برتري ژنتيكي،‌ راز پايين ماندن وزن در افراد لاغراندام است

در يكي از بزرگ‌ترين مطالعات در نوع خود تا به امروز، پژوهشگران كمبريج نگاهي به اين موضوع انداختند كه چرا بعضي از افراد مي‌توانند لاغر بمانند؛ در صورتي كه ساير افراد به‌راحتي وزن اضافه مي‌كنند. آن‌ها دريافتند كه تاس ژنتيك به نفع افراد لاغر و عليه افرادي كه در طيف افراد چاق قرار مي‌گيرند، بارگذاري شده است.

بيش از ۶ نفر از هر ۱۰ نفر در انگلستان اضافه‌وزن دارند و از هر ۴ بزرگسال يك نفر چاق است. تقريباً ۱ نفر از هر ۴ كودك با سن ۵ سال داراي اضافه‌وزن و چاقي است. اضافه‌وزن ريسك ابتلا به بيماري‌هايي مانند ديابت نوع ۲ و بيماري‌هاي قلبي را افزايش مي‌دهد.

درحالي‌كه تغييرات ايجادشده در محيط اطراف ما مانند دسترسي آسان به مواد غذايي با كالري بالا و سبك زندگي كم‌تحرك، نقش اساسي در افزايش نرخ چاقي در سال‌هاي اخير داشته‌ است، تنوع وزني قابل‌توجهي در يك جمعيت واقع در يك محيط يكسان وجود دارد. به انديشه متخصصين مي‌رسد برخي از افراد مي‌توانند هر آنچه كه دوست دارند بخورند و همچنان لاغر بمانند. اين موضوع باعث شده است كه مردم، افراد داراي اضافه‌وزن را تنبل يا بدون اراده خطاب كنند.

تيم پروفسور صدف فاروقي توانستند ۲ هزار نفر را جذب كنند كه لاغر (شاخص توده بدن يا BMI كمتر از kg/m2 ۱۸)؛ اما سالم و بدون هيچ شرايط پزشكي و اختلالات اشتهايي بودند. آن‌ها با شيوه­‌هاي عمومي در سراسر انگلستان كار كردند و نمونه هاي بزاق را براي تجزيه و تحليل DNA آماده مي­‌كردند و از شركت­‌كنندگان مي­‌خواستند تا به پرسش‌­هاي مربوط‌به سلامت عمومي و شيوه‌ي زندگي خود پاسخ دهند. گمان مي‌رود كه آن‌ها تنها گروه از نوع خود در دنيا باشند و پژوهشگران مي‌گويند كه مؤسسه ملي تحقيقات سلامت - زيرساخت‌هاي تحقيقاتي مركز خدمات سلامت ملي - به‌شدت از پژوهش‌هاي آن‌ها حمايت كرد.

در پژوهشي كه به‌تازگي در مجله پلاس ژنتيك منتشر شد، تيم پروفسور فاروقي با همكاري تيم دكتر اينس بروسو در مؤسسه‌ي وِلكام سَنگِر به مقايسه‌ي DNA مجموعاً ۱۴ هزار نفر پرداختند كه دراين‌ميان ۱۹۸۵ نفر به‌شدت چاق و ۱۰٬۴۳۳ نفر با كنترل وزن طبيعي و  ۱۶۲۲ داوطلب لاغر از گروه STILTS بودند.

DNA ما از دنباله‌اي از مولكول‌ها كه به‌عنوان جفت پايه شناخته مي‌شوند تشكيل شده است كه با حروف A، C، G و T نمايش داده مي‌شوند. رشته‌هايي از اين جفت‌هاي پايه مناطق ژنتيكي را تشكيل مي‌دهند (كه شامل ژن‌هاي ما و آن‌ها را تشكيل مي‌دهند). ژن‌هاي ما كد لازم براي عملكرد بدن را فراهم مي‌كنند و هرگونه تغييري در هجي آن‌ها به‌عنوان مثال يك C به‌جاي A، مي‌تواند باعث تغييرات نامحسوس و گاهي تغييرات شديدي در ويژگي‌هايي مانند رنگ مو و رنگ چشم و حتي وزن يك فرد شود.

براي فهم اين موضوع كه اين ژن‌ها چه تأثيري روي وزن هر فرد دارند، پژوهشگران سهم انواع مختلف ژنتيك را به‌منظور محاسبه‌ي امتياز ريسك ژنتيكي اضافه كردند.

دكتر بروسو در اين‌باره توضيح داد:

همان‌طور كه پيش‌بيني شده بود، ما دريافتيم كه افراد چاق امتياز ريسك ژنتيكي بالاتري نسبت به افراد با وزن نرمال دارند، كه در افزايش ريسك چاقي و اضافه‌وزن سهم دارد. درواقع تاس ژنتيك عليه آن‌ها چرخيده است.

همچنين اين تيم يك موضوع مهم ديگر را نيز نشان داد. آن‌ها نشان دادند كه افراد لاغر كه امتياز ريسك ژنتيكي پايين‌تري دارند، تنوع ژنتيكي كمتري دارند كه ما مي‌دانيم شانس ابتلا به چاقي و اضافه وزن را افزايش مي‌دهد.

پروفسور فاروقي نيز گفت:

اين پژوهش براي اولين‌بار نشان داد كه افراد لاغر سالم به‌طور كلي لاغر هستند زيرا آن‌­ها بار كمتري از ژن‌هايي دارند كه شانس ابتلا به چاقي و اضافه‌وزن را افزايش مي‌دهند و اين موضوع به اين دليل نيست كه آن‌ها از نقطه انديشه متخصصين روحيه برترند؛ همان‌طور كه برخي از افراد دوست دارند اين‌طور فكر كنند.

او همچنين اضافه كرد:

قضاوت افراد براساس وزن آن‌ها بسيار آسان است، ولي علم نشان مي‌دهد كه همه چيز بسيار پيچيده‌تر است. ما خيلي كم‌تر از آنچه كه فكر مي‌كنيم بر وزن خود كنترل داريم.

حدود ۷۴ درصد از افراد شركت‌كننده در گروه STILTS تاريخچه‌ي خانوادگي لاغر و سالم بودن داشتند و تيم پژوهشي برخي از تغييرات ژنتيكي را كه در افراد لاغر بسيار رايج‌تر است، تشخيص داد. پژوهشگران اين تيم معتقدند اين دسته از تغييرات ممكن است به آن‌ها اجازه داده باشد تا ژن‌هاي جديد و مكانيزم‌هاي زيستي را به دقت مشخص كنند تا به آن‌ها در لاغر ماندن كمك كند.

پروفسور فاروقي در اين‌باره گفت:

ما هم‌اكنون مي‌دانيم كه افراد مي‌توانند به دلايل مختلفي لاغر بمانند. برخي از افراد به غذا علاقه ندارند؛ درحالي‌كه برخي ديگر از افراد مي‌توانند هر آنچه كه دوست دارند بخورند ولي هيچ وقت اضافه‌وزن پيدا نكنند. اگر ما بتوانيم ژن‌هايي كه از افزايش وزن جلوگيري مي‌كنند را بيابيم، ممكن است بتوانيم اين دسته از ژن‌ها را به منظور پيدا كردن استراتژي‌هاي جديد كاهش وزن هدف قرار دهيم و به افرادي كه اين مزيت را ندارند كمك كنيم.