. از طرفي، اعضاي اين گروه، عموما از دوستان او بودند و مديريت آنها، دشواري‌هاي خاص خود را داشت. همين نقطه‌ي منفي، در اكثر صحبت‌هاي عباس‌زاده به چشم مي‌خورد و او هم مانند هر كارآفرين ديگر، تشكيل تيم و دقت در انتخاب هم‌تيمي را بخشي بسيار مهم در مسير استارتاپ عنوان مي‌كند.
يكي ديگر از چالش‌هاي ابتدايي عباس‌زاده در زودفود، انتخاب بين استخدام يا شراكت با افراد بود. او اين دوراهي را بحراني رايج در بين كارآفرينان مي‌داند كه معيارهايي براي انتخاب بهتر آن نيز توصيه مي‌كند. يكي از بهترين راهكارها براي اينكه ببينيم آيا فردي را بايد استخدام كرد يا به‌عنوان شريك با او همكار شويم، مطالعه توانايي‌ها و امتيازات است. در واقع بايد ببينيم فرد جديد چه آورده‌اي براي شركت دارد و اگر تنها او توانايي اين كار را دارد، مي‌توان شراكت را انتخاب كرد.
عباس‌زاده پيش از اجراي ايده، مطالعه كاملي از نمونه‌هاي خارجي آن داشته است
عباس‌زاده در مورد قراردادهاي مشاركت براي استارتاپ نيز توصيه‌هايي دارد. از انديشه متخصصين او قراردادها و تقسيم سهام بايد به‌صورت پويا باشد؛ به‌گونه‌اي كه با ترك شركت از طرف هر يك از شركا، ضربه‌اي به آن وارد نشود.
اين كارآفرين در پاسخ به مجري برنامه در مورد منتورهايي كه از ابتدا همراه او بوده‌اند، پس از پدر و عمو، افراد ديگري را معرفي مي‌كند كه حمايت معنوي از كسب‌وكار داشته‌اند. از انديشه متخصصين او، افرادي كه اشاره‌ي كمتري در مسير موفقيت كارآفرين‌ها دريافت مي‌كنند، اشخاصي مانند همسر و مادر هستند كه با انواع حمايت، دشواري‌هاي ابتداي مسير را براي كارآفرين آسان مي‌كنند.
ميهمان رويداد بيست‌ويكم استارتاپ گرايند اصفهان در مورد روزهاي اوليه و اجراي ايده مي‌گويد كه راضي كردن اطرافيان و حتي والدين اعضاي تيم به سودده بودن ايده، انرژي زيادي از آنها مي‌گرفته است. او حتي به همراه پدرش، جلسه‌اي براي توضيح و توجيه ايده‌ي در حال اجرا با اين والدين برگزار كرد. درواقع در آن سال‌ها هنوز اعتماد به سودآوري ايده‌هاي نو آن هم در فضاي اينترنت، پايين بود.
تيم زودفود پس از يك سال فعاليت در دفتر شخصي، براي توسعه‌ي اوليه و به‌خاطر نياز به مواردي همچون شماره تلفن و آدرس تجاري، دفتري بسيار كوچك اجاره مي‌كند. عباس‌زاده در مورد آن دفتر مي‌گويد كه يك تيم حدودا ۱۰ نفره در دفتري ۹ متري فعاليت مي‌كرده‌اند. اين مسير، در واقع نتيجه‌ي بوت‌استرپ بودن زودفود و عدم جذب سرمايه در روزهاي اول محسوب مي‌شود. به‌هرحال پس از جابه‌جايي و توسعه‌ي بيشتر سرويس، اولين رستوران‌ها در همان اطراف دفتر شركت و با استفاده از بازاريابي چريكي، جذب مي‌شوند. بنيان‌گذار زودفود مي‌گويد كه براي روزهاي اول، اعضاي خانواده را تشويق به خريد از سرويس خود مي‌كرده است.
تشكيل تيم و مديريت آن چالش مشترك همه‌ي كارآفرينان محسوب مي‌شود
مديريت تيم، پس از راه‌اندازي‌هاي اوليه نيز هنوز به‌عنوان چالشي اساسي گريبان‌گير زودفود بود. او حس رفاقت ميان افراد و از همه مهم‌تر، عدم تمايل به رشد را اشكالات اساسي اين بخش عنوان مي‌كند. او در ادامه به اين نكته اشاره مي‌كند كه براي استارتاپ‌ها، اصطلاح مديرعامل و رئيس، معناي خاصي نمي‌دهد. به بيان ديگر، بنيان‌گذاران هم صرف‌انديشه متخصصين از عنوان شغلي خود بايد در روزهاي ابتدايي با تمام قوا در جهت پيشرفت استارتاپ تلاش كنند. در نهايت او يك رهبر را براي استارتاپ‌ها بسيار مفيدتر از مدير مي‌داند چرا كه افراد در استارتاپ‌ها نياز به مديريت مستقيم ندارند.
سرانجام پس از مدتي فعاليت، نياز به جذب سرمايه‌گذار از طرف تيم زودفود حس مي‌شود. عباس‌زاده براي جذب سرمايه‌گذار، روندي طولاني و فرسايشي شامل مذاكره با حدود ۱۳۰ شركت و سازمان داخلي و خارجي را انجام مي‌دهد. او در مسير مذاكره براي جذب سرمايه‌گذار، تجربه‌ي اين كار را كسب كرد و البته، شكست‌هايي هم داشت. يكي از اساسي‌ترين موانع او براي جذب سرمايه در آن سال‌ها نيز، شرايط تحريم ايران بود.
كيارش عباس‌زاده در مورد زمان مناسب براي جذب سرمايه معتقد است كه پس از اعتبارسنجي صحيح و اطمينان از اينكه بازار، تا حدي پذيراي ايده خواهد بود، مي‌توان براي جذب سرمايه اقدام كرد. تنها بايد توجه داشت كه پيش از اين اقدام، بايد دليل، مقدار مناسب و شيوه‌ي جذب سرمايه را مطالعه كند.
تيم زودفود نيز مانند هر كسب‌وكار ديگر، در مسير خود حركت‌هاي اخلاقي متعددي را شاهد بوده‌اند. به‌عنوان مثال افراد و سازمان‌هايي كه با اسم سرمايه‌گذار وارد مي‌شوند و اطلاعات شركت را به سرقت مي‌برند، چالشي عمومي در بين اين استارتاپ‌ها محسوب مي‌شود. در اين ميان، وظيفه‌ي تيم‌هاي استارتاپي، انجام ندادن اين حركت‌ها و البته دقت بالا در جذب سرمايه و مذاكره بيان مي‌شود. عباس‌زاده در نهايت بدون اشاره‌ي مستقيم به چگونگي خروجش از زودفود و اتفاقات و قبل و بعد از آن، حضار را به جزوه رايگاني رجوع داد كه به‌زودي در مورد داستان زودفود چاپ خواهد شد.
در ادامه، شركت‌كنندگان در رويداد استارتاپ گرايند اصفهان، سوالات خود را از ميهمان اين برنامه پرسيدند. يكي از سوالات، در مورد چگونگي تخصيص سهم بين بنيان‌گذاران بود. عباس‌زاده مي‌گويد هيچ فرمول مشخصي براي اين مسئله وجود ندارد اما مي‌توان با توجه به ارزش منابع واردشده به شركت توسط اين بنيان‌گذاران، سهام را به‌صورت پويا بين آنها تقسيم كرد.
سهم بنيان‌گذار، وابسته به ارزشي خواهد بود كه به استارتاپ وارد مي‌كند
سوال ديگر در مورد چگونگي شناسايي سرمايه‌گذار واقعي از افرادي با اهداف خرابكارانه بود. بنيان‌گذار زودفود مي‌گويد در مسير مذاكره نبايد خود را پايين‌تر يا بالاتر از سرمايه‌گذار در انديشه متخصصين بگيريم. اگر موقعيت استارتاپ پايين‌تر از سرمايه‌گذار در انديشه متخصصين گرفته شود، اطلاعات شركت بدون مطالعه صحيح در اختيار او قرار مي‌گيرد. در موضع برعكس نيز غرور تيم استارتاپي مانع پيدا كردن سرمايه‌گذار مناسب مي‌شود.
در مسير مذاكره براي جذب سرمايه‌گذار، بايد اطلاعات استارتاپ را به‌صورت مرحله‌اي و پس از امضاي قرارداد عدم افشاي اطلاعات بيان كرد. در واقع ارائه‌ي اطلاعات و دريافت قول براي تزريق سرمايه، بايد به‌صورت مراحلي در پي يكديگر انجام شود و هيچ‌گاه بدون دريافت قول قانوني سرمايه‌گذاري، اطلاعات كامل را در اختيار سرمايه‌گذار قرار ندهيم.
يكي از حضار سالن از عباس‌زاده پرسيد كه چگونه در ابتداي كار، روند رستوران‌ها را مطالعه مي‌كردند و آيا توان اصلاح عملكرد آنها را داشته‌اند؟ او در پاسخ به اين نكته اشاره كرد كه در بازديدهاي متعدد، بدون افشاي موقعيت سازماني خود با رستوران‌ها و تمامي عوامل آنها صحبت مي‌كرده است. اين كار، براي درك مستقيم چالش‌هاي رستوران‌ها در خدمت‌رساني به مشتريان انجام شد. البته قدرت زودفود در ابتداي فعاليت به‌حدي نبود كه رستوران‌هاي خاطي را از سرويس كنار بگذارد و عموما چالش‌هاي اين‌چنيني به تذكر ختم مي‌شدند.
سوال ديگر در مورد شرايط كار و تأسيس كسب‌وكار نوپا در وضعيت كنوني اقتصاد بود. عباس‌زاده كه تجربه‌ي چنين بحران‌هاي اقتصادي را در سال ۹۰ دارد، معتقد است سكون و كار نكردن بدترين راه‌حل براي افراد در وضعيت كنوني محسوب مي‌شود. او و تيمش در بحران آن سال‌ها تنها تمركز خود را روي كارشان گذاشتند و بدون توجه به وضعيت اقتصادي، تنها پيشرفت زودفود را در ذهن داشتند. او در ادامه به شركت‌كنندگان توصيه مي‌كند كه بدون توجه به بحران‌هاي موجود، همين كار را انجام دهند. به‌علاوه، ارزش كنوني ارز، بهترين فرصت را براي كسب درآمد دلاري و صادرات خدمات و مهارت نيروي انساني، فراهم مي‌كند.
عباس‌زاده: وضعيت موجود، بهترين زمان براي كسب درآمد ارزي است
يكي از بخش‌هاي مهم مديريت استارتاپ‌هايي شبيه زودفود، مباحثه جابه‌جايي يا لجستيك است. عباس‌زاده براي افرادي كه به‌تازگي وارد اين حوزه مي‌شوند توصيه مي‌كند كه با توجه به سرمايه‌ي در دسترس و منابع موجود خود، بين سرويس‌دهي از طريق خود شركت يا استفاده از پيك‌هاي واسط يا پيك خود رستوران‌ها اقدام كنند. او مي‌گويد استفاده از منابع داخلي براي حمل‌ونقل غذاها، هزينه‌اي بسيار بالا نياز دارد و براي استارتاپ‌هاي جوان، منطقي نيست.
بسياري از سوالات شركت‌كنندگان، در مورد چگونگي اعتبارسنجي استارتاپ پيش از شروع به كار يا جذب سرمايه بود. بنيان‌گذار زودفود، روش‌هاي متعدد آكادميك را براي اين مسئله معرفي كرد و از همه مهم‌تر، به اين نكته اشاره كرد كه بدون انجام اين فرآيندها، هر اقدام با شكست مواجه خواهد شد. اعتبارسنجي نيز در مراحل مختلف استارتاپ، روش‌هاي خاص خود را دارد كه بسته به وضعيت موجود (ايده، طرح اوليه، محصول اوليه، جذب سرمايه‌گذار)، بايد انجام شود.
سوال يكي ديگر از حضار در مورد مديريت تيم و نيروي انساني، عباس‌زاده را مجبور كرد تا از چالش‌هاي اوليه‌ي تأسيس زودفود بگويد. او كمبود دانش در ميان نيروي انساني و افراد علاقه‌مند به كار در استارتاپ‌ها را چالش اصلي اين موضوع مي‌داند. به‌علاوه، افرادي كه دانش را تنها به‌صورت تئوري فراگرفته و توانايي به‌كارگيري آن را ندارند نيز براي استارتاپ مضر هستند.
بنيان‌گذار زودفود در پايان رويداد استارتاپ گرايند خود، به اشتباهات و موارد محاسبه‌نشده در روند پياده‌سازي ايده‌ي زودفود اشاره كرد. او عدم برنامه‌ريزي براي جذب نيروي انساني و در انديشه متخصصين نگرفتن هزينه‌هاي متعدد مانند بازاريابي و توسعه‌ي وب‌سايت را جزو بزرگترين مواردي مي‌داند كه در ابتداي كار از آنها غافل بوده‌اند. كيارش عباس‌زاده پس از ترك زودفود به‌عنوان مشاور و منتور در كنار استارتاپ‌هاي متعددي فعاليت كرده است. او اكنون يك استارتاپ هوش مصنوعي دارد و فعاليت‌هاي منتورينگ و مشاوره‌ي خود را نيز ادامه مي‌دهد.
هم انديشي ها